Heimskringla - 16.03.1938, Blaðsíða 4

Heimskringla - 16.03.1938, Blaðsíða 4
4. SÍÐA HEIMSKRINGLA WINNIPEG, 16. MARZ 1938 Hcimsktringla (StofnuB 1886) Kemur út i hverjum miBvikudegi. Eigendur: THE VIKING PRESS LTD. 853 og 855 Sargent Anenue, Winnipeg Talsimis 86 537 Verð blaðslns er $3.00 árgangurinn borgist tyrirfram. Allar borganir sendist: THE VIKING PRESS LTD. H 011 viðskifta bréf blaðinu aðlútandl sendlst: K -vager THE VIKINO PRESS LTD. 853 Sargent Ave., Winnipeg Ritstjóri STEFAN EINARSSON Utanáskrift til ritstjórans: EDITOR HEIMSKRINGLA 853 Sargent Ave., Winnipeg g “Heimskringla” ls published and printed by i THE VIKIilG PRESS LTD. 853-855 Sargent Avenue, Winnipeg Man. | Telephone: 86 537 ^nmiuuumiiHiiiuiiiuiiiMiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiniiiiiiiiiiiiiiuiiii WINNIPEG, 16. MARZ 1938 FORN-ÍSLENZKIR ÞJÓÐSÖNGY- AR OG ALÞÝÐUSÖNGYAR Þegar rætt er um þjóðsöngva nú á dög- um skilst mönnum sem að átt sé við ein- hver alsherjar sönglög og kvæði er sér- staklega snerta eitthvert visst land. Þannig segjum vér að “Eldgamla ísafold” sé þjóð- söngur íslendinga, “The Star Spangled Banner” þjóðsöngur Bandaríkjamanna; “Ja vi elsker dette Landet,” þjóðsöngur Norðmanna. En þetta alt er síðari tíma skilningur, eða tilbúningur. Ættjarðar eða hergönguljóð eru ekki þjóðsöngvar. Þau eru if^hvöt, og þjóðmálabrýning, nokkurs- konar pólitískir sálmar. Það að Danmörk er neflaus en ísland með klumbu eða kónganef (fjöllum) er pólitískt storkunar yrði. óskin að stjömu- fáninn blakti ávalt yfir landi frjálsra og fríborinna manna er orustu hvöt og þessi hjartnæmu erindi um Mösurlaufin (Maple Leaf) er skólabörnum eru kend hér í landi, er ekki canadiskur þjóðsöngur. Þjóðsöngvar eru alþýðuskemtan í ljóð- um, alþýðu kveðskapur. Að efni og anda eru þeir ekki endilega frábrugðnir hver öðrum þó um fleira en eitt land sé að ræða, því alþýða manna í öllum löndum á margt og mikið sameiginlegt; öll frumeinkenni líkama og sálar eru hin sömu, hugsanir, langanir og leitanir. Það sem gleður og hryggir menn er mikið til hið sama, hvort sem þeir búa suður á Frakklandi eða norð- ur við heimskaut. Vakning lífsins er birt- ist í æfintýralöngun, ásta-draumum og hugsjónaleit, er svipuð meðal allra þjóða. Og áhrif vonbrigðanna er brjóta lítt- fleyga vængi vonar, trúar og ástar eru og alstaðar jöfn. Sorg og örvænting, þegar æfintýrið endar í sjónhverfing og hug- sjónaleitin á grafarbotni eru hinar sömu meðal allra manna. Lífið, léttúð þess og alvara, nautn þess og þrautir, gleði þess og sorg er hið sama á öllum stöðúm. Mann- kynið alt er hið sama hvarvetna þó grein- anlegt sé í þjóðir. Það er alt sama lífs- tegundin er lýtur einum og sömu lögum og lífsskilyrðum um allan heim. Tungurnar eru margar en allar mæla þær sömu orðunum hver á sína vísu, nöfn þeirra hluta sem hugur og hjarta þekkja, þrá og vona. Þjóðsöngvarnir eru hver öðrum frá- brugðnir að því einu sem þeir birta hugs- anafar og lundareinkenni þjóðanna. Meðal suðrænna þjóða eru þ<?ir léttari en á Norð- urlöndum, og bjartara yfir þeim. Lýsing- ar frá náttúrunni hið ytra, ljá þeim bún- ing. Ganga þeir því fram í skínandi klæð- um, geislaðdýrð suðrænnar sólar, og rósa- skrúði suðrænna sóllanda. Norðar er bún- ingurinn