Heimskringla - 09.04.1941, Qupperneq 3

WINNIPEG, 9. APRIL 1941
HEIMSKRINGLA
3. 3ÍÐA
HVERSDAGSHJAL
Heima á Islandi segjum við
um konu, sem farin er að eld-
ast: “Hún hefir lifað sitt feg-
ursta”. . . Mér var að detta í
hug, að við, sem höfum verið
svo lánsöm að upplifa eitthvað
“fegurst”, getum prísað okkur
sæl . . . því á næstunni verður
víst lítið um “það fegursta”. . .
Er það ekki undarlegt. . .
hvað maður, sem annars er
geðprýðin sjálf, verður að
gernjandi villidýri, þegar hann
situr við stýrið á bílnum sínum
. . . og að hann þykist altaf
hafa á réttu að standa, þegar
hann rekst á annan bíl, hvernig
sem málinu víkur við . . . þann-
ig er það hér í landi . . . en svo
heyrði eg einhversstaðar um
daginn, að ef tveir bílar rekast
á í Svíþjóð, þá snara bílstjór-
arnir sér út úr bílunum, hneigja
sig og biðja hvern annan af-
sökunar . . . hvað sagðirðu . . .
að við værum ekki það trú-
gjörn. . .
Að háttprúðustu börnin í
Bandaríkjunum eru börnin á
uppeldisstofnunum ríkisins. . .
Hvað Bandaríkjamenn tala alt-
af með fyrirlitningu um ein-
kennisbúninga- og orðu-dýrk-
unina í Norðurálfunni, en eru
sjálfir alveg snarir í að ganga í
skrúðgöngum og klæða sig í
fáránlega búninga . . . og eg
man þá eftir skrúðgöngu frí-
múrara, sem eg einu sinni sá í
Los Angeles . . . en sorglegri
sjón en aumingja frímúrarana
þá, hefi eg sjaldan séð . . .
þarna stauluðust þeir áfram,
litlir og stórir, feitir og mjóir, í
allavega litum, útbróderuðum
silkifötum með strýtuhúfur á
höfði, kengbognir, já, ekki var
það nema einn af hundraði,
sem kunni að rétta úr sér . . .
það situr því illa á þeim, bless-
uðum, að fetta fingur út í Norð-
urálfumenn í þessu sambandi.
... Norðurálfumaðurinn veit þó
að minsta kosti, að sé hann í
einkennisbúningi, þá verður
hann að bera sig vel. . . .
Það eru fjórar miljónir
manna í Bandaríkjunum, sem
hvorki eru lesandi né skrifandi
... en að það eru f jórar miljónir
manna í Danmörku og allar
fjórar miljónirnar kunna að
lesa og skrifa. . .
Margt er minnisstœtt . . .
Eftirhermur heima á Islandi.
.. . Hann Andrés sálugi Björns-
son, þegar hann sagði okkur
“jarðarfararsöguna”, hermdi
eftir ýmsum mektarmönnum
Reykjavíkurbæjar á víxl og
gerði það þannig, að manni
fanst þeir sjálfir vera í stof-
Mrs. Ásta Oddson, B.A.,
sækir um þingfulltrúastöðu í
Winnipeg. Hún hefir verið
kennari um mörg ár, og um
tíma yfirkennari við skólann á
Gimli. Hún átti sæti á Econ-
omic Survey Board, er skýrsla
hennar merkur þáttur í starfi
þeirrar nefndar. Hún sækir
undir merkjum Social Credit
flokksins en á móti samsteypu-
stjórninni. Islendingar, standið
saman og veitið Mr. Oddson
nægan atkvæðastyrk svo hún
nái kosningu. H. G.
