Heimskringla - 05.01.1938, Side 3

WINNIPEG, 5. JANÚAR 1938
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA
aði röggsamlega um málið í Eim-
reiðinni og vildi sýna fram á, að
þegar ríkishluti losnar úr ríkis-
tenglsum og verður sjálfstæður,
eins og ísland varð 1918 sam-
kvæmt skilningi Dana, væri eðh-
legt, að hið nýja ríki fengi sinn
hluta af því, sem hann hafði lagt
í sameignarbúið, enda var á dog-
um Árna Magnússonar vart
hugsanlegt, að ráðstafa handrit-
um á aðra leið en gert var. ísland
hefir þegar heimt nokkuð af
handritum frá Dönum og vafa-
laust má vænta þess, að að því
reki, að þing og stjórn leiti sam-
komulags við Dani um að láta af'
hendi við oss Árnasafn.
Fyrir Háskólann og framtíð
hans og íslenzka menningu yfir-
leitt væri það stórkostlega mik-
ils virði, að fá Árnasafn.—Vísir.
ÞJóÐAREINING
Eftir J. W. de B Farris, K.C.
Sameining Canadaþjóðarinn-
ar er í framtíðinni bezt trygð
með því, að íbúar landsins eigi
alment við góð kjör að búa og
æfi þá hæfileika að “una glaðir
við sitt”. Mikið þjóðarböl og
vandræði getur stundum dregið
fólkið saman í bili, en slíkt getur
aldrei verið varanlegur grund-
völlur þjóðareiningar. Ef eg á
að skýra vonir vorar og hugsjón-
ir um þjóðareining, þá finst mér
hún byggjast á velgengni fólks-
ins yfirleitt og því, að það læri
að meta sín góðu kjör og una
þeim. Vér búum í landi sem er
afar auðugt frá náttúrunnar
hendi og auðugt af náttúrufeg-
urð og loftslagið er slíkt, að það
er heilsusamlegt og örfandi. —
Lögum samkvæmt nýtur fólkið í
Canada frelsis og jafnréttis. Það
er vor skylda að gera það sem við j
megum til þess að vellíðan fólks-
ins megi verða sem mest og
standa vörð um frelsi vort og1
mannréttindi. Án þess getur
ekki verið um velgegni, ánægju
°g þjóðareining að ræða.
Þegar eg reyna að skýra hug-
myndina um þjóðareinig verð eg
að drepa á sumt það helsta sem
gera þarf. Það er þá fyrst af
öllu, að Canada þarf fleira fólk
heldur en nú er í landinu, bæði
vegna þjóðaröryggis og einnig
af hagsmunalegum ástæðum. —
Þegar um landvarnir er að ræða,
þá verður því ekki neitað, að
þjóðin er nú í hættu stödd. f
sumum löndum Norðurálfunnar
og Austurálfunnar er orðið svo
þröngt, að stjórnir þeirra landa
leita að nýjum heimkynnum fyr-
ir sitt fólk. Það má svo sem
nærri geta, að þessar þjóðstjórn-
ir líta öfundaraugum til þessa
mikla meginlands, Canada. Bara
tíu miljónir manna í landi sem
er stærra en öll Norðurálfan. —
Vér getum ekki notað alt þetta
land sjálfir og vér viljum ekki
láta neina aðra nota það. Þjóð-
unum sem hafa margt fólk en
lítið land hlýtur að finnast að
vér séum að meina sér pláss við
þá jötu, sem vér getum ekki
sjálfir notað oss og þurfum ekki
á að halda. Þetta er stefna sem
vekur öfund og illan hug fjar-
lægra þjóða í vorn garð og stefna
sem takmarkar vorn eigin mögu-
leika til að varðveita frið og hag-
sæld heima fyrir og sé henni
haldið áfram, er hún líkleg til
að reynast skaðleg góðri sambúð
vorri við aðrar þjóðir. Mikil
fólksfjölgun í Canada er oss
einnig nauðsynleg vegna vorra
eigin hagsmuna. Vér höfum
lagt grundvöllinn að þjóðfélags-
skipulagi voru þannig, að hann
er ekki fyrir tíu miljónir heldur
þrjátíu miljónir, eða tvisvar
sinnum þrjátíu miljónir. Vér
höfum nógar stjónir í Canada til
að stjórna hundrað miljónum
manna. Stjórnabáknin eru
miklu stærri heldur en vér þurf-
um á að halda. Þetta á ekki að-
eins við stjórnirnar heldur líka
við járnbrautirnar, akbrautirn-
ar og mörg önnur opinber verk.
