Heimskringla - 10.11.1937, Blaðsíða 4

4. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 10. NÓV. 1937

Heímakrtngk
( Sto/nuO 1SS6)
Kemur út á hverjum miSvikudegi.
Eigendur:
THE VIKING PRESS LTD.
S53 oo S55 Sargent Avenue, Winnipeg
Talsímis 66 537
Verö blaðsins er $3.00 árgangurinn borglst
[yrirlram. Allar borganlr sendist:
THE VIKING PRESS LTD.
311 viðsktfta brél blaðlnu aðlútandl sendist:
K.-nager THE VIKING PRESS LTD.
853 Sargent Ave., Wínnipeg
Ritstjóri STEPAN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA
853 Sargent Ave., Winnipeg
“Heimskringla” ls publlshed
and printed by
THE VIKING PRESS LTD.
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg Man.
Telephone: 86 637
SUlUUiUilillUiUUlUliliUli
WINNIPEG, 10. NÓV. 1937
ÞÝÐINGAR FORNSAGNANNA
Á öðrum stað í þessu blaði, er birt grein
um þýðingar Fornsagnanna á erlend mál,
eftir dr. Einar Ól. Sveinsson. Greinin á
erindi til Vestur-íslendinga og vildum vér
benda þeim á að lesa hana gaumgæfilega.
Það er nú svo komið hér, að íslendingar
eru farnir að ræða það all alvarlega og
tíðara en við hefði mátt búast, að eina
ráðið til lífs og viðhalds íslenzku þjóðerni,
og Þá tungunni, eflaust, einnig, sé að fræða
hina yngri og með þeim mega nú mörg
hjónin teljast, með hóp barna, um íslenzka
arfinn á ensku. Auðvitað neitar enginn
því, að ekki sé hægt að fræða landa hér um
íslenzkar erfðir á enskri tungu, en sem
viðhald íslenzku getur það ekki kallast.
Eins og dr. E. ól. Sv. bendir á, dylst ekki
hvað frásögn Fornsagnanna tapar sér við
að þýða sögurnar á erlend mál. Og það
þyrfti jafnvel ekki að snúa sögunum á
neitt erlendara mál, en nútíðar-íslenzku til
þess að þessara verks-um-merkja yrði vart.
Hið háttbundna mál Fornsagnanna, list-
in í stíl, áherzlur, kveður hrynjandi, er ef
til vill ekki í nokkru máli eins skýrt og
verulegt, sem í forn-íslenzku — og sem nú-
tíðar-bókmentir íslendinga hafa ekki fylli-
lega náð, þó ekki sé hægt að neita hinu, að
grundin syngi vel undir, er þeir skella á
skeið, er bezt rita nú heima. f bókinni
“Hrynjandi íslenzkrar tungu”, sem Sig.
heitinn K. Pétursson reit, var mjög vel
á þennan merkilega eiginleika fom-íslenzk-
unnar bent. Hefir oss oft furðað á því,
hvað bók þessi virðist hafa vakið litla
eftirtekt. Oss virðist sem með fáu væri
greiðara, að bæta smekk manna fyrir fögru
máli, en lestri þeirrar bókar. Er nú gott
til þess að vita, að dr. E. ól. Sv. hefir tekið
sér fyrir hendur að skrifa um náskylt efni
því, sem í áminstri bók ræðir um.
Grein dr. E. ól. Sv. er hér birt éftir Les
bók Morgunblaðsins. f Morgunblaðinu 12
okt. leggur og Magnús dósent Jónsson
þetta til málsins:
“Út af grein Einars ól. Sveinssonar
Lesbók, um Fomsögurnar og þýðingar
þeirra á erlend mál, þar sem hann sýnir
fram á hve erfitt er að þýða sögurnar, án
þess mikið fari forgörðum við þýðinguna,
rifjast m. a. upp atvik úr frumsýningu á
Njálu, leikriti Jóhanns Sigurjónssonar,
Kgl. leikhúsinu í Höfn.
Jonna Neiiendam lék hlutverk Bergþóru.
