Heimskringla - 13.12.1944, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 13. DES. 1944
HEIMSKRINGLA
V
5. SIÐA
JL
I
FRú SIGRÚN PÁLS- ,
DóTTIR BLÖNDAL
Laugardagskvöldið 2. desem-
ber barst mér svohljóðandi sím-
skemti frá Islandi:
“Sigrún systir mín dó 28.
nóvember.
Guttormur Pálsson”
Þetta skeyti segir lát frú Sig-
rúnar Pálsdóttur Blöndal, skól-a-
stýru á Húsmæðraskólanum á
Hallormsstað í Skógum.
Með Sigrúnu er fallin í val
gáfaðasti kvenskörungur á Aúst-
urlandi og líklega þótt víðar
v*ri leitað. Er hætt við því að
með dauða hennar sé líka höggv-
það skarð í stjórn skólans á
Hallormsstað, sem seint verður
^ylt, enda var skólinn andlegt
íósturbarn Sigrúnar fyrst og
tremst og augasteinn hennar. En
svo hefir sagt mér maður, sem
nákunnugur er skólum og skóla-
málum á Islandi, að skólinn á
Hallormsstað hafi mjög borið af
oðrum alþýðuskólum íslenzkum
1 niyndarbrag og þakkaði hann
það eingöngu skörungsskap og
úyggindum skólastýrunnar.
Sigrún heitin var borin og
barnfædd á Hallormsstað (1883).
Foreldrar hennar voru Páll Vig-
fússon cand. phil. bóndi á Hall-
ormsstað og Elízabet Sigurðar-
úóttir prests Gunnarssonar á
Hallormsstað. Bróðir sr. Sigurð-
ar, afa Sigrúnar, var Gunnar á
Hrekku, afi Gunnars Gunnars-
.sonar sksálds. iEn faðir Páls
Aigfússonar, var, Vigfús prestur
Guttormsson prests að Valla-
nesi, Pálssonar prests að Val-
þjófsstað, Magnússonar lög-
réttumanns að Brennistöðum. —
Hjörg Stefánsdóttir hét fyrri
kona sr. Vigfúsar, áttu þau mörg
börn, en upp komust aðeins Páll
úóndi á Hallormsstað, er ekki
varð langlífur (d. 1884)1) og sr.
öuttormur Vigfússon, síðast
Prestur í Stöð, er varð allra
Presta elztur á sínum tíma, lat-
Joumaður mikill og kennari á-
§ætur, og fjörmaður fram á elli-
ar- Seinni kona sr. Vigfúsar var
^uðríður Jónsdóttir bónda á
Gilsá í Breiðdal; þeirra sonur
Var Björgvin Vigfússon, síðast
sýslumaður á Efra-Hvoli í Rang-
árvallasýslu.
' Páll Vigfússon varð, sem sagt
ekki langlífur (1851-85)2). Hann
kjó á Hallormsstað og var
1884 ritstjóri Austra, fyrsta
ölaðs er ú); kom á Austurlandi.
Þau Elízabet áttu tvö börn að-
eins: Sigrúnu og Guttorm, sem
ennþá er skógarvörður á Hall-
°rmsstað. Þau systkinin ólust
uPp á Hallorm'sstað, hjá móður
Slnni. Munu þau snemma hafa
°rðið elsk að staðnum, enda er
forvelt að hugsa sér yndislegri I
stað á Islandi en Hallormsstað í
^kógum. Þar var þá, og er enn,
**sti skógur á landinu, og þegar
t>au systkinin voru að alast upp
Var hann betur meðfarinn held-
11 Svo Óðinn 2:77.
2) Svo H. Herm.
^úmsskeið til sölu
við fullkomnustu verzlunar-
skóla í Winnipeg. Upplýsingar
gefur:
The Viking Press Ltd.
853 Sargent Ave., Winnipeg

þJóÐRÆKNISFÉLAG
ISLENDINGA
por«eti: Dr. Richard Beck
University Station,
v«rand Forks, North Dakota
Allir Islendingar í Ame-
Hku ættu að heyra til
Pjóðrœknisfélaginu
^fsgjald (þar með fylgir
. félagsins ókeypis)
♦A-U0, sendist fjármálarit-
P^.Guðmann Levy, 251
J^byst., Winnipeg, Man.
