Heimskringla - 16.03.1938, Qupperneq 2

2. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 16. MARZ 1938
ANNAR ÞÁTTUR AF
“JÓSAFAT”
Leikrit
eftir E.
í 5
H.
þáttum
Kvaran
Eg hljóp þarna frá þér, í enda
fyrsta þáttar. Nú skal eg draga
tjaldið frá öðrum þætti. Þú sérð
þá inn í stofu hjá Frú Finndal,
á annari hæð í húsi Jósafats,
nokkrum dögum seinna. Það
verður heldur ekki séð af útliti
stofunnar, hvort hún er í
Reykjavík eða Winnipeg. Það
er sumar fyrrahluta dags, .og
glaða sólskin — “aldrei þessu
vant” — mundu sumir landar
bæta við, sem “altaf voru að
drepast úr kulda” í Reykjavík,
en komu þó aftur vestur jafn-
góðir, ef ekki betri. Rúna, stofu-
stúlka Frú Finndals, er að þurka
ryk — því það þarf að þurka ryk
af ýmsu í Reykjavík, eins og
hér í Winnipeg — þá kemur
Gríma gamla inn í stofuna. Eg
verð að gera þér dálitla grein
fyrir Grímu. Á bak við hús
Jósafats, stendur lítill kofi, með
torfþaki og timburstafni, þar býr
Gríma gamla þvottakona, með
yngri syni sínum sem heitir Láfi,
stálpaður unglingur, hálfviti frá
fæðingu. Eldri sonur Grímu
heitir Jón, dugandi sjómaður og
er nú á “trollara” einhversstað-
ar úti á hafi'. Jón hafði keypt
kofan af Jósafat, fyrir 3 þúsund
krónur, hefir borgað 2 þúsund
krónur, og ætlar að borga þús-
undið, sem eftir stendur, þegar
hann kemur heim. Gríma gamla
er ekkja, vinnujálkur, útslitin af
skítþvotti fyrir Jósafat og önnur
stórmenni'. Hún er ráðvönd og
skyldurækin, eins og Jón sonur
hennar. Hún lifir í þeim sælu-
draum að eignast kofan, og geta
hræðslulaust sagt Jósafat að þvo
sinn skít sjálfur. En alt veltur
meir en tíu vitringar geta svar- |kvæmt landslögum. — Grímu kynnu að trúa um lögmál Móses.
'að, og hitt, að það hefir einlægni
og kjark til að segja það, sem
fullorðna. brestur hvorttveggja
til. Fyrir honum er það ekkert
undarlegt þó hann sjái “Lilla
bróðir” ungbarn, sem móðir hans
misti. En þess á milli er Lilli'
bróðir hjá guði einhversstaðar
uppi' í loftinu. Þú kannske kann-
ast við þessa skýringu af vörum
eldra fólksins, sem við urðum
að láta okkur nægja í æsku —
einhversstaðar uppi í loftinu. En
Sigga litla langar til að gera svo-
litla athugasemd. Fyrir honum
er það óhrekjandi sannleikur, því
mamma sagði það, að Lilli bróðir
væri hjá Guði einhversstaðar
uppí loftinu. En nú hafði hann
líka heyrt það að menn væru í
stríði, þeir væru að drepa hvor
annan, og skjóta upp í loftið
sprengikúlum. “En ef að þeir
skjóta nú Lilla bróður, þegar
hann er uppi í loftinu.” “Og ef
þeir skjóta nú Guð.” “Það væri
ekki gott ef við mistum Guð.”
Ekkert svar. Frú Finndal
kemur inn. Börn fara með tóma
vitleysu. “Eg banna þér að tala
svona.” Læknirinn varð nú samt
að viðurkenna hreinskilni Sigga
litla. — Þegar þú hefir séð leik-
inn, og ert aftur kominn heim í
ró og næði, reyndu þá að svara
Sigga litla. Og ef þú vilt vera
svo vænn, eða væn, að senda mér
svarið á skrifstofu þessa blaðs,
skal eg koma því til allra Sigga
sem eg næ í.
