Heimskringla - 13.03.1940, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 13. MARZ, 1940
HEIMSKRINGLA
5. SÍÐA
var sannur maður, tryggur og
falslaus og skyldurækinn með
afbrigðum. Guðstraust hans var
innilegt og kyrlátt. Hann ávann
sér traust og elsku allra sinna,
hví hann var ágætur eiginmaður |
og heimilisfaðir, er var m.iög
umhugað um heill og heiður ást-
vma sinna og heimilis síns.
órjúfanleg trygðabönd tengdu á- j
valt Djúpadals systkinin saman
og er hans einnig sárt saknað af J
þeim, og fjölmennu frændaliði;
tiltrú og virðingu annara manna
er kyntust honum átti hann í
ríkum mæli. Söknuður er kveð-
inn að konu hans og börnum og
tengdafólki við burtför hans.
Það er þreyttur starfsmaður
sem hér er frá verki heimsnú-
inn og verkin eru mikil og vel af
hendi leyst — verkamaður er
vann að kveldi fram og er nú
með kærleika kvaddur við verka-
lokin.
Útför hans fór fram þann 14.
febrúar, frá heimilinu og kirkju
Geysissafnaðar að mannfjölda
viðstöddum á báðum stöðunum.
Sigurður ólafsson
UNGA FóLKIÐ OG
FRAMTÍÐIN
Svo heitir grein í Lögbergi
frá 8. febr. þ. á. eftir Kristínu í
Watertown.
Þessi grein er um nauðsynleg-
asta málið sem nú er á dagskrá,
og hefir altaf verið nauðsynleg-
asta málið á öllum tímum. Grein
þessi fjallar um uppeldi barna,
kristindómskensluna, skólafyrir-
komulagið og orsökina til hinna
ógurlegu mannvíga í heimin-
um. Það eru staðhæfingar í
þes'sari grein sem eru svo var-
hugaverðar að greinin má ekki
fara framhjá óumtöluð. Þetta
málefni hefir altaf átt viðkvæm-
an stað í brjósti mínu, og hljóm-
bærastan streng í tilveru minni.
Eg ætla því að draga þessa var-
hugaverðu staði fram í dagsbirt-
una eftir því sem eg get gert
bezt.
Kristín segir á þá leið að allar
mæður vilji að börnin þeirra
verði að góðu og göfugu fólki.
Þarna er viljinn útþyntur svo
mikið að ekki verður nokkur
veigur eftir í honum. Til þess
að vilja, verðum við að beita
hverju einasta lóði af sálu okk-
ar, og hverjum einasta þuml-
ungi af líkama okkar. Gera all-
ar mæður þetta við uppeldi
barna sinna? Viljinn tilheyrir
andanum, en löngunin holdinu.
Til þess að skilja viljann sem
bezt, förum við til skaparans,
hann hefir eiginlegleika til að
hjálpa öllu til fullkomnunar,
hað er hinn sanni vilji; verk
viljans er réttlæti.
Kristín segir á öðrum stað, á
þá leið, að það sé lítið varið í að
vera fullur af þekkingarvindi;
hér er riðið á afskaplega hættu-
legu vaði, veit ekki Kristín að
Guð er í þekkingunni og vísind-
unum ? Þótt okkur skorti
hroska enn sem komið er, að
bera Kriát inn í afnotih af
hekkingu okkar og vísindum.
Kristín segir ennfremur á þá
leið, að ef öllum börnum væri
hent að hjóna réttlætinu frá
byrjun, þá yrðu engin stríð
framar. Pílatus spurði, hvað er
sannleikur? Við þekkjum ekki
^Han sannleikann enn sem kom-
18 er, en vitum að hann endar
Jueð hinni löngu og erfiðu braut,
&em kölluð er braut þekkingar-
innar. Og eftir því hvar við er-
um stödd á þeirri braut, erum
við meira eða minna frjáls, úr
bví það er sannleikurinn sem
£erir okkur frjáls, hin sanna
hekking.
Margir spyrja nú í dag: Hvað
er réttlæti? Rétt eins og að
hað væri ekki til á sjónarsv’ð-
inu. Eg hefi eftir beztu getu
svarað því hér að framan, n. 1.
að réttlætið sé verk viljans, og
erum við þá komin að þeirri nið-
urstöðu, að ef allar mæður gæfu
börnum sínum viljann og prédik-
uðu þeim hann fyrst og seinast,
þá liði ekki langur tími þar til
tekið væri fyrir öll bræðravíg.
