Heimskringla - 13.12.1944, Side 1

We lecommend íoi
your approval our
"BUTTER-NUT
LOAF
//
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
LIX. ÁRGANGUR
We recommend tor
your approval our
//
BUTTER-NUT
LOAF"
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
WENNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 13. DES. 1944
NÚMER 11.
Fréttayfirlit og umsagnir
Pear] Harhor-málið
Rannsókn hefir lengi staðið
yhr, sem kunnugt er, út af Pearl
Harbor-skakkafallinu. Yfirmenn
Lersins voru kallaðir heim og
hafa verið marg-yfirheyrðir. —
heim var auðvitað fundið til
Saka, að hafa sofið á verðinum.
Mennirnir eru Maj. Gen. Walter
Short og vara-aðmíráll Hus-
^®nd E. Kimmel. Sérstök nefnd
Ur War and Navy herráðinu hef-
lr haft rannsókn málsins með
höndum. Nýlega hefir nú verið
^lrt, hvers nefndin sé orðin vís-
ari- Lýsir hún þeirri skoðun
flnni yfir, að hún hafi ekki fund-
°fannefnda herforingja seka
Um hirðuleysi, sem höfuðhegn-
lngu sæti eða lífláti (court'-mar-
tial). Nefndin bendir á, að í ljós
hafi komið við rannsóknina, að
misreikningur hafi átt sér stað
hjá herráðinu í Washington eigi
siður en hjá hershöfðngjunum í
earl Harbor, er Japar gerðu
arásina 7. des. 1941. En frekari
uPplýsingar kveðst nefndin ekki
§eta birt um þetta vegna þess
a® það áhræri stríðið of mikið til
Pess. Vérður því ekki frekari
e®a ítarlegri frétta að vænta, fyr
en að stríði loknu.
^anibandsþingi slitið
Lúnginu í Ottawa var slitið
L fimtudag undir eins og at-
vaeðagneiðslu um trauststillögu
lng-stjórnarinnar var lokið.
Um þó tillögu fóru seint og
Slðar meir leikar þannig, að með
sL)órninni urðu greidd 143 at-
kvæði, en 70 á móti.
Tillöguna orðaði stjórnin
Pannig, að “þingið lýsi sig vilj-
U§t til að aðstoða (King) stjórn-
lna í að halda áfram “öflugum
stríðsrekstri”.
öflugi stríðsrekstur hvíldi
fðallega á yfirlýsingu stjórnar-
mnar um, aðhún ætlaði að senda
^ ,000 menn úr innanlandsher
_^anada á vígvöl^, eða út úr land-
Mr. King aðhyltist herskyldu
u°§u mikið til þess, að þetta lið
Ver®Ur bráðlega komið til Ev-
r°Pu.
P
, rakkar undu herskyldu á-
Va&ðinu illa. Af 42 þingmönn-
Ujp '
k Ur Quebec, greiddu 25 at-
. mði á móti Kingstjórinnií en
með henni.
r þetta talið King-stjórninni
1 Jð tap og afleiðingar þess
, efa orðið alvarlegar fyrir hana
^tu kosningum.
C tCing-stjórninni greiddu
' • L1. atkvæði og social credit-
SerUar flestir. Progressive-Con-
k^vative þingmenn greiddu at-
á móti stjórninni.
j .^urinn, sem barg stjórn-
Var CoL Ralston. Hann
o 1 hvorki til hægri né vinstri
íie V^rLst okki umhugað um neitt
cj113 a® varalið skorti ekki
^^nadaherinn handan við haf.
að^K ^ann uökkra von um
Var ÍHg-stjórnin sæi um það,
fy r. ann ánægður og gaf ekkert
£> j*r hvaða stjórn væri við völd.
fr lr hann hafa vaxið” fyrir
frfv!l!1?1St°®u sina- Fyrst og
Ur
emst
reyndist dómur hans rétt-
I^j Urn þorf varaliðs, en skoðun
öðrgS McNaughton röng. í
le U. a£i borfði hann ekki í að
þvígJa-Stöðu Slna 1 sölur fyrir að
læwail yrði sint- í þriðja lagi
greig ann ekki við atkvæða-
^ing~Una agreining sinni og
grej * Persónulega kama til
na 0g veitir stjórninni fylgi,
þegar CanadaJhernum á Frakk-
landi hefir verið trygt varalið.
j Það var málið sem öllu skifti.
