Heimskringla - 06.01.1943, Qupperneq 1

We recommend for
your approval our
"C.B.4 WHITE LOAF"
(Canada Approved)
as an excellent source of the
Vitamin B Complex
The QualityGoeB In before theNameGoesOn’’
CANADA BREAD CO. LTD.
"innipeg Phone 35 565
Frank Hannibal, Mgr.
.Wedding and Birthday Cakes
, __ made to order
i
I
We recommend for
your cpproval our
"C.B.4 WHITE LOAF"
(Canada Approved)
as an excellent source of the
Vitamin B Complex
"The QualityGoes In before theNameGoesOn"
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 35 565
Frank Hannibal, Mgr.
Wedding and Birthday Cakes
made to order
•+
ÁRGANGUR
WINNIPEG. MIÐVIKUDAGINN, 6. JAN. 1943
NÚMER 14.
HELZTU FRETTIR * *
N
y stjórn á íslandi
(Eftirfarandi frétt er blað-
inu send af Thor Thors ræðis-
ftianni í Washington):
Samkvæmt símskeytum, sem
Undanfarið hafa borist frá
^tanríkisráðuneytinu í Reykja-
Vlk» fól ríkisstjóri, Sveinn
^jörnsson, Dr. juris Birni Þórð-
arsyni lögmanni í Reykjavík
a® mynda utanflokka ríkis-
stjórn til bráðabirgða. Verka-
skifting og skipun hins nýja
ráðuneytis er þessi:
Ejörn Þórðarson er forsætis-
raðherra og hefir ennfremur
n^ð höndum kirkjumál; Björn
^lafsson, stórkaupmaður, er
tjármálaráðherra, og fer einn-
'§ með verzlunarmál önnur en
þau, er viðkoma útflutnings-
Verzlun; Einar Arnórsson,
haestaréttardómari, er dóms-
^álaráðherna og hefir ienn-
tremur mentamál með hönd-
Urn; Viihjálmur Þór, banka-
stjóri, er utanrikisráðherra og
eitinig atvinnu- og samgöngu-
^álaráðherra, og Jóhann Sæ-
rnundsson, læknir, er félags-
^álaráðherra.
Eikisstjóri ákvað að stjórn-
ln skyldi skipuð eingöngu
utanþingsmönnum, eftir að á-
rangurslaust hafði verið reynt
að ná samkomulagi milli þing-
fl°kkanna um ríkisstjórn, ,er
nyti stuðnings meirihluta þing-
^anna. Enn er ekki vitað,
^yers stuðnings þessi bráða-
'3lrgða-rikisstjórn kemur til að
nióta á Alþingi eða hvert full-
tlngi stjórnmálaflokkarnir
Veita henni.
t fyrstu ræðu forsætisráð-
herrans á Alþingi lýsti hann
Vþví yfij»t ag höfuðverkefni nýju
stjórnarinnar væri að vinna
húg á dýrtiðinni með þvi fyrst
°S fremst að setja skorður við
ffekari verðlagsbólgu og láta
Verðlagseftirlitið ná til allra
vara og gæða. Jafnframt, sagði
torsætisráðherrann, hygst rik-
'sstjórnin að koma atvinnu-
v&gunum á heilbrigðan grund-
VÖ11, og gera nauðsynlegar ráð-
stafanir til að samræma inn-
tiutningsverzlunina við hinn
takmarkaða skipakost lands-
^anna.
^tfíðshorfur nar
, Fyrir bandaþjó'ðunum og
einkum Rússum, eru stríðs-
n°rfurnar ennþá góðar og ef
'i vili eins góðar og þær hafa
n°kkru sinn verið. Rússar eru
arnir að gera meira að því, að
f^kja á, en áður og virðast
°ninir langt með að kreppa
Jjög að Þjóðverjum í Kákasus
hé
ruðunum. Er haldið fram í
réttum frá Stokkhóljni, að
íóðverjar muni vera að hugsa
ntn að halda burtu úr þessum
eruðum. Rússar eru stöðugt
þokast áfram, taka smá-
sÞildur og þorp á öllu 1000
jnílna hernaðarsvæðinu og í
Vert skifti um leið nokkuð af
j^hnnum og vopnum. Og það
ezta er, að þó Þjóðverjar
fjótist öðru hvoru mikið um,
VlrÖast Rússar ávalt geta brot-
j há á bak aftur. En þrátt
^rir alt þetta, gera Þjóðverjar
rað fyrjr ag halda meiru eftir í
vor
Ur
r> en þeir gerðu eftir síðast
inn vetur í Rússlandi. Orust-
eru með miklu kappi háðar
“nn á Rússlandi og uppihalds-
aust og engar liíkur til að
°eim linnj fyrst um sinn.
