Heimskringla - 13.09.1944, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 13. SEPT. 1944
HEIMSKRINGLA
3. SlÐA
og matreiðslu en flestar þjóðir en
aftur á móti minna til iðnaðar.
Nú eru þeir að gera áætlun
sem hrinda skal í framkvæmd á
næstu 15 árum. Þá hugsa þeir
sér að koma upp orkuverum sem
framleiða alls um 100,000 hö. og
nái til 85% af íbúunum. (Þar sem
þetta er miðað við framleiðsluna
í hinum stóru orkuverum aðeins,
en einka stöðvar ekki taldar má
enda búast við að fáir verði án
rafmagns um 1960 ef þessari á-
ætlun er framfylgt.
Tvær stórar orkustöðvar eru
nú þegar í gangi: í Soginu, fyrir
Reykjavík og umhverfi, og við
Laxá í Þingeyjarsýslu, fyrir
Akureyri og umsveitir. Næst
mun vera hugsað til að koma upp
rafstöð við Gilsárvötn í Norður- j
Múlasýslu, fyrir Austfirði og!
upphéruðin.
Hvað ætla íslendingar að gera
með alla þessa orku? Þeir ætla1
að lýsa hús sín og hrekja frá sér j
skammdegis skugga. Þeir ætla
að ylja sér við rafhitun í vetrar-J
byljum og hafísa nepjum. Þeiri
ætla að láta þessa orku snúa
hverfisteininum, skaka strokkin,'
spinna lopann og bera fréttir frá
Bandaríkjunum, Blálandi, Aust-J
urlöndum og Evrópu út umj
frónska dali og fiskiver. Þeir
ætla að rækta aldin og jarðará-
vexti í vermireitum með að-
streymi þessa afls. Þeir ætla að
geyma kjöt, fisk og garðmat í
kælihúsum með aðstoð þess. —
Þeir reka máske margskonar iðn-
að, er stundir líða, með rafmagni.
Hum! Það hefir nú löngum ver-
ið sagt að Island geti aldrei orðið
iðnaðarland, það skorti hráefni.
Hver veit? Nákvæm rannsókn
á efnaforða Islands hefir aldrei
verið gerð. Sumt vitum við samt
með sannindum. Loftið yfir ís-
landi geymir efni, sem hægt er
vinna til frjófgunar við yrking
landsins og frændur vorir í Nor-
egi hafa sýnt, að með raforku er
hægt að taka tað á tún úr úthafi
andrúmsloftsins. Eða eins og
skáldkonan kemst að orði:
“Mörg er nú sú ráðin rún,
sem rökkrið áður faldi;
guðs frá englum tað á tún
taka þeir nú með valdi.”
Steinlím þyrftu Islendingar
ekki nauðsynlegt að kaupa frá
útlöndum þar sem gnægð af efni
til þessarar framleiðslu er að
finna í landinu. Engin veit
hvaða efni má vinna úr fram-
leiðslu lands og sjávar þegar
þekkingin hefir vísað vegin og
orkan fæst til átaka. Postulíns
og glervörugerð getur eflst í
landinu því kunnugir segja að
gnægð sé þar af góðum leir til
þeirrar iðju.
Já, hver veit hvað upp kann
að koma þegar ljós vísindanna
og ljós rafmagnsins skín yfir
landið og þjóðina.
H. E. Johnson
—Winnipeg, 3. sept. 1944.
Gunnar Hagwall:
NASREDDIN —
HÁÐFUGLINN
ÓGLEYMANLEGI
Gömul, nærsýn kona á mál
verkasýningu: — “Og þetta er
auðvitað eitt af þessum hræði-
legu nýtízku málverkum. Hún
er eins og fuglahræða, myndin
sú arna.”
Málarinn: “O, þetta er nú bara
spegill, kona góð.”
Heimskringla er til sölu hjá
hr. bóksala Árna Bjarnarsyni,
Akureyri, Island.
* * ★
Mikið úrval af nýjum bókum
frá íslandi, nýkomnar í Björns-
son Book Store, 702 Sargent
Ave., Winnipeg.
