Heimskringla - 19.08.1942, Blaðsíða 2

2. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
SÉRA FRIÐRIK HALL-
GRÍMSSON SJÖTUGUR
Eftir Morgunblaóinu 9. júní.
Hallgrímsson dóm-
á sjötugsafmæli í
Friðrik
prófastur
dag.
Hann er fyrir nokkru fluttur
í hið nýbygða prestsetur við
Garðastræti. Þar hitti eg hann
hér um kvöldið í hinni vistlegu
skrifstofu hans, þar sem hann
sat við skrifborð föður síns
Hallgríms Sveinssonar biskups
og var að semja ræðu. Þær
eru víst orðnar æði margar
ræðurnar, sem samdar hafa
verið við það skrifborð.
— Eg kann mjög vel við mig
í þessu nýja húsi, segir séra
Friðrik, enda vorum við orðin
langþreytt á húsnæðisleysinu
Það er erfitt til lengdar að hafa
skrifstofu í Garðastræti, en að
öðru leyti hafast við inni í Norð
urmýri, en eiga hvergi heimili.
En hér sem oftar hefi eg grætt
á erfiðleikunum, því húsnæðis-
vandræðin kendu mér betur en
alt annað, hve eg á góð börn,
sem alt vilja fyrir mig gera
— Hve mörg ár af æfinni
hafið þér átt heima hér
Reykjavík?
— Eg hefi ekki talið það sam-
an. En Reykjavík er í mínum
augum altaf heimkynni min,
hvar sem eg annars er á hnett-
inum. 22 ár var eg prestur í
Vesturheimi. Var nýlega orð-
inn kandídat þegar eg fór
þangað vestur, til þess að gera.
Kom heim frá prófi árið 1897
og vígðist árið eftir prestur
hins nýbygða Laugarnesspít-
ala. Síðan var eg 4 ár á Út-
skálum. Og fór þaðan vestur
1903. Ætlaði ekki að vera þar
nema stuttan tíma. Fór þang-
að af æfintýralöngun og til-
breytingaþrá. Það getur verið
býsna gott að breyta til, skifta
um starf og umhverfi. Annars
er hætt við að maður kunni að
lenda í sama hjólfarinu, og eiga
erfitt með að kippa sér upp úr
því.
— Hvar voruð þér fyrir vest-
an?
— í Argyle-bygð í Manitoba.
Hún er alveg í miðju megin-
landinu, jafnlangt til hafs í
báðar áttir.
— Hve margt íslendinga var
þar?
— Þeir voru um 1000. Sveit-
WINNIPEG, 19. ÁGÚST 1942
því, ásamt fleiri góðum mönn-
um, að kirkjunum yrði fjölgað.
Þær voru orðnar 4 löngu áður
en eg fór.
— Hvernig fellur yður
prests^törfin hér heima í sam-
anbtfrði við það, hvernig þau
reyndust vera fyrir vestan?
— Mér hefir alstaðar liðið
vel, þar sem eg hefi starfað. En
eg saknaði eins, er eg kom að
vestan. Þar er meiri safnaðar-
vitund meðal almennings en
hér er. Þar byggist alt kirkju-
lífið á frjálsu framtaki manna.
Styrki menn ekki kirkju- og
trúarlíf og starfsemi þá, er til
þessa þarf, þá fellur alt niður
af sjálfu sér. Þar er það ekki
rikið, sem heldur uppi prestum
og kirkju eins og hér. Hér fæð-
ast menn inn í kirkjuna. Þar
verða menn að sjá fyrir presti
og kirkju sjálfir.
Voru menn ekki innanum
þar vestra, sem drógu sig í hlé
frá kirkjustarfinu?
Þeir voru til, en þeir voru
tiltölulega fáir. Flestir lögðu
fram sinn skerf til safnaðanna,
stóran eða smáan, margir gild-
ir bændur þetta t. d. 100 doll-
ara á ári, auk þess sem þeir
lögðu fram smátt og smátt til
samskotanna, sem látin voru
fara fram í kirkjunum eftir
hverja messu.
Á hverju hausti höfðum við
skemtisamkomur í söfnuðun-
um, þá kom fólk fyrst saman í
kirkjunum, síðan í samkomu-
húsunum. Þetta var aðalsam-
koman á hverju ári. En svo
voru í söfnuðunum bæði kven-
félög og unglingafélög, er
íöfðu sínar samkomur. Ár-
lega var og gefið mikið fé
til starfsemi hjá prestlausu
söfnuðunum vestra, til Jóns
Bjarnasonar skólans o. fl. Eg
taldi það einu sinni saman, að
til kirkjulegs starfs utan safn-
aðanna fóru á því ári 1200
dollarar frá söfnuðum mínum.