Vér getum ekki greitt skuldir
vorar vegna þess að fólkið er
ekki nógu margt og vér getum
ekki létt útgjaldabyrðarnar
vegna þess að viðskiftaveltan
getur ekki orðið nógu mikil
vegna fólksfæðar.
Eitt af vorum mestu vand-
ræðamálum nú sem stendur er
skuldasúpan. Hún gerir allar
framfarir og alla velmegun þjóð-
arinnar ómögulega og hún stend-
ur í vegi fyrir þjóðareinnig og
þjóðarheiðri. Ef hægt væri að
ráða heppilega fram úr þessum
skuldamálum, þá mundu mörg
önnur af vorum erfiðu þjóðmál-
um greiðast svo að segja af
sjálfu sér og atvinnulífinu ekki
lengur íþyngt um of með skött-
um. Það er aðeins einn heiðar-
legur, áreiðanlegur vegur út úr
þessum vandræðum og vegurinn
er ekki sá að hrinda frá sér og
ekki sá að ræna inn mann til að
borga öðrum.
Það er bara ein skynsamleg
leið fyrir Canada til að koma á
samræmi milli útgjaldanna, sem
mörg eru ákveðin fyrir langt
tímabil, og þess sem hún getur
vænst að hafa í tekjur. Þegar
Canada hefir helmingi fleira fólk
heldur en nú er, þá geta skatt-
arnir lækkað um helming. Og
ekki nóg með það, heldur verða
viðskiftin þá svo miklu meiri
bæði út á við og inn á við, að
þjóðin verður fær um að borga
skuldir sínar.
Meiri fólksf jöldi hjálpar til að
greiða þjóðskuldirnar og hann
eykur viðskiftin og þar með vel-
megunina og fólkið verður á-
nægðara, en velmegun og ánægja
eru bein skilyrði fyrir þjóðarein-
ing. En fólksfjöldinn sameinar
oss á enn annan hátt. Ef vér
fyllum upp í eyðurnar, sem eru
milli vor, þá verðum vér betur
sameinaðir. Strjálbýlið hefir
verið eitt af mestu erfiðleikum
vorum. Það stendur í vegi fyrir
viðskiftum og félagslífi. Það
varnar því að fólkið þekki hvað
annað og skifti hvað við annað.
Strjálbýlið er óvinur einingar-
innar.
En þrátt fyrir þetta verður
vel að vanda val á innflytjend-
um. Vér viljum þar ekkert
handahóf hafa.
Eg hefi nú drepið á það helsta
af hinum ytri skilyrðum fyrir
þjóðareining. En maðurinn lifir
ekki af einu saman brauði. Ein-
ingin er nokkuð sem tilheyrir
hug og hjarta. Mesta trygging-
in fyrir þjóðareiningu í landi
voru er réttlætistilfinningin. —
Réttlæti og jafnrétti milli manns
og manns og milli fylkis og fylk-
is og sömuleiðis milli fylkjanna
og sambandsins. Það eru tvö
aðalatriði sem hér koma til
greina'- dómstólarnir og stjórn-
arskipunin. Eitt af því allra
bezta sem vér eigum hér í landi
er réttarfarið, dómstólarnir og
það traust sem vér berum til
réttdæmis dómaranna í hverju
máli. Á þessum miklu breytinga
tímum verðum vér að gæta þess
vandlega, að það traust bregðist
ekki né raskist.
