Heimskringla - 06.01.1943, Page 2

2. SIÐA
HEIMSKRIUGLA
WINNIPEG, 6. JAN. 1943
ÚTVARPSRÆÐA
Hon, John Bracken, hins ný-
kosna leiðtoga Progressive
Conservative flokksins til
canadisku þjóðarinnar.
(Ræða þessi var hin fyrsta,
er Hon. John Bracken flutti
canadisku þjóðinni í heild sinni
eftir að hann hafði tekist á
hendur stjórn Progressive Con-
servative flokksins. — Þótti
Heimskringlu eiga vel við að
hún væri þýdd á íslenzku, enda
þótt íslendingar sem aðrir hafi
á hana hlustað og hún geymd
á þeirra máli á komandi tíð.
—Ritstj.).
Eg tala til yðar í kvöld í nýj-
um verkahring. í meir en tutt-
ugu ár, má segja að hvert orð
sem eg hefi talað yfir útvarpið
til minna canadisku samlanda,
hafi eg talað sem forsætisráð-
herra Manitoba-fylkis. í kvöld
kem eg fram fyrir yður, sami
maðurinn að vísu, en í annari
stöðu. Eg kem nú fram fyrir
yður, sem nýlega kosinn leið-
togi Progressive Conservative
stjórnmálaflokksins í Canada.
Eg ætla mér ekki að þessu
sinni að fara út í einstök atriði
um hvernig canadiska þjóðin
verði gerð að fullkomlega sam-
einaðri ríkisheild. Eg kýs
fremur að nota þessa stund
einungis til að kynna mig hin-
um stærri hóp tilheyrenda
minna í Canada, meiri fjölda
almennings, sem eg fyrir fáum
dögum tókst á hendur að þjóna
eftir minni bestu getu.
Eg kem til yðar í kvöld sem
einn af fjöldanum. Eg er
fæddur og uppalin á mjólkur-
búgarði í austur Ontario, á
bökkum Rideau-fljótsins. Þar
eyddi eg fyrstu tuttugu og
þremur árum æfinnar, næstu
sextán árin hafði eg með hönd-
um ýms störf er lutu að akur-
yrkju í austur Canada, og sið-
ustu tuttugu árin hefi eg verið
forsætisráðherra Manitoba-
fylkis.
Nú hefi eg verið kallaður til
nýs starfs, sem eg bjóst ekki
við — og sótti ekki eftir; eg
hefði frekar kosið að draga
mig í hlé — komast hjá þvi; eg
hafði hugsað mér að taka ann-
að fyrir, er þessum hræðilegu
styrjaldartímum létti af. Mig
langaði til að njóta hvíldar og
næðis á búgarði við annað fljót
og draga mig út úr stjórnmála
ónæði. Þessi nýi verkahring-
ur, sem mér hefir hlotnast,
býður ekki til hóglífis eða ró-
þessa stríðs féllu yfir oss, fund-
um vér hér i Canada, eins og
aðrar þjóðir, að þar sem nægt-
ir voru fyrir, reyndust þær
gagnslausar til að bæta lífs-
kjör fólksins sökum viðskifta
stöðvunar á milli þjóða. Það
var orsökin fyrir að vér höfð-
um fyrirliggjandi birgðir af
matvælum,' og hungrað fólk. í
mörgum öðrum löndum voru
og birgðir af öðrum vörum og
hungrað fólk.
Canada, ein af stærstu við-
skiftaþjóðum heimsins, leið
meir fyrir viðskiftahrunið og
afleiðingar þess, en næstum
nokkurt annað land. Til þess
að mæta þeim vandamálum,
sem stöfuðu af þessu viðskifta-
hruni, voru hvorki þjóðin né
landstjórnin nægilega undir
það búin. Landstjónir eru ekki
æfinlega svo hyggnar og fram-
stígar, þegar mest liggur á, og
stundum er meirihluti kjós-
enda hvorki hyggin né fram-
sækinn; og oft hafa bæði þjóð-
in og stjómin reynst of seinfær
í að leiðrétta það sem aflaga
fer, svo sem til dæmis einokun,
sem getur þróast undir frjálsu
framsæknu fyrirkomulagi,
þegar oss yfirsézt að halda oss
við grundvallar-stefnu fyrir-
komulags vors.