hí-ommel hefir loks komið
vörn fyrir sig við stað þann í
Lybíu, er Wadi Zem Zem er
nefndur og um 170 mílur er
austur af Tripoli. Tekur hann
þar þessa stundina hraustlega
á móti liði Montgomery hers-
höfðingja Breta. 1 fréttum af
þessu er þó haldið fram, að
Rommel muni ekki lengi geta
veitt þarna viðnám og Mont-
gomeijy segir það ekki skuli
hefta ferð sína til Tripoli. —
Rommel kvað eigi að síður
hafa fengið talsverðan liðstyrk,
bæði skriðdreka og flugför.
Við borgirnar Tunis og Biz-
erte gengur í sama þófinu; þó
er haldið fram, að Bandarikja
herinn sé þar að bæta aðstöðu
sína smátt og smátt; virðist
hann þessa stundina vera að
reyna að komast á milli borg-
anna austur að hafinu.
Þá hefir flogið fyrir fregn
um, að Japanir hafi drégið
saman mikinn skipaflota á
Kyrrahafinu suður á bardaga
svæðinu og muni í hyggju hafa,
að brjótast á land í Ástralíu.
Úr hættu af þessu gera Ástral-
ingar þó ekki mikið enn og
telja að lendingarstaði fyrir
flugskip, geti Japanir ekki
aðra haft, en á skipum sinum,
þó sjóflotinn kunni að hafa
aukist.
Gestur Oddleifsson dáinn
Einn af landnemum Nýja-
íslands, er til Gimli kom árið
1875, Gestur bóndi Oddleifsson
í Haga í Geysisbygð, lézt s. 1.
fimtudag (31. des.), að heimili
sínu. Hann var 76 ára, hafði
um skeið kent lasleika og var
hér fyrir skömmu í bænum að
ieita sér lækningar, en árang-
ursalust. Jarðarförin fór fram
í gær (5. jan.) í Árborg.
Vestur um haf kom Gestur
með foreldrum sínum, Oddleifi
Sigurðssyni á Bæ í Stranda-
sýslu og konu hans Unu Stef-
ánsdóttur, árið 1874. Munu
þau hafa staðnæmst fyrsta ár-
ið í Austur-Canada, en komu
til Gimli 1875. Var Gestur þá
9 ára, (fæddur 24. jan. 1866).
Árið 1885 giftist hann Þóreyju
Stefánsdóttur; var faðir henn-
ar Stefán Þorsteinsson frá
Vatnsdalsgerði í Vopnafirði.
Fluttu hjónin þá á jörðina
Haga, um 5 milur austur af
Árborg, og hafa búið þar síðan.
“Gestur þótti snemma bera af
sínum jafnöldrum; vera áhuga-
samur og áræðinn til stórra
framkvæmda, hagsýnn til
verka og skjótur til góðra úr-
ræða, er vanda bar að hönd-
um. Þótti bráðgerr með af-
brigðum og því vel til foringja
fallinn. Hefir það líka orðið
hlutskifti hans siðan að ráða
yfir öðrum — oft yfir stórum
flokk manna, sem honum hefir
verið falið á hendur að stjórna
við/brautagerð og fleira,” seg-
ir Mignús Sigurðsson á Storð
um Gest, i landnámssögu þátt-
um sínum. í Nýja-lslands
söguþáttum sínum, segir og
Guðlaugur Magnússon, að eitt
af því sem mikil atvinnubót
hafi verið að í bygðinni, senni-
lega á árunum frá 1885 til alda-
móta, hafi verið viðartekja er
Gestur Oddleifsson hafi haft
með höndum. '
Það er því ekki að efa að
með Gesti er í val fallinn einn
úr hópi hinna ötulu og fram-
sæknu frumherja Nýja-lslands.
