Heimskringla - 24.09.1941, Síða 5

WINNIPEG, 24. SEPT. 1941
HEIMSKRINGLA
5. SÍÐA
séu aðeins ein; en þau séu svo
vel samin, að hver snjall lög-
fræðingur geti teygt þau eftir
vild sinni.
Ef til lýðræðis kæmi, er vel
hugsanlegt að margir yrðu ó-
ráðnir og hikandi fyrst í stað,
þegar greiða skyldi atkvæði
um mikilsvarðandi laga-frum-
varp. En þeir myndu fá hinar
sömu leiðbeiningar sem þeir nú
fá, nefnil. skýringar blaðanna
og útvarpsins. öll stór blöð
eru eign auðmanna; og þau
myndu halda fram þeirri lög-
gjöf sem auðmönnum væri
hagkvæmust. Hið sama gegn-
“TIL VELFORÞÉNTRAR
MINNINGAR”
Þegar Benedikt Gröndal lýsti
nóttúrugripasafninu
Fáir íslenzkir rithöfundar
hafa hrifið lesendur sína á j
sama hátt og Benedikt Grön-!
dal. En tiltölulega lítið er það, |
sem eftir þann mikla andans \
mann hefir birst og almenn-1
ingi er kunnugt. — Ritgerð sú,!
sem hér birtist, kom út í skýr- i
slu Náttúrufræðifélagsins, og
einstök í sinni röð í því fáséða
riti. Er hún því endurprentuð
ir um útvarpið. Ekki myndi | ker’ lesendum Lesbókarinnar
hverjum sem vildi verða leyft | fil skemtunar og fróðleiks. —
að halda fram sinni skoðun i | En Benedikt Gröndal var einn
þvj | af aðalstyrktarmönnum Nátt-
Þetta er tekið fram hér til að ulufræðifelaSsins fyrsta ára-
benda á ýmislegt sem kemur í i-uS Þess merka félagsskapar
ljós í reyndinni; en ekki til að hafði umsjón með safni
draga úr þeim kostum sem Þess- ^ar Gröndal, sem kunn-
bein löggjöf hefir í sér fólgna. er’ lenS[ æfi sinnar einasti
Eins og ritstj. segir í sinni starfandi náttúrufræðingur
ritgerð, er mjög margt fleira, lands^s-1 Því efni arftaki Jón'
í skipulagi Wóöarinnar, sem far Htn?/‘mSS“”“r'- íega.r
umbóta þarf; ekki sízt atvinnu- ha"n ^r.faó, eft.rfarandi rlt-
... , , . . . gerð var Natturugnpasafmð
malin og hagur heimkominna , ,
, x ... * .. igeymt í storhsyinu Glasgow,
hermanna. Og til að fjalla um ", , ..
, ,. ,., . , ;er brann skommu siðar.
þau efm mun stjornm, fremur
öllu öðru, hafa skipað hina á- t skýrslunni i895_96 var
mmstu nefnd. MönnuA eru lauslega skýrt frá þeim húsa.
enn ! fersku minni þau vand- kynnum> sem safnið hefir orð.
væði sem af því hlutust í lok ið að nofa nh um siðusfu árin.
siðasta stríðs; og er því vel að hefir stjórnendum félags-
hugsa fyrir því í tíma. í nokk- ins komið saman um að segja
urs konar sambandi við þau Upp þessu húsnæði, en vér er-
efni eru öll fjármál ríkisins; um samt, kringumstæðanna
þar á meðal skifting þjóðar-, vegna, bundnir við það eitt ár
auðsins meðal einstaklinga. enn> eða fil 14. maí 1899. Og
Ein hin allra nauðsynlegast af þvi ver höfum nú orðið að
umbót myndi verða, að gera hýrast þarna alllangan tíma, þá
hagkvæmar ráðstafanir til hefir í hjörtum vorum vaknað
þess að auður þjóðarinnar falli og vaxið einhver ástar- og
ekki allur í hendur fárra vanatilfinning, eins og oftast
manna, en dreifist út meðal í- nær veíður, að menn verða
búa landsins; svo að örbirgð 1 elskir að þeim stað, sem menn
smælingjanna yrði minni. En I hafa lengi dvalið á, þó að ekki
þar er við raman reip að draga. sé hann sem ákjósanlegastur.