ekki eins glæsilegur. Ef hann er ofinn þar, eru skuggarnir þyngri og þétt- ari, ljósið grárra og rökkur kendara og yfir efninu hvílir alvöru og þunglyndis blær, jafnvel þó um gleðimál sé að ræða. Sé búningurinn sóttur út fyrir heiminn er hann fenginn frá Ásgarði, hinu mikla, hvíldarlausa erfiðislandi eilífðarinnar, þar sem "baráttan er slitalaus, og engir hvílast hvorki guðir né menn. Efni þjóðsöngvanna er mikið til hið sama og oft alveg hið sama, og munar að- eins í meðferðinni eftir því hvaða þjóð á hlut að máli. Þannig ganga sömu sög- urnar land úr landi og eru sungnar í ljóð- um, söguhetjurnar breytast ekki nema að málfari eftir því hverjir leggja þeim orð í munn. Sigurður Fáfnisbani í Völsungu er mikið til óbreyttur er hann kemur fram sem Siegfried í “Nibelungenlied”. Sama má segja um Tistram og ísönd, Flóres og Blankiflúr og fleiri. Væri vissa fyrir því að Eddukvæðin væri kveðin á íslandi mætti nefna þau sem fyrstu íslenzku þjóðsöngvana og þjóð- kvæðin. Undir þjóðsöngva flokkinn heyrði þau ljóð sem ort eru út af sögnum og sögum, æfintýrum og þessháttar, svo sem Völundarkviða, Helga kviðurnar, Sigurðar kviða, Sigurdrifumál, Guðrúnar kviða, Oddrunargrátur og fleiri, en þjóðkvæðin væru þau er skýrði frá siðum og trú, sköp- un heims og aldri veraldar. En sé það nú óvíst að nokkur þessara kvæða séu samin á íslandi, heldur kveðin í Noregi, eða annars staðar, þá eru þau sameign norrænu þjóðarinnar í báðum löndunum og ber því að skoða þau sem einskonar þjóðkvæði og söngva norræna þjóðbálksins áður en sérstök þjóðerni myndast. En þau eru nokkuð í sama anda og stefnu eins og síðari þjóðsöngvarnir, þó sterkari séu og ram-norrænni, af því efni kvæðanna er líka norrænt. Þau tala máli hjartans og skilningsins, langananna og lífsskoðananna fyllilega eins skilmerkilega og hin síðari. Hinir eiginlegu þjóðsöngvar íslenzkir eru frá miklu yngri tíð. Og efni þeirra eru sögur, arfsagnir er myndast hafa meðal norðurálfu þjóðanna oj£ gengið land úr landi. Ytra, um þær sömu sagnir hafa bæði Frakkar, ftalir, 'Vendir, Spánverjar, Englar og írar kveðið. Upphaflega eru sum þessara kvæða aðeins ef til vill þýðingar hinna útlendu ljóða, er borist hafa til íslands yfir Norðurlönd. En þó er öllu líkara að sögurnar hafi þannig borist, en* kvæðin, og að kvæðin séu heima alin. Þau bera það með sér og óvíðast falla saman við útlenzku kvæðin. Milli Eddukvæðanna og þessara forn- íslenzku þjóðsöngva, er nokkurt tímabil, hin svonefnda hirðskálda-öld, er íslenzkir ljóðasmiðir fóru land úr landi og ortu kon- ungum lof. Fáar þessar konungsdrápur hafa geymst, enda er sjálfsagt lítill sökn- uður að flestum þeirra, því þær hafa verið bragðlaust lof um konunga, er þó voru að fáu eða engu lofsverðir og fluttar í þeim eina tilgangi að hafa út fé eða vinna sér hylli. Þessar drápur voru ekki þjóðsöngv- ar. Þar voru ekki skoðanir þjóðarinnar bornar fram, né ráðgátur, hugmyndir, á- stríður, lífsspeki, sorgir og gleði, né það sem henni skemti bezt, leyndarmál hjarta og sáiar, er ávalt er kappkostað að fela, er enginn þorir að játa sér á hönd, en sem þó allir svo kunnuglega þekkja þó ekki sé nema orði vikið að. Konungsdrápurnar voru rétt og slétt kónga-lof er fáum lærðust og voru lítt í