Tilgangur grundvallarlaga
vorra var sá, að sameina alt það
fólk sem Canada byggir í eina
þjóðarheild. Sambandsþing var
stofnað í Ottawa sem hafði vald
til að skifta sér af og ráða ýms-
um málum innan fylkjanna. —
Þessi grundvallarlög hafa nú
verið í gildi í sjötíu ár með mjög
litlum breytingum, eða viðauk-
um. Nú er alment til þess fund-
ið, að ekki megi mikið lengur
dragast að breyta að nokkru
grundvallarlögunum: The Bri-
tish North American Act; fyrir
þessari skoðun eru tvær höfuð
ástæður.
Fyrst og fremst er fjármála-
sambandið milli landsstjórnar-
innar annarsvegar og fylkis-
stjórnanna hinsvegar, eða sam-
bandsins og fylkjanna. Sam-
bandsstjórnin hefir nú skipað
nefnd manna (Royal Commis-
sion) til að rannsaka þetta mik-
ilsverða mál og gefa stjórninni
skýrslu um það. Vér höfum á-
stæðu til að treysta því, að það
verk verði vel af hendi leyst.
f öðru lagi er sú skoðun að
verða töluvert almenn, að valda-
svið fylkjanna sé of víðtækt og
sambandsstjórnin hafi þess-
vegna of bundnar hendur til að
hrinda í framkvæmd ýmsum
nauðsynjamálum. Hinsvegar
halda fylkin fast í sín sérrétt-
indi og halda því fram, að þjóð-
areiningunni sé bezt borgið með
því að skerða ekki sérréttindi
fylkjanna. Báðar þessar skoð-
anir hafa nokkurn rétt á sér, en
hitt á engan rétt á sér, að vera
ósanngjarn ogj ganga of langt
annanhvorn vegin. Sambands-
stjórnin hefir engan rétt til
frekjulegrar ágengni á réttindi
fylkjanna, en fylkin verða hins-
vegar að gæta þess, að héí í
Canada er um eitt þjóðfélag að
ræða og það má ekki gera þjóð-
stjórninni ómögulegt að ráða
fram úr þjóðmálum vegna sér-
réttinda fylkjanna. Ef stjórn-
málamenn vorir gæta sanngirni
og stillingar og heilbrigðrar skyn
semi og muna það, að vér erum
allir ein þjóð, þá hepnast þeim
vafalaust að komast yfir þessa
örðugleika.
Mín skoðun er sú, að vér þurf-
um ekki að tala ósköp mikið um
þjóðareining, eða gera oss miklar
áhyggjur út af henni. Við skul-
um halda áfram að byggja upp
landið og einingin kemur svo að
segja af sjálfu sér. Canada er
enn bara á byrjunarstigi sem
sameinað þjóðfélag. Vér sem nú
lifum erum stoltir af því sem á
hefir unnist á sjötíu árum. En
það eru meiri möguleikar framT
undan, heldur en þeir hafa verið,
eða eru nú. Framtíðin hvílir á
vorum ungu mönnum. Canada
lofar þeim miklu. Ef þeir reyn-
ast góðir borgarar, verða launin
ríkuleg.
* * *
Grein þessi, sem hér er lauslega
þýdd, var fyrst birt í Canadian
Business, nóv. 1937 og síðar í
fleiri blöðum.
F. J.
Sá blessunarríki og víðfeðmi
félagsskapur er umbóta- og
mannúðarstofnun, sem vinnur að
því, að lyfta mannkyninu á
hærra mennigarstig með útrým-
ingu áfengisnautnar, en áfengis-
bölið og styrjaldarbölið, sem
hvorutveggja eru “þyngri en tár-
um taki”, eru tveir af höfuð-ó-
vinum mannanna barna, og
standa þeim, flestu fremur, fyrir
þroska og þrifum, þjóðfélagslega
og siðferðislega. Verkefni Good
Templara reglunnar er því hið
göfugasta og háleitasta, en að
sama skapi ábyrgðarmikið og
erfitt. Oss félögum hennar, kon-
um sem körlum, sæmir, að gera
oss sem gleggsta grein fyrir
þeirri hliðinni á bindindisstarfi
voru, þegar vér göngum á sjón-
arhól á þessum tímamótum. Ef
oss, í framtíðinni, á að verða
nokkuð verulega ágengt í voru
göfuga og þarfa starfi, verðum
vér að búast við andstöðu og
henni óvægri, því að vér eigum í
höggi við sterk öfl í þjóðfélags-
lífinu og harðvítuga og volduga
andstæðinga.
