Heimskringla - 10.11.1937, Síða 1

THE PAR-T-DRINK
Good Anytime
In the 2-Glass Bottle ®
LII. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN. 10. NÓV. 1937
AVENUE
Dyers & Cleaners
Fatahreinsun vor er þess
verð að reyna hana.
Hvergi betri.
SÍMI 33 422
658 St. Matthews
NÚMER 6.
HELZTU
Þrjú ríki mynda hernaðar-
samband á móti Rússum.
Síðast liðin laugardag gerðust (
þau tíðindi í Róm, að einræðis-
þjóðirnar þrjár, Japanir, Þjóð-
vérjar og ítalir skrifuðu undir
samning um að mynda hernaðar-
samband sín á milli á móti Rúss-
landi.
Þetta væri nú gott og blessað í
augum Breta ef þeir aðeins gætu
reitt sig á að ekkert enn ljótara
vaki fyrir alræðisherrunum, en
að lemja Rússann niður.
En hér kemur annað til greina.
Bretar eru ekki ósmeykir um,
að þarna sé að því komið, að al-
ræðisþjóðirnar fari að koma ein-
hverju af hugsjónum sínum í
framkvæmd, en þær eru að ítalía
verði drotnandi á Miðjarðarhaf-
inu, Japan í Asíu og Þjóðverjar
í Mið-Evrópu. Og alt þetta hefir
illar afleiðingar í för með sér
fyrir Breta eigi síður en Rússa.
Frakkar eru sem von er ekki
ánægðir með þetta og hafa
nokkra ástæðu til þess og því
fremur sem Bretar gefa ekkert í
skyn um það, hvort þeir verði
með þeim eða móti.
í ræðu sem hermálaráðgjafi
Voroshilov hélt s. 1. sunnudag á
tuttugasta afmælisdegi ráðstjórn
arinnar í Rússlandi, var auð-
heyrt á honum, að honum þótti
fréttin af hernaðarsamtökunum
ekki góð, en Rússland væri ekki
óviðbúið heimsókn óvinanna. —
Bregðist Bretinn Frakklandi, og
gangi ef til vill í lið ftala og
Þjóðverja, er ekki að furða, þó
Rússinn og Frakkinn hafi nú á-
hyggjur út af því, sem horfst er
í augu við. Og framkoma Breta
í Manchuko-málinu 1932, Blá-
landsstríðs-málinu og Spánar-
styrjöldinni, verður miklu skilj-
anlegri með því að telja þá and-
vígari Rússum og Frökkum, en
fascista-þjóðunum.
Shanghai fallin
f gærmorgun féll Shanghai,
stærsta, fjölmennasta og mesta
verzlunarborg Austur-álfu, í
hendur Japönum.
Með því að taka þessa borg í
sínar hendur, hafa nú Japanir í
hendi sér lykilinn að viðskiftum
Kína. Þeir hafa því aflað vel nú
þegar í þessu stríði við Kína.
En svo er ekki þar með öllu
lokið. f Norður-Kína eru þeir
að vinna hvern sigurinn af öðr-
um. 0g að þeir sæki Nanking,
höfuðborg Kína og stjórnarset-
ur bráðlega heim er ekki að efa.
Nanking er hvort sem er ekki
svo langt frá Shanghai, að það
ætti ekjti að vera vinnandi vegur,
að komast þangað fyr en seinna.
Alþjóðahverfi borgarinnar
voru algerlega einangruð, eftir
síðustu orrahríðina. Hvað Bret-
ar og Bandaríkjamenn og
Frakkar gera þar nú, verður
fróðlegt að heyra.
f Shanghai eru um 3V£ miljón
íbúa.
Brennivínssala Bracken-
stjórnarinnar gengur vel
Hreinn ágóði af áfengissölu
Manitoba-stjórnar, var um
$1,500,000 við lok viðskifta-árs-
ins 30. apríl 1937.
Salan nam $650,000 meira en
árið áður. Var það einkum á
sterkum vínum, sem salan óx.
Vínverzlunin sagði að við-
skiftamenn sínir hefðu verið
7,500 fleiri en s. 1. ár.
FRÉTTIR
Ný uppgötvun
Vísindadeild ein (Kettering
Foundation) í Antioch College,
Yellow Springs, Ohio, hefir ný-
lega gert uppgötvun er lýtur að
því, að nota sólarljósið til elds-
neytis bæði við matreiðslu og
hitun og ennfremur til að fram-
leiða fæðu.
