Heimskringla - 10.09.1941, Side 2

2. SlÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 10. SEPT. 1941
SUNDURLAUSIR
ÞANKAR
Ferðist maður um Bandarík-
in að sumri til, þá rekst mað-
ur altaf á allskonar “conven-
tkrns” eða árleg þing félaga
og klúbba í hverri borg og
stundum jafnvel í litlum bæj-
um. . . Gistihús bæjanna eru
full af þingfólki þessu, sem
komið hefir saman víðsvegar
að úr ríkinu og stundum úr
öðrum ríkjum og það er alt
annað en skemtilegt fyrir okk-
ur aðskotadýrin að lenda í
þessu, því atið er mikið og há-
vaðinn gífurlegur í þessu fólki,
sem safnast hefir á þingin til
þess að skemta sér. . . Stund-
um heldur það vöku fyrir
manni heilar nætur með ó-
skapagangi . . . þing kven-
þessir inenn gætu nartað í ef
þeir vöknuðu um miðja nótt og
væru svangir eða þyrstir. . .
Hæsta stig þessa þings var
borðhaldið síðasta kvöldið. . .
Samkomusalurinn var útbúinn
eins og Montana-bjálkarkofi; á
veggjunum héngu skinn og út-
fluruð Indíána-teppi, en i einu
horninu á salnum var reist
“tepee” (Indíána-tjald) og fyr-
ir utan dyr tjaldsins stóð
“Johnny-tveggja-tanna”, Indí-
ánl í fullkomnum herskrúða
með fjaðrabúnað sinn á höfði.
. . . 1 öðru horni salsins var
flokkur af “cowboys” og spil-
uðu þeir og sungu meðan á
máltíðinni stóð; en í þriðja
horninu stóð “chuck-wagon”
(matvæla-vagn, af því tagi,
sem veiðimenn hafa með sér í
vesturríkjunum, þegar þeir
fara í langar veiðiferðir)
á y a r p
dr. Richards Beck. forseta Þjóð-
rœknisfélagsins og samkvœm-
isstjóra f samsœti fyrir Hon.
J. T. Thorson róðherra.
3. september 1941.
klúbbanna eru umsvifamest, en j Auir gestirnir höfðu “COwboy”
“American Legion”, Samband-
Bandaríkjahermanna frá fyrri
heimsstyrjöldinni, er hávaða-
samast. . . Maður sér margar
kyndugar fígúrur á þessum
þingum . . . þeir sem sækja
þing bankamanna þykjast
heldur en ekki eiga eitthvað
undir sér . . . (og hversvegna
eru bankastjórar altaf svo
reiginslegir?) . . . þeir sem
sækja lækna- og lögmanna-
þing hafa prúðmannlegasta
framkomuna. . . Svo hafa stóru
verzlunarfyrirtækin í Banda-
ríkjunum eilíf þing fyrir sína
menn. . .
Á dögunum hélt eitt stærsta
bílfyrirtækið í Ameríku þing
fyrir Montana-menn sína í ein-
um stærri bæjunum í ríkinu ...
og það var nú íburðarmikið
þing. . . Fyrirtækið hafði kall- j yísunda.r.
að saman alla þá menn, sem
fást við að selja bíla þess í rík-
inu og var þeim tekið með
kostum og kynjum. . . Stærsta
gistihús bæjarins var leigt fyr-
irfram handa þessum 300 gest-
um ... 40 starfsmenn félagsins
í bænum fengu fyrirskipanir
hatta á höfði og “cowboy”
trefla um hálsinn. . . Gestirnir
sátu ekki á venjulegum stólum
heldur í söðlum. . . Á borðun-
um voru blá- og raúð-köflóttir
dúkar, diskarnir úr kopar
(Montana er kopar-ríkið) og
fyrir framan hvern disk
whisky-flaska með kerti í og
ennfremur — og var það gjöf
félagsins — fagur hestur úr
kopar. . . Matseðill var framan
við hvern disk og var hann ur vor
einnig úr kopar. . . En þetta
fengu þeir að borða: Skelli-
nöðru-súpu, silung með viltum
hrisgrjónum, bjarnarsteik, vis-
undasteik, veiðidýrasteik, elgs-
dýrasteik, en með steikunum
bæði venjulegar og sætar hun-
angs-kartöflur, en sætindin
vnru isrjómi, útbúið í líkingu
Eg hefi ekki fregn-
ir af drykkjarvörunum, en tel
það víst, að mennirnir hafi ekki
kvalist úr þorsta.
