Heimskringla - 24.09.1941, Side 3

WINNIPEG, 24. SEPT. 1941
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA
þeim málum, sem hinum
“vitru”. *
Sannleikurinn er sá, að mil-
'Jönir manna, söðugt frá ó-
munatíð, hafa ávalt vitað hvað
gera þurfi til þess að öllum geti
liðið eins vel og náttúran leyf-
ir. Og þar að auki hefir að
minsta kosti einn stjórnmála-
flokkur barist fyrir þeirri hug-
sjón síðan löngu fyrir fæðing
Krists. Að sú hugsjón hefir
aldrei verið tekin til greina af
þeim, sem við völd eru, kemur
auðvitað af því, að ójöfnuður
sá, sem þeir álíta sér vera per-
sónulega til hagsbóta, væri þá
úr sögunni. Að sá misskiln-
ingur stafar einungis af grunn-
hygni léttir ekki að neinu leyti
fyrir. Það er oftast nær ógern-
ingur að sannfæra einfeldninga
um það, sem þeim er um geð,
ekki síður en velgefna illræðis-
menn, sem haldnir eru af ein-
hverjum ásköpuðum ótta. —
Þessvegna hafa allar meiri-
háttar umbætur, að svo komnu
orðið að fást méð hryðjuverk-
um og blóðsúthellingum. Hin
beina löggjöf, sem höfundur
mælir svo sterklega með, er
atriði, sem öllu lýðræði fylgir
af sjálfu sér, en getur hinsveg-
ar ekki átt sér stað undir ein-
ræði, hvort sem það er rekið
af einum alræðisherra eða fá-
mennum flokki. Það liggur í
hlutarins eðli. En það, sem
höfundi virðist ekki fullkom-
lega ljóst i því sambandi, er
það, að beinni löggjöf, sem
ekki væri tóm látalæti, fylgir
óhjákvæmilega algert afnám
séreignaréttsins. Eins og það
er bersýnilega ómögulegt að
viðhalda séreignum án einræð-
is, er líka óhugsanlegt að í-
lengja þann órétt undir lýð-
ræði.
Eignarétturinn er nefnilega
sá meginás, sem allur ágrein-
ingurinn hvilir á. Án hans get-
ur einræði hvorki skapast né
staðist. Og án hans gæti held-
ur enginn annar óréttur þrifist
til lengdar, því upptök freist-
inganna væru þar með upprætt
Það er því alger óþarfi að vera
með neinar bollaleggingar um
aðferðir og skipulag í lýðræðis-
landi. Hið hagkvæmasta og
heppilegasta framferði kæmi
eðlilega til af sjálfu sér án
mikillar umhugsunar. Öllum
mistökum fækkaði ótrúlega,
og þar að auki yrðu þau mein-
laus að mestu og fáum til erg-
elsis. ójöfnuður, fátækt, glæp-
ir, þrældómur, vanheilsa og
þekkingarleysi gætu ekki átt
sér stað, og almenn vellíðan
væri þvi nokkurn veginn á
eins háu stigi og eðli hlutanna
framast leyfa. Ekkert nema
kapp-orustan um eignarhald á
hinum ýmsu verðmætum
heimsins getur valdið þeim
hörmungum, sem mannkynið
hefir átt við að búa alt til
þessa.
Úrlausnin er í verunni svo
einföld og augljós að öllum ó-
brjáluðum vitverum hlýtur hún
að vera eins sjálfsögð og blátt
áfram og renzli vatns eða^and-
ardáttur heilbrigðs manns.
Uppástungan um beina lög-
gjöf til reynslu er því ágætis
tillaga. Og eins er það vel
mælt af höfundinum, að það
lvsti skynsemi að ræða þessa
hluti með nokkurri alvöru áður
en búið er að varpa öllum hugs*
uðum heimsins í einangrunar-
kví; því ekki er tvihöfðaði ux-
inn hans Jónasar lengi and-
varalaus þegar til þess kemur
að verja gamla vígið. Kristni-
boðarnir eru krossfestir ennþá
eins og var, þó krossarnir hafi
smátt og smátt breyst að efni-
við og lögun, eins og líka orða-
lag evangelíumsins og aðferðir
sáðmannanna hafa tekið
«+akkaskiftum eftir ástæðum.