Læknirinn er að minsta kosti
þeirrar skoðunar, að vér menn-
irnir búum í svo nánu sambýli
hvor við annan, “að jafnvel eitt
skammbyssuskot, lengst suður í
löndum geti umhverft hugum
okkar hér.” Ef vér aðeins gæt-
um trúað því, að jafnvel óvild til
annara setur svartan blett á sál
vora, þá mundi enginn leyfa sér
gömlu finst nú að lögin komi' sér Hann hélt sér sjálfur ekki svo
f jandi lítið við. Hún hafði aldrei
haft neitt saman við þau að
sælda.
Svona til málsbóta fyrir lögin,
gerir læknirinn þá athugasemd,
fast við lögmálið. Og hefði lög-
málið og sumir herkóngar gamla
testamentisins verið minna tign-
aðir, en Kristi leyft nær hjart-
anu, hefði heimurinn, ef til vill
að lögin séu meðal annars sett verið orðinn annar en hann er nú,
til þess að vernda lítilmagnann.” eftir öll árin, sem mentaði heim-
“Vernda lítilmagnann! Þau urinn hefir stært siS af að vera
gera nú slag í því”’! Er eg ekki kristinn.
svift öllu sem eg átti', þrátt fyrir Eg býst nú við að þér þyki
þessi lög. Er eg ekki hrakinn og þetta þurt á bragðið, svo eg ætla
hrjáður vesalingur, með vitfirr- að breyta til og rifja upp sumt
inginn minn í eftirdragi', þrátt af því sem skeð hefir á árinu
fyrir þessi lög? Ætlar ekki Jósa- liðna, en það er nú fátt — og
fat að reka mig úr kofanum mín- skal eg reyna að vera fljótur að
um, þrátt fyrir þessi lög.” Er segja frá því.
ekki Jósafat að græða stórfé með
því að sjúga út lítilmagnann,
þrátt fyrir þessi lög? Vernda
lítilmagnann! Það er von þér
segið það læknir. “Eg vil að
minsta kosti áskilja mér þann
Það er þá fyrst að byrja á tíð-
inni. Vorið var nokkuð rign-
ingasamt og vorvinna gekk frek-
ar seint, en gréri þó nokkuð; en
í júní gerði stórrignmgu og fóru
þá sumstaðar akrar undir vatn
rétt, að fá að skamma Jósafat, og skemdust allmikið á lágu landi
svo um munar. Einu sinni' á SVo að sumir mistu alla sína
æfinni skal hann fá að heyra hafra uppskeru. En eftir það
sannleikann. Og í næsta þætti þornaði svo að víðast varð góð
leysir sú gamla hressilega frá uppskera á öllu sem ekki skemd-
skjóðunni. Jósafat kemur ekki
fram í þessum þætti, en það
eru að safnast að honum ógur-
leg óveðurský, sem dynja yfir
hann í næsta þætti. Frú Finndal
verður það ljóst, að hún er í
þann veginn að falla í gildru,
sem hún hefir bæði ótta og and-
stygð á. En hún verður fyrir
óvæntri liðveizlu, sem gefur
ist í júní; einkum var hey með
besta móti, sem lengi hefir verið,
og það sem best var, að á hálendi
var nógu mikil væta að þar gréri
allvel; svo að segja má að sjald-
an hafi komið betra gras ár á
hálendi'. Hafrar og öll garðrækt
varð í góðu meðallagi', að undan-
skildu því svæði, sem alt drukn-
aði á í júní, sem áður er sagt.
á því, að skipið sem Jón hennar ,að skjóta guð. Grímu gömlu finst
er á komi fyrir daginn, sem
kaupsamningurinn krefst að
borguð verði síðasta summan
fyrir kofan. Hún notar því
hverja stund sem hún getur losn-
að við þvottabalann til að rölta
vestur á Bræðraborgarstíg, og
horfa út á sjóinn.