“American Legion” hélt þing
í litlum bæ í Montana fyrir
skömmu og get eg trúað ykkur
fyrir því, að við fengum ekki
mikinn svefn þær nætur. . .
Háttvirti heiðursgestur,
frú Thorson,
heiðraða samkoma!
Eg tel mér það mikla sæmd,
að það hefir fallið mér í hlut,
sem forseta Þjóðræknisfélags-
ins, að stýra þessu virðulega
og fjömenna samsæti. Hinn
mikihæfi heiðursgestur vor
hefir ataf talið sér það til gild-
is, að hann er Islendingur að
ætt og uppruna; þessvegna er-
um vér hér saman komin í
kvöld til þess að votta honum
virðingu vora sem íslending.
er aukið hefir á! hróður ætt-
lands síns og stofnþjóðar. Þjóð-
rækinsfélagið hefir það sem
fyrsta markmiðið á stefnuskrá
sinni: “að stuðla að því af
fremsta megni, að íslendingar
megi verða sem beztir borgar-
ar í hérlendu þjóðlífi.” Það fer
þessvegna ágætlega á því, að
félagið ætti frumkvæðið að þvi,
að sýna þeim manni verðugan
sóma, er jafn ágætur og áhrifa-
mikill borgari hefir reynst
landi sínu eins og heiðursgest-
Að sama skapi hefir hann, síð-
an hann gerðist stjórnmála-
maður, verið ótrauður formæl-
andi lýðræðisins, mannfrelsis
og mannréttinda. Hin virðulega
ráðherrastaða, er hann nú skip-
ar, leggur honum á herðar hið
mesta ábyrgðarstarf, eigi að-
eins í þágu Canada, heldur alls
hins brezka veldis og samherja
þess, sem halda drengilega á
lofti merki stjórnfrelsis og
sjálfsforræðis einstaklingsins.
Undir þvi merki sæmir öllum
sönnum íslendingum að standa
ótrauðir og sækja þar fram til
sigurs; alt annað er þeim ó-
samboðið.
Heiðursgestur vor er þess-
vegna, hvort sem maður lítur
á mentaferil hans eða stjórn-
málaferil, sannur sonur ætt-
þjóðar sinnar. Hann er rétt-
borinri arfþegi þeirra “frum-
herja frelsis”, sem lýðríki
stofnuðu á íslandi fyrir meir en
þúsund árum. Hann er hvoru-
tveggja i senn ágætur íslend-
ingur og mikill Canadamaður,
og það er áreiðanlegt, að trygð
hans við íslenzkar menningar-
erfðir hefir ekki gert hann að
lakari Canada-manni. Samúð
vor og góðhugur — virkur
stuðningur, skyldi eg sagt hafa
— fylgir honum í ábyrgðar-
þungu og margþættu starfi
hans. Thorson ráðherra! Fyrir
RÆÐA
flutt í silfurbrúðkaupi Sveins
lœknis Björnssonar og frú
Marju í Arborg. sunnu-
daginn 10. ógúst 1941.
Engin þjóð og ekkert þjóðar- hðnd Þjóðræknisfélagsins er
brot vex af því að gera sér að mér ljúft að færa þér þær vel-
mælisnúru kenninguna: “Upp farnaðaróskir, og eg veit að
með dalina niður með fjöllin!”
Það er að setja hversdags-
menskuna í hásæti, og leiðir
þær bergmála hug Islendinga í
landi hér til þín alment talað.