Nú væri fróðlegt að gera sér
grein fyrir í hvaða mynd orsök-
in til hjaðningavíga þessara
kemur fram. Náin yfirvegun
sýnir að það er jafnvægisskort-
urinn. Við hljótum að vera bú-
in að koma auga á hvað jafn-
vægislögmálið er þýðingarmik-
ið fyrir mannlífið og alla tilver-i
una í heild sinni. Hugsum okk-
ur festingu himnanna. Það er
dásamlegt hvernig þessi hnatta-
mergð ferðast farsællega áfram
á brautum sínum eftir boði þessa
mikla lögmáls; þar eru ekki bíla-
slysin. Jafnvægislágmálið virð-
ist að hafa sama gildið á öllum
sviðum tilverunnar; tökum til
dæmis eina þjóð, þegar auður-
inn er kominn í fárra hendur,
gerast landslögin dyggir þjónar
þeirra til enn meiri auðsöfnun-
ar. En afleiðingin er altaf sú
sama innbyrðisstríð. Nákvæm-
lega það 'sama á sér stað um
þjóðir heimsins, þegar ein þjóð
hefir náð í svo og svo mikið land
og kannske í öllum álfum heims-
ins með mörgum mismunandi
þjóðflokkum, verður vald henn-
ar svo mikið að hún tekur með
sama ofbeldinu alþjóðalögin í
sínar hendur og gerir þau að
auðmjúkum þjónum sínum til
enn meiri landvinninga og yPr-
ráða á láði, legi og loftinu líka.
Þetta getur haft bara eina af-
leiðing, blóðugt stríð milli þjóða.
Jafnvægisskorturinn virðist að
hafa 'sömu atvinnuna í öllum
ríkjum heimsins. Tökum til
dæmis biblíuna, sem hefir verið
gerð að ríki útaf fyrir sig. Þar
er bókstafurinn sem svarar til
hinna fáu, hann hefir tekið lögin
í sínar hendur og látið þau þjóna
sér dyggilega án tillits til and-
ans, sem jbvarar til hinna mörgu,
vegna verðleikanna, og svo hefir
þes'si harðstjóri verið sólgin í
landvinningar að alt jafnvægi
hefir farið út um þúfur með sín-
ar ófrávíkjanlegu afleiðingar, að
andinn hefir sagt bókstafnum
stríð á hendur, og er nú barist af
kappi á báðar hliðar, en fram-
tíðin veltur alveg á því hver sigr-
ar. Sigri andinn hætta hinir
blóðugu tímar. Sigri bókstafui'-
inn, fara hjaðningavíg heimsins
sívaxandi.
Ef nú Kristín vill taka hönd-
um saman við mig og safna öll-
um mæðrum og öllum prestum á
betri hliðina, þá er eg viss um
að andinn gengur sigrandi af
hólmi frá þessum Armageddon-
slag; svo eru mæður og prestar
ótrauðir hermenn.
Þegar við hugsum um í hvað
margar aldir við efum búnir að
lesa Biblíuna, og prestarnir að
prédika yfir okkur sýnt og heil-
agt í öllu fleiri aldir, og horfum
svo á hvar við nú stöndum, hlyt-
ur okkur þá ekki að finnast að
við höfum hlotið að lesa Biblíuna
ramskakt, og að minsta kosti að
hafa misskilið prestana. Tökum
nú til dæmis fjórða boðorðið,
höfum við lært það? Nei, við
kunnum að frambera þefta not-
hæfa boðorð, en það er ekki að
kunna það, hugsum okkur
hvernig við verðum við þau í
fyrramálið; vorhugurinn biður
mig að segja ekki allan daginn
á morgun.
Nú er vorið komið hérna hjá
mér og páskaliljurnar farnar aö
springa út. Það er því í vorhug
að eg býð Kristínu í Watertown
og öllum löndum sem mögulega
geta komið því við, að stíga upp
í vagninn hans Þorsteins Er-
lingssonar með mér og fá sér
indælan ökutúr, þar sem við
getum talað saman um þekx-
ingarvind og ýmsan annan far-
artálma.
Skrifað á afmælisdag drengs-
ins sem meinti að skrökva ekki.
John S. Laxdal,
(á sjötugasta árinu)
GAMALT OG NÝTT
Klökkvandi ljóðrödd konu
úr kínversku fornaldar myrkri.
Eg hefði flýtt mér til herra mír.s,
já—hlaupið sem mest eg gat!
En þetta var stórmál og stjóin-
mál!
Því stóð eg — sem kona og sat.
f garðinum mátti eg ganga
og glitblómin tína þar;
þó vissi eg hvers ríkið þurfti,
en þagði — sem konu bar.