minni festar. Þó eru þar nokkrar undantekningár, svo sem eins og Geisli, helgikvæði er Einar Skúlason kvað um ólaf helga og Höfuðlausn Egils, að bæði hafa geymst. Má því sleppa þessum konungakviðum og koma þær ekki þjóðsöngvunum við. Þjóðsöngva öldi-n hefst fyrst suður í löndum, blómgvast þar og nær sínu hnign- unarstigi áður en hún kemur til íslands, en rís þar aftur upp með nýju fjöri og blóma. Yrkisefnin eru hin sömu á íslandi og suður frá, um æfintýri og ástir, raunir og þján- ingar, sorg og gleði. Þau taka yfir alt það sem líf almennings náði yfir þá, því djúp heimspeki, trúfræði og vísinda iðkan- ir voru ekki hversdagsstarf. Menningin og mentunin var innifalin í því að geta lyft hugsunum sínum og tilfinningum, upp yfir hið hversdagslega, fundið þeim þýðan orða- búning öllu fremur en að auðga og útfæra sjálft hugsanalífið. Þjóðsöngva öldin er hið íómantiska tímabil miðaldanna, ein sú furðulegasta, fegursta og draumríkasta öld sem mann- kynið hefir lifað. Mennirnir voru börn og heimurinn töfraland óvissunnar. Þekking- in á lögum náttúrunnar var sem næst engin, og stórmerki og undursamir at- burðir gátu skeð og orðið á vegi manna hvar sem var. Tónarnir og söngvarnir risu innan frá, frá djúpi mannlegrar sál- ar og leituðu út og upp á við eins og andi mannsins og fundu bergmál í hinni óskilj- anlegu ytri náttúru. Margir þessara þjóð- söngva er geymst hafa, (helzt má þó tilnefna brotin og viðlögin), eru svo ein- kennilega hljómþungir, en þó einfaldir að þeir vekja löngu dvalin bergmál í sálu þess sem les svo hann fer að reika í draumi út fyrir virkilegleikans heim, inn á sjón- heima horfmnar tíðar. Eins og hjá börnum á æskuskeiði, er hugmyndaflug þessara fornu skálda afar mikið, og þau virðast ekki finna til þess að á því hvíli nokkur skylda að aðgreina hið svonefnda siðlega frá því ósiðlega, þau segja frá öllu eins og er. Þau eru ekki ósiðleg, því blygðunarsýkin og sektar til- finnmgin býr hvergi í huga þeirra. Þau eru eins og börn er ekki kunna að segja hálfan huga. Þjóðsöngva öldin hefst fyrst með skálda- flokki sunnan til á Frakklandi er nefndir voru Troubadorar og þaðan breiðist hún út yfir Norðurálfuna. Nafnið Troubador er dregið af sagnorði er þýðir “að finna” að opinbera það sem er hulið, leiða í ljós, vernda frá gleymsku, og þá á skáldlega vísu fegurð, ágæti, afrek, sannmæli. Köll- uðu fornmenn þá “Trúða”. Voru Trouba- dorarnir bæði af háum og lágum stigum. Þeir sem voru af litlum ættum venjulegast fóru til hirða hertoga og konunga, gáfu sig undir vernd drottninga, konungsdætra, hertogadætra eða einhverra heldri kvenna, sungu þeim lof og ástir og æfintýri. Oft voru sambönd þeirra við þessar heldri kon- ur mjög náin, og ekki ósjaldan að þeir kæmust í ónáð fyrir, við hirðina eða jafn- vel mistu lífið. En kvæðin sem þeir sungu eru aðdáanleg að fegurð og leggja ljóma yfir þetta barndómsskeið mannkynsins. Hirðfólkið lærði þau og þaðan bárust þau út meðal alþýðufólksins, komust á hvers manns tungu og meðal hinna yngri voru sungin á mótum og leikin og dönsuð. Einn meðal fyrstu og fremstu Trouba- doranna er Wilhjálmur IX frá Poitiers, hertogr af Aquitania, Gascony og Limou- sin. Hann var afi Helenar frá Normandíu, drottningar Hinriks II, Englakonungs