Berum í minni, að því er nú
einu sinni þannig farið, að alt,
sem er mikils virði, er dýru verði
keypt. Gimsteinar fást eigi í
fimm og tíu centa búðum, þó
þægilegar séu oss, sem efna-
smáir erum. Sama lögmálið gild-
ir í andlega lífinu. Braut hug-
sjónamannsins, framsóknar-
mannsins, er langt frá því, að
vera altaf stráð rósum. Hver sá,
sem velur sér þann veginn, má
ganga að því vísu, að hann eigi á
brattann að sækja og að storm-
ar næði um hann. Enda eru
þeir margir, sem orðið hafa úti á
þeirri fjallgöngu. En þess er þó
jafnframt að minnast, að hug-
sjónaást og framsækni, öll
þroskaviðleitni, hefir sín eigin
laun í sér fólgin. Sá, sem “á-
fram sækir á andans þyrnibraut”
vex við þá framsækni andlega að
sama skapi. Eiga hér við orð
Guðmundar skálds Magnússon-
ar:
Á VARP
flutt á 50 ára afmælissamkomu
stúknanna “Heklu” og “Skuldar
30. desember, 1937, af Dr. Rich-
ard Beck, forseta samkomunnar.
Mér er það hin mesta ánægja,
og eg tel mér vegsauka að því,
að skipa forsæti á þessari sögu-
ríku hátíð, og nefni þessa sam-
komu svo í fullri eirilægni og al-
vöru. Fimtíu ára starfsafmæli
er merkur áfangi í sögu hvaða
stofnunar og félags sem er, ekki
sízt í sögu félagsskapar eins og
Good Templara stúknanna ís-
lenzku hérlendis, sem eiga sér
fámennan þjóðflokk að baki, og‘
vinna í erlendu umhverfi að j
framkvæmd hugsjónar, sem ekki
hefir hlotið þann skilning og
stuðning af hálfu alls þorra
manna, er hún á skilið. Samt
hefir starfsemi íslenzkra Good
Templara vestan hafs á liðinni
hálfri öld miklu meir en réttlætt
tilveru sína, enda þótt það sé
satt, “að háð var sízt sem skyldi
oft vort stríð”. Merki hugsjón-
arinnar hefir verið haldið á lofti
öll þessi ár, sem eitt út af fyrir
sig er stórum meira virði en
margur hyggur í fljótu bragði.
Og svo mikið hefir áunnist í |
bindindisáttina, þrátt fyrir mis-
tökin og víxlsporin, sem stigin
hafa verið, að þjóðstofninum ís-
lenzka heima og hér er aukin j
sæmd af því, að í hálfa öld hafa
íslenzkir menn og konur (þær
eiga hér sannarlega ekki minni,
hlut að máli) staðið í fylkingar- j
brjósti í bindindismálum hér í i
Manitoba-fylki. En ekki fer eg, J
þó' ljúft væri, lengra inn á það j
svið, því að þá yrði eg sekur um
landrán, aðalræðumönnum sam-
komunnar er sem sé, eins og vera
ber, það hlutverk ætlað, að rekja
sögu stúknanna og starfsferil.
Hitt hlutskiftið var mér fengið,
sem er í alla stað hið veglegasta,
að draga með nokkrum orðum
athygli yðar að Good Templara
reglunni alment og hugsjón
hennar.
“Sé takmark þitt hátt, þá er
altaf örðug för,
sé andi þinn styrkur, þá léttast
stríðsins kjör,
sé merkið hreint, sem hátt og
djarft þú ber,
snýr hindrun sérhver aftur, sem
mætir þér.”