unni. . . Og hann Bjarni Björns-
son kunni þá líka að herma
eftir. . . Eg man annars eftir
honum á árunum í San Fran-
cisco, þegar hann hélt íslenzkt
skemtikvöld og, eins og lög
gera ráð fyrir, allir Islengingar
í borginni þyrptust á samkom-
una. . . Bjarni hafði útbúið al-
íslenzka skemtiskrá, en þegar
hann komst að því, að sumir
landarnir höfuð danska gesti
með sér, breytti hann skemti-
skránni og söng og lék líka
ýmislegt á dönsku... Mér fanst
það vel gert, undirbúnings-
laust. . . En gömul vinkona
mín, hún Áslaug, dóttir hans
Jóns Þórarinssonar fræðslu-
málastjóra, var þó besta hermi-
krákan, sem eg nokkurntíma
hefi hlustað á — og afsakaðu,
að eg kalla þig hermikráku,
Áslaug mín góð, en eg kann
ekkert betra orð... Hún Áslaug
væri nú líklega fræg kona, ef
hún hefði lagt fyrir sig eftir-
hermur á leiksviðinu. . . Elsie
Janis, sem þykir best í þessari
grein hér í álfu, er ekki hótinu
betri.. . það var alveg ótrúlegt
hvernig hún Áslaug, sem var
ung og lagleg stúlka, ekki að-
eins talaði og hreyfði sig ná-
kvæmlega eins og sá, sem hún
var að herma eftir, hún breytti
útliti og leit bókstaflega alveg
eins út. . .-.
Hvað eg varð hissa þegar eg
fyrst kom til Danmerkur, að
allir töluðu svo mikið um mat
.. . að Dani segir í fullri alvöru,
að hann elski “enskan böf”. . .
Hvað það var undarlegt að
koma frá Californíu til Mon-
tana og sjá snjó í fyrsta sinn i
tólf ár. . . Kampavínsgildi í
San Francisco hjá nýbökuðum
dönskum miljónamæringi, en
kampavínið var drukkið úr
vatnsglösum frá Woolworth. . .
Hvað íbúum San Francisco
finst það fólk bæði heimskt og
illa vanið, sem kallar borgina
þeirra “Frisco”. . .
Þegar hann Haldór Kiljan
Laxness sagði okkur frá múl-
ösnunum í Suður-ítalíu á árun-
um . . . hvernig þeir þræluðu
með þungar birgðir upp fjöllin
á daginn, en á kvöldin stæðu
þeir utan við girðingarnar og
grétu . . . en svo vel sagði hann
frá þessu, að við sátum öll með
tárin í augunum af samhygð
með múlösnunum. . .
Þegar eg einu sinni sýndi
kunningja mínum málverk,
sem amerískur listamaður var
nýbúinn að mála af mér og eg
var mjög hreykinn af . . . og
hann sagði, eftir að hafa at-
hugað myndina gaumgæfilega:
“aldrei hefi eg tekið eftir því
fyrri, hvað þú ert lík gulrófu”.
Rannveig Schmidt
VORRÆNAR
HUGRENNINGAR
örlög sveima óvægin
ólga streyma-fara
hér í heimi skúr og skin
skamta þeim er hjara.
Klaka og fanna bresta bönd
blíðviðranna — nýtur—
eygló spannar ál og lönd
— ylinn mann ei þrýtur.
Dafna listir lífs og þors
Lauf á kvisti gróa.
Kær er vist í kliði vors,
kvakar fyrsta lóa.
Sæla og bjarta sólbrosið
sef jar artir moldar —
ekki er hart að una við
ástarhjarta foldar.
Vanda gleyma vetrarkífs
vors í heimi lýðir.
Þegar í geimi ljóss og lífs
logar streyma blíðir.
Að póllöndum eygló snýr,
ís frá ströndum þeysir;
jöfnum höndum jurt og dýr
jelja úr böndum leysir.
Lúa sáran linast finn
léttari bára streymir,
heiður og blár er himininn,
hagl og tár þó geymir.
Blessuð tíðin batna fer,
blómum víða strjálar,
vetrarhríðin enduð er —
einnig kviði sálar.
Auðna grær í bygð og bæ
blóma ljær oss sporið —
lífsins blær um lönd og sæ
lýða nærir þorið.
Sólarblærinn brosir við,
blessun ljær og yndi.
Nær og fjær hann leggur lið
lífið grær í skyndi.
Vorið gistir láð og lög,
ljúfar vistir færir;
gróa kvistir, grænka flög,
glæsi-listir nærir.