en móður Ríkarðar ljónshjarta. Var sagt um Helenu að hún hafi verið sú ástgjarnasta kona í víðum heimi, og meðan hún sat í Normandí var við hirð hennar hið mesta æfintýrafólk er sögur fara af. Má vera að á hana sé skrökvað, en hafi hún verið eins og hún var sögð, hefir hún sótt eitthvað til afa síns því sagt var að Wilhjálmur hafi ekki verið við eina fjöl feldur. Hann tekur við ríkjum 1086, þá 15 ára. Hann varð manna glæsilegastur, ófyrirleitin og ákaf- lyndur, en ávalt prúður. í miklum erjum átti hann við kirkjuna og er svo sagt að árið 1114 værv hann bannfærður. Meðan biskup var að lesa bannfæringuna reiddi Wilhjálmur sverðið til höggs, hikaði biskup þá snöggvast sem hann ætlaði' að hætta, en hraðaði í þess stað lestrinum og lauk formælingu sinni áður en Wilhjálm varði, og segir svo: “Nú megið þér höggva því nú er eg búinn.” “Nei,” segir Wilhjálmur þá, “mér þykir ekki nógu vænt um yður til þess eg vilji senda yður til Paradísar.” Mörg ástaljóð Wilhjálms eru afar gróf, en sum eru aftur með því fegursta er til er frá þeim tíma. Hann var að flestu um aðra menn fram segir söguritarinn og einn meðal allra aðalsmanna Suður-Evrópu er neitaði að fara í Krossferðina fyrstu, móti Serkjum árið 1095. Þó fer hann 1101 til þess að bjarga kristnum mönnum er um- setnir voru í Jerúsalem. Við burtför sína yrkir hann eitt sitt fegursta kvæði. Hann telur þar baráttu sína við stóralund og stríða. Hann uggir um velferð sonar síns er hann verður að skilja eftir ungann meðal öfundar mánna. Að lokum biður hann þó heiminn að harma sig ekki um of, en minnast þess að hann hafi lifað stórt og mikið. “Eg hraustur var og hafði' völd” o. s. frv. Eftir miðja 13. öld eða nokkru eftir 1230 má heita að þjóðsöngva smiðir séu allir horfnir í Provence. Færist þessi ljóðagerð nú til annara landa, til Þýzkalands og Norðurlanda. — Amaðist kaþólska kirkjan ekki mjög við þessari ljóðagérð, enda náði hún tölu- verðum blóma. Það eru til stór söfn meðal Norðmanna og Dana, frá þeim tíma, svo- nefndar “folkevisor”. Eru þær út af sögum og æfintýrum, og margar blandaðar al- þýðuspeki um fallvaltleik gæfunnar, og gengi lífsins jafnframt því sem þær syngja um afrek fornra kappa og kvenna. Má þar nefna kvæði um Tistram og fsodd, Parta- lopa sem og ótal mörg innlend riddara kvæði. Um það hvenær þessi ljóðgerða kemur til íslands eru skiftar skoðanir. Þó er það einhverntíma á 14. öld snemma, því byrjað er á þýðingum suðrænna kvæða í óbundið mál um og eftir 1250. Mikið af þeim ljóð- um er nú týnt. Ber margt til þess. Fyrst og fremst, eftir siðabót hamast biskupar og prestar mjög á móti þeim, telja þau ó- siðleg, og með þessháttar söngum og kvæð- um sé djöflinum skemt og sálum manna stofnað í hættu, og svo var hin ástæðan sú að nokkru síðar en þó samhliða óx upp önnur ljóðagerð er spreitti sig eingöngu á því að segja sögurnar með sem mestu málskrúði án þess að draga neina lærdóma til fegurðarsmekks eða dýpri hugsana út úr þeim. Þetta voru rímurnar. En fram- an við rímurnar eða hverja rímu, var hnýtt sérskildum flokk er beindi orðum sínum að ýmsu alvarlegu, eða þá óákveðnum ásta og æfintýra málum. Voru þessar vísur tíðast nefndir mansöngvar. Komst þessi ljóðagerð í mikið gengi eins og kunnugt er