Eins og kunnugt er, framleiðir
blaðgrænkan sterkju og sykur úr
sólarljósinu og úr karbón-efni
(carbon dioxide) og vatni í loft-
inu. Alt sem maður kallar fæðu,
verður þannig til.
Vísindastofnanir hafa reynt
um langt skeið, að leika þetta
eftir. Blaðgrænkan hefir verið
beizluð og með henni reynt að
framleiða fæðu úr sólarljósinu.
En það hefir ekki tekist, vegna
þess, að blaðgrækan sem vís-
indamenn höfðu, var ekki alveg
eins og sú í jurta eða gras-blöð-
um; munurinn var sá, að í blöð-
um jurta, var prótain-efni áður
'óþekt í blaðgrænkunni, en sem
ekki var í blaðgrænkunni í hylki
vísindamannsins. Kvað það hafa
sýnt sig, að sú blaðgrænka
framleiddi ekki súrefni, sem hún
gerir í blöðum jurta. En með
þessari uppgötvun, er sá erfið-
leiki yfirstiginn og nú er haldið
áreiðanlegt, að hægt verði að
framleiða fæðu úr sólarljósinu
eins og grasið framleiðir hana.
Shaw og stríð
George Bernard Shaw sagði í
útvarpserindi s. 1. miðvikudag,
að með öðru alheimsstríði nú,
sem 1914, yrði menning heims-
ins lögð í rústir.
Hann kvað ástæðuna fyrir
stríðinu ójafna skiftingu vinnu
og auðs. Margur sem ynni sem
þræll í 60 ár bæri ekkert úr
býtum, aðrir tækju hundruð þús-
undir punda í arf á fæðingardegi
sínum, lifðu og dæu í iðjuleysi
og óreglu ynnu aldrei þarft verk
hvað gamlir sem þeir yrðu.
Hann kvað hvert einasta þjóð-
ríki leggjast í rústir, England
yrði eins frumbyggjaralegt og
þegar Júlíus Cæsar hefði komið
þangað, Bandaríkin og Rússland
yrðu einu ríkin, sem uppi stæðu
eftir annað stríð.
Hann "kvað eyðilegginguna
þegar byrjaða á Spáni. Allir
kapitalistar heimsins væru með
Franco, kölluðu sig hlutleysis-
nefnd, en væru úlfar í sauðar-
gæru.
Mr. Shaw kvaðst hafa óbeit á
stríðum — allra helzt vegna þess
hve margir ungir menn týndu
lífi í þeim, sem ef til vill hefðu
átt eftir að verða Newton eða
Einstein, Beethoven, Michael-
angelo, Shakespeare — eða jafn-
vel Shaw.
Vegir lagðir í Blálandi
Fimtíu þúsund ítalir starfa í
Blálandi að því að leggja vegi,
byggja skóla, spítala og búa á
ýmsan hátt undir fólksinnflutn-
ing til þessarar nýlendu, Við
fóiksstraumi þangað er búist á
næsta ári frá ítalíu.
Stjórn ítalíu hefir nýlega
eyrnamarkað fjárveitingu ^er
nemur $600,000,000 til fyrir-
tækja í Blálandi. Um $400,000,-
000 af því er gert ráð fyrir að
þurfi til vegagerðar.
Yfir þúsund mílur af brautum
stafa nú í allar áttir út frá Addis
Ababa, höfuðborginni. Fólks-
flutningsvagnar (bus service)
bruna nú á tveim dögum frá
Addis Ababa til Massawa, en það
er höfn í Eritrea við Rauðahaf.
Þurfa ítalir því ekki að vera eins
mikið upp á flutning með braut
Frakka komnir frá Addis Abab
til Djibouti ( í Somalilandi
Frakka). Annan veg er og verið
að ljúka við frá Addis Ababa til
Somalilands ftala. Verða þarna
því tvær leiðir til hafs innan
skamms, frá Addis Ababa, sem
engin var áður.
Vísiráð Rudolfs Graziani, seg-
ir bómullariðjuna í mesta blóma
í fjórum héruðum Blálands. Um
I. 350,000 innlendar stofnanir
(ginning corporations) starfi að
bómullar-framleiðslu.
Vísiráðið sagði einnig, að á
hálendinu væru íbúar Blálands
að efla nautaræktina og hefðu nú
þegar um 16 miljónir nautgripa
alls.
Mesta hersýning í heimi
Á 20 ára afmæli Bolsévika
byltingarinnar í Rússlandi s. 1.
sunnudag, gafst að líta eina hina
mestu hersýningu, sem nokkrar
sögur fara af.