Aftur á móti er fólk í Canada
óánægt með háar skattaálög-
ur, jafnvel fyrir hina svo mjög
áríðandi nauðsyn, að mæta af-
leiðingum af vikskiftahruni. En
sökum þess, að í sakttaálög-
um, geta ekki stjórnir sem við
völd eru farið lengra í þeim
málum, en kjósendurnir leyfa
þeim, urðum vér þess varir í
hinni óheillavænlegu tilraun
1930 að alveg gagnslaus til-
raun var gerð í Canada til að
mæta þvi skaðsemdar ástandi,
sem vér þá lentum í.
Yfirstandandi heimsstríð,
hefir dregið skýluna frá mörgu
því sem var valdandi kreppu,
atvinnuleysi og öðrum slikum
viðfangsefnum liðins tíma. Vér
vitum nú að sú grýla alsleysis
og atvinnuleysis, sem vér sá-
um á kreppuárunum, er ónauð-
synleg og svívirðir menningu
vora. Vér vitum líka að það
sem Þjóðverjar tóku upp til að
koma í veg fyrir atvinnuleysi,
að setja fólkið til að vinna að
stríðsundirbúningi, var ennþá
verri hörmung, en alls engin
hjálp.
Vér vitum betur nú hvernig
dreifa á afgangs matvælum til
hagkvæmra nota, án þess að
Þessi sögulegi stjórnmála-
flakkur, sem um svo langt
skeið hefir hagað stefnu sinni í
samræmi við kröfu tímanna,
heiðrar mig nú með þvi, að
trúa mér fyrir leiðtoga starfi
sínu. Mitt áform er að gefa
hinni sönnu stefnu flokksins,
minn einlægasta stuðning af
fremsta megni. Eg geri það
vegna þess, að stefna flokksins
er viðeigandi og skynsamleg
framfarastefna, og ef fram-
kvæmd er fær um að koma til
leiðar hinni mestu tryggingu
og einingu í landi voru. Sam-
kvæmt venjum brúka eg hér
eftir “leiðtogi andstæðinga
flokksins”; i þeirri stöðu minni
er ætlun mín að gefa land-
stjóminni óskiftan stuðning
minn i striðssókninni.
En þær kringumstæður,
sem andstæðinga flokkur
stjórnarinnar er í í dag, er alt
annað en auðveldur. Undir
stríðs önnunum, hefir stjórnin
alls ekki notað lýðræðislegar
aðferðir til að létta af herðum
ráðherranna hinu aukna starfi
og ábyrgð, sem stríðssóknin
J leggur þeim á herðar. Það
skal játað, að margir ráðherr-
anna, leggja fram alla sána
orku. En mikið af starfi sem
þeir komast ekki yfir, hefir
verið með stjórnarráðs sam-
; _ . — i þyktum fengið í hendur, án
er fólki í fersku minni, að á J hinu leytinu er það jafn þýð- lýðræðislegrar takmörkunar
síðasta áratug mistokst að sjá ■ ingarmikið i umbota viðleitni og eftirlits umfagnsmiklu og
um að gefa tugum þúsunda | vorri, að vér glötum engu af stöðugt vaxandi skrifstofu
HON. JOHN BRACKEN
vinnufærra manna tækifæri
til að afla sér heiðarlegrar at-
vinnu fyrir sanngjarnt kaup-
gjald; á öðru sviði mistókst að
finna markað fyrir afurðir
þjóðarinnar, bæði verksmiðju
og búnaðar framleiðslu, fyrir
sanngjarnt verð. Það er orsök
þess, að margt fólk hneigist
nú að kennningum, óreyndum
og hættulegum, ef til vill.
Vér verðum að viðhalda þvi
fyrirkomulagi, sem gefur ein-
staklings framtakinu óhindrað
olnbogarúm, og sanngjarnan
hagnað af öllum löglegum fyr-
irtækjum, sem veita atvinnu;
og ríkið með atvinnumála-
stefnu sinni og réttlátari
verkamanna löggjöf, verður að
tryggja öllum vinnufærum
mönnum í Canada, sem vilja
vinna, stöðuga atvinnu, með
sanngjarnri borgun fyrir sann-
gjarnt dagsverk.