Ráðgjafar þjörkuð’ og þvældu;
en það var á metunum létt.
Hundrað ráð höfðu og sleptu!
MITT heillaráð, ÞAÐ eitt var
rétt.
Þetta litla kvæði, sem mér
fanst þess virði að víkja yfir á
íslenzkt mál, var ort af kín-
verskri konu árið 675 fyrir
Kristsburð. En þýtt á ensku af
Helen Waddel. Það virðist því
komið til ára sinna, þó það sé
ekki óvenjulega gamalt frá kín-
versku sjónarmiði; og ’munar
minstu að það gæti hafa verið
ort í gær, þegar litið er til þess
að konur víðast hvar í heimin-
um, þann dag í dag, hafa lítið
meira frelsi til þáttöku í opin-
berum málum, en kínverska kon-
an hafði fyrir 2615 árum síðan!
Þótt þær sennilega búi einatt
yfir góðum ráðum, líkt eins og
kinverska konan. Og þær eru
áreiðanlega skyldar henni í því
að trúa því sjálfar að þær viti
eins mikið eins og við — þótt
vitrir séum!
Sumir þykjast hafa rekið sig
á það heimá hjá isér, í það
minsta, að þær geta sagt þeim
til syndanna, og kent þeim að
lifa, og að þeir ættu að taka sér
fram! — En það er nú dálítið
annað mál! — Syndin er það
sem að gerir sætann þenna lífs
vors graut.
E. G. G.
BORGIÐ HEIMSKRINGLU—
því gleymd er goldin skuld
BARÁTTAN FYRIR HAG
FRÆÐILEGU FRELSI
í síðasta blaði reyndum vér að
gera stuttá grein fyrir frelsis-
baráttu mannsins fram að síð-
ustu tímum.
En sú barátta, sem hér ræðir
um í þessari grein, er hin hag-
fræðilega barátta hans.
Allir þekkja baráttuna fyrir
afnámi þrælahaldsins.
Þeirri baráttu lauk eigi fyr on
árið 1865, eftir borgarastrið
Bandaríkjanna.
Góðir menn og samvikzusara-
ir héldu oft uppi vörn yfir þræla-
haldi, sem í raun og veru trúðu
því og jafnvel færðu sönnur á
það úr bíblíum að þær væri fyr-
irskipuð niðurröðun af guði, að
sumir menn væru fæddir þrælar,
þar sem aðrir væru frjálsborn’r,
Nú, þar eð þrælahald hefir
verið afnumið, þá furðar oss á,
að vörn skyldi geta verið haldið
uppi fyrir það og því viðhaldið
eins lengi og átti sér stað.
Jafnvel þó að vér höfum eigi
fullkomlega fengið þessar mis-
munandi tegundir frelsis, iog sé-
um ennþá að berjast fyrir þeim,
þá er aðal barátta vor um þess-
ar mundir fyrir hagfræðislegu
frelsi. Þegar vér íhugum það
hverskonar kverkataki sem nú-
verandi hagfræðiskipulag vort
hefir tekið á lífi og athöfnum vor
allra, drögum vér þá ályktun, að
baráttuna fyrir hagfræðilegu
frelsi verði ef til vill eins erfilt
að vinna eins og nokkra af hin-
um.
Það eru menn jafnvel á meðal
vor jafn samvizkusamir eins og
þeir voru, er héldu vörð yíir
þrælahaldinu, sem yerja auð-
valds og samkepnis hagfræðina,
og sem trúa því að núverandi
hagfræðisskipulag vort, auð-
valdsskipulagið sé gott og gi't,
og sé nokkurskonar fyrirskipuð
niðurröðun af guði sem eigi megi
raska; að sumir menn séu fædd-
ir til að vera fátækir, þar sem
aðrir séu útvaldir til að vera
ríkir; að sumir séu fæddir með
spora til að keyra aðra áfram,
sem séu fæddir til að vera burð-
arjálkar; að ofsókn einnar stétt-
ar gegn annari sé leyfileg eins
lengi og hún er gerð í samræmi
við landslögin, að á meðan að
drengirnir okkar fara í stríð og
hætta lífi sínu, megi aðrir sitja
heima í öryggi og raka saman
miljónum í stórgróða; að her-
gagna iðnhöldar megi hvetja og
uppörva til stríðs svo að þeir
íái verkefni fyrir hinn svívirði-
lega iðnað sinn; að einn maður
geti orðið auðugur á 'svita og
þrældómi annara manna; að ein
okunarfélög af ýmsum tegund-
um megi kúga vexti og ósann-
gjarnan arð frá fólkinu, sama
fólkinu, er veitti þeim leyfi til
starfsrækslunar; að eins fáir og
eitt hundrað manns í Canada
megi til arðtekju fyrir sig sjálfa
stjórna og ráða yfir hagfræði-
legu lífi ellefu miljóna manna.
