Heimskringla - 09.04.1941, Síða 2

2. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 9. APRÍL 1941
STUTT ATHUGASEMD
VIÐ RITSTJÓRNAR-
GREIN OG FLEIRA
Eítir Jón úr Flóanum
Kæri ritstjóri:
Eg vona, að þú skoðir það
ekki sem of mikla áníðslu á
gestrisni þinni þó að eg berji nú
að dyrum og rétti þér þennan
blaðsnepil. Það, sem á honum
er, tekur ekki mikið rúm í
blaðinu. En af því að eg er
hræddur um að eg gleymi því,
sem mér hefir dottið í hug
þessa síðustu daga viðvikjandi
efni ritstjórnargreinarinnar um
þreytuna, sem birtist í blaði
þinu nú fyrir skemstu, þá sé eg
ekki annað ráð en að koma
hugleiðingum mínum sem fyrst
á pappírinn.
Já, eg þakka þér fyrir grein-
ina, hún er ágæt, og eins og
segja mætti . . . orð í tíma tal-
að. Mér heyrist flestir kvarta
um þreytu nú á tímum. Það
var öðru vísi í mínu ungdæmi,
ef eg man rétt, og unnu menn
þó ekki minna þá en þeir gera
nú. Að vísu urðu menn þreytt-
ir, karlarnir kvörtuðu um
þreytu í öllúm skrokknum,
þegar þeir höfðu staðið við
orfið eða setið við árina allan
daginn, en þeir voru ekki altaf
þreyttir, eins og fólk er nú á
dögum, þegar þeir voru búnir
að éta og sofa, voru þeir góðir,
og byrjuðu aftur á næsta dags-
verki, án þess að kvarta hið
minsta. Kvenfólk kvartaði þá
aldrei um þreytu, svo eg muni
eftir, enda hefir það víst vitað,
að það var ekki til neins. Hver
átti að vorkenna því? Ekki
gerðu karlmeninrnir það. . . .
Ónei, ekki alveg, þeim fanst
víst kvenfólkið aldrei vinna
nógu mikið.
En þreytan, sem þú talar um
í grein þinni er víst andleg
þreyta. Þú segir að fólk geti
ekki hlustað, geti ekki fylgst
með ræðu eða lesið blaðagrein,
ef hún er ekki örstutt, án þess
að kvarta um þreytu. . . . “Sál-
arþrekið er ekki meira en
þetta, að ekki er hægt að fylgj-
ast með efninu í ræðunni eða
greininni, nerna mjög stutt í
einu”, segir þú. En það eru nú
tvær hliðar á þessu máli eins
og flestum öðrum. Það er al-
veg satt, að flest fólk mun ekki
hlusta á ræðu með nokkurri
athygli lengur en hálftíma, en
flestir ættu að geta lesið leng-
ur en það, því það er ekki nærri
eins þreytandi að lesa eins og
að hlusta. Og svo er annað, að
það er hægt að hvíla sig ofur-
lítið við og við í lestrinum, eina
eða tvær mínútur, en það getur
maður ekki gert þegar maður
hlustar. . . . Eg man eftir, að
hér á árunum, þegar eg var að
kynna mér kensluaðferðir, þá
var okkur sagt, að lexíurnar
mættu helzt ekki vera lengri
en fimtán til tuttugu mínútur,
ef halda ætti athygli barnanna
óskiftri alla lexíuna út. Og eg
veit það af reynslunni,, að mað-
ur getur ekki vel fylgst með
efni í fyrirlestri, sé það nokkuð
þungskilið, meira en einn
klukkutíma, eg meina þeir, sem
eru vanir við að hlusta á fyrir-
lestra. . . . Af þessu hefi eg
komist að þeirri niðurstöðu, að
ræðu ættu yfirleitt ekki að
vera lengri en það, að flytja
megi þær á hálftíma. Það fer
nú eftir efninu, mun einhver
vilja segja. En það fer ekkert það hægt að segja. Það er yfir
E X T R A
Western Canada Motors Ltd.