Allir, aldnir og óbornir, í
voru mannfélagi, eiga fullan
rétt á að vera látnir finna, að
valda efnalegum skaða fyrir.Þeir e*Sa einhverja hlutdeild í
legheita. Kvöðin nú á tímum framleiðendurna; vér vitum Canada, að þeir eru meðlimir
er til starfs og afreka, ekki ein- j nú, að það er betra þegar til j canadisku þjóðarinnar, borg-
ungis til hermannanna í her-j íengdar lætur, ef ekki strax, að, arar í sínu landi, er ætlast er
búningi á orustu svæðinu, held- gefa atvinnulausu fólki vinnu, j til að þeir láti sér verða sem
ur og til þeirra, sem ekki eru í en láta það vera vinnulaust og, mest úr lífi sínu í, og leggja
herþjónustu, manna og kvenna veita því framfærslu hjálp; ogjþað mesta og bezta sem þeir
bak við herfylkingarnar, vér vitum líka, að ef vort póli- geta til velferðar þjóðfélagsins;
hverra samstarf er nauðsyn- tíska og hagsmunalega fyrir- að þeir hafi rétt til atvinnu og
legt til sigurs. ■ komulag á ekki að líða undir J endurgjalds í hlutfalli við það
Nú, er eg læt af því gagnlega lok, verðum vér að sjá um að j starf, sem þeir takast á hend-
og mér viðfelda starfi, sem eg öllu vinnufæru fólki sé séð j ur; og í aldurs og heilsuleysis,
hefi, tekst eg á hendur ný og fyrir atvinnu; og vér vitum, að^og öðrum óhjákvæmilegum ó-
vér verðum að nota þá þekk-|happa tilfellum, sem fyrir
ingu sem vér nú höfum öðlast j koma, sé þeim gefin trygging
til þess. Eg vil endurtaka það,fyrir sanngjörnu, hagsmuna og
erfið viðfangsefni á öðru og
stærra stjórnmálasviði. Það er
undir þeim kringumstæðum,
sem eg tala til yðar í fyrsta
sinn, sem leiðtogi Progressive
Conservative flokksins í Can-
ada.
Það er rétt, án frekari for-
mála, að gera stuttlega grein
fyrir því, að nafnið Progressive
Conservative, á sérstaklega vel
við stefnu flokksins og hug-
sjónir þeirra tíma, sem vér lif-
um á.
Jafnvel áður en hörmungar
vér verðum að nota þá þekk-
ingu. — Með öðrum orðum,
vér verðum að vera framsókn-
armenn í víðtækasta skilningi
þess orðs.
Að mínu áliti er þessi þjóð
orðin þreytt og uppgefin á þeim
drætti sem á sér stað i að bæta
úr þvi dáðleysi, sem hefir verið
látið viðgangast undir fyrir-
komulagi voru. Hversu gott
sem það er á öðrum sviðum, þá
því varanlega og heillavæn- stjórnarbákni. Afleiðingin er,
lega í þvi fyrirkomulagi sem að þeir sem stjórnin hefir út-
vér höfum. nefnt til hinna ýmsu embætta,
Þrátt fyrir ýmsa galla þess í sem e™ alls ekki 1 iýðræðisleg-
liðinni tíð, þá höfum vér samt um skilningi ábyrgðarfullir
sem áður, undir þvi, öðlast svo fyrir starfi sínu til þjóðarinn-
margt sem miðar til almennra ar> Þeir- ekki einungis settir til
hagsbóta, sem oss ber að að raða yfir stórum fyrirtækj-
vernda. Vér verðum að gera um> heldur og að segja fyrir
vort ítrasta til að bæta úr um stefnu stjórnarinnar, birta
þeim göllum sem á eru, en i stefnu stjórnarinnar; og i sum-
þeirri viðleitni ber oss að var- um tilfellum hafa fyrirskipanir
ast að steypa þjóðinni í ónauð- Þessara þjóna stjórnarinnar
synlegar og róttækar tilraunir, komið opinberlega í bága við
sem einungis geta endað í al- stefnu stjórnarinnar. Eg þarf
gerðri ringulreið, sem óhjá- ekki að minna yður á, að heim-
kvæmilega mundi rýra inntekt- iídarleysi þessa skrifstofuvalds,
ir þjóðarinnar, en á þeim hags- er neitun gegn ábygðarfullu
munaleg * afkoma fólks vors stjórnarfyrirkomulagi. ^
byggist. j Erfiðleikar herstjórnarinnar
Það er þessvegna sem eg eru afar miklir- Til Þess að
held að nafnið Progressve Con- mæta Þessum erfðileikum, er
servative, eða ef yður líkar bet- óhjákvæmilegt að allmikið af
ur, Progressive Liberal, eða framkvæmdarvaldi ríkisins
bara Progressive, gefi betur til verður að vera fengið öðrum í
kynna hugsun og stefnu hins hendur fil framkvæmda, en
mikla fjölda óháðs hugsandi Það er alls ekki nauðsynlegt,
fólks í Canada á þessum tím- samt sem áður> areiðanlega
þeir eru velkomnir þar, og að!um _____ Menn og konur og sfórhættulegt, að fá öðrum í
æskulýðurinn, þráir að bæta hendur umboð ábyrgðarfullrar
og leiðrétta galla hins liðna án sfjórnar.