Glöð og létt er lífsins hjörð,
lamb og mettur sauður —
grasið sprettur, grænkar jörð,
gulli sett er hauður.
* I
Laukar gróa görðum í,
gróðrar frjó er tíðin,
vorið bjó oss brosin hlý
birtu sló á lýðinn.
Logar falla lífs frá gnótt
lýjast mjallir stríðar,
vorið kallar, vekur drótt —
vermir allar hlíðar.
Nýgræðingi næring Ijær
ný út springa blómin.
Vors á þingum þróttinn fær
þýður yngisljóminn.
Dásemd þróa dægur löng
djarfur spói vellur,
heiðarlóa hóf nú söng
harður kjói gellur.
Lífs er bjart um sjónarsvið
sorg er vart til baga,
bljúgu hjarta brosir við
blómiðl margt í haga.
M. Ingimarsson
ERFIÐLEIKARNIR
HERÐA DUG OG EFLA
EINDRÆGNI þjóðar-
INNAR
Englendingur, sem nýkom-
inn er hingað, hefir látið
blaðinu í té eftirfarandi frá-
sögn af daglega lífinu í Eng-
landi og hver áhrif styrjöldin
hefir haft á hið breska þjóð-
líf.
firstandandi styrjöld er ólík
öllum þeim styrjöldum,
sem við Englendingar höfum
átt í áður. Öll þjóðin er í
fremstu víglínu í þessari styrj-
öld. Og hverjar eru afleiðing-
ar þess? .
Þjóðin hefir sýnt það, að
hetjudáða er ekki aðeins að
vænta frá hermönnunum í
hernum, heldur einnig frá ó-
breyttum borgurum, körlum og
konum.
Aragrúa dæma þess er að
finna meðal loftvarnaliðsins,
brunavarnaliðsins, loftvarna-
liðs kvenna o. s. frv. 1 þessu
liði eru aðallega sjálfboðaliðar
sem vinna þessi störf í frístund-
um sínum og eyða hverri nótt-
unni á fætur annari til æfinga
og þjálfunar. Þar eru aldraðir
menn, konur, sem sumar hverj-
ar ekki eru nægilega líkamlega
hraustar til annarar herþjón-
ustu. En engu að síður hafa
margar þeirra unnið afrek, sem
ógleymanleg verða.
Auk þeirra, sem taka virkan
þátt í hinum margháttuðu
vörnum lands síns, koma hinir,
sem hafa það hlutskifti að bíða
og þola.
Einnig í því hefir þjóðin sýnt
undravert þrek. Gerið yður í
hugarlund þá hugarraun, sem
stöðugt sprengjuregn yfir
rökkvað umhverfið, hlýtur að
vera þeim sem bíður og hlust-
ar. Enginn veit hvar eða
hvenær næsta sprengja fellur.
Ekkert er hægt að aðhafast.
En engin ofsahræðsla grípur
nokkru sinni um sig meðal
fólksins. Ungir og gamlir bíða
átekta óbugaðir.
Það er aðdáunarvert, hvernig
þjóðin tekur því sem á dynur.
En eins og góðum Englending
sæmir verður það að gagnrýna
og láta í Ijós óánægju yfir
ýmsu.
Það kann illa við myrkvun-
ina, loftvarnamerkin, dregur
dár að Hitler og kennir honum
alt að lokum.
Tilhneiging Englendingsins
til að líta spaugsömum augum
á hlutina hefir ekki glatast.
Það er eftirtektarvert, að meira
að segja hinar opinberu aðvar-
anir stjórnarinnar til fólks um
að gæta varfærni í tali sínu,
eru gefnar í formi grínmynda
í stíl Fougasse, hins þekta
skopteiknara við skopblaðið
Punch.
Eitt kaldhæðnasta spaugs-
yrðið, sem á kreik hefir komist,
er sagt hafa orðið til er Coven-
try varð fyrir hinni hræðilegu
loftárás.
Var sagan á þá leið, að Lund-
únabúar væru að hugleiða,
hvort ekki væri rétt að mót-
mæla því harðlega við Hitler
að smábær eins og Coventry
væri tekinn fram yfir London
og þannig gengið fram hjá höf-
uðborginni!