Does It Again
“WIDE OPEN”
REDUCTIONS
“WIDE OPEN”
ALLOWAN CES
BUY HERE AND SAVE
'36 CHEVROLET MASTER DE LUXE SEDAN If a bargain is what you want, where can you equal this? $595 '38 OLDSMOBILE SEDAN A fine car at a tremendous saving. $785

'39 CHEVROLET MASTER DE LUXE SEDAN A rare buy. Cannot be duplicated at $795 '37 BUICK SPECIAL SEDAN Almost a gift at this dra- stically reduced price. $750
'37 DODGE CUSTOM SEDAN Radio — Heater Don’t miss such a chance to save as this car offers. $695
'39 HUDSON DE LUXE COACH Another late model at an unbelievably low price. $750
'28 Studebaker Sed... $ 75
'38 Willys Coupe ...... $525
'35 Pontiac Sedan .... $495
'31 Buick Sedan. $195
'32 Frontenac Sedan $195
'30 Marquette Sedan $175
67 OTHER FINE CARS SIMILARLY REDUCED
WESTERN CANADA
MOTORS LIMITED
Winnipeg's PONTIAC — BUICK — CADILLAC — G.M.C. Dealers
USED CAR SHOWROOM IN OUR BUILDING, CORNER
EDMONTON AND GRAHAM
USED CAR DEPOT USED CAR DEPOT
No. 1
Corner Edmonton &
Graham
L
No. 2
Cor. Langside &
Portage (North
Star Station)
Phone 21 438 Phone 33 658
OPEN EVERY EVENING UNTIL 10 P.M.
PHONE 86 336
USED CAR DEPOT
No. 3
215 Main St. South
Phone 94 896
eftir því. Efnið má ekki vera
meira en það, að það sé hægt
að segja alt, sem ræðumaður-
inn vill segja á hálftíma. Hvaða
gagn er honum að því að tala
eftir að flestir eða allir eru
hættir að hlusta og fylgjast
með?
En einu hefi eg tekið eftir,
sem þú hefir sjálfsagt líka veitt
eftirtekt, og það er; að þreyt-
an er altaf í heyrnarfærunum
og þeim hluta heilans, sem eftir
tektin hefir aðsetur í, hún er
aldrei í talfærunum, því eftir
því sem fólkið þre'ytist meira
að hiusta, eftir því verður það
ákafara í að tala sjálft. Mér
finst, að það væri skynsamleg-
ast fyrir það, að hvíla sig alveg
og helzt að sofna, eins og var
svo algengt á íslandi að menn
gerðu, t. d. í kirkjum og undir
húslestrum. Við það væri ekki
svo lítið unnið. Ræðumenn-
irnir gætu þá að minsta kosti
heyrt til sín sjálfir. . .. Aftur
vil eg þakka þér fyrir greinina,
og eg vona, að enihverjir taki
áminningar þínar til greina.
▲
Eg hefi stundum verið að
að lesa greinar í blöðunum,
hvort að höfundarnir hafi
aldrei fengið nokkra minstu
hugmynd um hvernig eigi að
beygja algengustu nafnorð.
Vita þeir t. d. ekki að orðið
dóttir endar á ur en ekki ir
öllum föllum nema nefnifalli
eða vita þeir ekki einu sinni
hvað fall er? .... Svona setn
ingar eru mjög algengar. Sama
er með orðið móðir, og margir
tala og rita föðurs (eignarfall)
fyrir föður. Þetta er hreinasti
óþarfi, því að það eru til mjög
handhægar og ódýrar bækur,
sem segja til um beygingu
fjölda margra orða, sem menn
stöðugt villast á. Svona smá
skekkjur eru leiðinlegar. Og
hvernig stendur á því, að rit
stjórarnir laga ekki svona vill
ur um leið og þeir lesa prófark-
ir? Þeir laga þó áreiðanlega
stafsetningarvillur, sem hljóta
að vera fremur algengar í sum-
um handritum, sem þeim þer
ast, en málfræðisvillur láta þeir
eiga sig, þær eru eins og hinar
heilögu kýr Hindúanna, sem
ekki má banda hendinni við.