Hitt hver með völd fer, er smá-
atriði.
Þetta var eitthvað annað en
vetlingur stjórnarinnar fram
og aftur í málinu.
Af eitthvað 11 breytingartil-
lögum við trauststillöguna, voru
fæstar til greina teknar og aðrar
kveðnar niður. Frá C. C. F. sinn-
um var tillaga samþykt um að
fella þrjú orð úr traustsyfirlýs-
ingunni. Orðin voru: “its policv
of”, þ. e. stjórnarinnar og
breyttu í engu tillögunni. Þakk-
aði King C. C. F. afstöðu þeirra
og þótti það merki um, að bilið
á milli þessara flokka væri óð-
um að minka.
Þegar þingi hafði verið slitið
og sungið God Save The King,
óskuðu liberalar King til lukku
með sigur hans á þessu róstu-
sama þingi.
Ottawa-þingið tekur sér hvíld
til 31. janúar 1945.
Fimm stjórnir falla
Ástandið í Evrópu, bæði í póli-
tískum og efnalegum skilningi
hefir sýnt sig í því, að innan
tveggja vikna eða lítið meira,
hafa 5 stjórnir hröklast frá völd-
um. Þetta eru stjórnir Grikkja,
Itala, Belgíu, Rúmaníu og út-
lagastjórnin pólska í London. En
athyglin hefir þó mest beinst að
Grikklandi. Þar hefir fall
stjórnarinnar leitt til byltingar.
í gærkvöldi (12. des.), var
sagt frá, að byltingamönnum
vegnaði betur en stjórnarsinnum
í Aþenuborg, en það var þar sem
borgarastyrjöldin byrjaði 3. des.
Hófu íbúarnir þá kröfugöngu um
borgina og stefndu að stjórnar-
setrinu. Georg Papandreou,
forsætisráðherra, hafði bannað
kröfugönguna, en uppreistar-
menn hlýddu því ekki. Brezki
herinn í Grikklandi kom stjórn-
inni til verndar, en foringi hans
er Lieut. Gen. Ronald Mackenzie
Soobie. Forustumenn kröfu-
göngunnar voru sagðir sósíalist-
ar og kommúnistar, en mikill
hópur íbúa borgarinnar, og þar
á meðal konur og börn, slóust
með í förina. Hópurinn sleit
strengi, sem strengdir höfðu ver- j
ið yfir göturnar til að hindra|
þar kröfugönguna. Þá gaf yfir-
lögreglumaður, Paunias Ebert,
skipun um að skjóta.
fund með aðalforingjum upp-! inni að óvöru, stjórnarskipun um
reistarmanna, en vinstri menn í i að “öllum sem sýndu nokkra ó-
hópi þeirra voru ósveigjanlegir hlýðni Bandaþjóðahernum (sem
og tókst þar ekki samvinna; I í þessu tilfelli var rauði herinn),
hægri menn þeirra hefðu annars' yrði, stranglega hegnt fyrir það.”
orðið til með að semja.
Með þessu var þó borgara-
styrjöld ekki hafin. En hún
vofði vissulega yfir. Spurningin
var enn, hvort að matvælabirgð-
ir bærust áður en hún braust út.
Nú gerðu uppreistarmenn
verkfall. Og það flýtti ekki
fyrir að bæta úr matvælaskort-
inum, en hins vegar fyrir borg-
araStyrjöldinni. Skip, sem á
höfninni lágu með vörur, urðu
ekki affermd.
Síðan hefir nú bardaginn
harðnað. Og eins og áður er
sagt, vegnar uppreistarmönnum
ennþá betur eftir fréttum að
dæma í gærkvöldi (12. des.).
Að brezka herliðið fór að láta
sig málið skifta, hefir í Englandi
og víðast mælst illa fyrir. En
Churehill, er þátttöku þess réði
í uppreisninni, situr enn við sinn
keip, að svo Ihafi orðið að vera,
segir það hið sama og í Brussel
í Belgíu var gert af Eisenhower
hershöfðingja í uppreistinni þar
og telur það rétt hafa verið. —
Andmælendur hans benda aftur
á, að í Grikklandi sé um alla
þjóðina að ræða, en ekki sér-
staka flokka. Hún kjósi lýð-
veldi í stað konungsvalds, og
eigi fullan rétt á því án erlendra
afskifta.
