Heimskringla - 27.08.1941, Qupperneq 3

WINNIPEG, 27. ÁGÚST 1941
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA
■Stefánsson mundu sjá um út-
sendingu á því. Og ef íslend-
ingar gætu ekki sótt það, þá
mundi Uncle Sam koma því
heim fyrir börnin. Viltu gera
svo vel og prenta þetta bréf í
blaði þinu svo sé hægt að ræða
þetta mál opinberlega. Eg skal
byrja listann með að gefa 2
og öllum óbornum kynslóðum
til hlýðnisfullrar eftirbreytni.
Skrúðhúsdyrnar opnuðust inn-
an að frá, og út um þær gengu
prestarnir hver á eftir öðrum
— einn, tveir, þrír, fjórir, fimm,
sex, sjö —. Fremstur gekk
forseti Samfélags Rétttrúaðra
manna, gráskeggjaður, öldur-
sekki, annan af hveitimjöli, 1 mannlegur og hvasseygður. —
hinn af rúgmjöli. Og ef þessu^Næstur honum varaforsetinn,
verður ekkert sint, þá get eg j hávaxinn, grannleitur, alrakað-
sent andvirkið heim í pening- ur, en ofurlítið loðbrýndur,
um frá mér. Eg treysti þér til,
Stefán, að styðja uppástung-
una í einhverri mynd. Það
með hvelft gáfulegt enni, djúpt
liggjandi og flöktandi gráblá
augu,. sem aldrei hvíldu fast
þarf að fá góða menn til að | við neitt. Þá kom gjaldkerinn,
koma þessu í gang, og ef það er toginleitur maður með höku-
rætt í blöðununij þá finst úr- topp, góðmannlegur fremur en
lausn. Heimskringlu-menn eru
ráðagóðir. Svo kveð eg þig.
K U K L
Smásctga eftir F. H. Berg
gáfulegur. Þá ritarinn, ungur,
glæsilegur, með hátt enni, rjóð-
Magnús Snowfieldjan yfirlit og hrafnsvart hár,
glampandi tinnudökk augu,
prestsiegur og heimslegur í
senn. Hinir þrír voru allir ung-
ir og óráðnir, en þó líklegir til
atkvæða og afkasta, er aldur
og reynsla í þjónustu kirkj-
unnar félli þeim í skaut.
Forsetinn gekk í kórdyrnar,
leit yfir söfnuðinn og tók til
máls: “Eins og að venju, vilj-
um vér byrja störf vor í dag
rheð bæn. Vér biðjum þig,
drottnin, að þú stjórnir hugum
vorum og tungum, svo að störf
vor og ályktanir megi verða
þér til dýrðar og velþóknunar.
Veit þú oss djörfung og skiln-
ing til þess að breyta eftir vilja
þínum og boðorðum, bænheyr
oss, þú eilífi guð. Amen.” Allur
Höfundur þessarar smásögu
hefir áður ritað ýmislegt bæði
í bundnu máli og óbundnu,
kvæði, smásögur og nokkrar
ritgerðir hér og þar í blöðum
og tímaritum. Eftir hann hafa
og komið út tvær ljóðabækur:
Stef 1935 og 1 ljósskiftum 1939.
Friðgeir H. Berg er fæddur að
Granastöðum í Köldukinn í
Suður-Þingeyjarsýslu 8. júní
1883, en ólst upp í Eyjafjarðar-
sýslu, unz hann 17 ára gamall
fluttist. vestur um haf vorið
1900, þar sem hann dvaldist í
16 ár. Þá kom hann heim og j*söfnuðurinn drap höfði, meðan
hefir síðan dvalið á Akureyri forsetinn talaði, en er hann
og þar í grend.—Ritstj. Eimr. jþagnaði, en forspil sálmsins,
|er syngja átti á eftir bæninni,
Hin nýja kirkja Heilagsanda-j hljómaðí í hvelfingu kirkjunn-
safnaðar var vel í sveit sett og! ar, litu allir upp, opnuðu
að öllu leyti hið veglegasta I sálmabækur sínar, og er for-
hús. Stórir oddbogagluggar spilið dvínaði, risu allir á fæt-
með iituðu gleri vörpuðu sólar- ur og sungu tvö fyrstu erindin
ljósinu, daufu og mjúku, um af sálminum 399:
bekki og ganga. Kórinn var j
viður, og inst í honum fyrir “ó, herra guð! lát hjá oss mæt-
miðjum stafni stóð altarið með j ast
gullnum ljósastikum og gildum þitt heilagt orð og rétta trú.”