Mér líkar að sumu leyti ve
athugasemd B. Th. í síðustu
Heimskringlu um víkinga-dýrk-
unina. Eg verð að segja, að
mér hefir altaf fundist óþarf-
lega mikið gert úr drenglyndi
þessara ræningja, sem fóru
ekki að lögum heldur létu afl
ráða í viðskiftum sínum við
annað fólk. Ekki svo að skilja
að þeir hafi ekki getað verið
drenglyndir, eftir þeim skiln-
ingi, sem þá var lagður í það
orð, það voru þeir eflaust . .
já, og jafnvel eftir hvaða skiln-
ingi, sem í það er lagður. Þeir
höfðu vissar dygðir í ríkum
mæli, en þá skorti aðrar, sem
eru ekki minna verðar. En það
eru svo sem engin vandræði
að verja þá, það þarf bara ekk-
ert annað en að segja, að þetta
hafi verið tízka á þeirra tímum
og þess vegna hafi það verið
rétt, og svo sé ekkert meira um
Greiðið LIBERALA atkvæði
Það er borgurum þessa bæjar mikill hagur, að
hafa sem bezta fulltrúa á þingi Manitoba. Mr.
BARDAL, bæjarráðsmaður, hefir:
REYNSLU
ÞEKKINGU
HÆFILEIK
Hann segir “WINNIPEG FIRST”
Styðjið önnur liberal þingmannsefni í þeirri röð sem þér óskið.
SMITH — McDIARMID — DICK — REGNIER
höfuð mjög vafasamt, hvort við
getum eiginlega lagt nokkurn
skynsamlegan dóm á athafnir
manna, sem höfðu alt annan
mælikvarða á réttu og röngu
heldur en við höfum sjálfir. . . .
Satt mun það vera, sem þú seg-
ir í athugasemdinni, að sumu,
sem kristnir rithöfundar þeirra
tíma rituðu um heiðna menn,
sé varlega treystandi. En það,
að fólk á Frakklandi setti bæn
á móti ofsa þeirra í litaníuna
bendir á, að það hefir ekki þótt
gaman að verða fyrir barðinu á
þeim.... Það sem eg vildi segja
um þetta er, að við ættum ekki
að ganga með alls konar ró-
mantískar grillur í höfðinu um
þessa forfeður okkar. Þeir
höfðu sína kosti og sína
galla, eins og aðrir. . . . Eg man
eftir að fyrir nokkrum árum
las eg bók eftir Halldór Kiljan
Laxness, sem heitir “Kaþólskt
viðhorf”, og er líklega lélegasta
bókin, sem hann hefir ritað.
henni kemst hann svo að orði
um einhvern vantrúarmann,
sem kaþólska kirkjan kom til
leiðar að yrði brendur, að hann
hafi líklega ekki verið á vetur
setjandi. . . . Það var hann á
reiðanlega ekki frá sjónarmiði
krikjunnar skoðað. En rétt-
lætir það að hann var brendur?
Skynsamir verjendur kaþólsku
kirkjunnar mundu varla halda
því fram. Almennar siðgæðis-
hugmyndir eins og sú, að menn
eigi yfirleitt ekki að vera
brendir fyrir trú sína eða trú-
leysi, ná líka aftur í tímann,
þær eru “retroactive”. . . . Eða
erum við hér frammi fyrir éin-
hverju, sem aldrei verður skor-
ið úr með rökum? .
TIL JóNS ÚR FLÓANUM
Fró Manga úr Móanum
Ágæti samsveitungur!
Eins og þig, án efa rekur
minni til stóð bær minn rétt
fyrir ustan (ekki austan) mó-
hraukana hans Björns í Holti,
sem átti morauðu (ekki mó-
rauðu) rolluna, sem Sigríði á
Þúfu þótti svo vænt um, eins
og þú manst.
Eg verð að segja það, að eg
er stór hrifinn af andagift þinni
og orðgnótt, enda ekki í fyrsta
sinni að gáfna Ijós Flóamanna
hafi skinið skært, og lýst upp
land vort og þjóð.