En það var talinn mælikvarði
á trúarlegan áhuga safnaðanna
vestra, hve ríflegir þeir voru
gagnvart kristindómsstarfi
utan sinna vébanda.
— Hvernig stóð á því, að þér
hurfuð að vestan eftir 22 ára
prestsþjónustu þar?
— Söfnuðir mínir voru svo
elskulegir að gefa mér 5 mán-
aða frí með fullurrf launum árið
1921. Þegar við hjónin kom-
um hingað til Rvíkur eftir nær-
felt 20 ára fjarveru, var mikið
í millitíðinni. En þá
VIGFÚS ÞóRÐARSON
(Æfiminning)
Þann 8. júlí síðastliðinn and-
aðist á heimili sínu á Oak
Point, Man., Vigfús bóndi Þórð-
arson, sjötugur að aldri.
Vigfús var fæddur að Leirá í
Borgarfjarðarsýslu 20. júlí
1872. Foreldrar hans voru
hinn nafnkunni bændahöfðingi
Þórður Þorsteinsson og kona
hans Rannveig Kolbeinsdóttir,
sem lengi bjuggu stórbúi á
Leirá. Var Þórður einn hinn
framtakssamasti og athafna-
mesti bóndi um allan Borgar-
fjörð á sinni tíð. Stofnaði hann i
barnaskóla á heimili sínu
Iét reisa skólahús á sinn kostn-
að, til þess að hans börn og ná-
grannanna gtetu notið þar til-
sagnar. En á þeim tímum
ist síðan inn í þorpið og hætti
búskap að mestu leyti.
Þau Vigfús og Kristin eign-
uðust sex börn, þrjú þeirra dóu
í æsku, en þrjú eru á lífi: Þórð-|
ur, sem all-Iengi rak verzlun í
Lake Francis; Rannveig, gift ’
Mr. T. Curly á Oak Point, og(
Sigurður í Canada-hernum á \
Englandi.
Vigfús var einn af fimtán
systkinum. Dóu mörg þeirra á;
unga aldri; þrjú fluttust til
Canada auk hans: Þórveig
Ragnheiður, kona Sigurðar Sig-
urðssonar frá Rauðamel; Stein-
unn, kona Ármanns Þórðar-
sonar frá Fiskilæk í Melasveit;
og Kolbeinn, sem lengst af
dvaldi vestur á Kyrrahafs-
strönd eftir að hann fluttist
vestur. öll þessi systkini voru
dáin á undan honum.
Vigfús var búmaður góður
og afar-duglegur og ósérhlíf-
inn við alla vinnu. Komst
hann vel af; enda var kona
hans honum samhent í starf-
inu og hin ágætasta húsmóðir,
sem lét heill heimilisins sitja
fyrir öllu. Heimili þeirra var
mesta gestrisnis og myndar
heimili. Vigfús var höfðingi í
lund, örgeðja og allra manna
fljótastur til hjálpar við ná-
granna, þegar þess þurfti með.
Var mjög oft til hans leitað á
Dg frumbýlingsárunum, og al
gengt, þegar skjótt þurfti að
bregða við að ná í lækni eða
til annara erinda. Átti hann
góða keyrsluhesta, og ekki
voru barnaskólar að heita'stóð a honum að leggja út í
mátti óþektir í sveitum Islands. j slæma vegi, ef nauðsyn bar til.
Rannveig kona hans var dugn-JMeðan hann bjó í Hove-bygð-
aðarkona mikil og alkunn fyrir inni, ia fjölfarinn vegur fram
skörungsskap.
✓
1
Það er
TVÖFÖLD ÁNÆGJA
VOGUE
SIGARETTU
TÖBAKI
Það er ekkert sem tekur fram pakka af Vogue
tóbaki. Pakkarnir eru stórir og tóbakið efnis-
ríkt. Og munið að hinn ógœti Vogue pappír.
gerir auðveldara að búa sígarettur til.
maður, sem lengi mun verða
minst með þakklæti og hlýjum
huga af þeim sem þektu hann
bezt. g. A.