kertum, kaleik og platínu, og!
var hvort tveggja af skíru ; Að söngnum loknum reis for-
silfri. | setinn aftur á fætur og lýsti
Stór biblía lá á altarinu, en , yfir því, að þingfundur væri
yfir því reis altaristaflan, og settur og að nú yrði i drottins
var á hana máluð mynd Móse, j nafni tekið til umræðu og úr-
þar sem hann kom niður af skurðar mál, sem hann vonaði,
Sínaí-fjalli með lögmálstöflurn- að allir mundu fylgja með at-
ar. j hygli. Hann ætlaði sér ekki
Kirkjan var að verða full- að fara mörgum orðum um
skipuð, en þó hélt fólk áfram þetta mál, það væri óþarfi, því
að streyma inn. Það gekk varaforsetinn hefði framsögu
hægt og hljóðlega, en djákn- í því og myndi gera ljósa alla
arnir, sem vísuðu til sætis, j málavexti þess.
voru með áhyggjusvip, því j Varaforsetinn stóð á fætur,
þeim duldist ekki, að kirkjan leit yfir kirkjuna og lét augun
mundi ekki rúma þann mann-, hvarfla þar og hér um fullskip-
fjölda, sem koma mundi. Það aða bekki. Ofurlítið ismeygi-
var þó ekki messa, sem fram legt bros lék um þunnar og
átti að fara, heldur kirkju- j fölar varir hans. Svo tók hann
þingsfundur. Það var þriðji til máls, og röddin var mjúk og
CHURCHILL OG PÉTUR KON. I JÚGÓSLAVÍU
YFIRSKOÐA VARNARLIÐ BRETLANDS
Mr. Winston Churchill fór með Pétur konung af Júgó-
slavíu nýlega og sýndi honum strandvarnarlið Breta. Á
myndinni eru þeir að skjóta af fallbyssu með því að þrýsta
á hnapp inni í svonefndum “control tower”.
dagur þingsins, en aðsókn
hafði aldrei verið jafnmikil.
Það var eins og allir byggjust
við, að eitthvað sérstakt væri í
aðsígi — eitthvað, sem þeir
mættu ekki fara á mis við.
sannfærandi: “Mínir kæru til-
heyrendur! Eg hef tekist á
hendur að reifa mál i þessu j
drottins húsi í áheyrn hans;
safnaðar, en málið er alvariegs |
eðlis og hefir um hríð legið í j
Hinn ákveðni fundartími var vitund vori eins og kaldur og
kominn, og hvert sæti var skip- i hræðilegur skuggi. Og vér
að um alla kirkjuna. í instujhefðum kosið — hefðum vér
sætum, næst kórgrindum, sátu
erindrekar hinna ýmissu safn-
átt þess nokkurn kost — að
þurfa ekki að tala þau orð.
aða. Það voru menn og konur sem framsaga þessa máls hefir i
a öllum aldri, gamlir og grá-
skeggjaðir bændur, ungir menn
og miðaldra konur. Alt fólk,
sem aiið var upp við þröngar
trúarskoðanir og bókstafsdýrk-
un. Alt jafnsannfært um, að
ritningin væri óskeikult guðs-
orð, sem hann hefði sjálfur rit-
að, eða látið rita, sinni útvöldu
í för með sér, en trúnaður vor
við hinn sanna, óumbreytan-
lega og volduga drottin krefst
þess, að orðin séu töluð, svo að |
yður megi verða kunn sú spill-
ing og það ranglæti, sem óvin-
urinn plantar og ffWðursetur í |
sálum þeirra, er ekki hirða að
þræða hinn þrönga veg sannr- j
þjóð til blessunar og lærdóms' ar trúar og guðsdýrkunar
þann veg, sem einn leiðir til
frelsunar og sáluhjálpar.” —
Meðan varaforsetinn mælti síð-
ustu orðin lét hann augun
hvarfla yfir mörg hundruð
starandi andlit, sem lotningar-
kend forvitni hafði gagntekið.