Múgurinn sameinaðist hern-
um, er gekk fram hjá gröf
Nikolai Lenins, er var stofnandi
ráðstjórnarskipulagsins. — Um
ein miljón manna er sagt, að
þátt hafi tekið í skrúðförinni.
Voroshilov marskálkur var
aðalræðumaður á þessari hátíð.
Hann mintist sem vonlegt var á
fréttina frá Róm um samtök til
að hefta útbreiðslu kommún-
isma.
Alþjóða félag kommúnista
minti ítalíu, Þýzkaland og Japan
á, að um leið og þau færu af stað
í stríð, yrði bylting hafin heima
fyrir í þessum löndum.
Á afmælinu þefir eflaust verið
sögð saga Rússlands síðan ráð-
stjórnin tók við, en ekkert af
því hefir en sézt í hérlendum
blöðum.
J. Ramsay MacDonald dáinn
í morgun barst sú frétt frá
Englandi, að J. Ramsay Mac-
Donald væri dáinn. Hann var
þrisvar forsætisráðherra Bret-
lands og eini verkamannafor-
inginn, sem þá stöðu hefir skip-
að. Hann dó á skipi er var á
ferð til Suður-Ameríku, en þang-
að ætlaði hann sér til heilsubót-
ar. Hjartabilun var orsök dauða
hans. Hann var 71 árs.
:W. graduate school; H. L. Rus-
sell, meðstjórnandi W. W.
Alumni rannsóknarstoínunarinn-
ar; George Bean jarðfræðingur,
T. A. Sanderson lögfræðingur, E.
Bennett, raffræðingur, Aldo Leo-
pold, game management; C.
Juday limnology; N. C. Longe-
necker, grasafræðingur, R.
Knaplund, sagnfræðingur; E. G.
Hastings gerlafræðingur; Kim-
ball Young, þjóðfélagsfræðing-
ur; S. W. Keitt, jurtafræðingur;
F. Daniels, efnafræðingur; Ein-
|ar Haugen, kennari í bókment-
um Norðurlanda; B. M. Duggan,
grasafræðingur.
Á móti þessum stórhöfðingj-
um tóku Mr. og Mrs. Thórðarson
og börn og tengdafólk þeirra
með þeirri risnu og höfðings-
skap, sem þau eru víðkunn fyr-
ir. Einn af hinum stóru skálum
var prýddur og hátt við hún i
miðju sals blöktu bæði banda-
ríska og íslenzka flaggið. Kvað
það venja dr. Thórðarsonar, við
gestaheimsóknir eða boð, að
draga upp íslenzka flaggið jafn-
framt flaggi þjóðarinnar. Var
j þarna matast og ræður fluttar af
iMr. Dykstra forseti háskólans,
'og T. A. Sanderson lögfræðingi
!og húsráðanda Mr. Thórðarson.
Var að máltíð lokinni gestum
skemt með því að sýna þeim
eyjuna og það markverðasta sem
þar er*að sjá, svo sem hina miklu
arinhellu (fireplace) og stóran
blómagarð o. s. frv. Hlynur
einn vex á þessari eyju svo trölls-
j legur að af sér gefur 48 potta af
Ijurta safa á dag. Þar vaxa og
! hin gagnlegustu tré, svo sem
1 sedrus-viður o. fl Dáðust ferða-
1 menn mikið bæði að landslagi og
mannvirkjum á eyjunni og kváðu
'trauðla myndi fegurra óðal að
i líta. Var ákveðið, að heimsækja
þennan stað árlega hér eftir af
gestunum.
Frétt þessari, sem tekin er
eftir Milwaukee Journal, vill
Hkr. láta fylgja heillaósk til dr.
Thórðarsonar á fimtíu ára
starfsafmæli hans. Hann hefir
með starfi sínu öllum öðrum
fremur vakið eftirtekt þjóða hér
megin hafs á hæfni og hagleik
anda og og handar fslendingsins,
flutt hróður þjóðar sinnar út á
meðal einnar Voldugustu menn-
ingarþjóðar heimsins.
1 Japan vill enga
milligöngumenn
Forseti Wisconsin-háskóla
heimsækir Rock Island
Rock Island heitir eyja í
Michigan-vatni, skamt undan
borginni Chicago, um 1000 ekrur
að stærð. Eyjan er eign dr. C.
!H. Thordarsonar, raffræðings. —
Hefir hann húsað og prýtt þetta
ey-ríki sitt svo að leit mun verða
á öðru eins.