Mrs. Thorson! I would be
fyr eða síðar til virðingarleysis more than ordinarily negiigent
fyrir sjálfum sér og þjóðernis- if f did not take special notice
legrar úrkynjunar. Af hinu
Dag og nótt gengu skrúðgöng-
ur um götur bæjarins með
hljómlistarflokka (og var
hljómurinn meiri en listin) í
broddi hverrar fylkingar, en
fremst gekk “Majorette”, ung
frá “hæstu stöðum” um að
gera alt, sem í þeirra valdi
stæði til þess að gestunum
gæti liðið sem best . . . þessum
40 “heimamönnum” var harð-
bannað, að láta dropa af á-
fengi koma inn fyrir sínar varir Dg falleg stúlka í hvítum ein-
meðan á þinginu stæði, en jafn-1 kennisbúningi, öllum borða-
framt áttu þeir að sjá um, að lögðum og gull-bróðeruðum;
gestirnir fengju allan þannjVar hún í háum, hvítum leður-
“vökva”, sem þeir þyrftu á að stígvélum og ákaflega stuttum
halda. . . Hugmyndin var víst brókum, veifaði hvítu priki og
sú, að gestirnir áttu að lifa í stýrði hljóðfærasveitinni.
vellystingum
“heimamenn’
heitum bindinsdisseminnar.
vex hver þjóð og hvert þjóðar-
brot; að kunna að meta að
verðugu afburðamenn sína og
ágætiskonur. Sé það gert á
einlægan og drengilegan hátt,
þá glæðir það heilbrigðan þjóð-
armetnað og framsóknarhug.
Slíkt samsæti sem þetta hefir
því mikilvægt þjóðræknislegt
of your gracious presence on
this happy occasion. We know
that you, especially, glory in
your husband’s great achieve-
ment, and you have a good
right to do so. Excepting some
notable bachelors — and the
exception only goes to prove
the rule — it is generally re-
cognized that behind every
gildi, jafnframt því, sem það truly successful man there is
sýnir heiðursgesti vorum,jthe sustaining hand and the
hvern hug vér berum til hans Self-sacrificing spirit of a fine
og hver ítök hann á hjá oss and noble woman. i know
þjóðsystkinum sinum.
Þegar eg renni sjónum yfir
menta- og athafnaferil Thor-
that our guest of honor would
be the first to admit that in his
case. Hence, Mrs. Thorson,
Ennfremur hljóðuðu fyrirskip-
anirnar til “heimamanna”
þannig, að þeir ættu að klæð-
ast tvíröðuðum jökkum meðan
á þessu ati stæði . . . (þið hald-
ið víst, að eg sé ekki með öll-
um mjalla, en þetta er satt eins
og guðspjallið sjálft). .
praktuglega, en illa báru þeir sig þessir mið-
æfast í dýrðleg-1 aldra-hermenn, en skelfing
skemtu þeir sér vel. . . Flestir
þeira voru orðnir nokkuð feit-
ir . . . einkennisbúningarnir
þeirra fóru þeim heldur dár-
lega og varla hefði “Madamoi-
selle”, sú frá Armentierre, sem
þeir sungu mest um, getað þekt
þar aftur lagleigheita Banda-
g^r. j ríkjastrákana frá árinu 1917.
sons ráðherra, kemur mér i|We salute you and pay you
hug vísan alkunna, sem Þor- homage for the part you have
steinn skáld Erlingsson orti piayed in your husband’s out-
til Finns prófessors Jónssonar J standing accomplishments. We
í tilefni af hinni íslenzku bók- J are pleased to consider you one
staklega átti að bera á höndum | • • • Já> þetta voru hetjurnar,
sér þá, sem flesta bíla höfðu | sem “björguðu þjóðræðinu í
selt og því grætt mest fé bæði; styrjöldinni miklu númer eitt
fyrir félagið og sjálfa sig og
voru herbergin í gistihúsinu,
sem þessum mönnum voru lát-
in í té, fagurlega skreytt blóm-
um og í hverju herbergi komið
fyrir rafmagns-ísskáp og í hann
látið ýmislegar kræsingar, svo
sem steiktir kjúklingar og þvi-
líkt, að eg nú ekki tali um ljúf-
fengar drykkjarvörur, sem
þeir voru hávaðasamir,
greyin, og gáfu dauðann og
djöfulinn í, að þeir héldu vöku
fyrir skikkanlegu fólki . . . en
það var ómögulegt annað en
fyrirgefa þeim, því þeir voru að
reyna að endurlifa það, sem ó-
mögulegt er að endurlifa: æsk-
una sína. . . ,
Rannveig Schmidt
John S.fBrooks Limited
DUNVILLE, Ontario, Canada
MANUFACTURERS OF GILL NETTING
Okkar net eru búin til úr beztu tegund af hör tvinna
og “Sea Island Cotton”
Þér megið treysta bœði vörugœðum og verði
Allar pantanir fljótt og ábyggilega afgreiddar.