Svo þagði hann nokkur augna-
blik, en hóf svo ræðu sína á
ný: “Einn af prestum kirkjufé-
lags vors á hér til sakar að
svara, sakar, sem er svo ótrú-
leg og ókristileg, að eg hika við
að nefna hana því nafni, er
næst liggur, svo eg ekki hneyk-
sli þennan söfnuð — þetta trú-
aðra drottins barna samfélag.
En til þess, að enginn gangi
þess dulinn hvaða alvörumál
hér er reifað, mun eg nota orð,
sem eg vænti að gefi nægilega
skýrt til kynna í hverju sökin
er fólgin, og orðið er kukl.”
Varaforsetinn þagnaði enn og
leit yfir áheyrendur sína. Hann
var að gefa síðustu setning-
unni tóm til að smjúga inn í
vitund og skilning þeirra, er á
hann hlýddu.
ÖIl kirkjan var hljóð sem
gröf — þarna var nýjung á
ferðinni, sem enginn vildi
missa af að heyra. Menn sátu
sem heillaðir og biðu fram-
halds sögunnar. Svo tók vara-
forsetinn enn til máls: “Síðasta
misserið hafa dularfullar og í-
skyggilegar sögur borist frá
einu prestakalli voru. Fyrst
gátum vér ekki trúað, að sögur
þessar hefðu við rök að styðj-
ast, allra sízt gátum vér trúað,
að nokkur prestur — vitandi
vits — gengi þannig af hinum
rétta vegi, til að beygja kné
sín fyrir höfðingja myrkranna,!
hvers nafn vér skirrumst við!
að bera oss í munn. En því
miður hefir tíminn leitt í ljós,
að um hræðilega villu er að
ræða, því hræðilegri sem sá, er j
villunni veldur, hefir gegnt á-1
byrgðarmikilli stöðu — eg leyfi
mér að segja: hinni ábyrgðar-
mestu, sem dauðlegum manni
er á hendur falin. Þessi prest- j
ur, er vera átti leiðtogi sins
lýðs og hirðir sinnar hjarðar, {
hefir látið glepjast af véla- j
brögðum óvinarins, sem aldrei J
þreytist á að leggja tálssnörur
sínar fyrir syndugt hold.
Þessi prestur hefir fallið frá
hinni lifandi sáluhjálplegu trú,
sem ein megnar að græða hold-
fúasár syndarinnar með blóði
hins blessaða lambs, og hann
hefir tekið að boða og leggja
stund á breytni og kenningar,
sem leiða norður og niður í f
næturríki glötunar og guðsaf-1
neitunar. Hann hefir snúið
baki við hinum blessaða brunni
hjálpræðis og svölunar, en leit-
að fulltingis þeirra myrkra-
valda, sem trúuðum ber að
forðast sem eld brennandi. —
Hann hefir talið sér og öðrum
trú um, að hann á dularfullan
hátt geti læknað þau mein, er
mönnunum þjaka. Á þann hátt
hefir hann viljað taka fram fyr-
ir hendur hins almáttuga, en á
því er enginn vafi, að þessar
tilraunir eru sprottnar af þeirri
eitruðu rót, sem óvinurinn
gróðursetur i sálum breyskra
og villuráfandi manna, til að
leiða þá til freistinga og glöt-
unar, á þann hátt að láta þá
nota óheiibrigð meðul til fram-
kvæmda þeirra hluta, sem
drottinn einn hefir réttinn til
að framkvæma. 1 stuttu máli,
þessi prestur hefir gefið sig á
vald freistarans og farið með
kukl og forneskju, sem öll-
um trúuðum er hneyksli og
andstygð. Allir munu skilja
hver voði hér er á ferðum og
hversu nauðsynlegt er að koma
í veg fryir vöxt og viðgang því-
líks illgresis á akri kirkjunn-
ar; þess vegna hefir stjórn
þeirri, er forsvar hefir í Sam-
félagi Rétttrúaðra manna,
komið saman um að bera fram
fyrir þingið ályktun og vonar
að fá hana samþykta í einu
hljóði, en áður en ályktunin er
borin upp, þykir oss hlýða að
lýsa yfirN áheyrn þingsins, að
nafn prestsins, er hneykslinu
veldur, er Brandur Gestsson.