Frú Finndal hafði' slasast lítil-
lega svo læknirinn lítur þess-
Vegna inn til hennar. Hún er
þá ekki komin á fætur svo hann
staldrar við og fer að rabba
við Sigga ltila. Það er hvort-
tveggja að eitt barn getur spurt
nú að þeir hefðu að minsta kosti
getað látið hann Jón sinn í friði,
ekki mundi' hann vilja drepa
neinn. “Hann, sem hefir vérið
mér svo undur góður, frá því
hann var barn”. “Hversvegna
ættu þessir fantar að ráðast á
Jón minn, alsaklausan og varnar-
lausan úti á hafi? Ekki hefir
hann gert þeim neitt. Þannig
spyr þetta útslitna gamalmenni,
sem mist hefir alla von, alla
drauma. En veruleikinn verður
eftir.
Jósafat gengur eftir sínu, sam-
henni kjark ti'l að forðast hætt- yerg. a öllu sem selt er, hefir
una. Læknirinn á einnig eitt- verið í meðallagi, nema hey er
hvað vantalað við Jósafat. nærri óseljanlegt; hér í fylkinu
Það hefir máske verið læknir- er of mikið af heyi. Veturinn
inn, sem gaf frú Finndal svo hefir verið svo góður að flestir
magnað hressingarlyf, að hún högðu hey fyrir sjálfa sig. Svo
finnur sig færa í flestan sjó .og ag þeir sem hey hafa til sölu,
siglir fullum seglum niður til geta ekki selt mikið til nágranna
Jósafats! “Nú þori eg alt”! ejns 0g oft hefir verið. En að
Þar með er tjaldið dregið fyrir senga þag anstur fyrir fjöll,
annan þátt. Eg hefi ekki tíma kostar svo mikið, að fóður-kaup-
til að sýna þér meira f þetta menn sja ser ekki' fært að kaupa
sinn. Eg er eins og vera ber, al- þag Bændur hér halda heyi í
staðar og hvergi. Sé þig aftur —14 dölum og flutningur aust-
í næstu viku með snepla úr þyiðja ur mun(ji verða sem næst eins
þætti.
Þinn á meðan,
Pétur Gautur
BRÉF TIL HKR.
Geðjast þér gott vín?
. . . Sérhver miðdagsverður sem
byrjar með HERMIT SHERRY
og endar með HERMIT PORT, er
eins fullkominn og ánægjulegur
og nokkur veizla getur verið. Og
vegna hins lága verðs á þessum
viðurkendu evrópisku vínum, er
hægt að njóta þeirra við hverja
máltíð.

hár og mundu menn austurfrá
ekki kaupa það á því verði. Þetta
er og sýnishom af því hvaða
kjörum við þurfum að sæta, sem
verðum að kaupa hænsnafóður
------ að austan. Nú er hér 100 punda
R. R. No. 1, White Rock, B.C. sekkur tvo dali og yfir af númer
5. marz 1938 6 hveiti sem að líkindum er selt
Kæri hr. ritstj. Hkr.: fyrir fá cent austur frá, þar sem
Það hefir dregist fyrir mér að hveitið er ræktað. Eftir að þorn-
skrifa þér fáeipar línur, til að aði til, var einmuna tíð og nýting
láta þig vita að eg skrötli þó svo góð, sem hægt var að óska.
ofan jarðar ennþá, þó lítið lið sé Haustið ágætt og veturinn sem
nú orðið að mér, hefir af er einmuna góður. Að vísu
reyndar aldrei verið mikið, en kom nokkur snjór 13. nóv., en
batnar lítið, eftir því sem árin tók fljótt upp og gleymdist því
færast yfir mig og heilsan þverr- fljótt öllum nema talsíma félag-
ar, inu (B. C. telephone co.), því
Þessar línar verða aðeins sund- það slitnaði mikið af vírum, og
urlausar hugleiðingar og þanka- eitthvað brotnaði af ávaxta-
brot, en engar vísindalegar rök- trjám. Að öðru leyti hefi eg ekki
fræðslur. En svo það verði þó heyrt getið um skaða hér nærri,
eitthvað, ætla eg að byrja á, að en urðu einhverjir lengra í
þakka þér og Heimskringlu fyrir burtu. Síðan oftast blíðviðri að
allar góðu og fróðlegu ritgerð- kalla má.