Meðvitundin um göfgi hug-
sjónar Reglu vorrar, og um
brýna þörf starfs hennar, ætti
því að vera oss hvöt til dáða,
þegar á móti blæs og farg von-
leysisins verður oss hlekkur um
fót. Annað er það, sem vera
ætti oss fámennum hóp íslenzkra
Templara styrkur í baráttunni:
— meðvitundin um þá stað-
reynd, að Good Templara reglan
er alþjóða-félagsskapur. Vér er-
um hlekkur í keðju, sem nær um
allan hinn mentaða heim, og
tengir menn sterkum taugum
kærleika og sameiginlegrar
menningar-hugsjónar og mann-
úðar. Það er ómetanlegur styrk-
ur til framsóknar í því, að vita
sig einn í fylkingu hundruð þús-
unda, sem vinna að settu marki.
Höfum það jafnan hugfast, sér-
staklega, þegar oss liggur við að
örvænta um sigur í baráttu vorri
og leggja árar í bát.
Með þetta í huga, göfgi hug-
sjónar vorrar og brýna þörf
framkvæmdar hennar, og víð-
feðmi Reglu vorrar, hæfir oss ís-
lenzkum Templurum vestan hafs,
að hefja næstu hálfrar aldaT
starfsemi vora. Ef vér rækjum
hana í réttum anda, verður hún
hvorttveggja í senn öðrum til
gagns og sjálfum oss til aukins
þroska. Því að það sannast alt-
af, sem Davíð skáld Stefánsson
segir í kvæði sínu “Veið leitum”:
“Við leitum, leitum, en finnum
fátt,
sem fögnuð veitir,
bölinu breytir
og boðar sátt.
En hver sem göfugum gáfum
beitir
til góðs fyrir stórt og smátt,
treystir annara mátt og megin
og mest sinn eiginn,
örvar og hugsar hátt,
gengur á undan, varðar veginn
og vísar — í rétta átt.”
Vér stöndum á þrepskildi nýs
árs; ekki vitum vér hvað það ber
í skauti sínu oss til handa, en
um eitt getum vér verið hárviss,
það flytur oss ónotuð tækifæri.
Og það er með þau líkt og jarð-
arleirinn; í höndum listamanns-
ins getur hann orðið frumsmíð
ódauðlegs listaverk, þó hann
verði ekki nema dauður leir í
höndum okkar klaufanna. Á
svipaðan hátt verða tækifærin
að gulli nytsamra og manndóms-
ríkra athafna hjá þeim, sem
kunna að nota þau, þó þau
smjúgi gegnum fingur annara,
líkt og sandkorn, svo að þess
sér engan stað.
Að svo mæltu býð eg yður.
fyrir hönd stúknanna “Heklu”
og ‘“Skuldar”, velkomin á þessa
afmælissamkomu, vitanlega til
þess, að gleðjast um stund og
fagna yfir því, að þessum áfanga
hefir verið náð; miklu fremur
býð eg yður þó velkomin til, að
hverfa héðan í samkomulok með
öflugri trú á málstað vorn og
sterkari vilja til að vinna honum
og fórna.
Á FIMTÍU ÁRA AFMÆLI
HEKLU OG SKULD 1937-8
Herra forseti, og kæru
systkini, Heklu og Skuldar: "
Mér hefir verið falið það hlut-
verk hér í kvöld, að flytj a ykkur
heillaóskir, frá stórstúku ykkar,
á ykkar heiðursdegi. Og til þess
voru mér úthlutaðar 5 mínút-
ur. Já fimm mínútur, til að fara
yfir fimtíu ára æfisögu ykkar.
Á þeim tíma held eg enginn geti
gert því nein skil svo vel fari, svo
eg reyni það ekki.
Um hver tímamót, reynir fólk
yfirleitt að líta til baka, og hver
um sig gerir upp sýna gjörðabók.
Reynum því að nota þessi hálfr-
ar aldar Umamót til rannsóknar
á okkar eigin gjörðum, og leita
að svarinu. Höfum yið hvert útaf
fyrir sig, gert skyldu okkar, eða
staðið við það heit sem við tök-
um, þegar við gengum í regluna.