í morgun berast fréttir af því,
að Bretar hafi sent tvo menn, þá
Harold MacMillan, ráðherra
Miðjarðarhafsmálanna og Field
Marshall Sir Harold Alexander
yfirmann Miðjarðarhafshersins
til Aþenu til að ráða fram úr
málum Grikklands á þann Ihátt
sem þeir sjái bezt henta og
stöðva byltinguna sem fyrst. —
Kvað mönnum þessum hafa ver-
ið veitt mikið vald til að gera
það sem þeim sýnist.
Vonandi er að það beri góðan
árangur.
★
kosningu þessa, er, að Houde var
Eftir aðstjórnIvanoeBonomi|fyrir fáum árum dæmdur til
fell a Italiu, reyndu kommúnist- fangavistar fyrir að andmæla
ar, sósíalistar og actionistar að
mynda stjórn undir forustu
Carlo Sforza geifa, en breZki
sendiherrann, Sir Noel Charles,
var á móti því. Sagði hann Breta
ekki líta á hann sem mann er við
orð sín stæði. Anthony Eden,
utanríkisráðherra, sagði ítali
ekki hafa verið samherja Banda-
þjóðanna í stríðinu og mann sem I helzt í fréttir fært af stríðinu,
færi á móti stjórn sinni, eins og I að Rússar berðust í útjöðrum
Nokkru seinna flutti útvarpið þá
fregn, “að Sanatescu forsætisráð-
herra og alt ráðuneytið hefði
farið frá völdum.” Engar frek-
ari upplýsingar hafa verið birtar
um þetta.
★
Pólsku stjórninni í London
varð það að falli, að The Polish
Committee of National Libera-
tion, hefir nú tekið við stjórn í
þeim hluta landsins, sem leystur
er undan oki Hitlers. Útlaga-
stjórnin í London fær sig hvergi
viðurkenda, ekki einu sinni i
Englandi, og lítur því út fyrir,
að hún sé í andarslitrunum.
★
í Brussel í Belgíu, urðu mikil
Uppþot, er stóðu yfir í tvær vik-
ur. Voru þar verkföll mikil og
mótmæli hafin gegn Pierlot-
stjórninni. En henni var í neðri-
deildinni greidd traustyfirlýs-
ing, með því að herlið Banda-
þjóðanna Ihélt vörð um þinghús-
ið. Atkvæði stjórnarinnar urðu
110, en 12 voru á móti henni. Á
óeirðunum bar ekki mikið út um
landið, en þær voru víðtækar í
borginni. Hrópuðu íbúarnir
hærra en nokkru sinni fyr, eftir
atkvæðagreiðsluna á þinginu:
“Ráðuneyti Pierlots er fordæmt
af fjöldanum.” Höfninni í Ant-
werp var nýlega náð úr greipum
nazista og belgiska þjóðin býst
við matvælum sendum þangað
sem fyrst af Bandaþjóðunum.
Houde kosinn borgarstjóri
í bæjarráðskosningum sem
fóru fram í Montreal í gær; var
Camillien Houde kosinn borgar-
stjóri. Hann hlaut yfir 62,000
atkvæði, en andstæðingur han§,
Adhemer Raynault, er um endur
kosningu sótti, fékk rúm 48,000
atkvæði.
Það sem eftirtekt vekur við
þátttöku í stríði. Hann var þá í
fjórða sinni borgarstjóri í Mont-
real. Nú er talið víst, að viðhorf
hans í stríðsmálum hafi aflað
honum fylgis.
Síðustu stríðsfréttir
Á þriðjudagskvöld var það
nu
Sforza hefði gert, vildu Bretar
ekki sem stjórnara ítalíu. Italir
komu sér saman um að fordæma
I valinn hnigu þá um 20, en;Eden Qg brezku stjórnina fyrir
um 150 særðust. Uppreistar- þetta, en það leið nokkuð þangað
menn báru flagg Grikkja, Breta,
Rússa og Bandaríkjanna.
Þarna byrjaði nú bardagi, er
stóð yifr þrjár klukkustundir.
Eftir þetta var gefin út skipun
um að afvopna uppreistarmenn.
Foringjar þeirra, sem voru sömu
mennirnir og þeir, sem skæru-
hernaði höfðu haldið stöðugt
til þeir gátu sameinað sig um að
mynda stjórn. Hún Ihefir
Búdapest og hefðu mest af Ung-
verjalandi á sínu valdi. Við falli
Búdapest var búist á hverri
stundu. Eftir það verður sókn-
inni beint til Austurríkis og
Þýzkalands.