irnar, sem í blaðinu hafa verið Hér er mestur land-búskapur
síðastliðið ár. Eg held tæpast þó í smáum stíl sé víðast og því
að nokkur einn árangur Heims- ekki eins tilfinnanlegt atvinnu-
kringlu hafi fært lesendum sín- leysi eins og í bæjum, og er þó
um meiri' flóðleik og heilnæmari, talsvert kraum og kostnaður við
en þessi síðasti, og er gott til framfærslustyrk. Og svo er sagt
þess að vita, að blaðið heldur á- að þeim sé altaf að fjölga sém
fram hina sömu frjálsu braut; ekki geta borgað skattana, og er
Hermit
Port
•
Concord
ripht S
O WINES Cata'wba
Hermit
Sherry
THE FAMILY WINES FOR ALL THE FAMILY
HermitPortandSherry — 26 oz. bottle 60c. Carton of six 26 oz. $3.00
Concord and Catawba—26 oz. bot. 50c. Carton of six $2.50. 1 gal. jar $2.00
Produced by T. G. Bright & Co., Limited, Niagara FalU
í&áLXI. ..
.--r
er vonandi að svo verði, næstu
fimm tugina eða, lengur. Það
hefir verið hressandi að lesa
sumar ræðurnar eftir prestana,
það slæmt, því á þeim þarf að
halda eins og flest er nú í hag-
inn búið. Nokkuð hefir verið
unnið að vega bótum, helzt af
og ekki sízt ræðu leikmannsins sveitinni' og hafa styrkþegar
Þorvaldar Pétursson, ásamt haft þá vinnu að mestu leyti.
mörgu öðru, sem sýnir breyttan En sú vinna er mest unnin með
hugsunarhátt. Og það er ekki vélum^og því ekki eins mikið fyr-
síður hressandi að heyra að fólk ir almenning og gæti verið. En
er farið að þora að tala um þeir sem »týra vélunum eru oft-
kirkjumál og kristindóm upp- ast ekki styrkþegar, heldur menn
hátt, og er vonandi' að sem flestir sem eru við efni. Sömu lögum
fari að líta á kristindóminn frá er háð öll stjórnarvinna, að þeir
ofurlítið öðrum sjónarhól en hér hafa beztu vinnuna og hæst
til hefir verið gert. Kristur ætl- kaupið, sem sízt þurfa. Nú er
aðist víst aldrei til, að það sem búið að byggja brú yfir Fraser-
hann kendi yrði haft til daga- ana 0g hefir henni verið lýst í
brigðis á helgum, en kistulagt og Vancouver blöðunum, svo þeim
gleymt alla vikuna; hann boðaði, pem þau ]esa er þag ag nokkru
trú í verki og athöfnum í þessu kunnugt. Brú þessi er mikið og
lífi; hefir sjálfsagt álitið, að sá þarft mannvirki; gamla brúin
sem kynni að haga sér sem líkast J var gog fynr 20—30 árum, en
hans kenningu, yrði hólpinn í með þeirri umferð, sem nú er
öðru lífi, hverju sem menn orðin, var hún orðin ónóg, og(
furða hvað fá slys urðu að því,
þessi nýja brú er mikið breiðari
eða um helmingi, svo nú er síður
hætt við slysum, hvernig sem
það gefst, enda er nú mikiu
strangara eftirlit. Þessi nýja brú
var opnuð 15. nóv. af forsætis-
ráðherra Patullo og fleirum herr-
um. Patullo hélt ræðu stúf og
sagði verkið harla gott, fór svo
aftur og lét gera veizlu fyrir sig
í New Westminster og lofaði
stjórn sína mjög fyrir fram-
kvæmdir. Brúin er rúma mílu á
lengd og mikið hærri en gamla
brúin. Kvað hafa kostað 4 milj.
og er sagt að sumt af því hafi
verið fengið frá sambandsstjórn-
iani og hefði reyndar átt að vera
alt, þar sem þetta er svo að segja
eina samgöngubrúin milli Banda-
ríkjanna og Vancouver-borgar
fyrir vestan fjöllin yfir þetta
stórfljót. Þetta er tollbrú, kost-
ar 25 cent fyrir hvern bíl aðra
leiðina eða 50 cent fram og til
baka, 7 ticket fást fyrir $1. Og
líka er hægt að kaupa leyfi fyrir
einn mánuð og er það 3 dali, en
þá má ferðast svo oft sem hver
vill. Stærri fólksflutnings og
vörubílar borga 5 dali á mánuði.