í brennuþættinum, þar sem hún á að segja
“ung var eg Njáli gefin”, varð setningin í
dönskunni “Ung blev jeg givet til Njal
Af vörum leikkonunnar varð setningin svo
sviplaus og afllaus, að fslendingum, sem
leikhúsinu voru, hnykti við, og lág jafnvel
við að sumir færu að hlægja, svo óvarf
kom þeim setningin í þessum búningi.
Á þetta er hvorki minst til að gera lítið
úr konunni, sem með hlutverkið fór, né því
síður hinn merka höfund leikritsins. En
þetta er eitt glögt dæmi þess, sem dr. E.
Ól. Sv. benti á í grein sinni, hve erfitt er
eða illmögulegt að þýða svo áherslusetn-
ingar úr sögunum að þær haldi svip, þrótt
og réttri merkingu.”
Það væri auðvelt, að benda á mörg svip-
uð dæmi þessu, er íslendingasögurnar eru
lesnar á ensku, af þeim, er hafa lesið þær á
íslenzku. Þýðingarnar stinga svo oft í
stúf við íslenzku frásöguna, að það leynist
ekki.
Segi íslendingar sig hér úr lögum við
tungu sína, mun gras brátt gróa yfir flest
annað íslenzkt.
EKKI NÝLENDUR,
HELDUR HEFND
Þjóðverjinn Emil Ludwig, sem ritað hef-
ir æfisögur margra merkra manna og
frægð mikla af því hlotið, sagði nýlega í
ræðu í Boston, að draumur Þjóðverja væri
ekki sá að ná í nýlendur eða olíulindir,
heldur stríð og hefnd, fyrir glæpinn sem
framin var 1914, er allar þjóðir heimsins
hervæddust á móti Þýzkalandi og lögðu
ríkið í rústir.
“Þetta er þjóðin frædd um af leiðtogun-
um og hún trúir þeim”, segir útlaginn.
Emil Ludwig var einn í hópi þeirra fræði-
manna, er Hitler gat ekki knésett er hann
kom til valda og varð því að flýja land.
Að skoðun útlagans er það í höndum
Bandaríkjaþjóðarinnar, þjóðarinnar, sem
forsætisráðherra Breta, Mr. Chamberlain,
segir “voldugustu og auðugustu þjóð
heimsins”, að koma á varanlegum friði í
Evrópu. Hann segir: “Ef forseti yðar, Mr.
Roosevelt, segði við Hitler: Við höldum
kyrru fyrir en misstígi Þýzkaland sig,
komum við til sögunnar, yrði ekkert stríð
í Evrópu.”
En Bandaríkjaþjóðina sagði hann minna
sig á strútinn með höfuðið niður í sandin-
um. “Þegar Roosevelt forseti gaf í skyn, í
Chicago-ræðu sinni, að Bandaríkin ættu að
beita sér fyrir friði, reis mikill meirihluti
þjóðarnnar upp á móti því, vegna þess að
hann skilur ekki að dagar Monroe-kenn-
ingarinnar eru taldir, og að Bandaríkin eru
svo háð umheiminum, að þau komast ekki
hjá þátttöku í næsta Evrópustríði, hvort
sem þeim líkar betur eða ver.”
Einræðisseggi Evrópu, kvað Ludwig,
skáka í því skjóli, að Bandaríkin héldu sér
frá málum Evrópuþjóðanna. Þýzkaland
segir hann hættulegra nú, en það var fyrir
stríðið 1914 vegna hefndarhugs þjóðarinn-
ar.
Það er í þessu sem styrkur Þjóðverja
liggur aðallega. Þjóðverjinn er eins reiðu-
búinn nú að fórna sér fyrir ættjörðina og
1914 og er eins vel eða betur búinn að
vopnum. Þjóðin má heita komin í her-
klæðin og bíða þess er verða vill að öllum
heimi ásjáandi.
Pólitísku makki Hitlers og Mussolini,
líkti Ludwig við heldri manna giftingar,
er aðrir réðu meira um, en hjónaefnin
sjálf, og af sömu ástæðu gætu ekki orðið
endingargott. “Þar væri hjónaskilnaður
óumflýanlegur fyr en síðar”.