Captain M. R. Janes, Leland Hotel, Winnipeg
Umboðsmaður íyrir Manitoba, Saskatchewan og Alberta
mentasögu hans:
Þakka þér fyrir þina sögu
Finnur.
Þar hefir enn þá íslenzk hönd
orpið bjarma á Norðurlönd.
Að vísu hefir heiðursgestur
vor eigi samið slíka sögu, enda
liggur það utan verkahrings
hans. Engu að síður hefir
hann með fágætum mentaferli
sínum og stórbrotnum starfs-
ferli ritað glæsilegan þátt í
sögu Islands, þvi að hver ís-
lendingur, hvar sem hann er í
sveit settur, ritar kafla í sögu
þjóðar sinnar, eftir þvi sem
hann er maður til. Sem betur
fer, er .sá þáttur eigi ósjaldan,
eins og sérstaklega á við um
heiðursgest vorn, ritaður með
gullpenna manndóms og at-
hafnasemi, svo að af honum
stendur mikill Ijómi.
íslenzkir landnemar, sem
hingað vestur fluttust, færðu
eigi með sér þungar kistur
gulls og veraldlegra gersema;
en þeir áttu í ríkum mæli
tvent, sem enginn gat frá þeim
tekið og sem vonandi fylgir af-
komendum þeirra kynslóð eftir
kynslóð: — djúpstæða fróð-
leiks- og bókmentahneigð og
jafn djúpstæða frelsisást og
sjálfstæðishug. Þetta tvent
virðist mér Thorson ráðherra
hafa sameinað óvenjulega vel
í persónu sinni og starfi. Hann
var, eins og alkunnugt er, af-
burða námsmaður á háskólaár-
um sínum og gerðist síðan há-
skólakenari og lagaskólastjóri.
i of our own, to the extent that
. we are making you listen to
addresses and poems, which
sound strange to you, but that
is the price you pay for marry-
ing a brilliant Icelander. I
assure you, however, that the
Icelandic language is always
melodious and expressive, and
not least so, when as is the
case on this ocrasion, it echoes
heartfelt appreciation and
genuine goodwill. I close in
the historic tongue of song and
saga.
í nafni Þjóðræknisfélagsins
og annara, sem að þessu sam-
sæti standa, býð eg yður öll
hjartanlega velkomin í þenn-
an mannfagnað; eg vona og
veit, að hann verður oss á-
nægjulegur og eftirminnilegur.
Megi hann sérstaklega verða
heiðursgesti vorum nokkur
byr í seglin í hinu mikilvæga
starfi hans í þarfir frelsis og
framsóknar.
(Eftirfylgjandi ræða var
flutt á ensku eftir beiðni
þeirra, sem fyrir samsætinu
stóðu).
Mr. Chairman,
Honored Guests,
Ladies and Gentlemen
It is a great pleasure to be
present at this joyous gather
ing of so many friends of Dr.
and Mrs. Björnsson, and to
have the privilege of address-
ing a few words of appreciation
and congratulation to them.
I have been asked especially
to say something to the Doc-
tor himself, or, in more formal
language, to propose the toast
to him.
Well, my dear Doctor, I have
known you a good many years,
and during the greatest part of
that time I think I have called
you by your christian name,
both when addressing you and
when talking about you. I
would now feel that my words
were unpardonably stilted and
unnatural if I were to use your
last name and title; and so I
will drop all formalities and
simply call you Sveinn.
I don’t remember when I met
you first, it must have been
over thirty years ago. But
whenever and wherever it was,
I had the feeling that you were
not a man with whom one
could get acquainted in a few
minutes .... you did not say
much. But perhaps the fault
was mine. I didn’t then have,
and never had, the knack of
making friends very fast and
easily. But as we met again
and again the stiffness wore
away, and many is the plea-
sant hour I have spent in your
company in your hospitable
home, at meetings of various
kinds and in travelling with
you.
Now, I should undoubtedly
say something about you as a
professional man, but my
ignorance of everything per-
taining to the activities of the
medical fraternity. is so pro-
found that the less I say about
it the better. All I know about
doctors, as doctors, is that they
are called when people are
sick. But I know something
about what people expect doc-
tors to do. They expect them
to tell immediately what is
the matter with them ... I
mean the patients, not the doc-
tors themselves . . . and I
suspect they could do so more
often than they do; then they
expect them to effect a cure in
a day or two, even when they
So much for this. I must not
make these remarks too longs.