Eins og þá stóð á, báru frum-
herjarnir ekki ávalt mikið úr
býtum; sumir þeirra hugsuðu
ef til vill ekki fyrst og fremst
um það. Þeir skyldu hlut-
Nafn Mrs. Laura Goodman
Salverson birtist í náestu út-
gáfu hinnar miklu bókar um
verk sitt og vissu, að starf Inafnkenda menn: “Who’s Who
þeirra lá í því, að byggja upp
fyrir framtíðina. Gestur var
einn þeirra manna er það má
með fylsta rétti segja um. I — ■ ,.......- -. ■ ■
Á leiðinni vestur í bygðirnar um milli íslands og Vestur-
in the Western Hemisphere”,
sem kemur út i New York inn-
an skamms.
heims. Vér biðjum Islandi og
Islendingum allrar blessunar í
bráð og lengd.”
ÚR ÖLLITM ÁTTITM
Árdal og Framnes, er síðast
bygðust, var Hagi. Bærinn lá
í þjóðbraut. Var þar fram eft-
ir öllu áningar- og hvíldarstað-
ur þeirra, er austur og vestur
fóru. Á heimili Gests, var því
1 oft gestkvæmt. Var vegfar- Cordell Hull, ritari Banda-
endum ekki aðeins veitt mót- ríkjanna, birti það síðast liðna
taka með risnu, og höfðings- viku, að það hefði ekki ein-
skap, heldur var þar einnig á- ungis vakað fyrir Jöpum, að
valt að mæta af hálfu hús- gera óvænta árás á Pearl Har-
bónda og húsfreyju jafnt glað-!t>our» fyrir stríðið, heldur hefði
værðar og hlýju, er lengi mun, þeir ætlað sér að ná Roosevelt
viðbrugðið verða. i forseta á sitt vald. Eins og
Gestur var greindur maður menn mun reka minni til, buðu
og kom svo vel fyrir sig orði á t*eir Roosevelt forseta þráfald-
mannfundum, hvort sem var á ]e§_a ^ata tunct me^ forsæt-
ensku eða íslenzku, áð vér ætl- isráðherra Japans, prins Kon-
um fáa alþýðumenn hafa þar, oye, á Kyrrahafinu. Það var á
verið hans jafningja, enda Var|TaPunsku kerskipi, sem þeir
hann hinn öflugasti stuðnings-;attu a® mætast. Þetta var
maður félagsmála bygðar sinn-: mjög likindaleg leið í augum
ar og framkvæmda.
Gest lifa kona hans, Þórey
og 10 börn, öll uppkomin og , .. ,
Te. ..’ , . ’ .f .Einhvernveginn þotti Hull
gift; eru nofn þeirra: Oddleif-1 . , + f
JJapa, þar sem Roosevelt hafði
jþá skömmu áður átt fund með
Churchill á Atanltshafinu. —
G. S. Thorvaldson. K.C.
fylkiisþingmaður í Winnipeg,
var sæmdur titlinum King’s
Counsel um nýárið.
Lieut.-Col. J. K. Hjólmarsson
var sæmdur á nýárinu; var
gerður að Member of the Order
of the British Empire (O.B.E.).
MOL AR
ur, giftur Sigríði Marteinsson,
búa i Árborg; Una Jakohsson
í Framnesbygð; Stefania
Pálmason, Gimli; Ingibjörg>
Baldwinson, Winnipeg; Gestur,
giftur þýzkri konu i Árborg;
Sigurður, gitur Ólöfu Jónasson,
þetta ekki ugglaust svo af
fundinum varð ekki. Hafði og
sendiherra Bandaríkjanna
stöðugt varað Hull við þessu
áformi.
Þegar alt er nú yfirvegað og
ekki sizt ákafi sendiherra Japa
búa vestur af Árborg; Þórey, í Bandarikjunum, að fá þessu
Jónasson, í Árborg; Sigurberg-. komið til leiðar, er ekki efast
ur, giftur Ruby Anderson, búa i um, að fyrir Jöpum hafi vakað
i Árborg; Jóhannesína Ingj-
aldsson, og Mabel Lára, gift
Kolbeini Goodman, búa þau í
Haga.
Björn Hjálmarsson dáinn
Björn Hjálmarsson, skóla-
umsjónarmaður (School In-
spector) lézt s. 1. mánudag- á
heimili sínu í Regina, Sask.
Hann var 55 ára, fæddur í Ar-
byle-bygð, sonur Jóns Hjálm-
arssonar frá Krossdal í Þing-
eyjarsýslu, landnámsmanns. —
Björn hafði kent sjúkdóms
fjóra síðustu mánuðina, sem
hann lifði. Hann skilur eftir
sig konu og fjögur börn.
Björn var menta- og gáfu-
maður og hafa kenslumál og
nú um langt skeið umsjón
þeirra mála verið æfistarf
hans.