Hann hefir um allmörg ár
þjónað einum af söfnuðum vor-
um, en eins og öllum er vænt-
anlega skiljanlegt, tekur
kirkjudeild vor enga ábyrgð á
sig vegna breytni hans á liðn-
um árum, en leggur aðeins
fyrir þingið eftirfarandi álykt-
un:
“Brandur Gestsson, er um
allmörg ár hefir verið þjónandi
prestur í Samfélagi Rétttrú-
aðra manna, hefir gerst sekur
um hneykslanlega villu, sem
er þess eðlis, að henni verður
ekki lýst á vægari hátt en að
nefna hana kukl.
Stjórn Samfélags Rétttrú-
aðra manna gerir néfndum
Brandi Gestssyni tvo kosti. —
Þann fyrri: að viðurkenna
opinleglega sök sína og hlíta
þeim ákvæðum, er kirkju-
stjórn vor fyrirskipar. Hinn
síðari: að vera rækur úr fé-
lagsskap vorum sem villutrú-
armaður og verða auglýstur
sem slíkur af Samfélagi Rétt-
trúaðra manna.”
Eftir að hafa lesið álykt-
unina settist varaforsetinn nið-
ur hægra megin við gráturnar,
en þá reis forsetinn á fætur,
gekk að kórdyrum og ávarpaði
söfnuðinn. Hann kvaðst vona,
að öllum hefði getist vel að
hinni skörulegu framsögu-
ræðu, sem flutt hefði verið af
einbeittni og háttlagni og
kvaðst vænta þess af öllum,
sem létu sig nokkru varða vöxt
og viðgang heilagrar kirkju,
að þeir gerðu sér ljóst hvílík
nauðsyn það væri að skera ill-
gresið við rótina, áður en það
næði að sá út frá sér. Með þá
nauðsyn fyrir augum kvaðst
hann vænta, að menn sam-
þyktu einróma ályktunina, en
áður en atkvæðagreiðsla um
hana færi fram, hefði Brandur
Gestsson tækifæri til að játa
brot sitt og biðja opinberlega
fyrirgefningar, að því búnu
mætti ákveða hvaða refsingu
hann verðskuldaði, en raunar
hlyti hún að miðast við þá dýpt
auðmýktar og iðrunar, er sak-
borningurinn sýndi, er hann
játaði brot sitt og bæði fyrir-
gefningar.
Á meðan forsetinn talaði síð-
ustu orðin, tók þyrping þeirra
kirkjugesta, er stóðu næst dyr-
um, að greiðast í sundur, og
inn úr henni gekk gamall mað-
ur, hár á velli og hvítur fyrir
hærum. Hann bar snjáð og
upplituð klæði, en svipur hans
og yfirbragð vitnaði um, að
hann væri enginn kotungur. —
Hann gekk inn kirkjugólfið og
fast að kórdyrum. Þar nam
hann staðar og rendi augunum
yfir kórinn, þar sem prestarnir
sátu, sneri sér svo við og leit
yfir kirkjuna og virti fyrir sér
andlitin öll, er þá blöstu við
honum. Svo hóf hann mál sitt:
“Ef að þetta góða fólk, sem
hér er saman komið, hefir
þyrpst hingað til þess að vera
vitni að auðmýkt minni og iðr-
un, vegna þeirra saka, sem á
mig eru bornar, þá hefir það
farið hina mestu erindis-
leysu. — Eg, Brandur Gests-
son, sem um mörg ár hef starf-
að í fátæku og erfiðu presta-
kalli og hef reynt að flytja
söfnuði mínum huggun og and-
lega svölun, er nú á gamals
aldri borinn galdri, því að þótt
hinum tungumjúka ákæranda
hafi þótt betur hlýða að tala
um kukl, — til þess, eins og
hann komst að orði, að hneyk-
sla ekki þetta trúaðra drottins
barna samfélag, — þá var hitt
meining hans. Það er af þess-
um þröngsýna embættisbróður
talin óhæfa, að eg hefi reynt,
og með nokkrum árangri, að
hjálpa sjúkum sálum til heil-
brigði og hamingju, og talið, að
sjálfur djöfullinn hafi blásið
mér þessu í brjóst. — Eg sé það
á yður, góðir tilheyrendur, að
ykkur er að verða órótt, en
áður en eg geng út héðan, vil
eg rifja upp fyrir yður niður-
lagsorðin í níunda og upphafs-
orð tíunda kapítula Mattheus-
ar guðspjalls, en þau hljóða
þannig:
“Og Jesús fór um allar borg-
ii’nar og þorpin, kendi á sam-
kundum þeirra og prédikaði
fagnaðarboðskapinn um ríkið
og læknaði hverskonar krank-
leika. En er hann sá mann-
fjöldann, kendi hann í brjósti
um þá, því að þeir voru hrjáðir
og tvístraðir eins og sauðir,
sem engan hirði hafa. Þá seg-
ir hann við lærisveina sína:
Uppskeran er mikil, en verka-
mennirnir fáir, biðjið því herra
uppskerunnar, að hann sendi
verkamenn til uppskeru sinn-
ar. Og hanrw kallaði til sín þá
tólf lærisveina sína og gaf
þeim vald yfir óhreinum önd-
um, til þess að reka þá út og til
þess að lækna hvers konar
sjúkdóma og hvers konar
krankleika.”