En heyrðu góði! Mér finst
þú hreyta helzt til miklum ó-
notum að Maríu-skáldunum. —
Eg veit, að sönnu, að það er
erfitt fyrir mann með þínum
hæfileikum og mentun að
hlusta á bull meðalmenskunn-
ar, og ekki sízt þar sem þú ert
svo góðu vanur úr Flóanurm
og sömuleiðis sökum þess að
þú ert uppalinn að vestan
verðu við Móhraukana hans
Björns, þar sem haglendið var
svo undur gott, enda man eg
glögt eftir því hve vel nauta-
hjarðirnar hans Binna undu sér
þar á sléttunn. En víkjum
aftur að kvæðunum. Mér finst
þú hefðir átt að undanskilja
eitt kvæðið, að minsta kosti,
jað er kvæðið eftir S. E.
Björnsson, sem mér fanst prýð-
isgott, og jafnvel ekki standa
á baki því, sem við áttum að
venjast í Flóanum, og er þá
mikið sagt. En um hin kvæðin
er eg þér sammála, þau virðast
ekki skipa háan sess, hvorki að
skáldskaparlegu listgildi, né
heldur form fegurð eða festu.
Þó virðist sem eitt þeirra
kvæða hafi ekki farið erindis-
eysu til almennings, eg á við
kvæðið sem ort var á þremur
tungumálum, byrjaði á ís-
lenzku, rölti svo inn í ensku,
samanber orðið: “Diva” og end-
aði svo á latínu. Þetta getur
haft veigamikla þjóðernislega
upplyfting fyrir okkar litlu
þjóð, að vita það fyrir víst að
við eigum svo færa menn vor á
meðal að þeir geti slett sér á
1
Það er
TVOFÖLD ÁNÆGJA
VOGUE
SIGARETTU
TÓBAKI
Nú fœrðu stœrri pakka af þessu ágœta sigarettu
tóbaki fyrir sama verð og áður. Það er ekkert
sem tekur fram Vogue lOtf pakka og V2 pd. dós
á 65?!. Og munið að hinn ágœti Vogue pappír,
gerir auðvelt að búa sígarettur til.
V2 pd. dós — 65£
Stór pakki — 10?!
hvenær sem verkast vill, “þetta
er hnoss”. Sömuleiðis er það
ekki lítils virði fyrir almenn-
ing að vita það, að sami höf-
undur hafi “lesið með” föður
Maríu Markan og undir leið-
sögn afa hennar, sem var prest-
ur.
Lengi lifi Jón úr Flóanum.
Aths. Hkr.: Um síðustu orð
greinar þessarar er það að
segja, að kvæðishöfundur er
þar hafður fyrir rangri sök
Efnið, sem þar er um að ræða,
var tekið úr prívat bréfi til
Hkr. og til þess eins að sýna, að
kunnugur maður ætti þar orðið
um hinn nýja og góða gest, sem
þá var nýkominn til landsins
Að það meiddi Manga úr Móan-
um, átti Hkr. ekki von á, en
biður forláts á því.
BRÉF FRÁ B. C.
Kæri herra ritstjóri:
Mig hálfpartinn minnir að eg
lofaði þér fáum fréttalínum,
hér að vestan, þegar eg væri
komlnn heim. En svo hefi eg
nú fátt að skrifa um því eins
og þú veist, hefi eg verið að
flækjast austur í Manitoba, og
hefi eg ætlað að segja fá orð
um þá ferð síðar, en í þetta
sinn ætla eg að skrifa fáar línur
héðan úr bygðinni, sem þó
verður ekki mikið, þar sem eg
er aðeins kominn heim, og hefi
ekki haft tíma til að sjá nema
örfáa, en eftir þeim verð eg að
hafa flest sem eg hefi að segja.