But you Sveinn, you are what
very few doctors are .... you
are a poet.
Now, there are poets and
poets, there are good and there
are bad ones. Bad 'ones are
invariably those that begin
late in life to compose rhymes,
and some who begin early. But
to be a good poet a man must
begin early, and it is much
better that he have some tal-
ent. You began early and you
had the talent. I have heard
some of the poetry you com-
posed when you were young
.... very short pieces, for-
tunately, but the talent is there
just the same. . . . You have
heard the parable of the tal-
ents from the Bible. There is
profound wisdom in that par-
able. The man who doubled
his talents received the great-
est reward. . . . You have not
only doubled yours, you have
multiplied them many times.
And that is the reason why
you are now being considered,
by those who are best able to
judge, one of the foremost Ice-
landic poets on this side of
the Atlantic Ocean. And if you
continue to write poetry to the
end of your days, as I hope you
will do, I for one am inclined
to think that you will be prim-
us inter pares in that noble
company of men and women
who here, among rather mat-
erialistic surroundings, keep
alive that spiritual heritage
which has so distinguished our
small nation throughout the
centuries. . . . Of course, you
will not receive any other re-
ward for that. Your tangible
rewards are for helping babies
to be born and curing colds;
but the intangible ones are
for having augmented your
talents wisely and well.
And then at last, I want to
say a few words about you as
a man and a friend. I have no
intention of flattering you, but
I will say that in only a few
other men have I met such
warm and genial friendship,
such unfailing good humor,
such quiet determination and
such solidly genuine human
characteristics, perfectly free
from all ostentation and out-
ward show. . . . This is my sin-
cere and honest testimony,
based on personal experience,
and I think it is the testimony
of most others who know
Sveinn well.
I should perhaps have said
something about your great ac-
complishments as a chess play-
er. But as I know less about
chess playing than the healing
of the sick, it may be wise that
I refrain from saying much
1 Memfis fanst ekki alls fyrir
löngu æfagömul grafhvelfing.
Þarna var uppbúið borð, aug-
sýnilega til heiðurs þeim látna.
Föt og diskar voru úr alabastri
og leir, og á þeim mátti greina
ýmiskonar mat, þríhyrnd
brauð, nautakjöt, dúfur, fisk o.
s. frv. Og fleiri tegundir mat-
ar var hægt að finna með efna-
fræðislegum rannsóknum.
1 nokkrum leirkerum reynd-
ist vera öl, vín og ávaxtasafi.
Talið er að máltíð þessi hafi
verið framreidd fyrir um 4000
árum.
don’t obey their orders. And,about that. But I have often
then there are some who think i wondered at the patience and
they know just as much as any| the calm determination dis-
doctor does know. . . . Well, it played by chess players, and
must be rather trying at times.
And is it any wonder that doc-
tors do sometimes look wor-
ried and are impatient of all
the nonsense of which we, or-
dinary human beings, are
guilty?
Of course we have all heard
a great deal about the doctors’
the subtle calculations so
necessary in that intricate and
difficult game; and I am in-
clined to think that all who
play it well must be men of
great intelligence and re-
sourcefulness.
What is there in a name?
. . . . A great deal. The name
devotion to duty; about thejSveinn is not only a proper
noble and unselfish work theylnoun, it is also a common noun
are constantly doing; about the
long sleepless nights spent at
the bedsides of the sick. All
this is true. But most pro-
fessions and callings have
their unpleasant duties and
meaning a youth, a young
man. Sveinn is still young, in
spite of a considerable number
of years . . . . he is young in
spirit. May he and his charm-
ing wife and their children
happiness
circle of
friends sincerely wishes them
on this memorable occasion.
G. A.
hardships. However, there(long enjoy that
probably are no men who on,which their wide
the whole show a greater de-
votion to duty or are more
ready to render help wherever
they can than are the doctors.
All that is said in praise of
them is deserved, more so per-
haps than the praise that is
meted out to men in other
walks of life.
KAUPIÐ HEIMSKRINGLU—
útbreiddasta og fjölbreyttasta
islenzka vikublaðið
t