þess að brjóta niður það varan- Ef ráðgjafar ríkisins eru svo
lega og góða sem i því felst, önnum kafnir, við sín vana-
og án ónauðsynlegs fráhvarfs störf, að þeir hafi engan tíma
frá viðteknu hagsmuna fyrir- afgangs til að takast á hendur
komulagi voru, í tilraunum Þau auka störf sem striðssókn-
vorum til að koma til leiðar in leggur þeim á herðar, þá
meiri vellíðan fyrir meiri fjölda vaeri miklu eðlilegra að þeir
fólks. Þegar eg var kosin leið- fyJgdu dæmi breskra ráðherra
togi þessa flokks, skoðaði eg í því, að taka sér aukahjálp,
þa?5 sem stóran heiður fyrir sem undirskrifstofustjóra, sem
mig. Eg hafði aldrei búist yið störfuðu undir beinu eftirliti
að störf mín hefðu verið svo hlutaðeigandi ráðherra, heldur
áberandi og þýðingarmikil að en að fá í hendur nýskipuðum
skapa þá tiltrú, sem mér er nú rikisþjónum þær skyldur og á-
sýnd. Eg gegndi þessu kalli byrgð, sem aðeins ráðherrun-
einungis í þeirri von að það um einum ber réttur til að fara
gæfi mér tækifæri til viðtæk- með. Þess sem krafist er, er
ari þjónustu, þjónustu á víð- það, að þeir sem bera ábyrgð á
tækara sviði til almennings stefnu stjórnarinnar, svari fyr-
þarfa. Eg hefi aldrei skoðað ir gerðir sínar til þingsins.
opinber embætti annað en Þar til stjórnin hefir gert til-
trúnaðarstarf, og lýsi því yfir raunir til að komast að sam-
fyrir þessari þjóð, að eg skoða komulagi, sem vill ábyrgjast
félagslegu öryggi.
Framkvæmd slikrar stefnu,
gefur fólki á öllum aldri í þessu
landi, akkeri fyrir trú sinni á
þjóðfélagið, og æskulýð þessa
lands gefur það óyggjandi
traust á stofnunum vorum og
stjórnarfyrirkomulagi. Vér vit-
um á móti hverju vér erum að
Skiftið við
Federal Kornhlöður
fyrir verð og þjónustu
& I ÍltSfn..
FEDERRL GRHin LIIRITED
berjast í þessu stríði. En erum I þessa nýju stöðu mína á engan þetta fyrirkomulag, getur hún
annan hátt, en sem trúnaðar- ekki sagt að við höfum reynt
stöðu í þjónustu þjóðarinnar. f að laga vort lýðræöislega fyr
þessu sambandi vil eg geta irkomulag til þess að mæta
þess að eg hefi ekki haft neina stríðsþörfunum. Þar til slíku
persónulega hvöt til að halda hefir verið komið til leiðar,
uppi neinu sérstöku pólitísku hafa stjórnarandstæðingar í
flokksnafni míns flokks né þinginu ekki neitt verulegt
nokkurs annars. Það sem gildi tækifæri til að ynna skyldu
hefir er stefna flokksins. Það sína sæmilega af hendi í þing-
er í hvaða átt stefnt er, sem inu.
þýðingu hefir. Það er undirj Það hefir verið mitt hlut-
stjórn flokksins og afköstum til, skifti í meir en 30 ár, að eiga
almennings velferðar komið, heima og starfa í þeim hluta
að vinna tiltrú og traust í Canada, hvar ekki einungis
hjörtum almennings. | ensku og frönsku mælandi fólk
vér eins vissir að vita hverju
að vér erum að berjast fyrir?
Látum oss gefa hermönnum
vorum, eins og öllum öðrum
canadiskum borgurum, þá full-
vissu, að vér höfum eitthvað
verðmætara, en vér höfum
haft til að berjast fyrir.