Því eins og nú er háttað hafa j Eg skal því reyna að lýsa þess-
auðmennirnir bæði tögl og um bústað náttúrusafnsins til
hagldir. Þeir eru búnir að ná j “velforþéntrar” minningar, því
svo sterku haldi á eignum tímans byltandi hönd mun
þjóðarinnar, að erfitt verður bráðum hreyfa sig, þegar safn-
Hveiti-uppskeran minni en áður
Metin 279,510 mœlar í þremur vesturfylkjunum.
Hér á eftir fer tafla er sýnir ekruf jöldan sem sáð var í,
uppskeru af hverri ekru og heildar uppskeru í hverju fylki
út af fyrir sig í vestri fylkjunum þremur.
Hveiti— Ekrufjöldi Uppskera á ekru Mælar
Manitoba .... 2,700,000 20.8 56,266,000
Saskatchewan .... 12,198,000 10.3 126,140,000
Alberta .... 6,653,000 14.5 96,745,000
279,151,000
Hafrar— Manitoba - .... 1,600,000 32.5 52,073,000
Saskatchewan — ... 4,594,000 18.6 84,656,000
Alberta .... 3,114,000 22.9 71,522.000
208,251,000
Bygg— Manitoba .... 1,650,000 26.9 44,408,000
Saskatchewan 1,740,000 16.6 28,878,000
Alberta ~ .... 1,492,000 18.2 27,170,000
100,456,000
Rúgur— Manitoba 175,000 17.2 3.119 000
Saskatchewan 623,600 12.0 7,530,000
Alberta 167,300 11.3 1,896,000
12,544,000
Hör— Manitoba 190,000 10.1 1,925,000
Saskatchewan 600,000 6.5 3,940,000
Alberta 150,000 7.8 1,180,000
7,045,000
Ástæðan fyrir þessari rýru uppskeru eru rigningar og
ótíð eftir að sláttur byrjaði. Á mörgum akrinum sem sleg-
inn var í júlí, eru drýlurnar enn óþresktar og kornið farið
að spíra í þeim. En enginn fær gert við því. Eitt er eftir-
tektavert fyrir Manitoba-búa við skýrslurnar. Það er að
uppskera af hverri ekru af hvaða korntegund sem er, er
miklu meiri í Manitoba en hinum fylkjunum.
að draga þær úr höndum þeim.
Því eins og áður var minst á,
hefir fjármála-skipulag þjóðar-
innar, á liðnum tímum verið
þeim hagstætt. Þeir hafa bar-
<
ið er farið með alla sína þög-
ulu íbúa, og þá munu ekki sjást
nein merki til að þar hafi ein-
hvern tíma búið þeir, sem ekki
standa á baki blaðamanna,
ist á móti hverju þjóðeigna- skáldsagnahöfunda, stjórn-
fyrirtæki sem áformað hefir, málaspekinga, þjóðmálaskúma,
verið; og oftast hefir þeim !án-1 Valtýs-sinna, aðskilnaðarurg-
ast að hnekkja þeim. Þó hefir ara’ ritsímaráðgjafa, raf-
reynslan sýrit að flest af þess-1 magnsrúttara, járnbrautajapl-
háttar fyrirtækjum hafa reynst ara °S dannebrogsriddara.
vel og að þau hafa gefið góðan! Er Þá fyrst að se§ja frá Þvi’
arð hafi þeim verið vel stjórn-1 að fyrst er komið að utistiga
að. Hér í Manitoba mætti Þeim’ er Vl^r upp að norður-
benda á símakerfið, vínsölu ðyium þeim í Glasgow sem
stjórnarinnar og City Hydro. jystar eru °g fyrir utan og neð-
Ennþá eitt mikilsvarðandi fn leyndardóma náttúiusafns-
atriði eru verkalaunin; og það ins: sá stiSÍ er .allbrattur og
er eitt af þeim málum sem minnir á orð ESils Skallagrims'
þarf að endurbæta að miklum ! sonar 1 Arinbjarnardrápu:
mun. Mismunurinn á launum j hroðr brattstiginn bragar fot-
1 1 TT’rvill o v»í-« mn lfl II
um” (ef Egill annars sjálfur
j hefir gert þetta í drápunni), þó
starfsmanna er svo mikill, að
svo mætti segja að hann sé . , , ....