En ofbeldið fær aldrei eyði-
latrt andann og frelsisþrána,
h\’ersu margir sem krossarnir
oor kvíarnar verða. Og umræð-
ur. áþekkar hinni áminstu
erein, geta því leitt til stór-
kostlegs sigurs í baráttunni við
ægivald auðstéttarinnar, með
sinn herstyrk og Hitlers. Við
það geta svo fjölmargir náð því
jafnvægi, að hætta að einblína
á þenna einstæða hrotta þarna
út á Þýzkalandi og farið betur
að sjá hundruðin af hans lík-
um, undir ýmsum gerfinöfnum,
á næstu grösum hvarvetna um
heiminn. Og þá færi nú fljótt
að rofa fyrir nýjum degi.
P. B.
MIÐSUMARMÓT fSLEND-
INGA AÐ BLAINE,
WASHINGTON
Það var haldið, eins og til
stóð, sunnudaginn 27. júlí s. 1. í
skemtigarðinum við Friðarbog-
ann á landamærum Canada
og Bandaríkjanna.
Veðrið var hið ákjósanleg-
asta, fagúr sólskinsdagur og
óvanalega heitt í veðri, var því
auðséð strax um morguninn að
dagurinn hlyti að verða hinn
ánægjulegasti fyrir slíka úti-
samkomu.
Islenzku konurnar, sem stóðu
fyrir veitingunum, voru
snemma á ferli, svo kl. 8.30 var
eldaskálinn fyltur orðinn með
áhugamestu konum bygðarinn-
ar, sem þegar voru farnar að
laga morgun kaffið og undir-
búa alt fyrir þennan mikla há-
tíðisdag.
Kl. rúmlega 9 byrjaði fólkið
að streyma inn á grænu flat-
irnar við friðarbogan, og brátt
sáust stórir hópar sem sezt
höfðu hér og þar í þessar in-
dælu blómaskrýddu brekkur,
þar sem hin síðustu glitrandi
daggartár næturinnar voru
smátt og smátt að hverfa und-
an áhrifum hinnar hækkandi
morgunsólar.
Nokkrum langborðum var
haglega niðurraðað, á grænu
grundinni fyrir utan eldaskál-
an, voru þau dekkuð hvítum
dúkum og skreytt fögrum
blómum og gátu þar setið f jöldi
fólks að snæðing, enda var
fljótt byrjað að færa sér þetta í
nyt, og margir fengu sér þar
morgunkaffi.
Við eitt Íítið borð, snyrtilega
fyrir komið, gaf að líta eina
hefðarfrú bygðarinnar, Sigríði
Pálsson, konu Ólafs Pálssonar í
Blaine. Margra augu sýndust
stefna þangað, en það var held-
ur ekki að ástæðulausu, því
frú Pálsson hafði til sölu in-
dælt skyr og hnaus þykkan
rjóma, enda varð aðsóknin svo
mikil að alt það skyr sem frúin
hafði búist við að entist fyrir
daginn, var uppselt á hádegi.
Skemtiskráin, sem sérstak-
lega hafði verið vandað til í
þeflta sinn og töluvert frá-
brugðin því sem áður hafði
verið, hófst kl. rúmlega eitt e.
h. Forseti dagsins setti mótið^
með nokkrum orðum, þar sem
hann lét ánægju sína í ljósi
yfir því að mega bjóða land-
ana velkomna á þetta miðsum-
armót Islendinga, sem nú væru
hér samankomnir likast til á
einhverjum hinum allra fagr-
asta samkomustað strandar-
innar, og þar sem nú allir, bæði
frá Canada og Bandarikjunum,
gætu án allrar hindrunar geng-
ið hér inn og notið sællrar sam-
verustundar á þessum hátið-
lega degi. Þessu næst flutti
séra Guðm. P. Johnson bæn.
Þá var sungið “Ó guð vors
lands” og “Þér þekkið fold með
blíðri brá”, undir stjórn hr.
Sigurðar Helgasonar tónskálds.
Fyrsti ræðumaður var Mr.
Halfard D. Wilson, bæjarfull-
trúi frá Vancouver, B. C. Tal-
aði hann sérstaklega vel i garð
Islendinga, og leyndi það sér
ekki að hann hafði í meira lagi
kynt sér sögu og hætti þeirrar
Titlu þjóðar; meðal annars
mintist Mr. Wilson á þann holla
lvðræðisanda sem Islendingar
hefðu orðið aðnjótandi heima á
íslandi, og borið með séj* til
Vesturheims, bæði Canada og
Bandaríkjunum til stórrar
The Peace Arch and The Garden of Peace
There are wars in oldest story.