Hátíðakveðja til íslands
Að tilhlutun Upplýsinga-
skrifstofu Bandaríkjanna í New
York (Office of War Informa-
tion) sendi dr. Richard Beck,
forseti Þjóðræknisfélags ís-
lendinga í Vesturheimi, eftir-
farandi jóla- og nýárskveðju
heim til Islands, er símuð var
þangað þann 24. desember og
mun hafa verið útvarpað þar:
“í nafni Þjóðræknisfélags Is-
lendinga í Vesturheimi er mér
sérstaklegaljúft að senda
heimaþjóðinni hugheilustu
jóla- og nýársóskir. Veit eg,
að landar mínir víðsvegar vest-
an . hafs taka einhuga undir
þær kveðjur. Minningarnar að
heiman eru oss altaf ríkar í
huga, en aldrei fremur en á
jólunum og áramótunum. —
Menningararfurinn íslenzki er
oss uppspretta orku og fram-
sóknaranda, sem vér viljum
varðveita og ávaxta sem allra
lengst. Vér gleymum aldrei
að fá Roosevelt forseta hand-
tekinn.
★ ★ ★
Við prófin í Manitoba4iá-
skóla fyrir hátiðirnar, féllu 89
stúdentar. Segir forseti há-
skólans, Sidney E. Smith, að
reglan sé sú, að námsmenn,
sem ekki standist próf, sé hægt
að kalla til herþjónustu og
verði því að hætta námi. Er
nú haldið að það bíði þessara
námsmanna, að verða kvaddir
í herinn. Þetta mun víðar eiga
sér stað, því við því er ekki að
búast við neinn háskóla, að all-
ir standist próf.
* ★ ★
Stjórnin í Manitoba hefir
verið að rannsaka hvernig
hægt sé að fá raforku leidda
út um sveitir fylkisins. Nefnd
sem málið hefir haft með hönd-
um, leggur til að þetta sé reynt.
Raforkuna vill nefndin, að
sveitaheimilin hafi eins ódýra
og i Winnipeg, en að sveita-
heimilin greiði vissa fjárhæð
til lagningu víranna og stjórn-
in, eða raforkukerfi fylkisins,
hafi það starf 'með höndum,
taki lán til þess, sem á löngum
tima sé greitt. Orkan, mun
ætlast til að verði keypt af
öðru hvoru félagi Winnipeg-
borgar eða báðum. 1 Manitoba
eru sögð 57,000 bændabýli, en
þó er ekki gert ráð fyrir að
minna taki en 10 ár að koma
raforku inn á helming þeirra;
þetta virðist því ekki eiga að
vera flýti-verk. En hvað sem
um þessar tillögur er að segja,
mun fyrir fylkisstjórninni
vaka, að koma á raforkuleiðslu
á þjóðeigna-grundvelli eins og
í Ontario og að allir greiði
jafnt af kostnaði fyriritækisins.
Enn sem komið er, mega þetta
ef til vill bollaleggingar einar
heita, en málið er þó svo mik-
ilsvert, að hverju spori í fram-
gamla landinu góðra erfða og, kyæmdaáttina, mun mikil eft-
fögnum yfir vaxandi sambönd-[ jrte^ verða veitt.
Nú eru hátíðarnar um garð
gengnar, því í dag er 29. des.
1942.
Eg skoða 21. des. síðasta dag
ársins, því þá eru sólstöðurnar
í ríki nátúrunnar, og hið gamla
ár dæmt til að deyja, og verð-
ur að afhenda pjönkur sínar
möglunarlaust í hendur hins
komandi árs, sem tekur við
stjörn hinn næsta dag.
Ekki veit eg hvort eg hefi
mikið fylgi í þessu máli, og læt
eg mig það litlu skifta, því
mest er um vert að hafa eitt-
hvað til sins máls. Ekki var
mikið um að vera, þegar gamla
árið tók sitt síðasta andartak,
né heldur við fæðingu hins
nýja árs, sem hóf göngu sína
þann 22. desember, með hækk-
un sólar.