... * . ... u„m,,r. að varla se von a bragsmllmg-
ekki aðeins ranglatur, heldur
um eða ntsmllingum þar upp-
versta hneyksli. Vitanlega
væri ekki sanngjarnt að greiða
öllum starfsmönnum sömu
laun. En þegar einum góðum
starfsmanni eru greiddir $2.50
—3.00 fyrir dagsverkið, en öðr-
eftir; það skyldi þá vera rit-
stjórn ísafoldar, því hún hefir
sýnt það í 26. blaði núna sein-
ast (4. maí 1898), að hún er
ekki einungis heima í málinu,
heldur og í dýrafræðinni, með
hann þó, í raun og veru, ber
enga ábyrgð á, þá sýnist á'
stæða til að taka í taumana.
B.
um leyfist að heimta $100.00 |þessum snildarlegu orðum:
fyrir daginn þá er skonn að «Það af hann figrisdýr.”—Þetta
færast upp í bekkinn. Eða þeg-, mun vera það einasfa) sem sesf
ar manni eru greiddir 1,000— jhefir náffurufræðilegf j þessu
3,000 dollarar á mánuði fyrir) hlaði. Þegar menn nú eru
það eitt að nefnast forstjóri komnir Upp þenna stiga, þá
fyrir einhverri stofnun, sem | staðnæmast menn á dálitlum
fleti; eins og er sumstaðar uppi
á fjölllum, sem Strabo talar
um eftirminnilega, en menn
megi gæta sín, ef hann er hvass
á norðan, að menn ekki hrapi
ofan hinumegin, því að þar
liggur annar stigi ofan jafn-
brattur; en við því þarf ekki að
vera hætt, því að eigandi
“Glasgow” hefir verið svo fyr-
irhyggjusamur að láta setja
þar grindur svo sterkar, að þær
munu halda jafnvel þeim, sem
eru orðnir ærir af blaðamen-
sku, sumir magaveikir, en sum-
ir brjóstveikir, eða berklaveik-
Þegar stigið er á ýmsar teg-
undir af sandi, koma fram mis-
munandi hljóð. Þannig er tal-
að um að sandurinn syngi í
Ameríku, gelti i Philippseyjum,
“bylji” í Chile og hlæi í Afríku.
# # *
Þó undarlegt megi virðast,
höfðu flestar þjóðir stofnað
dýraverndunarfélög á undan
barnaverndunarfélögum!
ir og breinglaðir. Eftir að
menn hafa halað sig upp þenn-
an stiga, þá eru útidyrnar fyr-
ir framan neffð á manni með
auglýsingu um, hvenær safnið
sé opið. Eg hafði einu sinni
sett auglýsingu um það í tvö
blöð hér, og svo voru einhverj-
ar auglýsingar einhvern tíma í
“ísafold”, sem eg hafði ekki
sett eða beðið fyrir; eg var því í
rauninni ekki skyldur að ávísa
borgun fyrir þær, en gerði það
samt; en enginn þessara blaða-
manna hefir sýnt safninu eða
félaginu þá velvild að taka
þessar fáu línur ókeypis í blöð-
in.
Eftir að menn nú hafa lok-
ið upp útidyrunum, þá verður
fyrir manni langur, koldimmur
ranghali, svo manni gæti dott-
ið í hug vegurinn, sem Her-
móður reið til Heljar, er “hann
reið níu nætr dökkva dala og
djúpa, svá at hann sá ekki”,
því að ekki sést skíma í þessu
myrkri; og ekki bætir það um,
að undir niðri mun vera undir-
djúp, kannske tálgrafir fullar
af eitri eins og þær sem Stur-
laugur hinn starfsami hlaut að
stökkva yfir í Jómalahofinu,
en hér er nú samt ekki slíkt að
óttast, því að gólfið er ramm-
gert og sjálfsagt eins sterkt og
gólfið í Bilskirni, höll Þórs: “í
þeim sal eru fimm hundruð
gólfa ok fjórir tigir; þat er hús
mest, svá at menn hafa gert”,
segir Snorri, og hefir það sjálf-
sagt verið fult eins stórt hús og
“Glasgow”. Nú er þessi dimma
leið er yfirfarin, þá er komið að
afar háum stiga, svo að hver
sá, er að kemur, verður að
setja “hnakkann á bak aptr”,
eins og Þór hlaut að gera, þeg-
ar hann kom til borgar Út-
garðaloka; mun hér sannast
hið fornkveðna: “per ardua að
astra”, eða “ógurleg er andans
leið upp á sigurhæðir”, eins og
séra Matthías segir — hver
skyldi ekki þekkja þessi orð,
þar sem “alt ísland hlustar,
þegar séra Matthías talar” eft-
ir því, sem ísafoldar-skáldið
kennir oss.