Hitler og Mussolini sagði hann eiga það
sameiginlegt, að leika á óæðri tilfinningar
f jöldans, svo sem hatur og ótta. En mun-
urinn væri sá, að Mussolini talaði þegar
hann sæi að það ætti við, einnig oft af viti
um utanríkismál, en til þess brysti Hitler
alla þekkingu. Hjá honum væri aldrei um
annað en æsingar að ræða.
Fyrir mörgum öldum var ólíkt umhorfs
á yfirborði jarðar því sem nú er. Nú er
víða sjór þar sem áður var land. Norður-
Ameríka var einu sinni áföst Evrópu og er
ísland að líkindum leifar af því landi.
Ástralía var og áföst Asíu. Mexikóflóinn
huldi einu sinni mikið af Mississippi-daln-
um. — Lönd eru enn að rísa og sökkva, þó
það sé svo hægfara, að ekki sé eftir því
tekið. Suðausturströnd Noregs hefir risið
3 fet á öld. Við Neapel á ítalíu, hefir
ströndin hækkað og lækkað á víxl síðan
saga var skráð.
HEIMSÓKN FRESTAÐ
Nokkrum klukkustundum áður en Her-
•
toginn af Windsor ætlaði að stíga á skips-
fjöl, en hann hafði ráðgert, að leggja upp í
ferðalag til Bandaríkjanna s. 1. laugardag,
afréð hann að fresta förinni. Það er kallað
svo að förinni hafi verið frestað, en af lík-
um að ráða getur þess orðið bið, að hann
komi til Bandaríkjanna.
Verkamannafélög í Bandaríkjunum létu
mjög ákveðið í ljós skoðun sína um það,
að þau gætu ekki litið á komu hertogans í
neinu sambandi við málefni verkamanna
með þann í förinni, er Charles Bedaux heit-
ir, en verkamenn.telja hann óvin sinn, að
sögn af því, að hann uppgötvaði eitthvert
skipulag til að flýta framleiðslu en sem á
verkamönnum hefir eflaust bitnað. En á
þessum manni stendur þannig, að hann er
forn-vinur hertogafrúarinnar og hefir
margt vel gert til þeirra hjóna og má með
því telja, að hann hafði samið við yfirvöld
Bandaríkjanna um þessa ferð. Hertoginn
skilur ekkert í þessu, en heldur en að olla
nokkrum óþæginda með ferðinni, hefir
hann frestað eða hætt við hana.
Það mundi margur halda, að verkalýður-
inn yrði sízt til þess að leggja stein í götu
hertogans eða spoma við komu hans vestur
um haf. Það eru að vísu ekki skýlausar
sannanir fyrir því, að það hafi verið vegna
afstöðu; hans í verkamannamálum, að
hann varð að segja af sér konungdómi, en
það er þó skynsamlegasta ástæðan fyrir
því, sem enn hefir verið bent á. Giftingar-
málið var aldrei nein ástæða, ef hleypi-
dómalaust er á það litið, þó svo væri látið
heita. En hvaða óhag gátu þá verka-
mannafélög séð sér að komu hans? Orð
manns sem hans fljúga víða. Og það sem
hann hefði um verkamál sagt, hefði að
líkindum orðið í svipuðum anda og þegar
hann rhintist á kjör verkamannanna í
Wales. Hvað þurftu verkamenn að óttast?
Annað sem haft er eftir hertoganum, er
að yfirvöld Bandaríkjanna hafi ekki tekið
eins ljúft í mál hans um vesturförina
og hann bjóst við. Bandaríkin hafa ekki
haft mikið orð á sér fyrir kónga-dýrkun.
Þau tóku þó ágætlega á móti hertoganum
í hvert skifti sem hann heimsótti Banda-
ríkin, sem prinsinn af Wales. Og þau hefðu
eflaust gert það ennþá, þó nú staiídi ekki
eins á og horfi alt öðru vísi við með sam-
band hans við Bretland. Þar sem gera má
ráð fyrir, að ennþá séu og verði lengst af
nokkrir í Bandaríkjunum, sem bundnir eru
sínum gömlu átthagaböndum þ. e. við Eng-
land, er engin furða þó þeir litu á þetta
mál einnig frá hlið Breta, sem búast má
við, að ekki hafi verið neitt um þessa ferð,
ekki sízt þar sem bandarísk blöð hafa
fleiprað talsvert um erindi hertogans og
hafa strax skráð framhalds-kafla þeirrar
sögu, sem á að vera sá, að hertoginn yrði
innan skamms tekinn við forustu í málum
verkamanna á Englandi. Þetta nær engri
átt af því, að á burtför hertogans stendur
þannig, að hann á ekki afturkvæmt til
Englands og sízt af öllu til þátttöku í
stjórnmálum. Samningarnir um burtför
hans voru ekki hugsunarlaust gerðir.