Blessuð sólin skipar ekki há-
an sess í vorri nútíðar brenni-
vins og peninga menning. —
Aldrei hefir henni verið sýnd
sú virðing að vera þéruð, hvað
þá meira, að sönnu getur það
átt sér stað, að hún hafi drukk-
ið “dús” við jarðarbúa, ein-
hvern tíma í fyrndinni, þó mér
þyki slíkt fremur ólíklegt. Ef
til vill treystir hún geislunum
sinum og óhlutdrægri fram-
komu til þess að afla sér nægi-
legrar virðingar; hún hefir
líka, blessunin, að líkindum af-
kastað fult svo miklu starfi,
sem þeir er þéringanna njóta.
Jólunum var tekið með kost-
um og kynjum hér í Westmin-
ster, og má aðallega þakka það
verzlunar stéttinni hversu
virðulegur undirbúningurinn
reyndist, og einnig hitt hve al-
menningurinn var flugléttur á
sér, þegar hátíðin byrjaði, því
þá voru allir vasar orðnir gal-
tómir og léttir eins og laufblað,
svo fólkið gat hlaupið eins og
hind í kringum jólatrén í hús-
um sínum, það er að segja þeir
og þær, sem á fótúnum gátu
staðið.
Síðasti áfanginn, til þess að
geta búið sig sem bezt undir,
að minnast komu meistarans
frá Nazaret var til vínsölubúð-
anna. Þar stóð fólkið í þús-
undatali, í löngum lestum,
næstum þvi allan aðfangadag-
inn, til þess að reyna að ná i
einhverja glaðningu handa af-
mælisbarninu. Töluverða óá-
nægju vakti það í hugum
þeirra, sem mestan áhuga báru
fyrir þvi, að afmælisveizlan
tækist sem allra bezt, að King
stjórnin var nýbúín að leggja
blátt bann við því, að nokkrum
einstakling yrði selt meira i
einu en 12 bjórflöskur og ein
brennivínsflaska, en mikil
híálp revndist það bó, að þeir,
Árnaðaróskir
Thor Thors ræðismaður
skrifar: “Nú ■ um áramótin vil
eg biðja þig að gera svo vel og
flytja öllum Vestur-íslending-
um kveðjur okkar hjónanna og
óskir um að hið komandi ár
færi ykkur farsæld og frið.”
sem áttu mörg drykkjufær
börn, gátu fengið fullan skamt
fyrir hvert þeirra. Þegar því
á alt er litið, má segja að undir-
búningur hátíðarinnar hafi
tekist mæta vel. Almenn á-
nægja ríkti bæði á meðal
verzlunarstéttarinnar og al-
þýðunnar, því framboð var á-
gætt, og eftirspurn geysi mikil,
verzlunar jöfnuðurinn því hag-
stæður. Verð á vörum ágætt,
og vasar fólksins með þyngra
móti, í byrjun kauptíðarinnar.
Árangurinn af hinni hag-
stæðu og góðu verzlun kom
brátt í ljós.
Áflog reyndust í góðu með-
allagi, og brotin nef með fleira
móti, og bláeygt fólk sást fleira
en áður voru dæmi til. Blóts-
yrðin voru framborin af meiri
raddstyrk, en áður hafði
heyrst.
Þegar fram á jóladaginn leið,
kom það í Ijós, að maginn
reyndist vitrasti hluti líkam-
ans, því þá tók ha«n til að
þeyta upp úr sér hinni dýr-
keyptu vöru, því hann áleit að
líf húsbónda síns væri í hættu.
Við þetta snjallræði sitt, aflaði
maginn sér mikilla vinsælda,
og er nú í stórum hávegum
hafður.
Það sem hér að framan er
sagt, er sorgarsaga, en því
miður sönn. Það er meira enn
lítið sorglegt, að mannkynið
skuli leyfa sér þá ósvinnu að
tengja nafn Krists við þann
skrípaleik, sem nú er háður á
jólunum, og nafn hans aðeins
haft að yfirskini.
Grunur minn er sá, að heilla-
vænlegra væri fyrir mannkyn-
ið, að kynna sér betur mann-
úðar kenningu Krists, og gera
tilraun til að breyta sam-
kvæmt henni, heldur en að
Líma huga sinn og hjarta við
sponsgatið á brennivíns tunn-
unni. Jónas Pálsson
Laugardagsskólinn tók aftur
til starfa s. 1. laugardag. Að-
sókn var furðanlega góð; enn-
þá er þó rúm fyrir fleiri nem-
endur. Biðjum við foreldra að
hafa það i huga.
•
Því miður var ekki hægt að
útbýta aðgöngumiðum að Rose
Theatre eins og auglýst hafði
verið, en nú verður þeim áreið-
anlega útbýtt n. k. laugardag.