Eg hefi látið þessa skoðun
mína í ljósi til að vekja athygli
tilheyrenda minna á því, að
brýn nauðsyn krefst þess, að
komið verði til leiðar betri og
sanngjarnari skiftum við alla,
háa og láa af þjóðinni. Að
býr, heldur og fólk af mörgum
öðrum þjóðernum. Án tillits
til þeirra landa sem það eða
forfeður þess komu frá, er
þetta fólk, ásamt hinum fyrri
landnemum frá Frakklandi og
Brezku eyjunum, án örfárra
undantekninga, einlægt í að
vera gott canadiskt fólk. —-
Stjórnmálamenn vorir verða
þvi að gera sér ljósa þá nauð-
syn, að byggja upp og viðhalda
í þessu landi, anda og hugsjón
sameinaðrar þjóðar. í þessu,
mínu fyrsta ávarpi til allrar
canadisku þjóðarinnar, sem
leiðtogi Progressive Conserva-
tive flokksins, vil eg leyfa mér
að endurtaka það sem eg hefi
sagt við annað tækifæri. Eg
vil hjálpa til að byggja upp
sameinaða canadiska þjóð. Mig
langar til að reyna að hjálpa
canadisku þjóðinni aftur til
þeirrar einingar, sem Macdon-
ald og Cartier gáfu henni í
byrjun, og Laurier svo meist-
aralega varðveitti.
Mig langar til að koma í veg
fyrir þá hneigð til klofnings,
sem er svo hættuleg fyrir
fylkjasambandið. Það er eng-
um hluta þessarar þjóðar til
nokkurs hags, að nú ríkjandi
misskilningur haldist við. Það
er mín trú, að ef lýðræðis fyr-
irkomulag vort á að geta þriiist
í komandi tíð, að það geti ein-
ungis haldist við á grundvelli
lýðræðislegra ákvarðana — og
eg trúi einnig að land með svo
mörgum minni hluta hópum
eins og er í Canada, að hinna
grundvallarlegu minnihluta
réttinda sé fyllilega gætt. Úr-
skurðarvald meirihlutans ræð-
ur í öllum grundvallar atriðum,
en þar verður að vera rúm fyr-
ir umburðarlyndi og réttlæti,
því án þess er fullkomin eining
ómögulegt. Eg trúi á þann
anda er felst í orðum Cartiers,
er hann sagði: “Vér skulum
æfinlega tala ,máli sanngirni,
sannleiks og réttlætis.”
Það má búast við því að sum-
ir hugsi sem svo, þar eg hefi
verið bóndi og mest af mínu
lífi fengist við bændamálefni,
að bændur munu verða sér-
staklega teknir til greina, við
úrgreiðslu þeirra mála sem eg
hefi við að gera. Misskiljið
mig ekki i þessu sambandi. Eg
væri ekki hreinskilinn ef eg
gerði ekki ljósa grein fyrir því
hvert er mitt álit í því sam-
bandi. Þriðji partur þjóðarinn-
ar stundar búskap og aðra und-
irstöðu framleiðslu, sem nær
til allra fylkja Canadá; en hafa
sjaldan, nema á stríðsárum og
ekki ætíð þá einu sinni, fengið
sinn hlut af þjóðarhagnaðin-
um. Svo hefir það verið, svo
umbóta á slíku virðist vera
sanngirniskrafa. Bændalýður
vor er í öllum fylkjunum, og
þeir krefjast ekki meir en sann-
girni mæli með, og það eiga
þeir sanngjarna heimtingu á,
og eg skal gera mitt ítrasta til
að þeim veitist það.
Það sem hver sannur Can-
ada-borgari ætti að leggja
kapp á, er ekki eigin hagnaður,
heldur réttlát viðskifti við alla.
Skifta sem sanngjarnast við
alla hina mismunandi atvinnu-
vegi, og hina mismunandi
hluta er til samans gera þjóð-
arheildina. Það á ekki að koma
til greina hvort menn eru
bændur, iðnrekendur, skrif-
stofuþjónar, bankamenn eða
daglaunamenn, eða hver svo
sem þeirra köllun er, og það
er það sama hvort menn eiga
heima í austur eða vesturland-
inu, í Strandfylkjunum eða
British Columbia. — Það verð-
ur að vera vort augnamið að
sjá um, að eins miklu leiti og
gerlegt er, að öllum stéttum og
deildum sé sanngjarnlega end-
urgoldið fyrir tillag sitt til
þjóðfélags vors. Það eiga ekki
að vera austur Canada-menu
og vestur Canada-menn. Lát-
um oss reyna að komast þang'
að, þar sem við skulum allir