Ennfremur er talið að för hertogans til
Þýzkalands hafi fremur vakið óhug en hitt
hér vestra.
Vonbrigði hertogans eru eflaust mikil og
þá ekki síður hertogafrúarinnar, út af því,
að verða þess nú vís, að ættland hennar sé
þeim hjónum lokað eigi síður en ættjörð
hertogans.
“ALHEIMS KIRKJUÞING-
IÐ í OXFORD — 1937”
Blálendingar fasta nærri tvo þriðju árs-
ins. Trúir meðlimir kirkjunnar (Ethiop-
ian Church) telja sér skylt að fasta sex
sinnum á ári. Hver fasta stendur yfir frá
15 til 65 daga. Allan þennan tíma er
ekki bragðað kjöt, smjör, mjólk eða önnur
fæða úr dýraríkinu, nema ef til vill fiskur.
Hann máttu íslendingar éta á föstum forð-
um og þegar þeir stálust til að éta kjöt
voru þeir svo ráðagóðir að kalla það
“klauflax”.
SKÓGARHÖGG í CANADA
Skýrslur frá stjórninni í Ottawa bera
með sér, að um 240,000 manns stundi skóg-
arhögg í Canada og eigi að mestu atvinnu
og björg sína undir því komna. Vinnan er
að vísu víðast aðeins stunduð vissa tíma
árs, nema í British Columbia-fylki, þar
sem hún er rekin alt árið. En á miklu velt-
ur þó um hana því segja má að hún hefjist
með vetri þegar bæði akuryrkja og húsa-
smíðar hætta og kpmi þá í stað þeirra. Svo
þessu var ekki neitt illa til hagað af for-
sjóninni, þó með framsýni mannanna hafi
nú svo verið í pottinn búið, að vinnu 3é
hvorki að fá vetur né sumar orðið.
í Austur-Canada byrjar skógarhögg
vanalega snemma á haustin og helzt fram
að nýári. Um leið og jörð frýs og snjóa
leggur, er farið að flytja viðinn og hlaða í
kesti á ár- eða vatnsbökkum, en þaðan er
honum fleytt, er ísa leysir á vorin til sög-
unar-milnanna, sem kunnugt er. Eru oft-
ast sérstök félög, sem um þennan flutning
annast, því enda þótt ekki þurfi annað '
ám en að hrinda lágunum (the logs) í
strauminn og láta þær berast með honum
þarf á lægni og leikni að halda við það, og
slys eru þar ekki ótíð. Ennþá vandasam-
ara, er þó að toga heila fleka yfir vötn. En
svo þarf ekki oft á því að halda.
Mest af viði þessum er flutt burtu úr
skógunum þar sem hann er höggvinn, á
hestum. Nokkuð er nú orðið flutt á flutn-
ingsbílum. f Nova-Scotia kvað ekki ennþ;'
óalgengt, að sjá ækin dregin af uxum, eins
og sumstaðar í nyrstu bygðum Manitoba
og fleiri vestur fylkjanna. En hvað sem
því líður herma skýrslurnar, að 25,000 til
30,000 hesta þurfi með til þessarar iðju.
í British Columbia hefir á yfirstandandi
ári færst líf í þennan iðnað á ný. Er góð-
ærið í atvinnu þar nú mikið skógarhögginu
að þakka.—(úr skýrslum um auðsupp-
sprettur Canada).
Ræða flutt af séra Philip M.