og dró mjög úr hinni ljóðasmíðinni. Því með þessu var hvorttveggja gert jafnframt; sagan sögð í ljóðum en athugasemdum skáldsins hnýtt framan við. Dró það úr fegurðarsmekk og skáldlegu gildi hvorutveggja og urðu rím- urnar með tímanum að hinni mestu smekkleysu, svo að í rímnagerðinni mátti heita að hvorki væri blóð né mergur, en almenningur tapaði eyra fyrir því sem fagurt var og týndi þannig niður mörgu af sínum beztu kvæðum. Til eru þó fáeinir þjóðsöngvar eða kvæði' er varðveizt hafa í heild og hefir þeim verið safnað í “Nordiske Oldskrifter” af Grundtvig og Jón Sigurðsson. Eru þau 66 talsins. Ekki er þar fylgt þeim háttum með stuðla og höfuðstafi sem í seinni tíðar kveðskap og eru sum þessi kvæði afar einkennileg. Höfundurinn fer þar eftir vild með söguna er hann kveður útaf, og leggur til efnisins frá sjálfum sér það er honum, býður við að horfa. Til dæmis má nefna kvæðið “Þorkell Þrándarson”. Þorkell var í ástum við meyju er Aðallist hét. En konungur faðir Þorkels var því mótfallinn, sendir Þorkel því til Fríslands forsending en lætur gifta Aðallist á meðan gömlum riddara. Er Þorkell kemur aftur verður hann úr- vinda af sorg út ^f þessu. En ekki leið nema lítill tími unz riddarnin gamli fer í hernað og fellur. Er Þorkell spyr dauða hans, kemst skáldið svo að orði: “Svaraði hann Þorkell Þrandar- son Borðunum sló hann saman, Herra guð signi þess riddarans sál, Helst til varð hann gamall.” Kvæði eru og til út af Tist- rams sögu og er margt í þeim afar einkennilegt og fagurt. Svo eru og elztu rímurnar. Líkjast þær nokkuð þessum kvæða flokk- um. Má nefna Fílpó-rímur eða Krítar þátt, Herburts rímur og Konráðs rímur og Matthildar. Eru þær allar mjög fornar og kveðandi og efni svipað og í fornu þjóðsöngvunum. Höfuð persónurnar eru riddarar og frúr sem rata í ýms æfintýri og ganga gegnum ýmsar þrautir. Fylgir skáldið þeim eftir gegnum sög- una og fær hér og hvar stríðan þanka af því sem er að gerast og minnist þá sinna eigin mála og hversu mörgu sé misjafnlega háttað í veröldinni. Er það bæði fyrir það hve einkennilega er kveðið, ekki fylgt rímreglum nema endur og eins, og svo hve hispurslaust og barnalega sagt er frá, að það er hrein unun að lesa þessi kvæði. Svo eru og mansöngvarnir, eftir að þeir fara að tíðkast, og sagan er orðin aðskilin að efni eins og í rímum frá 15—16 öld sem eru aðdáunarverðir, fyrir hve látlaus frásagan er og hisp- | urlaus. Þar kennir þess sama og í þjóðsöngvunum að skáldið kem- ur til dyra eins og hann er klædd- ur, og segir skoðun sína undir- málalaust. Listin í frásögninni er honum gefin og óafvitandi' — hvergi erfið nú uppskafin. Má benda til dæmis á mansöng einn við Amóratis rímur. Þar sem skáldið í óeiginlegum skilningi læst vera að syngja ástir og æfintýri til þess að vinna sér lof og vináttu fríðra kvenna, en út frá því fer svo og lýsir sínum heima sökum og dregur þar upp hina ömurlegustu mynd af eigin- konu sinni — ellinni. * * * En svo vér sleppum rímunum, flest það sem geymst hefir af þjóðsöngvum vorum fornum eru brot eða nokkur stef. En mesti urmull er til af því. Og af þeim brotum má nokkuð marka hversu söngvar þeir hafa verið. Mörg þessara brota hafa verið við- kvæði' og flest eða öll bera með sér svo einkennilegan