Heimskringla - 05.01.1938, Síða 1

THE PAR-T-DRINK
Good Anytime
In the 2-Glass Bottle ^ ®
AVENUE
Dyers & Cleaners
Fatahreinsun vor er þess
verð að reyna hana.
Hvergi betri.
SÍMI 33 422
658 St. Matthews
LII. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 5. JANÚAR 1938
NÚMER 14.
NÝÁRS-HUGLEIÐINGAR
fluttar við aftansöng á gamlárs-
kvöld í Sambandskirkjunni í
Winnipeg af séra Philip M.
Péturssyni.
“Og hann lét út frá einum sér-
hverja þjóð manna byggja alt
yfirborð jarðarinnar er hann
hafði ákveðið fyrirsetta tíma og
takmark bólstaða þeirra svo að
þær skyldu leita Guðs, ef verða
kynni, að þær mættu þreifa á
honum og hann finna, enda þótt
hann sé eigi langt frá hverjum
og einum af oss, því að í honum
lifum, hrærumst og erum vér.”
(Post. 17:26—28)
Einu sinni er séra Haraldur
Nielsen prédikaði fyrir söfnuði
sínum komst hann þannig að
orði*
“Vér trúum því, að líkindum
öll, að sérhverjum einstaklingi
og hverri þjóð heimsins sé ætlað
eitthvert ákveðið hlutverk. Því
að enga hvíld finnur hugsandi
mannssálin í því, að alt lífið sé
tilgangslaust og að tilverunni sé
ekkert markmið sett. Mannshug-
urinn þráir ósjálfrátt að finna
vit í öllu og koma viti í alt innan
sinna yfirráða. Og þá fyrst verð-
ur vit í tilverunni, ef alt hefir
sinn tilgang og öllu er að lokum
stjórnað að ákveðnu markmiði.”
Mér þótti vænt um þessi orð,
er eg rakst á þau, og las þau yfir
aftur og aftur, því mér fanst
miklu meira vera í þeim falið, en
gripið var við fyrsta lestur. Séra
Haraldur segir, að vit verði í
tilverunni, ef alt hafi sinn til-
gang og öllu sé að lokum
stefnt að ákveðnu marki. Eins
og bent er á í textanum, er hlut-
verkið auðsæilega það, sem þjóð-
unum var ákveðið, að leita Guðs,
og fyrir þá leit finna samræmi,
eða eins og séra Haraldur komst
að orði — vit í tilverunni.
Um miðnætti, um áramótin, er
vér komum hér saman til að
heilsa nýju ári og til að kveðja
gamla árið, — verðum vér fyrir
mörgum undursamlegum og
heillandi áhrifum. Og á stundum
sem þessari hefir mér ætíð fund-
ist maður vera nær Guði og
skilja hans ráð betur en á nokk-
urri annari stund. Hugir vorir
opnast fyrir þeim máttku áhrif-
um, ?em vér verðum fyrir og er
vér sameiginlega beinum leit
vorri að raunverulegri merkingu
þessarar stundar, mun oss finn-
ast, sem vér heyrum hjartaslátt
eilífðarinnar, og að vér sjálf sé-
um þegar hluti eða brot af eilífð-
inni. Og með þeim hugsunum
og tilfinningum munum vér einn-
ig verða vör við það, að ein-
hvbrnvegin og á undursamlegan
hátt, höfum vér öðlast að ein-
hverju leyti skilning á tilveru
Guðs. Vér höfum leitað hans,
og vér höfum fundið hann. Vér
höfum öðlast þá sannfæringu á
fullkomnari hátt en ella, að hann
er í raun og veru eigi langt frá
hverjum og einum af oss, því að
í honum lifum, hrærumst og er-
um vér. Og um augnabliks
stund samræmumst vér í huga,
honum og vilja hans, er vér bíð-
um, eins og komast mætti að
orði, á klettabrún eilífðarinnar
með opnum örmum til að taka á
móti hinu nýja ári og ákveðum
að nota daga þess til þess, sem
er gott og göfugt.
En ekki líður á löngu áður en
vér vöknum upp af þessum fögru
draumum og virðum fyrir oss
veruleikann í heiminum. Vér
verðum fyrir miklum vonbrigð-
um út af því hve margt er öðru-
vísi en það ætti að vera. Víðast
hvar í heiminum, eins og vér vit-
um,'eru menn að hugsa um alt
annað en að leita Guðs eða að
fylgja vilja hans. Þeir eru að
skapa alt annað en guðsríki á
jörðu. ófriðarandinn virðist
drotnandi og valdi hans lútum
vér, í verkum ef ekki í hugsun.