Það var í ágústmánuði 1402
Ibúar í litla bænum Aksjekir
voru í öngum sínum. Súltaninn
Bajasid, hafði nú beðið algjöran
ósigur fyrir hinum ósigrandi Ti-
mur Lenk frá Samarkand, í stór-
orustu við Angora (Ankara), og
var nú fangi sigurvegarans
Tyrkland hafði gefist upp, og
um sigurvegarann vissu menn a.
m.k. svo mikið, að hann ekki
skaraði fram úr í mildi sinni. En
það versta af öllu var, að hann
hafði sent íbúum í Aksjekir þau
boð, að hann óskaði eftir hug-
uðum og sterkum Tyrkja við
hirð sína, til þess að inna af hendi
verk nokkuð. En hver þorði að
nálgast harðstjórann ?
Samræðurnar voru háværai.
Þeir töluðu allir í einu, komu
fram með tillögur, rifust, sköm-
muðust, pötuðu með höndunum
og hrópuðu Allah!, sóru við
skegg spámannsins og óskuðu
Timur Lenk veg allrar veraldar.
En loks kom einn þeirra með
tillögu, sem allir féllust á. Sendi
nefnd var valin, er lagði þegar
leið sína að litlu, óásjálegu húsi
þar rétt hjá.
Fyrir utan húsið sat litill, mag-
ur maður með illa hnýttan túr-
ban á höfðinu. Hringinn í kring-
um hann sátu nokkrir smástrák-
ar á hækjum sínum. Maðurinn
var Hodsja, kennari, og kendi
þessum smápöttum, sem sátu
þarna í kringum haim. Sýnilegt
var, að hann var ekki strangur
kennari, því að þegar strákarnir
reyndu að gera prakkarastrik.
brosti hann i kampinn, og hafði
sýnilega gaman af hugkvæmi
þeirra. Drengirnir voru einnig
hrifnir af kennara sínum, því að
kennslan var krydduð glensi og
gamni — Túrban kennarans varð
oft skotspónn fyrir glens þeirra.
Kennarinn gat aldrei fengið enda
höfuðprýðisins til þess að vera.
eins og þeir áttu að vera. Fyrir
nokkrum dögum, hafði hann þvi
orðið svo leiður á túrbaninum
að hann fór með hann á mark
aðinn og ætlaði að selja hann þar.
Þar lofaði hann gripmn hástöf-
um, svo að menn tóku að bjóða
í. Einn var það, sem bauð hæst.
En þá hvíslaði eigandinn að hon-
um, að hann skyldi vara sig
Hann gæti aldrei fengið neitt lag
á þennan túrban !
Nafn kennarans var Nasredd-
in. Það var ekki lengra síðan
en í gær, að hann hafði arkað á
markaðinn með asna sem hann
átti, til þess að selja hann. Kaup-
andi gaf sig fram, en asninn gaf
honum þá svo vel útlátið spark
að hann forðaði sjer hið skjót-
asta, bölvandi og ragnandi. Og
Nasreddin mátti labba ' aftur
heim með sinn slæma asna. En
ánægður var hann því að nú gátu
allir séð, hverskonar bestía
þetta var, sem hann þurfti að
dragast með.
En nú nálguðust sendiboðarn-
ir litla hópinn. Sá, sem var fyr-
ir þeim, rak strákana á brott og
gekk fyrir Nasreddin.
“Hodsja,” sagði hann. “Þú ert
hugaður maður og góður Tyrki.
Við erum komnir hingað til þess
að biðja þig að fara á fund Tímur
Lenk.”
Nasreddin var ekki yfir sig
hrifinn af uppástungu þessari, cn
lét samt tilleiðast að fara, eftir
mikið þjark. Og með hjartslætt:
miklum gekk hann nokkrum dög-
um síðar fyrir sigurvegarann.
Timur Lenk var ekkert augna-
gaman. Andlit hans var þannig
að það hefði áreiðanlega skotið
óðum hestum skelk í bringu og
ekki prýddi það innri hugarró.