GESTKOMA
(Frh. frá 45. tbl.; sjá grein-
ina “Þá minnist eg þess”)
Það var liðið langt fram á
veturinn 1869. líklegast fram
því ljós voru
in, er eða var að heita má alísl.,
var á milli tveggja þorpa, Glen-1 breytt
boro og Baldur, og voru um; eins og rann það upp fyrir mér,
150 Islendingar i hvoru þorp-Jbetur en áður, að í raun og
inu. Eg gerði þar eitt sinn ná- J veru ætti eg altaf heima hér.
kvæmt manntal meðal íslend-'Og þá fór eg að hugsa um að
inganna. Þar var fólk saman-Jkoma hingað alfarinn.
komið úr öllum sýslum lands-1 1 uppvexti mínum hér í Rvík
ins, að undanskilinni einni. Is- þekti eg að heita mátti hvert
lendingarnir í bygð þessari eru einasta andlit í bænum. Bær-
yfirleit gildir bændur, og alt er( inn var ekki stærri en það þá.
þetta hið bezta fólk. Eg kunni Þegar eg settist hér að 1925,
ákaflega vel við mig. Allirjvar mannfjöldinn margfaldað-
voru þar mér svo góðir og alúð- ur og kunni eg því ekki alls-
hjahusihans. Fóru ekki marg-1yfjr mið GÓU; ^(( ^ vuiu
Vigfús ólst upp á Leirá hjá;ir har fram híá an t>ess að.ekki kveikt í baðstofunni nema
foreldrum sínum og vann viðjnema staðar stund, drekka a meðan verið var að búa upp
alla algenga sveitavinnu; á ver- nr hattibolla og skrafa við hús- ' ■
tíðum stundaði hann sjóróðra hóndann- Líkaði honum miður
suður í Gullbringusýslu, eins ef kunningJai' hans fóru fram-
og þá var algengt að ungir hJa an hess að Sera vart við
menn úr sveitahéruðunum !sig- °ft stóð hann úti, er hann
gerðu. Var hann maður harð-,sa ti] mannaferða, til að ná tali
frískur, ötull og fylginn sér, af t>eim, sem framhjá fóru og
þótt hann væri ekki mikill bjóða þeim inn.
vexti; fullur af lífsfjöri og á-1 Vigfús var Islendingur, sem
kafa við hvað sem hann tók bar með sér mörg þjóðarein
sér fyrir hendur.
(kenni fram til síðasta dags.
rúmin og hátta. Tíðarfarið vjfr
kalt, og flesta daga norðanátt,
snjór lá yfir öllu landi, þeir
hálfnafnarnir og hálfbræðurn-
ir, Lagís og Hafís höfðu sett
óðalsrétt sinn á sjóinn, svo
hvergi sást auð vök. Þau skötu
hjúin Sultur og Seyra voru far-
in að gera vart við sig í búrum
og eldhúsum, og gretta sig
stokkbringuð og spikfeit, fram-
an í húsmæður og vinnukonur,
og jafnvel farin að skjóta þeim
skelk í bringu með því að þau
myndu ljá þeim skjólshús
legir.
— Þjónuðuð þér mörgum
kirkjum?
— Kirkjan var ekki nema
ein, þegar eg kom. En eg sá
kostar fyrst i stað að vera
svona ókunnugur orðinn fólk-
inu, sem hér á heima. En þetta
breyttist brátt. Gömlu vinirnir
komu fleiri og fleiri í Ijós inn-
strax, að hún nægði ekki. Ofíanum fjöldann. Og nýir in-
langt fyrir marga að sækja I dælir vinir úr nýju Reykjavík
þangað. Svo eg beitti mér fyrir
iiiinoiiniiiMiiniiiimwiiniiiiiiiiiiiv
= INSURANCE AT . . .