There are wars in the Land of Nod.
There are wars for the sake of glory
And wars for the grace of God.
There are wars on the upland ranges.
There are wars on the deep blue seas.
Theres a war that the souls estranges,
—But only a Prayer for peace.
Theres an arch to the oldest bully.
Theres an arch to the newest cad.
Theres an arch to the most unruly,
Who struck when the world was mad.
Theres an arch to the boldest raider,
Who forced the weak to their knees.
Theres an arch to the keenest trader,
—And now theres an arch to Peace.
They plant by the gates a garden
To greet when the brave returns,
To comfort the hearts that harden
Where hell on the earth still burns.
With busts of the new-time Neros
They tip its chevaux-de-frise,
—Not one for the patient heroes
Who worked in the cause of Peace.
Since Eve in the Garden of Eden
Her ears to the Tempter lent,
Some Turks of the times or a Heden
Our temples of Peace have rent.
And so for a sinners pardon
We sue on our bended knees
And offer a Goodwill Garden
To grow in the cause of peace.
We fenced in the land with frigates
And forts in the long ago.
We stationed a band of brigades
To battle the so-called foe.
But strangely we found the faster
We fired the whole Police,
Instead of a grave disaster
It gave us continued Peace.
The forts with the mold have mingled.
We’ve melted the guns into plows.
The swords that the sentries jingled
Will serve us to prune the boughs.
The “foe” that we harmed and hated
Are helping to plant the trees;
For blindly we both awaited
This bond of eternal Peace.
P. B.
blessunar og ómetanlegs gagns.
Fyrverandi þingmaður
Washington rikis, Mr. Andrew
Danielson, hélt fagra tölu um
skemtigarðinn, — þingfram-
kvæmdir sinar, og Dr. Beck,
og var mikið klappað fyrir
honum.
Þá hélt Dr. Richard Beck
aðal ræðu dagsins um “Ætt-
landið og menningararfinn”,
bæði á ensku og íslenzku, ræða
hans var þrungin fræðslu og
bar vott um rótgróna þekkingu
í íslenzkri menningar og bók-
menta sögu, ræðan var i alla
staði hin ágætasta og vakti
mikið umtal á meðal fólks, líka
er Dr. Beck hinn skemtilegasti
ræðumaður, eins og allir vita,
og sýnist hafa sérstakt lag á
því að krydda ræðu sína með
áhrifamiklum spakmælum og
fyndnum gamanyrðum, að lok-
inni ræðu doktorsins var hon-
um klappað mjög svo lof í lófa.
Því næst söng flokkurinn “Heil
þú dásöm drotning meðal lista”
og “Bernsku minningar.”
Næsti ræðumaður var herra
Einar Símonarson, lögmaður
að Blaine, Wash. Hann er ung-
ur og efnilegur maður, gáfaður
með afbrigðum og vel látinn af
öllum sem hann þekkja, hann
er duglegur lögmaður og mjög
sleipur í málaferlum, en þó
réttsýnn.
Hann er alíslenzkur i báðar
ættir, sonur þeirra mætu hjóna
Mr. og Mrs. Thorgeirs Simon-
arsonar, sem lengi bjuggu í
Blaine og voru talin með mesta
dugnaðar fólki. Einar misti föð-
ur sinn fyrir mörgum árum
síðan, en móðir hans býr með
syni sínum Árna, á bújörð sinni
í Whitehorn bygðinni ekki
langt frá Blaine. Að ræðu
Einars var gerður hinn besti
rómur, enda var hún vel samin
og áhrifamikil, fjölskrúðug af
fræðslu og fögrum al-íslenzk-
um hugsunarhætti.
Hún var demantur sem kona—
með aðeins einni undantekning
—hún var sek um
einn trassaskap
sem eyðileggur mörg hjónabönd
"LYSOL" bjargar þar.
María var falleg—óat5finnanleg sem kona og
mótSir. í»ví fór hjónabandi'ð eins og það fór?
Hinn þolinmóðasti eiginmaður finnur það
erfitt að gleyma eða fyrirgefa trassaskap með
kvenlegt hreinlæti. Notar þú “Lysol” fyrir kven-
legt hreinlæti?
Fleira kvenfólk skildi fylgja ráðum “Lysol”.