Já, slík rangindi auðvalds skipu-
lagsins eru nálega ótakmörkuð.
Það er þess vert að endurtaka
það, að sumir, jafnvel á meðal
þeirra, sem rangindum eru beitt-
ir, virðast skoða þessa tilhögun
góða og gilda, en það er hug-
hreystandi að veita því athygli,
að með hverjum mánuði og ári
sem líður fjölgar þeim hrað-
fari, sem sjá, að þeir hafa haft
rangt fyrir sér.
Þeir eru farnir að sjá, að hver
maður hefir jöfn réttindi til
tækifæranna hagfræðislega skoð-"
að, eigi síður en á stjórnmáia
og trúarbragðasviðinu; að auður
og framleiðsla lands vors er
jafnaðareign allra borgara
vorra; að enginn maður á að
hafa ósanngjarnan hagnað fram
yfir aðra; að fjármál og fram-
leiðsla skuli vera starfrækt
fyrir alla, í staðinn fyrir aið-
tekju til aðeins fárra, að þörfum
allrar þjóðarinnar skuli fullnægt
á því hámarki sem vísindi, iðn-
aðarvélar og starfskraftar þeirra
sem færir eru til að vinna, geta í
té látið. Þetta getur aðeins orð-
ið framkvæmt með samvinnu og
að nokkru leyti með þjóðnýt-
ingu.
Það hefir verið bent á það
áður, að skortur væri nauðsyn-
legur fyrir hagkvæma starfs-
rækslu auðvaldsskipulagsins.
Vér munum aldrei búa við
allsnægtir með þeim hætti. Vér
munum eigi hafa allsnægtir, unz
vér aðhyllumst þá meginreglu:
framleiðsla til nytja en eigi til
gróða, og með þeim hætti s»u
þarfir þjóðarinnar fyrsta krafa
til allra fríðinda vorra og fram-
leiðslu.
Sósíalisminn sýnir oss bjargráð
úr iðn óöryggis, atvinnuleysis og
örbirgðar, sem vér erum ánetj-
uð í, og bendir á nýtt þjóðskipu-
lag, þar sem samvinna kemur í
stað samkepni og skynsamleg
skipulagning kemur í staðinn
fyrir einstaklinga arðtekju,
e.vðslusemi og stjórnleysi.
Þetta ætti að vera framkvæm-
anlegt, ef vér í raun og veru
höfum vilja til þess. Owen D.
Voung, stjórnm.maður í Banda-
ríkjunum segir oss að hinir
þokukendu draumar í dag, geti
í höndum tækninnar, rætst raun-
verulega á morgun.
J. J. Swanson
Þér sem notið—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD.
BlrjfOLr: Henry Ave. Eaet ,
Sími 95 551—95 552
SkrUntofa:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI - ÁNÆGJA
HORACE. ODES IV. 7.
Til Torquatus. The Lesson of
the Seasons.
(Sjá þýningar próf. Skúla
Johnson, Heimskr. 21. feb.)
Nú hverfur snær og grasið grær
um grænan völl,
og laufgast grein hver gróður-
hrein
og grænkar öll.
Hægt streymir á, lífsæðin blá
hins yngda lanzþ
gyðjur þokka með gullna lokka
nú ganga í dans.
Vona þú eigi að aldrei dreyir,
—alt hverfur braut.
Árshringir líða og eyktir vorstíða
í aldanna skaut.
Vorfrosta-ríki vorblærinn mýkir
með vestan átt;
svo eftir vorið, í sama sporið,
fer sumarið brátt,
fyrr en oss brauðs og ávaxta
auðs
aflað fær haust.
Þá vikið er það, þurr vetur að
sezt, vægðarlaust.
En vaxand’ máni—svo myrkur
skáni—
fer miðloft hátt.
Þótt ættum að hljóta og heims-
gæða njóta
á hamingju öld,
og göfugbornir, þá, erum við
or’nir
duft, aska köld.
Ætlarð’ að lengi þér unni lífs-
gengis
Uppheimavöld ?
Ágjarnir þá ei erfingjar fá
ómakleg gjöld.
Þeim, Mínos hef’r dæmt, er ei
afturkvæmt.
Að opna legstað þinn,
mælska og vald né gullið gjald
geta, Torquatus minn,—
þótt duglegur sért; neitt fær
Díana gert
né dygðugur Hippolítus
skert dauðans vald og heljar-
hald;
né heldur Þeseus.