1 raun og veru er það þannig,
að Lundúnabúar eru hreyknir
af því að London skuli vera
aðal skotspónn Þjóðverja. Um-
ræðuefni Lundúnabúans eru
oft loftárásirnar, sprengja sem
sprakk í grend við hann,
sprengja sem ekki sprakk o. s.
frv., alveg eins og fiskimenn
ræða um veiðiskap sinn og ný-
dreginn fisk.
Það er eiginlega erfitt að
lýsa þeirri afstöðu íólksins,
sem lítur á loftárásir og
sprengjuárásir sem hversdags-
lega hluti og þátt í daglegu lífi
sínu.
Eg get aldrei gleymt því er
eg sá unga húsmóður fást við
að laga sér og nágrannakonu
sinni tebolla meðan á heiftúð-
ugri loftárás stóð. Umkvörtun-
arefni hennar var aðeins, að
hún ekki gat náð í mjólk út i
te sitt.
A
En það er margt fleira en
loftárásirnar sem leitt hefir til
margháttaðra breytinga í lífi
þjóðarinnar. Og margar þess-
ara breytinga eru þess virði að
nærri liggur að styrjöldin borgi
sig fyrir þær.
Það er þessi kend, að vita
alla þjóðina sameiginlega í
styrjöld, nokkurskonar bræðra-
lagskend, sem auðvitað er
hernum rík í huga, sem skyndi-
lega hefir brotið hina frægu
kuldaskel um skapgerð Eng-
lendingsins. Hertogar, lá-
varðar, strætisvagnabílstjórar
og verkamenn leita nú hælis í
loftvarnabyrgjunum, sameigin-
leg hætta ógnar þeim og þessi
hætta færir þá nær hver öðr-
um.
Vegna olíu- og bensínsparn-
aðar hefir f jöldi fólks, sem áður
hefir ekki ferðast með almenn-
ingsvögnum, orðið að fara að
nota þá, og af því hefir leitt
aukin kynni þess við aðrar
stéttir. Einkabílarnir eru
þannig teknir úr umferð og það
bensín er þeir hefðu notað, hag-
nýtt á annan hátt.
Herútboðið hefir haft mikil
áhrif. Þegar styrjöldin braust
út samdi stjórnin lista yfir viss-
ar stöður. Menn, sem í þessum
stöðum voru og höfðu náð á-
kveðnum aldri, fengu ekki að
ganga í sjálfan herinn. Störf
þeirra voru talin svo þýðingar-
mikil fyrir þjóðfélagið.
Sem dæmi þessa má nefna
að nauðsynlegt var að halda
skólum áfram og skifti það
miklu ef til loftárása, eða e. t.
v. innrásar kæmi, að börnin í
skólunum hlýttu forsjá áreið-
anlegra og reyndra manna. —
Kennurum, þrítugum eða yfir
þrítugt, var því ekki leyft að
ganga í herinn. Svipað gerðist
í vélaiðnaðinum, rafmagnsiðn-
aðinum o. s. frv. Hinsvegar
urðu allir aðrir á herskyldu-
aldri að mæta til skrásetning-
ar í herinn.
Þetta þýðir það, að hlið við
hlið standa allra stétta menn í
her Englands. Þjóðfélagsleg á-
hrif þess eru auðsæ.
Þá hefir brottflutningur fólks
úr borgunum haft djúptæk á-
hrif. — Þegar að styrjöldin
hófst var börnum frá aðaí-
hættusvæðunum gefið tæki-
færi til þess að vera flutt upp í
sveit. Mörg þeirra komu frá
hafnarborgunum úr fátækleg-
ustu hverfum þeirra. Nú voru
þau alt í einu komin á dvalar-
heimili í sveit eða þrifleg
bóndabýli. Nýr heimur opnað-
ist þessum börnum. E. t. v. var
það og eins mikilvægt að stór-
um hluta þjóðarinnar skildist
nú alt í einu, að til var fólk
meðal þjóðarinnar, sem lifði
við mikla örbirgð. Það varð
auðsætt að þessi litlu, óhreinu
börn, sem leikið höfðu sér á
götuhornum, voru ekki öðru-
vísi en önnur börn, þegar þeim
hafði verið þvegið og þau færð
í hrein föt. Menn hafa fengið
tækifæri til þess að furða sig á
ýmsu og áhrif þess munu í
framtíðinni verða mikil og
djúptæk.