Bændur eru undanþegnir með
vissan þunga og svo þeir sem
vinna fyrir stjórnina og stjórnin
sjálf er tollfrí, en engin atvinnu-
leysingi. Annars er það eina ráð-
ið að reyna að borga brúna með
þessu móti; ef tollurinn verður
þá ekki brúkaður til annars,
öðruvísi verður hún aldrei borg-
uð. Eftir að Patullo var búinn að
opna brúna og gefa henni nafn
sitt Patullo bridge, fór hann og
þeir sem með honum voru, eftir
að hafa setið að veizlu, til Vic-
toria og hækkuðu kaup allra ráð-
herranna og fann engin að því,
og er það helzta þjóðþrifa verkið
sem þingið afkastaði, umyrða-
laust.
Nokkuð hefir stjórnin látið
vinna á þjóðvegum en mest með
vélum, til dæmis var unnið rúma
3 mánuði á veginum frá Banda-
ríkja línunni norður að Fraser
ánni (The Peace Arch High-
way) eða friðarboga þjóðvegin-
um sem svo er kallaður. Þessi
vegur á að liggja að nýju brúnni
á Fraser ánni; hvort hann verð-
ur nokkurn tíma kláraður, má
hamingjan vita; hann er búinn
að vera um 20 ár kosningabeita
og verður sjálfsagt lengur. Á
þessum vegi var unnið í 3 mán-
uði og var sagt að eytt hefði
verig io—15 þúsundum, og þarf
góða sjón til að sjá hvar það get-
ur legið í verkinu sem unnið var.
En svo eru vélarnar fljótar að
taka upp talsvert af penginum,
eins og þær eru nú brúkaðar til
alls. Eg er ekki á móti vélum við
suma vinnu, en þegar ekki er
tekið ræsi meðfram vegi, eða
mokað möl í vagn nema með vél-
um, en ungir menn í þúsundatali'
ganga vinnulausir, finst mér nóg
um. Með vélunum unnu á þess-
um vegi 6 menn, alt annað sem
eytt var fór til að kosta vélarn-
ar; gott sýnishorn af því hvernig
farið er með peninga, sem píndir
eru út úr fólki' í sköttum, því all-
ar vélar og það sem til þess þarf
að halda þeiin við er keypt af
auðfélögum og þangað fara pen-
ingarnir, sem reittir eru af þeim
sem reyna að borga álögurnar,
en fólkið vinnulaust í þúsunda-
tali. Ekki' svo að skilja að eg
álíti stórum verra hér en annar-
staðar. Pattullo er sjálfsagt lík-
ur öðrum forsætisráðherrum,
ráðalaus og dáðlaus, hann er
bara ein tönn í pólitíska flokks-
hjólinu sem öllu er að steypa í
það ráðaleysis ginnungagap, þar
sem engrar viðreisnar er að
vænta. Það er annars furðu-
legt hvað fólk er sljótt fyrir því
sem nú er að gerast í flokks-
pólitíkinni, * ekki í þessu landi
frekar en um mestan hluta
heims, þar sem vissar stéttir
þjóðfélaganna veita þeim eitur
straumum inn í þjóðarsálina,
sem tæpast getur endað öðruvísi
en með einhverri byltingu. —
Sundrungin er orðin svo mikil og
hatrið svo sterkt að sjaldan hefir
verra verið, einmitt nú þegar
sem mest ríður á að vera sam-
taka, því sumt af því sem er að
gerast í Evrópu og Asíu, getur
heimsótt þetta land fyr en varir.