Á vesturvígstöðvum Þýzka-
samt verið mynduð og er Bon- ] lands er sóknin torveldari. En
omi foringinn. Vinstri flokkar harðir bardagar eru þar háðir og
þingsins flestir, sem að ofan eru i sigrar unnir. En vegna þess hvað
nefndir, mynda stjórnina með j Þjóðverjar hafa þar mikið lið, er
honum.
óframkvæmanlegt
Eftirfarandi tilkynningu birti
stjórnin í Þýzkalandi nýlega:
“Oss þykir fyrir að þurfa að
segja það, að þjóð vor hefir yfir-
gefið stefnuna um nýskipun Ev-
rópu . . . Stefnan er nú sem kom-
ið er óframkvæmanleg.” Göb-
bels, áróðursráðherra bætti við:
Vér lítum engan veginn á oss
(Þjóðverja), sem yfirburða-þjóð
(master race).
Bylur í Toronto
I byrjun þessarar viku snjóaði
svo mikið í Toronto og suður-
hluta Ontariofylkis, að umferð
teptist, ekki einungis járnbrauta
lesta, heldur vagna af hvaða tæi
sem voru. Mjólk varð ekki kom-
ið til bæja og búðir eins og Simp-
son og Eatons í Toronto voru
lokaðar á annan dag. Snjórinn
var 21 þumlung á dýpt. Sex
manns fórust í Toronto og Ham-
ilton, urðu úti. Um leið og upp
stytti, brá til kulda og fjúks.
Segir Bretum til synda
Edward Stettinius, hinn nýi
ríkisritari Bandaríkjanna, var
varla fyr tekin við stöðu sinni,
en hann byrjaði að vara Breta
við því, að vera ekki of afskifta-
sama í pólitík Evrópu.
Blöðum um öll Bandaríkin
þótti matur í þessari fregn og
hafa ef til vill ekki dregið úr
orðum \Stettiniuss því hann lét
blöðin taka við hugmyndinni og
fara með sem þeim sýndist. Á-
stæðan hefir eflaust verið hvern-
ig ástatt var um miðja s. 1. viku
á ítalíu og Grikklandi. Að hinu
leytinu vissu blöðin fyrirfram,
að þeim mun fleiri konungsríki
sem kollvarpast í Evrópu, þeim
mun betur er Bandaríkjamönn-
um skemt.
Þessi knésetning Bretans hefði
nú einu sinni vterið alveg nóg til
að skapa fæð milli Bandaríkj-
anna og Bretlands. En þau á-
ihrif er ekkert að óttast á þessum
tímum, þegar öll pólitísk mál
lanaa milli eru fyrir opnum dyr-
um rædd og orðin að blaðamál-
um undir eins. Enda vakti ekk-
ert slíkt fyrir Stettiníusi.
Hinn nýi ríkisritari er við-
skiftahöldur mikill, hefir verið
stjórnandi og meðstjórnandi
stofnana sem General Motors og
U. S. Steel félaganna. Hann
aflar sér skjótt vinsælda á meðal
almennings, kallar menn að jafn-
aði sínu fyrra nafni, en á eftir að
reyna á hinu víðara sviði hvern-
ig honum tekst að draga hugi
manna að sér.
tJR ÖLLUM ÁTTUM
mannfall sagt meira en fyr sigr-
Umberto krónprins reyndi að ] unum samfara.
færa sér ringulreiðina sem á öllu I Loftárásir á þýzka bæi, eru
uppi gegn Þjóðverjum meðan j var í nyt og rétta við konung-! daglega háðar og stærri en
þeir réðu lögum og lofum í! dóminn, sem í ónáð hefir fallið.1 nokkru sinni fyr. Eru það eink-
Grikklandi, vildu ekki verða við | En það bar lítinn árangur, annan 1 um bæir, þar sem olíuvinsla fer
þessu og var ástæða þeirra fyrir en þann, að konungssinnar og! fram í, sem fyrir ' árásunum
því sögð sú, að þeir óttuðust, að ] lýðveldissinnar börðust á götum verða. Og eitthvað hlýtur und-
núverandi stjórn efldi her um ] úti — sem er nýtt fyrirbrigði í; an að láta, þegar frá 2000 til 4000
sig, eingöngu í því augnamiði, að ] Róm — en getur átt eftir að flugvélar fara af stað, eins og
koma á einræðisstjórn, eins og ] verða alvarlegt. , ! síðustu dagana.