Pétursson í Sambands
kirkjunni í Winnipeg
Textinn sem eg hefi valið mér
í kvöld, er tekinn úr bæninni
“Faðir vor” er Jesús kendi læri-
sveinum sínum:
“Verði þinn vilji svo á jörðu
sem á himni.” (Matt. 6:10)
Vér vitum að það er langt frá
því, að ástandið í heiminum sé
samkvæmt vilja Guðs eða í sam-
ræmi við það, sem vér ímyndum
oss vilja hans. Vér vitum einnig
að menn hafa oft misskilið það,
eða lokað augunum fyrir því, jnnar.
sem vér nefnum vilja guðs: rétt-
læti, réttvísi, kærleika og frið, —
ekki vænst, þar sem önnur þeirra
var kaþólska kirkjan, sem skoð-
ar allar aðrar kirkjudeildir, sem
villuráfandi sauði, sem afvega
fari og sem ekkert vald hafi frá
trúalegu sjónarmiði, þar sem
þær neiti valdi páfans og gildi
margs þess, sem kaþólskir
kenna. Hin kirkjan sem enga
fulltrúa sendi var þjóðkirkja
Þýzkalands. Fulltrúar hennar
fengu ekki leyfi og gátu ekki
fengið það frá yfirvöldum þjóð-
ar sinnar til að fara úr landinu
og til Englands á þingið. Hitler
hefir enga trú á því, að þjóð
hans eigi að hafa mök við ann-
ara þjóða menn. Það er á móti
stjórnarstefnu hans að þeir geri
það, og ekki sízt á sviði trúar-
Fulltrúarnir sem saman voru
komnir voru helztu menn sinna
og meðal þeirra hafa verið kirkj- ; kirkjuflokka> ieiðtogar þeirra og
unnar menn jafnt sem aðrir. En
nú sjást mörg merki þess, að
kirkjan sé að vakna og að hún sé
að hætta að ganga á snið við
veruleikann.
Síðastliðið sumar var mikill
fundur eða þing haldið í Oxford á
Englandi, sem sumir hafa nefnt
mikilverðasta atburð í trúar-
sögu nútímans. Einn maður
hefir líkt þessum fundi við aðra
mikla kirkjufundi, sem átt hafa
sér stað á fyrri öldum og sem
hafa haft mikil áhrif, á öllum
öldum síðan eins og til dæmis
Nikeu-þingið á fjórðu öld og
þingið í Trent á seytándu öld,
sem voru haldin af kirkjuvöldun-
um á umbyltingartímum, — eins
og nú, — þegar alt sýndist vera
í óvissu og þegar ein þjóð herj-
aði á aðra, og þegar aðal ein-
kenni tímans sýndust vera
stefnuleysi.
En hvort að þetta þing sem
haldið var í sumar verður eins
áhrifamikið og hin, verður tím-
inn að skera úr. En að það skilji
eftir sig stórt spor er aldir renna
í framþróunarsögu kirkjunnar,
geta menn ekki rengt sig um.
Þessi fundur eða þetta þing,
eins og sumir ef til vill muna,
var “Alheims kirkjuþing til efl-
ingar kristindómi” (World Con-
ference on Christian Life and
Work), og á því, eða í umræðun-
um sem þar fóru fram, birtist
ljóslega hinn nýi skilningur sem
menn hafa öðlast um afstöðu
kirkjunnar í heiminum, það er
að segja, þar sem kirkjan hefir
að mestu leyti til þessa ofur
meinleysislega reynt að verja sig
gegn árásum og aðfinslu manna,
þá ætlar hún nú að hætta að af-
stjórnendur. Ráðstafanir þeirra
og tillögur mega því vera skoð-
aðar sem rödd kirkjunnar í heild
sinni, eða sem bending í hvaða
átt kirkjan stefnir eða ætlar sér
að stefna á næstkomandi árum.
Að minsta kosti hafa þessir
æðstu kirkjunnar menn gefið
bendingu um áttina, sem þeir
vilja að kirkjan stefni í.
Menn hyggja oftast að þegar
leiðtogar kirkjunnar koma sam-
an til að gera einhverjar ráðstaf-
anir um stefnu hennar, annað-
hvort komi þeir sér ekki saman
um neitt, eða að tillögur þeirra
verði svo yfirborðslegar, að þær
tapi allri verulegri merkingu. En
í þessu tilfelli var staðreyndin öll
önnur, og var aðal eipkenni
þingsins í sumar bersögli og
róttækari tillögur um flest öll
mál sem rædd voru.