Alt er í óvissu, og fáir sýnast
geta haldið ákveðinni stefnu. Og
vegna þessarar óvissu og myrk-
ursins sem stafar af henni og
sem veldur þyí að ljósgeislar
sannleikans, frelsisins,, og vits-
ins fá ekki að skína, verða
margir menn bölsýnir og þung-
lyndir. En bölsýni eða þung-
lyndi hafa aldrei bætt neitt, og
gera það ekki heldur nú. Kín-
verskur spekingur hefir sagt, að
menn eigi ekki að skoða lífið of
alvarlega, að það sé vegna þess,
að menn séu of alvarlegir, að
heimurinn sé fullur af bágindum
eða vandræðum. Hvort að stað-
hæfing þessi sé sönn eða ekki
veit eg ekki, en víst er það að
bölsýnn maður, maður sem sér
ekkert nema hið illa, ekkert
nema skuggahliðar lífsins, sem
kannast ekki við Ijósið, né lífs-
gleðina, fær aldrei skilið fyllilega
hvað vilji Guðs er, í vanalegum
skilningi þeirra orða. Hann leit-
ar hvorki Guðs, né finnur hann,
og hann verður aldrei þess var,
eins og sagt er, að “í honum lif-
um, hrærumst og erum vér.” —
Bölsýnið útilokar allan þesskon-
ar skilning, og öll þesskonar á-
hrif. Ef að hlutverk vort er að
leita Guðs, og þar af leiðandi
finna samræmi í lífinu: að verða
vör við vit í tilverunni, þá dugar
ekki aðeins að líta á alt hið illa
umhverfis oss og andvarpa með
þungum hug. Meira er til í
heiminum en aðeins hið illa, og
vér megum ekki láta blinda aug-
un fyrir því.
Eg veit ekki hvert hlutverk
þeirra manna er, sem fylla heim-
inn með ófriði og hatri, eða að
hverju þeir að lokum stefna. En
eg veit það, og mér finst að
margt bendi til þess, og eg finn
bæði ríkara og átakanlegar til
þess á þessari áhrifaríku stundu,
en áður, að hlutverk vort í heim-
inum, og hlutverk allra ein-
staklinga, sé eitthvað miklu
meira og æðra og fegurra en það,
sem felst í bölsýni og vonleysi.
Hlutverk vort er, og sem þessi
stund, sem er í fylsta máta eilíf
eðlis, túlkar í hreinum tónum, að
leita Guðs, það er að segja, að
leita þess, sem er guðlegs eðlis,
svo sem réttlætis, kærleika, von-
ar, trúar, frelsis, vits. Hlutverk
vort er að leita þessara hluta, og
alls hins æðsta og bezta í oss
sjálfum og í öllum mönnum; að
útrýma skammsýni og hégóma
og stuðla með þessu að því að við
öðlumst guðsríki á jörðu.
Þetta mun ef til vill þykja
nokkuð mikið sagt. Sumir
rnunu,, sem eru hagsýnni, eða
praktískari en eg spyrja, hvort
að þetta sé ekki aðeins .talað út í

veður og vind, og að það sé í
raun og veru þýðingarlaust,
vegna þess að það sé alt svo há-
fleygt og tilkomumikið að menn
fái það aldrei framkvæmt.
En eg get aðeins svarað, og eg
nota mér þetta tækifæri, er andi
nýársins breiðir töfra áhrif sín
yfir sálir mannanna og við erum
rétt að stíga yfir þröskuldinn,
úr Verðandi gamla ársins og inn
í helgidóm Skuldar hins nýja,
að þegar við reynum að horfa
fram í tímann, þá hylji þoka
hans atburði ókominna stunda.
Vér vitum ekki hvað muni koma
fyrir í lífi þjóða heimsins. Að-
eins að litlu leyti vitum við hvað
muni koma fyrir í'voru eigin lífi.
Margir munu ekki sjá önnur
Kristján Jónsson frá Sveinatungu og
kona hans Guðrún Daviðsdóttir
Myndin tekin á 50 ára brúðkaupsafmæli þeirra 10. des. 1937.