“Lysol” er notað þúsundum lækna, hjúkrunar-
kvenna, fæðingarstofnunum og spítölum. Að öllum
líkindum hefir engin hreinlætisaðferð verið meira “Lysol er ódýrt. Ein
notuð á síðustu mannsöldrum fyrir kvenlegt lítil flaska gerir 4
hreinlæti. gallón af kvenleg-
“Lysol” er nákvæmlega samsett, þægilegt, ná- um hreinlætismeð-
kvæmt, og hefir engin skaðleg efni innifalin. ölum.

QpfítlC t Sendu eftir “Lysol” bæklingnum
um StrffS ft mfttl Nftttkvelkjum.
"Lysol" Canada Limited, Dept. 324,
9 Davies Ave., TORONTO, ONT.
Sendu mér í ómerktu umslagi kverið “Stríð
á móti sóttkveikjum”, er kennir mér hina ýmsu
vegi að nota “Lysol”.
^Tafn ..............................!.......
Áritun
Bær.................................. Fylki..
Skáldið hr. Páll Bjarnason
frá Vancouver, B. C., flutti tvö
frumort kvæði, annað á ís-
lenzku og hitt á ensku, munu
þau bæði birt verða í íslenzkzu
blöðunum.
Síðast, en ekki sizt, var svo
ræða flutt af herra Magnús
Elíassyni frá Vancouver, B.C
Var hann, að vanda, mjög
gagnorður og skýr í framsetn-
ing orða sinna, umtalsefni hans
var “Kveðja frá íslendingum í
Vancouver.” Hann talaði um
einingu og samvinnu á meðal
allra íslendinga á Kyrrahafs-
ströndinni.
Hr. Elíasson er maður vel
látinn og í heiðri hafður, þó
ekki aðeins á meðal landa
vorra, heldur og á meðal allra
Skandinaviskra félaga í Van-
couver. Hann er formaður
hinnar miklu samvinnunefndar
er samanstendur af fulltrúum
frá 17 mismunandi stórum fé-
lögum, af Svíum, Finnum, Dön-
um, Norðmönnum og íslending-
um. Öll njóta þau hinnar á-
nægjulegustu samvinnu undir
stjórn hans. Ræðu Magnúsar
var tekið með dynjandi lófa-
klappi.
Milli ræðanna sungu söng-
svanir strandarinnar, þau Mrs.
Ninna Stevens, hin vel þekta ís-
lenzka söngkona sem allir Is-
lendingar kannast vel við og
hæla fyrir hennar indælu og,
aðlaðandi einsöngva, einnig
ungur söngmaður, Mr. Morris'
Irwen, sem nú er að ná aðdáun J
allra sem hann heyra syngja. (
Hann hefir skæra og hrifandi
tenór rödd, og var hann marg-J
oft klappaður upp, gerðu því,
þessir sólósöngvar skemti-
skrána svipmikla og sýndust
falla vel inn á milli úrvals
ræðumanna. Mr. Irwen er
giftur íslenzkri konu, áður Mar-,
ian Wells, skólakennari í
Blaine, Wash.
Að endingu flutti forseti
dagsins, séra Guðm. P. John-
son nokkur þakklætisorð til
allra þessara ágætis ræðu-
manna, sóló söngvara, söng-
stjórans, Mr. S. H. Helgasonar
og söngflokks hans “Hörpu”,
einnig til allra sem á einn eða
annan hátt hefðu verið hlut-
takandi í því að gera þetta Mið-
sumarmót að islenzkri stórhá-
tíð. Forseti lét einnig ákveðið
í ljósi þá fullvissu, að slíkt
Miðsumarmót Islendinga
mundi, að öllu forfallalausu,
verða haldið næsta sumar, á
sama stað og tíma, og það sem
kynni að hafa verið ábótavant
í þetta sinn, mundi fullkomn-
ara að ári.
Þá voru sungnir þjóðsöngv-
arnir þrír, “Eldgamla Isafold,”
“God Save Our Gracious King,”
og “My Country ’Tis of Thee.”
Miðsumarmótið var að þessu
sinni hið fjölsóttasta sem
nokkru sinni hefir verið síðan
það hófst árið 1932. Mun fólks-
fjöldinn hafa verið frá sjö
hundruð til eitt þúsund manns.
Þar hittust vinir úr öllum
áttum, frá Winnipeg, Mani-
toba, Saskatchewan, Alberta,
fjöldi frá Vancouver og öðrum
stöðum í B. C., einnig frá N.