Einn maður, sem staddur var
á þingniu, ritaði um það með
þessum orðum:
“f meira en hundrað ár, hefir
kirkjan aðallega stefnt að því, að
gleyma tilgangi sínum. Hún
hefir ekki beinlínis neitað, eða
hafnað kenningunum, sem hún á
tilveru sína að þakka, en hún
hefir blandað þær svo mikilli
þessa heims speki að menn hafa
mist sjónir á hinum upprunalegu
kenningum hennar. En nú,
sýnist kirkjan einu sinni enn
hafa öðlast skilning um hlutverk
sitt, og að vera tilbúinn til að
gera tilraun til að framkvæma
það.”
Þessu til sönnunar eru ótal
dæmi í fundargerningunwþings-
ins. En það, sem mér finst vera
lang tilkomumest í skýrslum
saka sig, en vill í stað þess fylgja þingsins finst í orðunum þar
því fast fram, sem hún skilur sem svo er skýrt frá: “Kirkjan
sem stefnu sína eða köllun í hefir brugðist skyldu sinni . . .
heiminum. Hún ætlar og, sam-
kvæmt úrslitum þessa þings, að
tala Ijóst svo að allir skilji, og
geti ekki efast um skoðun henn-
ar.
Þetta mega heita fagnaðar
tíðindi fyrir þá, sem vilja kirkj-
vegna of náins sambands við
æðri stéttirnar í hverju landi,
. . . . og það er henni sjálfri að
kenna að hún hefir mist hylli
fjöldans, alþýðunnar.” f fram-
tíðinni, segir skýrsla þessi, —
“verður kirkjan að byggja fram-
, unni vel, en sem voru farnir að komu manna á viðskiftalífinu á
kvíða því, að eins færi fyrir siðferðislegum grundvelli, á
henni og kirkjunni á Rússlandi, sama hátt og hún hefir ætíð gert
sem dauð er að kalla má eða á tilraun til að sjá um, að per-
Þýzkalandi, þar sem hún berst sónuleg sambönd manna væru
j upp á líf og dauða gegn kúgun
I og einræði, eða í öðrum löndum,
; þar sem hún hefir verið að smá
I hrörna eða ganga af sér í mörg
; nndanfarin ár, oftast vegna
, kjarkleysis og stefnuleysis.
Þetta þing hefir nú blásið
siðferðislega grundvölluð.
Ennfremur heldur þessi
skýrsla fram, að kirkjan verði
að viðurkenna blindni sína, upp
að þessu, og gera nú tilraun til
að sjá og skilja öflin, sem eru að
verki í heiminum, og að tengja
kirkjunni nýju lífi í brjóst og kirkjuna við allar þær hreyfing
aukið fjör hennar og lífskraft,
svo hún getur nú tekið sína réttu
afstöðu í heiminum, og leitt
menn, í fullu trausti og sannfær-
ingu um, að hún hafi á réttu að
ar í heiminum sem stefna að
réttvísi í málum mannfélagsins.
Að mínum dómi munu flestir
eða allir vera þessu samdóma, og
viðurkenna gildi þessarar til-
standa, og að framtíðin geti ekki f lögu, og taka undir með kirk j-
verið annað en björt óg full af unni í ályktum íiennar í þessu
dvrlegum árangri, að vilji Guðs efni.
verði á jörðu í ríkum mæli. Ekki var alveg eins fullnægj-
Þetta þing kom saman í júlí andi ályktun þingsins um þátt-
mánuði og á það komu 800 full- töku í ófriði. Fulltrúarnir voru
trúar frá 96.kirkjum, eða kirkju- ekki sammála um það, að for-
flokkum, frá þrjátíu og þremur
löndum. Minna en helmingur
þeirra allra var enskumælandi.
Aðeins tvær kirkjudieldir, sem
kalla sig kristnar höfðu enga
fulltrúa. En þeirra fulltrúa var
dæma manninn, sem tæki þátt í
stríði, þeir sýndust ekki vera
sannfærðir um sannleika kenn-
ingarinnar “þú skalt ekki mann
vega”. Ef að þessi kenning hef-
ir nokkurt gildi, ætti hún að