Metaxas hafði gert 1935 og eyði-j Sforza segir Breta á móti sér ! Á Japan eða Tokíó aðallega
lagt lýðveldið. ^ j vegna þess, að hann hafi aldrei \ eru nú iðulega gerðar flugárásir,
Nú bauðst Papandreou-stjórn-I látið eftir Churchill, að vinna að| stundum 3 á dag, en aldrei af
in til að segja af sér og mynda endurreisn konungsdómsins, semj mörgum vélum í einu. Eru Jap-
nýja stjórn. En stjórnarmynd-
un þeirri er ólokið; sex af ráð-
gjöfunum höfðu sagt af sér.
Yfirmaður brezka hersins átti
Churchill hefði gengið á eftir sér, ar að flytja úr borginni hópurp
með að gera. , I saman, eða alt að 20,000 á dag,
* j konur, börn ■ og gamalmenni
í Rúmaníu var útvarpað þjóð- > aðallega.
Það hefir frézt, að McNaugh-
ton hermálaráðherra í Ottawa
muni sækja um þingsæti í North
Gray í Ontario. Kosning fer
fram 5 febrúar. Þingsætið er
autt vegna þess, að heilsa núver-
andi þingmanns, sem var liber-
ali, bilaði og hann sagði af sér
þingmensku. Progressive Con-
servative sækir á móti hermála-
ráðherranum. Hann heitir Gar
field Case og er borgarstjóri í
Owen Sound; hann var útnefnd-
ur áður en vitað var um að Mc-
Naughton sækti.
★ ★ ★
De Gaulle er nýkominn heim
úr ferð til Moskva. Um erindi
hans á fund Stalins, vita menn
ekki annað en að hann óskaði
samvinnu við hann á sama hátt
og við Breta. I Moskva var hon-
um haldin veizla og voru í henni
sendiherrar Breta og Bandaríkj-
anna. D Gaulle hafði með sér
GESTUR FRÁ ENGLANDI
Rev. George J. G. Grieve
prestur Highgate Unitarian
Church, í London, á Englandi
kemur til Winnipeg n. k. mánu-
dag, 18. desember, og verður
gestur Sambandssafnaðarins. —
Hann flytur erindi í kirkjunni
mánudagskvöldið kl. 8 um á-
standið á Englandi, og lýsir af-
stöðu manna og félagsskapa þar
á þessum stríðstímum.
Mr. Grieve hefir ferðast víða
um Bandaríkin og Austur Can-
ada, undir forstöðu Unitara-fé-
lagsins, og alstaðar hefir honum
verið vel tekið. Hann er, auk
þess að vera prestur ofannefndr-
ar kirkju, forseti British Unitar-
ian Service Committee og sú
nefnd tiiheyrir “The Council and
Conference of Britisih Societies
for Relief Abroad”. Auk þess
heldur Mr. Grieve stöðum í ýms-
um öðrum félögum og nefndum
sem unnið hafa að því að rétta
nauðstöddum hjálparhönd, og
talar því af eigin reynslu er
hann lýsir ástandinu í Englandi
á þessum tímum. Hann hefir
stundað nám við Livierpool há-
skóla, við Oxford og við Har-
vard.
Hann hittir nokkra menn við
miðdagsverð á mánudaginn og
einnig aftur á þriðjuöaginn, og
fer svo héðan þriðjudagskvöldið
suður til Ohicago. Hann gistir
hér á Fort Garry Hotel.
eirplötu, sem hann gaf Stalin-
grad í mínningu hinnar frægu
varnar borgarinnar.
I þessari ferð heimsótti De
Gaulle Farouk Egypta-konung
og Reza Pahlevi í Teheran.
F.O. E. Eyjólfson
Á meðal flugmanna, sem
heiðraðir voru nýlega með Di-
stinguished Flying Cross og frá
Manitoba eru, var nafn eins Is-
lendings, F.O. Ernie Eyjólfson
frá Otto, P.O., Man.
Dánarfregn
Föstudaginn 8. des. var Jón
Einarsson Vestdal jarðaður við
Lundar. Hann dó 4. des. í Win-
nipeg, 81 árs að aldri. Útförin fór
fram frá Sambandskirkjunni á
Lundar. Séra Philip M. Péturs-
son jarðsöng og var aðstoðaður
af séra Halldóri E. Johnson. —
Hins látna verður nánar minst
síðar.