Fáir íslendingar í Bandaríkj-
unum munu vera kunnari löndum
sínum vestan hafs en heiðurs-
hjón þau er Hkr. flytur mynd af
í þetta sinn; þau Kristján Jóns-
son grafreitsvörður í Duluth og
kona hans Guðrún Davíðsdóttir
frá Fornahvammi. Ber margt
til þess, en ekki sízt hin framúr-
skarandi mannlund þeirra
beggja og gestrisni. Þau verða
nú senn áttræð og hefir Kristján
létt af sér þeim starfa sem hann
hefir haft seití yfir umsjónar-
maður Forest Hill grafreitsins í
Duluth og fengið hann í hendur
tengdasyni sínum sem þau hjón-
in búa með í hinu re'isulega húsi
grafreitsins.
Alþingishátíða árið ferðuðust
þau hjón, ásamt dóttur þeirra og
dótturdóttur og nokkrum vinum
er þau styrktu til fararinnar,
heim til íslands og dvöldu þar
fram í ágúst-mánuð. Ferðuðust
þau þá um Borgarfjörðinn og
Suðurland og nutu ferðalagsins
hið bezta, þó komin væru af létt-
asta skeiði, þá bæði yfir sjötugt.
Fyrir 13 árum ritaði frændi
Kristjáns og aldavinur séra Pét-
ur Hjálmsson, fróðlega og ítar-
áramót. Það mun halda áfram,
að sumir syrgi, en aðrir gleðjist.
En hvað sem skeður og hjálpi oss
andi þess æðsta til þess, ættum
vér, á öllum lífsstundum vorum
hvort sem þær verða fáar eða
margar, að láta þau áhrif sjást í
breytni vorri, að vér vinnum að
því að útbreiða lífsgleði og vekja
von og hamingju öllum mönnum.
Við sem einstaklingar, ráðum lít-
ið við það, sem verða mun í lífi
heimsþjóðanna, en við getum
ráðið því að miklu leyti, er vér
hugsum eða gerum sjálf, og
hvort það verður öðrum til góðs
eða til ills, til hamingju eða til
ógæfu, til blessunar eða til böls.
Þetta er hugsun, sem vér ættum
að gera að veganesti voru á kom-
andi ári. Ef vér getum ekki nú
þegar stofnað guðsríki á jörðu,
getum vér samt stefnt í þá átt,
og breitt út á meðal manna þá
eiginleika og þau áhrif, er guðs-
ríkið grundvallast á. Þegar vér
þessvegna stígum inn í höll hins
nýja árs, skulum vér gera það á-
kveðin í því, að láta oss aldrei
sjást yfir það, þó oss sjáist yfir
annað, að bera gleði inn til þeirra
er syrgja, og ljós til þeirra er
umkringdir eru af myrkri. —
Þannig leitum vér Guðs á hinu
nýja ári, og þannig sönnum vér
það, að hann sé eigi langt frá
hverjum og einum af oss, því að
í honum lifum, hrærumst og
erum vér.
lega grein um þau hjón. Látum
vér hana fylgja þessum inn-
gangsorðum því hún gefur hina
gleggstu og sannorðustu lýsingu
af starfsemi Kristjáns og mann-
kostum hans.
R. P.
“Þó skrifuð sá saga allra ís-
lenzkra sveita vestanhafs væri
þó eftir að geta að nokkru sér-
stakra manna og kvenna, sem
ein sér hafa rutt sér braut, vakið
eftirtekt á manngildi sínu og
þannig unnið sér og þjóðemi
voru haldbezta sæmd.
Meðal slíkra útvarða eru þau
hjón, Kristján Jónsson (Chris
Johnson) og Guðrún Davíðsdótt-
ir í Duluth í Minnesota.
Kristján er fæddur 14. júlí
1858 í Sveinatungu, í Norðurár-
dal í Mýrasýslu, sonur Jóns Jóns-
sonar, sem lengi bjó í Sveina-
tungu og Bæ| í Bæjarsveit og
konu hans Kristínar Pétursdótt-
ur frá Norðtungu.