En á heimsókninni til Rock
Island stóð þannig, að á þessu
hausti voru 50 ár liðin frá því að
dr. Thordarson hóf rafvirkjun-
arstarf. Hafði hann fyrir óvið-
jafnanleg afrek, uppgötvanir og
leikni í að beizla hin ósýni öfl,
hlotið • heiðursnafnbót frá há-
skólanum. Var forseti Wiscon-
sin-háskóla, Clarence A. Dyk-
stra, minnugur alls þessa og
sótti Mr. Thordarson heim með
fríðu föruneyti frá háskólanum
og ýmsum fleirum lengra eða
skemmra að, svo sem C. F. Bur-
gess, frá Burgess Battery Co., í
Madison og Howard Weiss frá
Burgess rannsóknarstofnuninni,
í sama bæ. Nöfn annara pró-
fessora frá háskóla ríkisins eru
þessi: E. B. Fred formaður U.
Skeyti barst þjóðunum á Brus-
sel-fundinum (9 þjóða fundin-
um) í byrjun þessarar viku frá
Japönum þess efnis, að þeír
sendu ekki fulltrúa á þennan
fund, vildu heldur gera út um
sín mál við Kína án milligöngu-
manna. Frá hálfu Japana væri
aðeins um sjálfsvörn að ræða, en
ekki árásarstríð. Fundinum er
ekki lokið, en af starfi hans fara
líklega ekki margar sögur úr
þessu.
Japanir ætla að koma á fót
sauðfjárrækt í Manchuko
Síðan er Japanir náðu Man-
sjúríu á sitt vald og stofnuðu þar
liið svonefnda Manchúkó-ríki,
hafa þeir með ýmsu móti reynt
að hagnýta betur gæði landsins.
Skilyrði til sauðfjárræktar eru
sögð ágæt í Manchúkó og nú
ætla Japanir að koma þar á fót
sauðfjárrækt í stórum stíl, en til
þessa hafa þeir orðið að flytja
inn mikið af ull, t. d. frá Ástralíu
og Nýja Sjálandi. Japanir ætla
nú að flytja inn um 5000 fjár frá
Astralíu og Nýja Sjálandi og
verður fénu skift á milli all-
margra f járræktarbúa, sem eru í
þann veginn að taka til starfa.
Ull er notuð við skotfæragerð
sem kunnugt er, en Japanir eru
vígbúnaðarþjóð mikil og þykir
þeim tryggara, að geta í fram-
tíðinni fengið ullarbirgðir sínar
frá leppríki sínu á meginlandi
álfunnar en frá öðrum löndum.
MAGNÚS HINRIKSON
DÁINN
Hinn stórmerki bændaöldung-
ur, Magnús Hinrikson, andaðist
að heimili sínu í grend við
Churchbridge, Sask., á fimtu-
daginn í vikunni sem leið. Jarð-
arförin fór fram frá heimilinu á
sunnudaginn var.
Hér er merks manns að minn-
ast, þó það verði því miður ekki
hér gert eins og vera ætti. Eg
var lífsferli hans lítið kunnugur,
en eg kyntist manninum sjálfum
töluvert og eg lærði að virða
hann og meta fyrir hans mörgu
og góðu eiginleika, sem hann
gætti vandlega, að ekki «piltust,
heldur þroskuðust því meir sem
árin liðu og aldurinn færðist yfir
hann.
Magnús var fæddur á Efra-
Apavatni í Laugadal í Árnes-
sýslu 24. nóv. 1857. Var hann
af fátæku bændafólki komnin og
alinn upp í fátækt og umkomu-
levsi og átti þess engan kost, að
afla sér mentunar á uppvaxtar-
árunum. Frá því hann gat farið
að vinna fyrir sér og þangað til
hann fór til Canada, árið 1887,
þá nýkvæntur, var hann í vinnu-
menslcu, sem ekki var arðsöm at-
vinna á íslandi á þeim árum. —
Fyrstu árin hér í landi vann
hann daglaunavinnu, einkum við
iárnbrautavinnu, en settist að á
heimilisréttarlandi sínu í grend
við Churchbridge 1891 og hefir
hann búið í því nágrenni jafnan
síðan. nema síðustu árin mun
hann lítið eða ekki hafa fengist
við búskap. enda mun heilsa og
kraftar ekki hafa leyft það.