Ýmsar konur og ýmsir menn
velja hver áramót til að gera upp
sína reiknniga, og gera ný áheit
um betri breytni, og ýmsar aðrar
breytingar til batnaðar. Látum |
oss öll á þessum tímamótum, líta
yfir okkar eigin uppdrætti og
Þ4r sem notiS—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD.
Blrgdlr: Henry Ave. Eaat
Sími 95 551—95 552
Skrlfstofa:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI - ÁNÆGJA
klippa það út sem er orðið úrelt
og ónýtt, eða máð, og drögum
upp nýjan uppdrátt, sem við get-
um farið eftir óhikað.
Við mættum minnast orða,
stórhöfðingjans og leiðtogans
fræga, Abrahams Lincolns, þar
sem hann segir: “Eg hefi marg-
sinnis verið neyddur til að krjúpa
á hnjánum, af þeirri yfirgnæfan-
legu sakaráfelling, að eg gæti
ekkert annað gert. Minn eigin
vísdómur og alt sem umkringdi
mig, sýndist vera ónóg fyrir dag-
inn.”
Fyrir framan okkur er út-
breitt borð nægta lífsins, fyrir
alla. Hvernig og hvar stöndum
við? Hverjar eru þarfir hvers
einstaklings ? Við eigum eitt í
sameiningu, hvert af okkur eig-
um Von, Ást og ótta. Erum við
bjartsýn og glöð, eða svartsýn
og huglaus ? Það er énginn efi á
því að svartsýni og hugleysi
j leggur höft á braut okkar og ger-
ir hana ófæra til ferðalaga. Þar
sem bjartsýni og gleði eru með í
förum, verður árangurinn góður.
Good-Templara reglan, hefir
gert mikið til að endurbæta og
hjálpa félagslífi í öllum þeim
mörgu löndum, sem hún hefiT
verið stofnuð, og hefir náð fót-
festu, og enn í dag eru óútreikn-
anlegir möguleikar hennar í
framtíðinni.
“Erfiður grundvöllur er bygg-
ingarmeistarans tækifæri, og
framtíð ef hann vinnur sigur.”
Erfiðleiki framtíðarinnar, get-
ur verið yfirstiginn af okkar
sameinaða flokk. Ef við vinnum
rétt. Við þurfum aðeins að nota
nútíðar aðferð, að hvetja og sam-
ansafna nýjum liðsafla, til að
stuðla að bygging hinnar mestu
velferðar og gleði fyrir mann-
kynið, svo það nái þeim áhrifum
í okkar fyrirætlun, að komast
að því takmarki, sem við höfum
öll stefnt að í öll þessi fimtíu ár:
Algert bindindi, sem er óhultast
og best — reynslan sýnir það:
eins og fyrir alla sem iðka leik-
fimi — hlýðni. Fyrir alla sem
iðka bílkeyrslu — skylda. Fyrir
Frh. á 7. bls.
All-Canadian victory for pupils of
DOMINION BUSINESS
COLLEGE at Toronto Exhibition
Pupils of the DOMINION BIJSINESS COLLEGE,
Winnipeg, were awarded FIRST PLACE in both
Novice and Open School Championship Divisions of
the Annual Typing Competition.
Miss GWYNETH BELYEA won first place
and silver cup for highest speed in open
school championship with net speed of 92
words a minute..
Mr. GUSTAVE STOVE won first place and
silver cup for highest speed in Novice Sec-
tion of typing contest. His net speed was
76 words a minute.
Miss HELEN BRIX, another D. B. C. pupil,
won second place for accuracy in the novice
division!
Miss DOROTHY MAXWELL, a D. B. C.
student, came fourth in the open school
championship section!
The Dominion sent four pupils to Toronto
and they won two firsts, a second and a
fourth place!
The contest officials announced at the Coliseum before an
audience of 9,000 people that the Dominion Business
College, Winnipeg, had the best showing of any com-
mercial school in the competition!
There were 107 contestants!
ENROL NOW
DOMINION
BUSINESSCOLLEGE
WINNIPEG
FOUR SCHOOLS: THE MALL—
ST. JAMES — ST. JOHN’S — ELMWOOD