A
Að lokum má benda á áhrif
myrkvunarinnar á fjölskyldu-
lifið.
Maður venst myrkvuninni og
hún verður að hversdagslegu
fyrirbrigði. Þegar heim er kom-
ið frá vinnunni þarf meira en
lítið til þess að maður fari út í
dimmuna aftur. Fjölskldan er
þess vegna meira heima en
nokkru sinni áður. Foreldrar
og börn og fullorðin börn sitja
kringum arineldinn, spila á
spil, lesa eða hlusta á útvarp.
Fjölskyldan rabbar saman og
alt heimilislíf fær á sig rósam-
ari og eiginlega eðlilegri blæ.
Það er ekkert lengur til af
hinni æsingakendu fýsn eftir
skemtunum, sem svo rík var í
fólkinu fyrir stríðið. Það má
segja að “baðstofulífið” sé í
dag einkennandi fyrir heimilis-
lífið í Englandi.
Allar þessar breytingar ger-
ast með mismunandi hætti. —
Það er f jarri mér að halda því
fram að hver einstaklingur
þjóðarinnar sé hetja, eða að
þær þjóðfélagslegu breytingar,
sem gerast, séu öllum jafn auð-
skildar. Fjarri fer því. En
meginstefnan er sú, sem eg hefi
markað hér að framan. Það
sem í stuttu máli verður sagt
um heildarástahdið er það, að
þjóðin reynir alt sem henni er
unt til þess að gera ástandið
sem bærilegast. Hún gerir það
Þér sem notið—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD.
Birgðir: Henry Ave. East
Sími 95 551—95 552
Skrifstofa:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI - ANÆGJA
Miss Salóme Halldórson, B.A.,
sækir um endurkosningu sem
þingfulltrúi fyrir St. George
kjördæmi, undir merkjum
Social Credit flokksins/ en á
móti flokkasamsteypu stjórn-
inni. Miss Halldórson hefir ver-
ið þingfulltrúi St. George kjör-
dæmis í fimm ár, og vonast
eftir auknu fylgi við þessar
kosningar. H. G.
með því, að mæta örðugleikun-
um eins og þeir koma fyrir og
hún telur sér ekki trú um, að
starf hennar sé nokkur hetju-
dáð. Það er auðvitað hið heil-
brigða sjónarmið. Þjóðin hefir
verk að vinna, látum því lokið
— og sem fyrst.—Lesb. Mbl.
Sendið bækur ykkar í band
til Davíðs Björnssonar. Alls-
konar tegundir af efni. Vand-
að verk en ódýrt. Greið og á-
byggileg viðskifti. Margar góð-
ar íslenzkar bækur til sölu og
enskar bækur eftir íslenzka
höfunda. Bókalisti sendur til
allra sem vilja. — Stórt Lend-
ing Library, spennandi sögur.
— Björnson’s Book Store and
Bindery, 702 Sargent Ave.,
Winnipeg, Man.
— Er Jón orðinn listamaður?
— Nei, hann hefir bara
gleymt að raka sig!
* * *
Pétur, nýkominn úr sveit:...
Og svo var þar dýr, sem var
kitlað undir maganum og þá
kom mjólk!
VOTE I
for

Worthyf
fo Win •
:n ekki eins
FURÐULEGT
BRANVIN
VERÐ
Borgið enga premíu fyrir efnisgæði. Hin
bragðgóðu og efnisríku Branvin, rauð
eða hvit vín, eru yðar á samaverði og
vanaleg vín.
Jordan Wine Co., Ltd.—Jordan, Canada
Búa einnig til Challenger Port og Sherry
JORDANS BRANVIN
B t G g'e^S T WINE V A L U E
This advertisment is not inserted by the Govemment Liqvor Control Commission. The
Commission is not responsible for statements made as to quality of products advertised.