Dakota, Californía, margt frá
Seattle, Bellingham og Point
Roberts og mörgum fleiri stöð-
um. Svo auk þessa ágætis
Miðsumarmóts þá hefir félags-
líf hér á ströndinni á meðal Is-
lendinga, verið í allmiklum
blóma þetta sumar, og mun
nánar skýrt frá því síðar.
G. P. J.
ÍSLENZK TUNGA
L'itt hinna dýrmætustu verð-
mæta hverrar þjóðar er
hrein og þróttmikil tunga. Af
ræktarsemi og ást þjóðanna á
tungu sinni má marka virðingu
þeirra fyrir menningarlegu
sjálfstæði sinu. Þjóð, sem bjag-
ar málfar sitt og kámar tungu
sína erlendum áhrifum, er á
hraðri leið til niðurlægingar.
Hún hefir mist sjónar af einum
snarasta þættinum, sem sjálf-
stæði hennar er ofið af. Hún
hefir glatað virðingunni fyrir
því þjóðlega verðmæti, sem til-
vist hennar sem sjálfstæðrar
þjóðar að verulegu leyti bygg-
ist á.
Oss íslendingum er það rík
nauðsyn að vera vakandi í
þessum efnum nú. Nábýlið við
öflug erlend áhrif krefst ár-
vekni af oss. Vér verðum um-
fram alt að átta oss á því í
tima», hve helg skylda hvílir á
þeirri kynslóð, sem lifir liðandi
reynslutíma, um varðveislu
þess arfs, er liðnar kynslóðir
hafa skilað oss dýrmætustum,
sjálfstæðri og fágaðri tungu.
Vér verðum í tíma að segja
stríð á hendur hverskonar þý-
lyndi eða ósjálfstæði gagnvart
þeim erlendu áhrifum, sem
leika um þjóðlíf vort.
Því er ekki að neita, að nú
þegar er tekið að brydda nokk-
Frank Denne
er stjórnandi Community Chest
fjársöfnunarinnar í Winnipeg-
borg hinni meiri. Fjárhæðin er
sögð $315,000, sem safna á með
almennum samskotum. Er það
hið minsta, sem stofnanirnar
komast af með á komandi ári,
sem þetta er unnið fyrir.
uð á því, að íslenzkt fólk hefir
ekki þolað nábýlið við hinar
framandi tungur. Málfar þessa
ósjálfstæða, hugsunarlitla fólks
er tekið að bera sorglegan svip
af erlendum slettum.
Ennþá eru það aðeins fáir
menn og ósjálfstæðir, sem
þannig hafa fallið fyrir bjálfa-
skap sínum og áfkárahætti. En
í upphafi skyldi endirinn
skoða. Islendingum er það lífs-
nauðsyn að vera lítt ginnkeypt-
ur við því, sem fram fer í landi
þeirra nú og halda sér eftir
megni utan þeirrar hringiðu,
sem þar hefir skapast. Saga
sjálfra vor, saga allra smáþjóða
sannar oss nauðsyn þess.
Það er ekki óviðurkvæmi-
legt að minna hér á orð eins
þess Islendings, sem heitast
hefir unnað landi sínu og
glöggskygnastur verið á hagi
þess:
“—Sjáum vér af mörgum
dæmum, hve stór umskifti tek-
ið hafa heilir landslýðir, eftir
því sem þeir breyttu siðum og
málfæri eftir öðrum þjóðum;
svo hafa þeir gerst hverflyndir
og þróttlausir, en gjarnir á út-
lenda ósiðu, að eftir einn aldur
þekkja þeir eigi sjálfa sig.”
Svo mælti Eggert Ólafsson.
íslendingum er holt að minn-
ast þessara orða nú.
Það er sagt að þjóðarsálin
speglist í tungu og málfæri
þjóðanna. Vér skulum ekki
láta skugga falla á þá mynd
islenzkrar þjóðarsálar, sem
birtist í töluðu og rituðu máli
fólksins í landinu.—Mbl. 7. ág.
Það er ekki eins og ýmsir
halda að “Rauða torgið” i
Moskva hafi fengið nafnið sitt
eftir stjórnarbyltinguna 1917
eða í sambandi við komúnist-
ana. Nafnið er dregið af rúss-
neska orðinu “krasnya”, sem
bæði þýðir rautt og fagurt.
Torgið bar þetta nafn þegar á
miðöldum.