Þetta vald ætlaðist Kristur
til, að gengi í arf til þeirra, er
kenna sig til nafns hans, en
þessum arfi hefir kirkjan og
þjónar hennar glatað, og svo
mjög er mætti þeirra og skiln-
ingi aftur farið, að nú eru þeir,
sem glæða vilja trúna á þenn-
an máta, fyrirlitnir og útskúf-
aðir og þeim borið á brýn, að
þeir fari með kukl og forn-
eskju.”
“Hann guðlastar!” hrópaði
fölleit kona, með vörtu á kinn-
inni, og benti á Brand Gests-
son. — “Rekið hann út úr húsi
drottins,” kallaði aldraður og
harðieitur bóndi með rautt
skegg á efri vör. — Brandur
Gestsson hafði staðið þögull og
rólegur, meðan konan og bónd-
inn gerðu sínar athugasemdir,
en svo hélt hann áfram:
“Ef að bóndinn, sem fýsti
ykkur til þess að reka mig út,
álítur, að þetta sé drottins hús,
sem við erum staddir í, þá
skjátlast honum mikillega. —
Því eg get fullvissað hann um,
að drottinn hefir fyrir löngu
yfirgefið þetta hús og ykkur
sömuleiðis. Þið hafið sjálf
rekið hann þaðan og einnig úr
hjörtum ykkar, en í staðinn
hafið þið fengið aðra gesti, og
þeir heita dramb og hræsni,
og nú hef eg talað.”
“Söfnuður og þingerindrek-
ar hafa heyrt ályktun þá, er
lesin var,” mælti forsetinn um
leið og Brandur Gestsson gekk
út úr kirkjudyrunum, “og eru
menn tilbúnir að greiða at-
kvæði um síðari kostinn?”
“Atkvæði! Atkvæði!” kvað
við um alla kirkjuna, og tók þá
forsetinn að lesa á ný: “Brand-
ur Gestsson, er verið hefir
prestur í Samfélagi Rétttrú-
aðra manna, hefir gerst sekur
um hneykslanlega villu, sem er
þess eðlis, að henni verður ekki
lýst á vægari hátt en að nefna
hana kukl.
Stjórn Samfélags Rétttrú-
aðra manna ályktar því, að
Brandur Gestsson skuli rækur
úr kirkjufélagsskap vorum og
eiga þangað aldrei aftur-
kvæmt.
Þeir, sem greiða þessari á-
lyktun atkvæði sitt, sýni það á
venjulegan hátt, méð því að
rétta upp hægri hönd sína.”
Hendur allra erindrekanna
voru samstundis á lofti.
Forseti og varaforseti rendu
augunum yfir sætaraðirnar,
þar sem erindrekar hinna
ýmissu safnaða sátu, og ofur-
litið ísmeygilegt bros flögraði
um hinar þunnu, gráfölu varir
varaforsetans, og svo ávarpaði
forsetinn kirkjugesti og erind-
reka með þessum orðum:
“Brandur Gestsson er ekki
lengur í þjónustu kirkjudeildar
vorrar, nafn hans skal verða
strikað út úr bókum hennar, og
svo segi eg þessum þingfundi
slitið.”—Eimreiðin.
THE WATCH SHOP
THORLAKSON & BALDWIN
Dlamond and Weddlng Rings
Agent for Bulova Waitches
Marriage Licenses Issued
699 SARGENT AVE
KREFJIST ISKALDS
BETRI KAUP EN
NOKKRU SINNI FYR!
KREFJIST ISKALDS