Það er þá af tíðinni að segja
að hún er indæl, jörðin algræn
og skógurinn að laufga, snemm
komin ávaxtatré í blómskrúði
og blómagarðar í sínu fagra
litskrúði. Eg heyrði fyrir aust-
an haft eftir manni sem hér var
á ferð í haust að hann hefði
aldrei séð út úr dyrum fyrir
þoku. Annaðhvort hefir hann
verið hér mjög stuttan tíma
eða hann hefir fyrir fundið ein-
kennilegt þokuskot sem fáir
vita af og fáir svo óhepnir að
lendi í til langdvalar, að vísu
kemur hér stundum þoka, helst
á haustin, en aldrei lengi í
einu, og í vetur hefir hennar
lítið orðið vart að því er mér
hefir verið sagt. Yfir janúar
er mér sagt að nokkuð hafi
ringt, en aðeins einu sinni sést
snjór. sem þó hafi horfið nðesta
dag, en í fíbrúar verið nokkrir
kaldir frostdagar, en að því
undanteknu hafi veturinn verið
ein vorblíða, enda sést það, því
ekki man eg til að hafa séð
jafn snemmkominn gróður eins
og nú er, enda eru bændur
margir langt komnir með plæg-
ingar og sumt fólk búið að sá
skeið á þremur tungumálum,1 nokkru í garða, að vísu aðeins
því sem ætlað er að koma
snemma.
Markaður er mér sagt að sé
frekar lágur núna; gripir og
mjólkurafurðir í allgóðu verði,
egg og svín í lágu verði. Hey
nærri ómögulegt að selja og
fleiri jarðar afurðir mjög lágar.
Heilsa fólks sögð í góðu með-
al lagi, flú og mislingar stungið
sér niður, en það er algengt og
teljast ekki fréttir.
Samkomu líf' er alltítt hér
eins og annar staðar, en það er
altaf á meðal hérlends fólks og
kemur Islendingum lítið við, þó
brá út af því sunnudaginn 23.
marz, að Mr. og Mrs. Leifur
Björnson að Elgin (R. 1, White
Rock), buðu heim skyld- og
venslafólki sínu og fleiri kunn-
ingjum, í tilefni af því að þá var
skírður einkasonur þeirra 5
mánaða gamall, sem hlaut við
skírnina nafnið Eiríkur Páll,
sem sjálfsagt breytist í Erik
Paul í meðförunum síðar. Séra
Guðm. P. Johnson frá Blaine,
skírði.
Leifur Björnson er sonur
Rúnólfs og Sigríðar Björnsson,
sem lengi hafa búið hér við
White Rock, en Sigurveig kona
Leifs er dóttir Jóns og Jóhönnu
Brynjólfsson, sem hingað fluttu
frá Wynyard, Sask., fyrir
nokkrum árum. Leifur og kona
hans eru myndarleg og vinsæl
hjón, og má vona að þau eigi
góða framtíð ef þau hafa
heilsu; 2 bræður Leifs eru bú-
settir í Cloverdale, báðir giftir
hérlendum konum, einnig er í
Cloverdale systir þeirra
bræðra, vinnur í skrifstofu, svo
eru 2 systur þeirra suður í
Bandaríkjunum, báðar giftar
þarlendum mönnum, alt er
þetta myndarlegt fólk. Þar sem
eg hefi nú talið upp systkini
-eifs, er sjálfsagt að nefna syst-
kini konu hans, sem einnig eru
myndarleg. Hún á tvær systur
Vancouver, vinna báðar við
verzlanir og bróðir sem er há-
skóla kennari í Saskatchewan-
fylki. Þar sem alt þetta fólk
er dreift innanum hérlent fólk,
er ekki von að mikið beri á
því, en þrátt fyrir enskuna, er
alt þetta fólk íslenzkt í anda
við hvert íslenzkt tækifæri sem
lofar meiri íslenzkri samheldni,
en margur hugar.
Eg man nú ekki meira rétt
núna. Bið Kringlu að heilsa
kunningjunum með þakklæti
fyrir síðast.
Þ. G. ísdal
—White Rock, B. C.
2. apríl 1941.
KAUPIÐ HEIMSKRINGLU—
útbreiddasta og fjölbreyttasta
íslenzka vikublaðið