Nú förum við að klifra upp
stigann, þó að ekki sé neinn
endir sjáanlegur, og þá er ein-
mitt heppilegt, að alt er kol-
[ niðamyrkur, því að annars
mundi menn sundla; varlegra
er samt að hafa gát á sér, því
að ekki er handrið nema öðru
megin á stiganum, en hinn
barmurinn er handriðalaus,
líklega til þess, að menn eigi
hægra með að fleygja sér út, ef
menn vilja líkjast þeim, sem
gengur fyrir ætternisstapa og
fylgja þannig fornaldar-siðum.
Er það mikið mein, að annað
eins fyrirkomulag skuli ekki
eiga sér stað við uppganginn
til forngripasafnsins, því að þar
mundi það betur eiga við. Þá
er menn gailga upp stigann,
gæti mönnum vel dottið í hug,
að menn væru á leiðinni til
himnaríkis, einkum eins og
Múhamed lýsir því — raunar
ekki von á Huris eða svart-
eygum meyjum, en venjulega
ilmar alt í kring af steikarl^kt
og daunsælum matarreyk, og
bullandi suðuhljóð leggur að
eyrum manns eins og vatn-
stærir hljómdropar í syngjandi
spiladós. Framh.
BLÓM TIL ÞEIRRA
LIFANDI
Frh. frá 1. bls.
in í bænum með dætrum sin-
um. Önnur dóttir þeirra, Snjó-
laug, hefir áunnið sér frama á
vegum hljómlistarinnar, en hin,
Margrét, hefir öðlast fasta
stöðu við kenslustörf í bænum.
Einn sonur þeirra, Franklin,
vinnur austur í námum, og
Carl vinnur í búðinni í Árborg
sem bróðir hans stjórnar. Og
nú lifir Arnthór, elzti sonur-
inn, með fjölskyldu sinni á
hinu fagra heimili sem foreldr-
ar hans bygðu.
Áður enn þau Sigurjón og
Jóna Sigurðsson fluttu frá Ár-
borg voru þau heimsótt og
kvödd með hlýjum orðum og
gjöfum, og eg veit að ákaflega
margir sakna þeirra og minn-
ast með klökkum huga þess
sterka og göfuga þáttar er þau
ófu inn i félagslíf bygðarinnar
okkar í Árborg.
Sella Johnson
Helmingur allra manna, er á
fiskveiðum lifá, eru Japanar.
BORGIÐ HEIMSKRINGLU—
því gleymd er goldin skuid
DÁNARMINNING
Mrs. Jónína Guðrún Jörund-
son, eiginkona Lofts bygging-
armeistara Jörundsonar, and-
aðist á heimili sínu, 555 Whyte-
wold Road, í St. James, fimtu-
daginn 28. ágúst. Hún veiktist
síðdegis daginn áður, en var
með venjulegri heilsu fram að
þeim tíma.
Mrs. Jörundson var fædd 7.
júlí, 1866, að Brekkuseli í Hró-
arstungu í Norður-Múlasýslu á
fslandi. Foreldrar hennar
voru þau hjónin Eiríkur Mag-
nússon og Guðrún Halldórs-
dóttir Péturssonar. Hún kom
með foreldrum sínum og syst-
kinum til Canada árið 1889.
Næsta ár giftist hún lofti Jör-
undssyni frá Hrísey í Eyjafirði.
Þau hjón áttu ávalt heima í
Winnipeg að undanteknum ein-
um 10 mánuðum, sem þau voru
í Vancouver, árið 1918.
Þau hjón eignuðust 6 syni.
Einn þeirra, hinn elzti, Eirikur,
er dáinn fyrir nokkru. Á lífi
eru:
Sigtryggur, kvæntur Jónínu
Erickson (þau eiga tvö börn);
Jörundur, kvæntur Elvu Heath
(þau eiga tvö börn); Ingigunn-
ar, kvæntur Láru Phillips;
Thórhallur, kvæntur Thóru
Davidson (þau eiga 4 börn);
Jens Júlíus, kvæntur Sigríði
Davíðson (þau eiga tvö börn).
Öll hafa þau heimili í Winni-
peg. Eina systur átti hin fram-
liðna á lífi, Mrs. Ingibjörgu
Peterson að Piney, Man.
Mrs. Jörundson var jarð-
sungin laugardaginn 30. ág.
Athöfnin fór fram í útfarar-
Þér sem notið—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO.. LTD.
Birgðir: Henry Ave. East
Sími 95 551—95 552
Skrifstoía:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI - ÁNÆGJA
stofu Mordues og Brookside-
grafreitnum. Fjöldi fólks var
viðstaddur. Séra Rúnólfur
Marteinsson jarðsöng.