En kennarinn gerði hvorugt, að
blikna eða blána. Og Timur Lenk
var vitur maður. Hann skildi—
ef hann þá ekki vissi það áður—
að þessi hlægilegi og vesæli mað
ur var hugrakkur. En sterkui
var hann áreiðanlega ekki. Og
skyldu taugar hans þola nokkuð
að ráði? Timur Lenk ákvað að
reyna kennarann.
“Hodsja”, sagði hann. “Eg hefi
heyrt talað um visku þína. Getur
þú sagt mjer, hvert hlutskift
mitt verður á dómsdegi? Fæ eg
pláss í himnaríki eða helvíti”?
Nasreddin hafði svar á reiðum
höndum: “Sannarlega herra
þykir mjer leitt, að þitt konung-
lega hjarta skuli þjást af slíkum
hugsunum. En eftir því, sem eg
í auðmýkt minni veit bezt, þarft
þú hvorki að hafa áhyggjur eða
vera í efa. Þegar Djengis Kahn
dó, var það deginum ljósara, að
hann fór beina leið til helvítis.
Þú getur verið viss um, herra, að
þér er ætlað heiðurssæti við
hliðina á Nimrod, Farao, Alex-
ander og Djengis Kahn !”
Allir viðstaddir hjeldu, að nú
yrði Nasreddin að láta lífið fyrir
dirfsku sína. En, þvílíkt undur!
Timur Lenk rak upp þennan
rokna hlátur. En hann varð
brátt alvarlegur á ný, og skip-
aði að færa Nasreddin út á torg-
ið. Þar varð vesalings kennar-
inn að stilla sér upp við múrinn,
og breiða kápu sína út með báð-
um höndum. Timur Lenk skip-
aði bogaskyttu einni, að skjóta
pílu milli hnjánna á honum.
Nasreddin skalf og nötraði af
hræðslu, og reyndi af veikum
mætti að romsa upp bænumj
þeim, sem hann kunni, en hann
hafði ekki lokið við fyrstu bæn-
ina, þegar pílan skaUst milli
hnjánna á honum, án þess að
skaða hann hið minsta.
Nú fékk önnur bogaskytta
skipun um, að skjóta pílu undir
annan handlegg kennarans. Píl-
an fór í gegnum kápuna, en
snerti ekki handlegg hans. En
þegar þriðja bogaskyttan fékk
skipun um að skjóta pílu í gegn-
um túrban Nasreddin’s, lá hon-
um við yfirliði. En bogaskyttan
sú vissi hvað hún söng, og pílan
flaug í gegnum túrban Nasredd-
ins, áður en hann hafði tíma til
þess a falla í yfirlið.
Nú voru raunirnar á enda, og
menn óskuðu Nasreddin til ham-
ingju, sem reyndi að setja upp
kæruleysissvip. Timur Lenk
hrósaði honum og gaf honum
ríkulegar gjafir. M.a. skipaði
hann svo fyrir að kennarinn
skyldi fá nýja kápu og nýjan
túrban, í stað þeirra er höfðu
eyðilagst.
Kennarinn þakkaði fyrir náð-
ina, en bætti við: “Vildi herrann
þá gjöra svo vel að gefa skipun
um, að eg fengi einnig nýjar nær
buxur.”
“En menn minir staðhæfa, að
pílurnar hafi ekki svo mikið sem*
komið við nærföt
Timur Lenk.
þín,” sagði
“Þú hefir algjörlega rétt fyrir
þjer, herra,” sagði Nasreddin
“En þótt það sjáist ekki utan á,
er eg illilega hræddur um, að1
þær hafi beðið tjón innan á!
Timur Lenk fékk mýtt hláturs-
kast og Nasreddin nýjar nær-
buxur.