|
REDUCED RATES
3
IFire and Automobile
i
| STRONG INDEPENDENT
COMPANIES
Hann giftist ungur Ástríði Öriæti hans og hjálpsemi voru
dóttur séra Jóns Benediktsson- islenzk þjóðareinkenni. Hann
ar í Saurbæ á Hvalfjarðar- var stór 1 lund °S !ét ógjarnan
strönd, en þeim varð ekki sinn hlut, ef honum fanst hann
langrar sambúðar auðið, hún vera rangindum beittur. Kom
dó eftir tveggja ára sambúð, og hað fyrir> að sumum þætti jeitthvað fram eftir vorinu. Þá
eitt barn, sem þau eignuðust, hann óbilgjarn; en drenglyndi bar það til eitt kveldið þegar
dó ungt. Aftur giftist hann hans °S höfðingskapur voru þó
1896 Kristínu ólafsdóttur Jóns- yfirgnæfandi og öfluðu honum
sonar frá Sturlureykjum í mikilla vinsælda meðal ná-
Reykholtsdal, sem lifir mann granna hans. Hann var gleði-
sinn. Reistu þau bú að Áskoti maður °g hafði yndi af að taka
í Melasveit og bjuggu þar fjög- a mdti gestum. Mun fáum
ur ár. Árið 1901 fluttust þau hafa leiðst hær stundir, er þeir
vestur um haf. Dvöldu þau eyddu a heimili hans. Mesta j síns undir kvarnarstokknum
fyrst eitt ár í Winnipeg, en skemtun hans var að taka lagTram í bæjardyrunum, vaknaði
fluttust síðan út i Grunna- með kunningjum sínum, enda i upp úr svefnró sinni og gó
vatnsbygðina, sem svo var var hann sjálfur góður radd-^hátt. Það var vani minn, og
nefnd þá, námu land og settust maður °g hafði lært organslátt. orðinn að skyldustarfi mínu að
að við Hove, P. O. Þar bjuggu,a yngri árum. Átti hann ávalt hlaupa til kalldyra þegar hund-
þau 25 ár. Árið 1927 seldi vig-Jhlíóðfæri °S greiP í Það, þegar
fús lönd sín þar og fluttist til hann hafði tómstundir, þótt
Oak Point. Keypti hann land- t>að færi minkandi eftir því
spildu rétt sunnan við þorpið sem aldur og þreyta færðust
og bjó þar um þrettán ár, flutt- yfir hann. Hann las mikið is-
____________________’ lenzkar bækur og tímarit og
skugga sínum, minsta kosti
Hafís-þokan strauk klaka-
brynjuðum skrokknum á sér
vik þakið á bænum Kalbak, á
Tjörnesi, að barið var að dyr-
um.
Andri, smalahundurinn minn
sem gengin var til hvílurúms
bæ. Síðar á Hafnarárum mín- var lengi einn af helztu stuðn-
um gerði skyldfólk mitt í móð- ingsrndnnuni lestrarfélags í
urætt mér lífið þar bjart og á- hygð sinni- Hann átti árum
nægjulegt. Og síðan eignaðist saman sæfi 1 skólanefnd og
eg konu, er skapaði mér heim- 1ækf> þ&ð starf sitt samvizku-, Dann var sannarlega alt annað
.arnir geltu. Móðir mín hafði
sagt mér að spyrja gesti þá
sem kæmu að heiti, þegar þeir
væru búnir að heilsa mér, og
mundi eg þessi boðorð hennar
vel
í þetta sinn sem oftar, hljóp
eg til dyra, þær voru lokaðar.
Andri stóð innan við hurðina,
urraði og gelti þar lotulaust.
ili, sem eg aldrei get verið nógu samlega. Hann vai fylgjandi ^ en gestrisnulegur ásýndum,
komu til viðbótar.
En auðvitað finn eg, að bæj-
arbragurinn er allur annar en
hann áður var. Og maður
breytist líka sjálfur með aldr* j þakklátur fyrir ” ~ frjálslynda flokksins í stjórn-,hann Andri minn urrandi og
inum. Á erfiðara með það að j , . . málum, og í trúmálum mun geltandi. Allur úfinn frá hausi
skilja og taka þátt i hugsunar-1 En reynslan hetir kent mer i hann hafa fylgf þvi> gem hann :til skotts og bálreiður í þokka-
hætti æskunnar, þegar maður hessi 70 ar’að hað er oruggastl hafði numið ungur; en var þó bót. Honum hefir sjálfsagt
^er sjötugur, en fyr á æfinni. Jgæfuvegur hvers manns að engan veginn þröngsýnn eða
— Þér eruð ekki sem sjötug-1treysta Guði eins °g barn einstrengingslegur í þeim efn-
ur maður í sjón. jtreystir góðum föður. Þetta um
- Ef til vill ekki. Ogegá,hefir verið ,min “lifsfilosofi”., Jarðarför hans fór fram á
dálítið bágt með að átta mig áj°g mer hefir altaf geflst hun Oak Point að viðstöddum fjölda
McFadyen
Company Limited §
362 Main St. Winnipeg |
Dial 93 444
runnið það til skaps, að verða
fyrirtónæði af þeim sem barði
að dyrum á svefnstofunni hans.