Þessi látna kona var í hví-
vetna sómi sinnar stéttar. Hún
var af góðu fólki komin og vel
gefin til sálar og líkama. Hún
veitti forstöðu stóru heimili, og
sýndi þar bæði rausn og ráð-
deild. Hún var glaðlynd og
hjartagóð, annaðist fólk sitt
með dásamlegri umhyggju. —
Þau hjónin störfuðu með áhuga
og fórnfýsi i Tjaldbúðinni í
Winnipeg um margra ára skeið.
Hún var kristin kona í sann-
færingu og breytni. Æfin henn-
ar var 75 ár, og þau voru lifuð
í trúmensku við æðstu hug-
sjónir lífsins.
Ekkjumaðurinn er af hjarta
þakklátur öllum, sem, auðsýndu
hluttekningu i sambandi við
burtför sinnar elskuðu eigin-
konu. R. M.
Akureyrarblöðin eru vinsam-
lega beðin að flytja dánarfregn
þessa.
KAUPIÐ HEIMSKRINGLU—
útbreiddasta og fjölbreyttasta
íslenzka vikublaðið
INNXÖLLUNARMENN HEIMSKRINGLU
í CANADA:
Amaranth..............................
Antler, Sask..........................JC. J. Abrahamson
Árnes.................................Sumarliði J. Kárdal
Árborg................................G. O. Einarsson
Baldur................................Sigtr. Sigvaldason
Beckville.............................Björn Þórðarson
Belmont....................................G. J. Oleson
Bredenbury..............................
Brown.................................Thorst. J. Gíslason
Churchbridge............................
Cypress River.........................Guðm. Sveinsson
Dafoe....................................S. S. Anderson
Ebor Station, Man.....................K. J. Abrahamson
Elfros................................J. H. Goodmundson
Elriksdale..............................Ólafur Hallsson
Fishing Lake, Sask.......................Rósm. Árnason
Foam Lake.............................H. G. Sigurðsson
Gimli......................................K. Kjernested
Geysir.................................Tím. Böðvarsson
Glenboro...................................G. J. Oleson
Hayland...............................Slg. B. Helgason
Hecla................................Jóhann K. Johnson
Hnausa..................................Gestur S. Vídal
Húsavfk...............................
Innisfail..........................................Ófeigur Sigurðsson
Kandahar................................S. S. Anderson
Keewatin..............................Sigm. Björnsson
Langruth...............................Böðvar Jónsson
Leslie................................Th. Guðmundsson
Lundar..................................... D. J. Líndal
Markerville........................ Ófeigur Sigurðsson
Mozart..................................S. S. Anderson
Narrows................................................_S. Sigfússon
Oak Point..............................Mrs. L. S. Taylor
Oakview.................................................S. Sigfússon
Otto.......................................Björn Hördal
Piney.......................'...........S. S. Anderson
Red Deer...........................................Ófeigur Sigurðsson
Reykjavík..................................
Riverton..............................Björn Hjörleifsson
Selkirk, Man...........Mrs. David Johnson, 216 Queen St.
Silver Bay, Man.........................Hallur Hallson
Sinclair, Man......................K. J. Abrahamson
Steep Rock.....................................Fred Snædal
Stony Hill....................................Björn Hördal
Tantallon...............................
Thornhill..............................Thorst. J. Gíslason
Víðir...................................Aug. Einarsson
Vancouver..................Mrs. Anna Harvey
Winnipegosis..................................S. Oliver
Winnipeg Beach..........................t
Wynyard.............................. S. S. Anderson
[ BANDARfKJUNUM:
Bantry.................................. E. J. Breiðfjörfi
Rellingham, Wash...................Mrs. John W. Johnson
Blaine, Wash........................................Magnús Thordarson
Cavalier and Walsh Co................. ►
Grafton....................................Mrs. E. Eastmaa
Ivanhoe............................Miss C. V. Dalman®
I^os Angeles, Calif....
Milton..................................... S. Goodman
Minneota...........................Miss C. V. Dalmann
Mountain................................Th. Thorfinnsson
National City. Calif.....John S. Laxdal, 736 E 24th St.
Point Roberts, Wash.....................Ásta Norman
I Seattle, Wash...........J. J. Middal, 6723—21st Ave. N. W
I Upham................................... E. J. Breiðfjörð
The Viking Press Ltd.
Winnipeg Manitoba