Guðrún kona Kristjáns, er
fædd 4. nóvember 1857 að Ketils-
stöðum í Dalasýslu. Foreldrar
hennar voru þau Davíð í Forna-
hvammi Bjarnason Daníelssonar
frá Þóroddsstöðum og kona hans,
Þórdís Jónsdóttir frá Hlaðhamri
í Strandasýslu. Móðir Davíðs,
kona Bjarna á Þóroddsstöðum
var Guðbjörg Jónsdóttir, systir
Péturs í Norðtungu. Faðir þeirra
var Jón á Söndum í Miðfirði
Sveinsson á Skarði í Neshreppi
og konu hans Þuríðar Pálsdóttur
frá Háarifi (af Vatnsfjarðar-
ætt). Jón á Söndum kvæntur
Dagbjörtu Pétursdóttur frá
Húki, Guðmundssonar og Berg-
ljótar konu hans Pétursdóttur,
Arasonar, Jónssonar rauðbrota
— galdramanns á Söndum, ríkur
höfðingi, dáinn um 1600. Ann-
ars er ætt Péturs í Norðtungu,
afa Kristjáns í Duluth, rakin í
karllegg til Ólafs hvíta og konu
hans, Unnar djúpúðgu (J. P. og
V. H. D.).
Börn þeirra Kristjáns og Guð-
rúnar voru fjögur: 1. Pétur, dó
ungur. 2. Albert, hið mesta
mannsefni, dó 17 ára. 3. Svafa,
gift Carli Hansen. Hann er
Norðmaður. Þau hjón feiga eina
dóttur, Betty að nafni. 4. Susan,
dó 21 árs að aldri, blómleg og vel
gefin.
Saga Kristjáns á íslandi, er
svipuð sögu annará íslenzkra
dalamanna í hans tíð. Skólanám
þektu þeir ekki, en fyrir lífið
urðu þeir hverjum háskólanema
mentaðri, eða betur “mentir”,
andlega og líkamlega, af því að
finna sjálfir úrlausn á fyrir-
liggjandi dæmum og verkefnum,
og af stöðugum aflraunum. Um
tvítugt þótti þó Kristján skara
fram úr jafnöldrum að harðfengi
og snarræði. Naut og tækifær-
anna þar í Sveinatungu, sem
sjálfkjörinn fylgdarmaður ferða-
manna yfir hina illviðrasömu
Holtavörðuheiði. Það var og eitt
sinn, í þorralokin, á leið til sjó-
ar — í ver — að hann óð Hvítá j
í Borgarfirði, fyrir þá sök að
hún þótti óreið og óferjandi af
kraparuðningi og roki. Ekkert
féll honum ver á þeim árum en
bið og kyrð. Vorið 1885 mun
hann hafa fest sér jörð til ábúð-
ar framarlega í Norðurárdal, en
útþráin gerði honum ómögulegt
að una því lífi, því snemma
næsta vor sagði hann jörðinni
lausri, sótti heitmey sína fram
að Fornahvammi og hélt ásamt
henni vestur um haf, 1886. —
Námu þau staðar í Winnipeg,
giftust þar, og þar eða í Norður-
Dakota dvöldu þau til vorsins
1888. Þá fluttu þau alfarin til
Duluth. í októbermánuði það ár,
settust þau að í hinum fagra
Hunterspark-dal sem veit til
norðausturs frá vesturenda Efra
— eða Meira vatns (Lake Su-
perior), þar sem þau hafa búið
jafnan síðan. Tók hann þá þeg-
ar að starfa við “Forest Hill”
grafreitinn — sama starfi sem
hann stjórnar nú og annast að
öllu leyti sem forseti “Forest
Hill” félagsins.
í sex ár vann Kristján, einasti
verkamaður, við reitinn. Verk-
stjórinrt var Skoti, fjársýslumað-
ur all-mikill væri honum fengið
starf og veltufé ókeypis. En sá
var hængur; á, að fáir girntust
að jarða vini sína — sízt við háu
verði — í keldur hans eða kjörr,
enda var fjárhagur félagsins sá,
að verkamaðurinn varð ósjaldan
að bíða tímum saman eftir kaupi
sínu, svo lágt sem það var.
Að svo stöddu hvarf Skotinn
heim, en Kristjáni var fengin
verkstjórnin á hendur. í fyrst-
unni fékk hann litlu áorkað, og
lá þá hvað eftir annað við borð
að hann gæfist upp á því dundi,
því hann keypti sér til ábúðar
land vestur í nýbygðum Alberta.
En þegar eigendur reitsins kom-
ust að því, bættu þeir kjör hans
að nokkru og létu að umbóta-
kröfum hans með auknu sjálf-
ræði honum til handa.
Kristján er gæddur skarpri
mannþekkingu ,og kann að hag-
nýta þann hæfileika. Starf hans j
var aðallega verzlun, en starf-1
svið grafreitur. Þá hugkvæmd-
ist honum að “láta hina dauðu
grafa sína dauðu”, en með feg-
urðarnæmi og atorku bjóst hann
lað gera reitinn aðlaðndi; og
þetta hefir honum tekist, svo að
grafreitur hans mun nú vera tal-
inn fegurstur þesskonar reita í
vesturhluta Bandaríkjanna.