Þegjuðu Andri, sagði feg
byrstur, þó eg væri ekki hár í
því, að eg sé orðinn þetta gam--vel- manns, bæði íslendinga ogj lofti, né nein alvörupersóna, þá
all. . i Nú á þessum áramótum æf- annara þjóða fólks. Hann varjhætti Andri að gelta, lagði nið-
— En hvernig vilduð þér lýsa(innar lít eg engu síður björtum grafínn að Hove, þar sem hann
- 70 ára æfi yðar og lífsreynslu í augum á tilveruna og sam- hafði iengst dvalið hér vestan
fám orðum?
ferðafólkið, en þegar eg var hafs. Sá sem þessar línur ritar
Að eg hafi verið einstakur ungur, með hugann fullan af fiutti kveðjuorðin.
gæfumaður. Fyrst með því að vonum æskunnar.
Með Vigfúsi er til moldar
eiga hið indæla bernskuheim-1 Þetta sagði séra Friðrik Hall- genginn mætur maður, góður
#'MMIIlfMDMMMMMMHIIIIimilliailMIMMMItJMMMMMMnilllUMIII«*
£ ili hjá foreldrum mínum hér í grimsson.
V. St. íslendingur og drenglyndur
ur skottið og snautaði stein-
þegjandi inn undir kvarnar-
stokkinn og hringaði sig þar í
bobba niður í bólið sitt.
Þegar eg opnaði bæjardyrn-
ar, sá eg stórann mann standa
þar á hlaðinu. Hann var vel
búinn að klæðum, í hnésíðum
bláum klæðisfrakka. Á höfðinu
hafði hann gráan hatt, en und-
ir honum rauðdröfnóttan klút
bundinn sem skýla eða kjálka-
skjól niður undir hökuna. Hann
bar nýja loðna selskinnstösku
á vinstri hlið, spenta með gul-
rauðri ól yfir hægri öxlina, ný-
legan broddstaf hafði hann í
höndum með hvalbeinshún á
efri enda.
Sæll vertu drengur, sagði
komumaður.
Komdu sæll, svaraði eg,
hvað heitir þú?
Eg heiti Gestur, svaraði
hann. Skilaðu til húsráðanda
að eg biðji hann að hýsa mig í
nótt.
Eg hljóp strax inn og sagði
það væri kominn maður sem
héti Gestur, og bæði að lofa sér
að vera í nótt.
Fylgdu manninum inn, sagði
móðir mín.
Gesturinn hafði fært sig inn í
bæjardyrnar meðan eg fór inn
með skilaboð hans og stóð þar
upp við stafinn sinn, þegar eg
sagði honum næturgistinguna
velkomna.
Þegar við komum inn í bað-
stofuna kastaði gesturinn
þannig orðum á heimilismenn:
Hér sé guð, sælt veri fólkið.
Komdu sæll herra Sölvi
Helgason, svaraði móðir mín,
drengurinn sagði að þú hefðir
sagst heita Gestur.
Já, er eg ekki gestur hérna á
heimilinu núna kona góð?
svaraði komumaður, sem ein-
mitt var sá alræmdi flakkari
Sölvi Helgason.
Það var orðið skuggsýnt í
baðstofunni, því langt var liðið
á kveldið, var því kveikt Ijós og
gestinum borinn maður, sem
var brauð og harðfiskur og
skyrhræra. Annaðhvoírt hefir
Sölva ekki þótt maturinn sem
honum var borinn, verulega
gómsætur, eða þá hitt, að hann
hefir ekki verið svangur, því
mjög gekk hann snoturmann-
lega að mat sínum.
Meðan hann var að borða var
hann spurður að þvi, í hvaða
embættisferð hann væri núna.
Sem stendur tel eg mig til
heimilis að Möðruvöllum hjá
amtmanninum og er nú í em-
bættisferð fyrir hann með ýms
embættisskjöl og fleira til und-
irembættismanna hans, sýslu-
manna og hreppsjóra, víðsveg-
ar um amtið.
Eg hélt að öll áríðandi skjöl
og peningar væru sendir með
póstinum, þvi þeir eru eið-
svarnir menn, sagði móðir mín.
Á eg að skilja orð þín svo,
kona góð, að þú standir í þeirri