Sem herskár og grimmur harð-
stjóri hefir Timur Lenk þolaði
furðanlega gagnrýni á eigin per-
sónu. En annars var stjórn hans
engan veginn mannúðleg. Eitt
hans fyrsta verk var að kalla til
sín landsstjórann í bænum Aks-
iekir, sem hann vissi að var mjög
’-íkur. Hann ætlaði að ásaka
hann fyrir að hafa svikið undir
■=íp skatta. til þess að fá ástæðu
til þess að féfletta hann.
En reikningar landstjórans
voru allir í góðu lagi. Hann hafði
skrifað þá upp á pappaskífu, sem
hann fékk Timur Lenk. En hann
reif strax pappaskífuna í tætlur
og neyddi landstjórann til þess
að borða upp tætlurnar. Og að
bví loknu gat hann féflett vesal-
ings landsstjórann eftir vild
Síðan gerði hann boð eftir Nas-
reddin, því að hann hugði að
kennarinn mundi verða fyrirtaks
skattheimtumaðu r.
Að mánuði liðnum, fékk Nas-
reddin skipun um að leggja fram
reikninga sína. Hann gekk fyrir
Timur Lenk með heljar stóra
pönnuköku, sem þakin var töl-
um. Timur Lenk furðaði sig auð-
vita á þessu uppátæki hans, og
svaraði Nasreddin þá: “Herra
eg bjóst við að fá skipun um, að
borða upp reikningana. Því mið-
ur hefi eg ekki eins sterkan maga
og fyrirrennari minn. Eg er gam-
all og get því aðeins melt pönnu
kökur.”
Allar þessar sögur má enn
þann dag í dag heyra í Tyrklandi.
Þær eru einnig sagðar í Kauka
sus. Hellas og Ungverjalandi, og
hafa meira að segja farið yfirj
alla Norður-Afriku og ná til ^
Sikileyjar og Suður-Italíu. Og(
enn þann dag í dag ferðast memv
til bess að skoða gröf Nasreddins
í Aksjekir.
Því að Nasreddin er engin
ævintýrapersóna. Honum hafa
að vísu verið eignaðar margar
sögur, sem hann á ekkert í og eru
miklu eldri en hann. En að sögn
fróðra manna er það söguleg
staðreynd, að Nasreddin haf
dvalið við hirð Timur Lenk.
Nasreddin var einnig getið í
sambandi við Bajasid súltan, og
er það eigi ólíklegt, að það hafi
einmitt verið hann, sem leiddi'
athygli Timur Lenk að honum
upphafi. Sagt er. að Timur Lenk
hafi dvalið í þrjá daga í Jeni-
sjekir til þess að hlýða á Nas-
reddin, og orðið svo hrifinn af
sögum hans, að hann hafi hlýft
bænum við eyðingu þess vegna.
Því er haldið fram, að Nasred-
din sé fæddur árið 1360. Það er
hrein tilgáta, en getur þó nokk-
urn veginn staðist. Það er aftur
á móti ekki eins trúlegt, þegar
ákafir aðdáendur hans vilja gera
hann að hreinlííum dýrðling, ó-
trúlega vitrum. Sögur þær, sem
af honum eru sagðar, gefa alt
aðra mynd af skapgerð hans.
Þær lýsa honum sem mjög
mannlegum, dálítið grófgerðum
syndara, sem hefir fengið ríku-
lega kímnisgáfu í vöggugjöf, og
hefir glöggt auga fyrir eigin' Hámarksverð á líkkistum.
veikleikum og annara. | Fyrir nokkru var á það minnzt
Nú hló Timur Lenk nærri því
eins mikið, og hann hafði grátið
áður og bauð kennaranum í bað
með sér, en það var mikill heiður
Baðherbergið var hitað upp, og
Timur Lenk vafði sig inn í svo-
kallað “pechtemal” — þ.e. stórt
blátt, ofið teppi, sem vor nútími
myndi nefna baðhandklæði. Var
teppi þetta virt á 100 gullstykki.
Þeir settust nú við baðkerið og
röbbuðu saman. Hinn mongóliski
hershöfðingi var í heimspekileg-
um þenkingum þann daginn, og
því upplagður til þess að skoða
eigin persónu frá öllum hliðum.