Ekki getur gestrisnara heim-
ilis en þeirra hjóna Kristjáns og
Guðrúnar. Er hann höfðing-
lyndur og gleðimaður hinn mesti,
en hún hin djúphygna, vinfasta
húsfreyja.
Um og eftir síðustu aldamót
bjuggu allmargir fslendingar í
Duluth. Þó þeirra gætti lítið
sem heildar í svo stórri borg,
sem Duluth er, komu þeir þó oft
saman til skrafs og ráðagerða
og venjulega í “Parkinu” hjá
Kristjáni og Guðrúnu. Voru
samkomur þessar ram-íslenzkar,
enda skipaðar íslenzku mann-
vali. í þessu tilliti er allmikil
breyting á orðin í Duluth. —
Flestir öldruðu snillingarnir dán-
ir eða fluttir burt. Sama er að
segja um unglingana sem þá
voru þar. Nokkrir að vísu dán-
ir, en aðrir dreifðir víðsvegar
um land, og skipa þar — undir
íslenzkum nöfnum og íslenzkri
manndáð — vandasamar metn-
aðarstöður hjá þjóðfélaginu á-
gæta, sem enga útlendinga telur,
en metur móðurþjóðina eftir
framkomu barna hennar.
Sitja þau Kristján og Guðrún
svo að segja ein eftir og að vísu
í “helgum steini”. Samkomur
íslendinga hættar, en aðalstarfið,
grafreiturinn krefst nú orðið
fremur viðhalds, en nýrra fram-
kvæmdá. En er þó Kristján of
ungur fyrir klausturkyrð, hefir
því kastað sér inn í hérlend fé-
lagsmál. Starfar hann þar vetl-
ingalaust að vanda, enda nýtur
hann almennings hylli sem at-
kvæðamaður í hvívetna og
drengur hinn bezti.
“Orðstirr deyr aldregi”.
Þökk sé íslenzku útvörðunum!
P. H.”
“STRAUMAR”
í “þjóðlegri” straum-móðu stóð
hann
og streymdi sig móðann og
óðann,
svo djúpt náði hans dóma-
kraftur
að draugarnir—gengu aftur.—
P. S. Pálsson
ÍSLANDS-FRÉTTIR
fslenzkt friðarvinafélag stofnað
Á föstudagskvöldið var stofn-
að íslenzkt friðarvinafélag að
Hótel Borg, og er það deild úr
norrænu friðarsamtökunum —
“Mellanfolkeligt samarbete för
fred”. Héfir þjað áður haft
deildir alls staðar á Norðurlönd-
um, nema á íslandi, en hafði ósk-
að þess að íslenzkir friðarvinir
bættust í hópinn og stofnuðu
einnig deild úr félagsskapnum
hér heima.
Stofnendur íslenzku deildar-
innar voru 20, þar á meðal utan-
ríkismálaráðherrann, Haraldur
Guðmundsson. Kusu þeir sér
stjórn, og var Guðlaugur Rósin-
kranz yfirkennari kosinn for-
maður, en Aðalbjörg Sigurðar-
dóttir og Aðalsteinn Sigmunds-
son meðstjórnendur.
Tilgangur félagsins er að
kynna friðarstarfsemina hér
heima og beita sér fyrir þátttöku
íslands í henni erlendis.
—Alþbl. 6. des.
* * *
Anna Borg og kgl. leikhúsið
Danska blaðið “Berlingske
Tidende” telur í grein, sem það
birti í gær, mjög sennilegt, að
frú Anna Borg verði fastráðin
að Konunglega leikhúsinu.
—N. Dbl. 16. des.
* * *
Fjárpestin komin í Skagaf jörð
Fyrir nokkru síðan varð það
fullvíst, að borgfirska veikin
væri komin að Hólkoti í Staðar-
hreppi í Skagafirði. Hafði um
skeið leikið grunur á því að hún
leyndist þar og féð því verið ein-
angrað. Er svo hér sem annars-
staðar, þar sem hún hefir kom-
ið upp utan varnarlínanna, að á-
reiðanlegt má telja að veikin hef-
ir borist áður en vörnum var
komið á.
Hólkot er f jórði bærinn á milli
Héraðsvatna og Blöndu, sem
veikin brýzt út á. Nú leikur
sterkur grunur á, að hún hafi
stungið sér niður á bæ í Laxár-
dal, en úr því verður skorið áður
en‘ langt um líður.
—N. Dbl. 14. des.
Atvinnuleysingjum fækkar í
Þýzkalandi. I lok október voru
taldir 502,000 atvinnuleysingjar,
eða 575,000 færri en á sama tíma
í fyrra.