og undar- legan hugblæ, djúpspakann en þó um leið þunglyndislegan að manni finst hann grípa sig og hrífa, með fullu samþykki skiln- ingsins án þess þó að skilningur- inn komi þar til greina, eða áður en skilnmgurinn kemur þar til greina. Það er næsta erfitt að lýsa því. Hvert stefið er ekki orðmargt, en það skilur eftir bergmál sem vekur þúsund radd- ir í huganum. Og þær raddir tala margt. Eitt eða tvö orð — og það opnast heill heimur. — Heimur sem maður sjálfur hefir dvalið í og vissi' ekki af. Og orð- in beinast að þeim sem les og tala til hans. Fyrir mörgum árum kom út ritgerð í fsafold um þessa fornu söngva eftir dr. Grím Thomsen. Kunni hann manna bezt að meta þá — þetta “brota-silfur” sem hann kallaði svo. Benti hann þar á hreiminn sem ymdi frá þessum löngu brostnu strengjum, er enn gæti vakið hugarkvik og hlýjað og vermt. Og svo orðin — eins og goða svör — margráð og ó- lýsanlega spök. Að kvæðin, sem heild, eru týnd er stór skaði, en þó er skað- inn mikið bættur við það að þessi brot og viðlög hafa geymst, hafa ekki getað gleymst, því ef til vill hafa þau flutt með sér efni og þunga kvæðisins. Eitt þessara fornu kvæða er geymst hefir, og á seinni tíð verið ýmsum eignað er fagurt sýnishorn þessara ljóða. Lýsir það vel þeim ógnar þunga sem í mörgum þeirra felst. Kvæðið er kallað: “Mér verður mannsins dæmr”, og get- ur það átt við sem næst hvaða lundarlag sem er, þegar sorgin eða kvíðin hafa sott sálina heim, hvort sem það stafar af missir, lífsleiði eða öðrum rammari' rök- um. * * * Þegar farið er að athuga þjóð- söngva brotin tala þau til manns- ins og taka yfir alt svið æfinnar, —frá barnsárum og fram til síð- asta dagsins. Þau eru hugvekju safn horfinnar tíðar. Því vér skulum minnast þess að um þenna heim hefir gengið athug- ult fólk á undan vorri kynslóð, og spekin er ekki öll þessarar tíðar. En brot þessi eru betri en hug- vekju-söfnin gömlu er náðu aðeins frá Jólanóttum til Langa- föstu, því þau ná yfir alla hátíð- isdaga æfinnar. Yfir barnsárin jól æfinnar, þegar barnið er barn; yfir unglingsskeiðið, þegar barnið þykist vera maður; yfir manndóms-árin, þegar maðurinn þykist vera barn og er að gera sig lítinn og stelast inn um dyr æskunnar, en gengur um ellinnar dyr, þar sem hann kemur til að ílengjast því “hið fyrra er farið.” R. P. LANDAMÆRI CANADA OG BANDARÍKJANNA Á árinu 1937 var ferðamanna- straumurinn frá Bandaríkjunum til Canada meiri en nokkru sinni fyr. Bílarnir sem yfir landa- mærin komu að sunnan voru að tölu 4,511,840; er það sagt 437,- 317 bílar fleiri en árið 1936. — Dvölin var fyrir 1358 bílum 6 mánuðir hér nyrðra, en í 2 mán- uði dvöldu hér 1,138,130 bílar. Á sama tíma fóru 756,429 cana- diskir bílar suður yfir landamær- in; er það 66,755 bílar fleiri en árið 1936. Landamærin eru 5,500 mílur að lengd; þurlendi af því eru 3100 mílur, en vatnsleið 2,400 mílur. Hvergi í heimi eru svo löng landamæri milli nokkurra landa án einnar einustu byssu eða nokkurra hervarna. — Ef Evrópa tæki sér þetta til fyrir- myndar væri þar ekki eins ástatt og nú er. Símasamtöl Canada við Evrópu og Afríku árið 1937 voru til jafn- aðar 7 á dag. Er það sagt 70% meira en árið áður (1936).

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.