Eftir stundarkorn spyr hann þvi
kennarann hversu mikið hann
hefði viljað gefa fyrir sig, hefði
hann verið falur sem þræll.
Frh. á 7. bls.
FRÉTTIR FRÁ ÍSLANDI
En nú skuluð þið fá að heyra. hér í blaðinu, að ríkar ástæður
meira um afrek Nasreddins við^ lægu til þess, að verð á jarðar-
hirð Timur Lenks. Eins og áður förum væri tekið til meðferðar
hefir verið miiist á, var Timur í Viðskiptaráði; enda hefir það
Lenk maður mjög ófríður. Hann gengið svo úr hófi fram, að furðu
var auk þess vanskapaður. Annar sætir.
fóturinn var úr járni og ægilegt Viðskiptaráð hefir nú ákveðið
ör afmyndaði andlit hans. En að líkkistur, aðrar en zink- og
hann var þrifinn og ljet af og til eikarkistur, megi hæst kosta 900
raka höfuð sitt. Dag einn lét kr. og ódýrari gerðir, sem fram-
hann kalla á rakarann og lét leiddar hafa verið, mega ekki
hann raka sig. Þegar rakarinn hækka í verði, nema með sam-
hafði lokið því — honum tókst þykki verðlagsstjóra. Verð á
að raka herra sinn, án þess að zink- og eikarkistum, er einnig
skera hann, og slapp því við að háð samþykki hans.
missa höfuðið — rétti hann Tim-1 Þó ekki sé hér nema um verð
ur Lenk spegil til þess að hann á líkkistum að ræða, horfir það
gæti dázt að árangrinum. Þegar strax til bóta, því það hefir í för
harðstjórinn sá, hversu ljótur með sér mun minni jarðarfara-
hann var, tók hann að veina.! kostnað, en þó er margt athuga-
Siðvenjan bauð svo fyrir, að allir^ vert við hann enn. Væntanlega
skyldu taka þátt í harmakveini verður úr því bætt bráðlega.
herra síns, og hélt það þannig
áfram í nokkrar klukkustundir.
En loks tókst einhverjum hirð-
manni að fá harðstjórann til aðj
—Vísir, 29. júní.
* * *
Áheit á Strandarkirkju.
Patreksfirðingur, kr. 20,00;
gleyma sorgum sínum, svo að kona á Patreksfirði, kr. 50,00; og
hann hætti Öllum kveinstöfum j ónefndur Patreksfirðingur, kr.
Öll hirðin gerði auðvitað hið 20,00.
sama, nema Nasreddin. Hann rak * * +
UPP hvert harmakveinið af öðru Reykvíkingar í innrásarhernum.
svo að undir tók í höllinni. | það er kunnugt, að tveir ungir
“Eg horfði á mig í speglinum,” j Reykvíkingar berjast með Banda
sagði Timur Lenk ásakandi (mönnum í Normandí. Eru það
móðgaður yfir þessum skorti ’á þeir Þorsteinn og Bogi, synir
hirðaga, “og eg, sem er konung-
ur og ræð yfir mörgum þrælum
grét, af því að mér fannst eg svo
Snæbjarnar Jónssonar bóksala.
Þorsteinn hefir verið í brezka
flughernum um talsvert skeið og
ljótur. En hvers vegna hættir hlotið heiðursmerki fyrir vaska
þú ekki kveinstöfum þínum?” I framgöngu.—Tíminn, 18. júlí.
“Herra,” sagði Nasreddin. “Þú1 — ---
sást þig í spegli einu sinni, og VIÐ KVIÐSLITI
það var nóg til þess að þú grést í
tvo tíma. Er þá nokkuð undar-
legt þótt eg, sem horfi á þig allan
daginn, þurfi að gráta dálítið
lengur?”
Til linunar, bóta og styrktar
•eynið nýju umbúðirnar, teyju-
lausar. Stál og sprotalausar. —
Skrifið: Smith Manfg. Company,
Dept, 160, Preston, Ont.
F GREATER r WINNIPEG