E. G. G.
Mre. J. B. Skaptason biður
Heimskringlu að geta þess, að
hún taki á móti áskriftagjöldum
fyrir ritið “Hlín” er fröken Hall-
dóra Bjarnadóttir gefur út. Verð
ritsins er 35c. Heimilisfang
Mrs. J. B. Skaptason er 378
Maryland St., Winnipeg.
* * *
Baldursbrá
Nú fást keyptir 3 árgangar af
barnablaðinu Baldursbrá fyrir
$1.00, sent póstfrítt. Það eru til
6 árgangar og eru 3 þeir fyrri
innheftir. Ætti fólk að nota
þetta tækifæri á meðan upplagið
endist. Pantanir sendist til:
B. E. Johnson,
1016 Dominion St., Winnipeg
UTSÆÐIS KORN
Ef yður fýsir að bæta gæði útsæðis yðar, þá
hafið tal af Federal agentinum.
Útsæði þetta er hægt að kaupa eða fá í
skiftum. Fyrir starf vort er ekkert sett.
The Wawanesa Mutual Insurance Co.
Vátrygging á reksturs kostnaðar verði
The Wawanesa Mutual Insurance Company byrjaði fyrir svo sem 44 árum rekstur,
sem Farm Mutual. Rekstur þess náði í mörg ár aðeins til bújarða og verð vátryggingar-
innar lækkaði unz þar var aðeins um reksturskostað að ræða. Starfið var þá smám
saman fært út og aftur var hægt að færa vátryggingarverðið niður. Vátrygging á rekst-
urskostnaði var ávalt markmiðið.
Það eru enn nokkur félög sem neita að gefa Wawanesa viðurkenninguna fyrir lækk-
un á vátryggingargjaldi, þar sem bað starfar, en þessi sömu félög eru undirniðri að
kenna þeim um lágmarkið, sem þar hefir náðst og sem er eins gott og nokkur með-
mæli frá þeim geta verið.
Það hefir verið sagt að vátrygging á rekstur-kostnaðar verði, sé bara slagorð, sem
Mutual félögin noti til að efla sölu sína. Önnur félög eru og til sem segja, að slíkt sé
ekki hægt. Það eru samt sem áður þúsundir í hverju fylki Canada, sem hafa ástæðu til
að vita, að vátrygging á rekstur-kostnaði er framkvæmanleg hugmynd og sú, er þeir
hafa í eigin viðskiftum reynt. Spurningin er samt sem áður enn “hvernig það megi
verða”. Það er gert með að afnema allan gróða. Með öðrum orðum, vátrygging á rekst-
urs-verði, er aðeins möguleg með Mutual eða Co-Operative skipulagi.
Við, sem erum starfsmenn Mutual félags, erum stöðugt á leit eftir hvernig hægt
sé að lækka vátryggingar iðgjaldið fyrir þá vátrygðu. Það er það sem ætlast er til við
gerum. Þar er ekki áhuginn á gróða alt. Þar er ieitast við að spara, með lækkandi
iðgjöldum. Vátryggingin sem Mutual skírteinishafi borgar fyrir, nær til tveggja atriða
aðeins—kostnaðar og taps við rekstur viðskiftanna. Þriðji liðurinn fyrir gróða, er þar
ekki. Okkur skiftir ekkert hátt iðgjald, aðeins restkurskostnaður, hann verðum við að
hafa. Þegar við höfum valið eins gætilega og unt er viðskiftamenn, og með því verndað
oss fyrir tapi og þegar reksturkostnaðurinn hefir verið færður niður alt sem unt er, þá
höfum við náð takmarkinu með rétt verð iðgjalda og ekkert meira. Ef við getum upp-
götvað einhvem veg enn til sparnaðar, þá lækka iðgjöld vor. Á þann hátt lækka iðgjöld
ef kostnaður lækkar og hækka, ef hann rís.
Vátrygging á reksturverði, er þessvegna ekki aðeins möguleiki hjá Mutual félagi,
heldur öllu fremur grundvöllurinn sem félagið byggir á. Aðeins Mutual, geta gefið
vátryggingar á rekstur-verði.
ÞETTA ER BOÐSBRÉF TIL YÐAR AÐ GANGA í STÆRSTA OG FRAMFARA-
MESTA BRUNAVÁTRYGGINGARFÉLAG AF ÖLLUM CANADISKUM FÉLÖGUM.
MTNNIPEG OFFICE: 401 NATIONAL TRUST BUILDING