Magnúsi Hinrikson búnaðist
vel og jafnvel svo vel, að með
afbrigðum má teljast. Hann
hafði lengi stórt bú og prýðilega
myndarlegt heimili og efnaðist
smátt og smátt svo að hann varð
stórefnaður maður og hélst vel á
eignum sínum. ' Mun hans góða
kona, frú Kristín Hinrikson,
hafa átt hér góðan hlut að máli
og þá ekki síður með alla rausn
og prýði á heimilinu. Það er mik-
il gestrisni á mörgum íslenzkum
bændaheimilum, en alúðlegri
gestrisni og betri viðtökur, hjá
alveg vandalausu fólki, hefi eg
hvergi mætt, heldur en hjá Mr.
og Mrs. Hinrikson. Það var líka
hreint og beint skemtilegt að
koma til þeirra. Húsbóndinn
var svo gagnfróður um marga
hluti og svo ræðinn og glaður og
góðviljaður að maður gat ekki
annað en unað sér hið bezta ef
maður átti tal við hann. Magnús
naut ekki mentunar í æsku, en
hann var alla æfi að afla sér
fróðleiks og mentunar og það fór
líkt með fróðleikinn eins og efn-
in, að það safnaðist mikið með
stöðugri iðni og ástundun. Hann
átti mikið og gott íslenzkt bóka-
safn og notaði það vel. Hann
var prýðilega vel gáfaður maður.
Þrátt fyrir það að lífið lék ekki
við hann meðan hann var á ætt-
landinu, unni hann því engu að
síður einlæglega og sýndi það í
verkinu meðal annars með því að
gefa Háskóla fslands stóra pen-
ingjagjöf, nú fyrir ekki all-löngu.
Magnús Hinrikson var yfir-
lætislaus maður eins og mest
mátti vera, en hann var gagn-
semdarmaður og lét margt gott
af sér leiða. Sótti lítið til ann-
ara, var veitandi, ekki þiggjandi.
En þó hann væri yfirlætislaus,
var hann einarður og hélt sínum
hlut jafnan og hafði gott lag á
að verja sinn málstað ef á hann
var leitað. Fé sitt græddi hann
ekki á verzlun eða braski. Hann
græddi það á búskap, góðum bú-
skap. Hann átti áreiðanlega
skilið að hljóta þann góða vitnis-
burð, sem Davíð skáld Stefáns-
son gefur íslenzku bændunum
sem vildu “bjargast af eigin bú-
um og breyta í öllu rétt.”
Börn þeirra Mr. og Mrs. Hin-
rikson eru þrjár dætur, Mrs. A.
O. Olson, Churchbridge; Mrs.
W. J. Líndal, Winnipeg og Mrs.
G. Markússon, Bredenbury,
Sask. Létu þau sér mjög ant
um að koma þeim til menningar
og þroska, enda hefir það hepn-
ast ágætlega. Allir kannast vel
við hina mikilhæfu merkiskonu,
Mrs. W. J. Líndal, sem er ein af
dætrum Magnúsar.
Við dánarfregn Magnúsar
Hinrikson finnur sá sem þetta
skrifar til þess, að hann á einum
einlægum og góðum vini færra
en áður. Hygg eg að hið sama
finni margir fleiri.
F. J.
FRÉTTAMOLAR
Chamberlain, stjórnarformað-
ur Breta hefir ekki getað sótt
ráðuneytisfundi um tíma, vegna
gigtar.
* * *
Stjórnin í Kína meðtók s. 1.
viku peningagjöf frá Kínverjum
sem erlendis búa, er nam $6,000,-
000. Fénu verður varið í þarfir
stríðsins. Frá Kínverjum í Can-
ada voru $180,000 af þessu fé.
* * *
Vöruflutningaskipi var sökt
fyrir Bretum eigi alls fyrir löngu
á Miðjarðarhafinu. Er haldið
að loftfar, sem sonur Mussolini,
Bruno, stjórnaði, hafi gert árás-
ina.
* * *
f einu dagblaðinu í Tokyo, var
frá því sagt í gær, að Rússar
væru að hrúga upp her á landa-
mærum Manchoukuo og Síberíu
og að Voroshilov marskálkur
væri lagður af stað austur til Sí-
beríu til að búa her Rússa undir
áhlaup.
* * *
Rt. Hon. R. B. Bennett verður
í Winnipeg n. k. föstudag og
flytur ræðu hjá Winnipeg Board
of Trade í Alexandra gistihöll-
inni kl. 12.30 að deginum. Hann
ætlar að tala um ferðalag sitt
s. 1. sumar til Afríku 0g Ástralíu.
* * *
Japanir kváðu hafa í hyggju,
að fela sex mönnum að fara með
völd meðan á stríðinu stendur.
Þetta sex manna ráð á að koma
í stað þings og ráðuneytis. Spor
þetta kvað stigið til þess að
flýta afgreiðslu mála er að stríð-
inu lúta.