Sá níðhöggur sem nú nagar all-
ar sjálfstæðisrætur þjóðarmeið-
anna í sumum öðrum löndum,
getur heimsótt þetta land fyr en
varir. Eg býst við að þetta
verði kölluð bölsýni, mér hefir
verið sagt það áður að eg væri
svartsýnn, og má vera að svo sé,
en eg hefi aldrei getað hræsnað
svo að segja það gott sem mér
hefir sýnst ílt.
f síðasta blaði Heimskringlu
er minst á grein sem stóð í blað-
inu Vancouver Sun, um hækkun
á skólagjaldi stúdenta. En það
er ekki nema einn liður af því
fimbulfambi sem nú er beitt hér
í kenslumálum. Það er þá fyrst
að minnast á að stjórnin hefir
borgað 40% af hundraði til
mentamálá, og gerir ennþá. En
nú afsegir stjórnin að taka þátt
í að byggja öðruvísi skóla en há-
skóla, vill láta sameina alla 1—3
bekkjar skóla í stóra skóla og
flytja börnin í bílum á skólana,
en það mundi hafa mikin auka-
kostnað. Annað sem stjómin
hefir nú fundið upp, er að skylda
alla kennara til að taka háskóla-
próf, það er að fara á University
og taka þar þróf. Áður gátu
kennarar fengið kennara leyfi
með því að útskrifast úr barna-
skóla, 3 ára veru í miðskóla, og
eitt ár á kennaraskóla, og ef próf
frá þessum skólum voru álitin
góð, gat kennarinn fengið leyfi'.
Nú er þessu breytt þannig, að
eftir alþýðuskólana þarf að taka
4 ár í miðskóla 2 á kennaraskóla
og 3 á háskóla (University) til
þess að geta fengið kennara-
leyfi. Þetta er alt svo dýrt nú
orðið, að ekki' er nema fáum
fært, og svo er margt fleira sem
lagt er í veginn sem enga þýð-
ingu hefir aðra en að pína út
peniuga og til að halda uppi
nokkrum háskóla prófessórum
og níðast á fátæklingum.
f flokksmálum er oftast frekar
kyrt nú um tíma, flestir láta sér
líka það sem er, brosa þegar þeir
lesa skýrslur banka og stór
verzlana, halda víst að gróðinn
sem þar er sýndur, sé gróði alls
þjóðfélagsins. Það er sagt að
gömlu Rómverjar hafi fylst
stolti þegar þeir sáu skraut keis-
aranna, af því þeir hafi trúað
að heimurinn hlyti altaf að lúta
þeim og það er tekið fram að
þeir sem stoltastir voru, hafi oft
verið þeir sem ekki áttu til næsta
máls. Það eru margir svangir
enn í dag sem halda að núver-
andi fyrirkomulag sé það eina
sem til greina megi koma. Social
Credit má varla nafna.
Það er sjálfsagt rétt að social
credit er ekki alfullkomið, en það
er þó tilraun að brjóta skarð í
auðvaldsmúrinn og Wm. Aber-
hart á heiður af að vera sá
fyrsti sem byrjað hefir að brjóta
það skarð, að hann verði undir í
baráttunni við okurvaldið er ekki
að efa; hann er ekki sá fyrsti'
sem fyrir því valdi hefir legið
flatur, en trúað gæti eg að svip-
uð aðferð yrði að takast upp,
sjálfsagt endurfætt áður líkur,
og trúað gæti eg að nafn Aber-
harts yrði minst með alt annari
tilfinningu en nafns Kings, þó
annmarkar séu á aðferðinni. —
Það er fátt fullkomið í byrjun,
og það þó við minni' örðugleika
sé að etja.
Eg held þá sé best að hætta og
biðja forláts á öllu ruglinu. Þú
ert sjálfráður hvort þú notar
nokkuð af þessu í blaðið eða
ekki. Eg sendi hér með andvirði
blaðsins, 3 dali fyrir 1938—39.
Eg byrjaði að kaupa blaðið í
febrúar 1904 — og tel minn
gjalddaga í þeim mánuði. Bið
þig að gera svo vel að koma því
tii ráðsmannsins.
óska svo öllum löndum árs og
friðar og vertu svo blessaður og
sæll. Þinn einlægur,
Þ. G. ísdal