ur en skógar víðast hvar annars-
staðar, sökum þess að Páll, faðir
þeirra, og sr. Sigurður Gunnars-
son, afi þeirra, höfðu haft meiri
skilning á því að vernda skóginn
en flestir aðrir. Þessi skilningur
þeirra mun hafa verið nálega
eins dæmi á þeim timum, en hitt
var ekki eins dæmi að bókmenta-
legur áhugi lifði og glæddist á
prestsetrum í landinu. Senni-
lega hefir sr. Sigurður Gunnars-
son þó verið nokkuð óvenjulegur
einnig í þeim efnum; hann lét
ekki við það lenda að vera þjóð-
málaskörungur og héraðshöfð-
ingi, heldur fékst hann einnig
við útgáfu tímarits (elzta Iðunn)
og bar það við að skrifa skáld-
sögur, og var sú list þá mjög í
bernsku. Þjóðrækni og ætt-
jarðarást hefir því verið mjög
föstum rótum sett á Hallorms-
staðaheimilinu, þegar þau syst-
kinin voru að alast upp, og ekki
minkaði hún, þegar þau uxu upp
og tóku að afla sér mentunar.
Tíminn um og eftir aldamótin
fram undir stríð var tími mikilla
vona og stórra hugsjóna. Flest
var að vísu ógert, en nú hylti
undir möguleika á því að koma
hugsjónum í framkvæmd. Þau
systkinin fóru bæði til Danmerk-
ur á þessum árum, Guttormur
til þess að búa sig undir lífsstarf
sitt, skógarvarðarstöðuna, er
hann tók við 1909, Sigrún til að
menta sig bæði til munns og
handa, eins og það var þá kállað.
Hún mun hafa verið á danska
lýðháskólanum í Askov og þar
nam hún eigi aðeins bókleg fræði
heldur lagði hún líka stund á
vefnað. Sennilega hefir þá þeg-
ar vakað fyrir henni að endur-
reisa heimilisiðnað á Islandi.
Heimilisiðnaður, einkum tóvinna
stóð með miklum blóma á Hér-
aði, ekki sízt í Fljótsdal og Skóg-
um á uppvaxtarárum hennar.
En eftir því sem fólkið fækkaði
í sveitunum varð erfiðara að
halda henni uppi. Sigrún hefir
sennilega litið svo á að með
nýjum og bættum aðferðum
væri unt að vekja áhuga ungra
og efnilegra bændadætra á
heimilisiðnaði, enda reyndist
mörg heimasætan fús til að læra
hina fögru vefnaðarlist, eftir að
Sigrún fór að halda námsskeið í
þeim fræðum. En vefnaðurinn
nýji var aðeins einn þáttur í
þeirri heimilismenningu, sem
Sigrúnu mun hafa dreymt um að
skapa ekki aðeins í nágrenni
sínu, iheldur einnig á öllu land-
inu. Þessvegna þykir mér ekk-
ert sennilegra en að Húsmæðra-
skólastofnunin á Hallormsstað
hafi verið lengi í hug hennar
áður en að hún kom loks til
framkvæmda.
Eftir að Sigrún kom Iheim
fékst hún bæði við heimilis-
kenslu (m. a. hjá Björgvin Vig-
fússyni frænda sínum) og kenslu
á vefnaðarnámsskeiðum. Um
vefnaðarnámsskeiðin og um
heimilisiðnað yfirleitt skrifaði
hún í Hlín3) 1917 og 1918. Það
ár giftist hún Benedikt Blöndal,
búfræðingi, er þá um nokkur ár
hafði verið kennari á Eiðum. En
árið eftir var Eiðaskóla breytt í
alþýðuskóla, og réðust þau hjón-
in þá þangað sem kennarar. Eft-
ir nokkur ár fóru þau þó þaðan
og settust að í Mjóanesi, þar
sem þau bjuggu búi sínu en
héldu líka uppi skóla á sinn eigin
reikning. Þaðan fluttust þau svo
að Hallormsstað, þegar Hús-
mæðraskólinn var stofnaður þar
(1930). Fám árum síðar misti
Sigrún mann sinn, er hann varð
úti með voveiflegum hætti á Þór-
dalsheiði. Þau hjónin höfðu átt
einn son er Sigurður heitir. En
þótt missir mannsins væri þung-
bær, þá hélt Sigrún uppi sömu
rausn um skólastjórn og búskap
til dauðadags.
Þau hjón Benedikt Blöndal og
3) 1 Hlín á hún síðar margar
greinar um áhugamál sín: vefn-
aðinn, heimiliðiðnaðinn, og
mentun kvenna.
Sigrún voru lík í því að bæði I
voru afbragð annara manna að í
gáfum. En í skaplyndi voru;
þau mjög ólík. Blöndal var
hverjum manni kátari, æringi
hinn mesti, en þó enginn veifi-
skati. Sigrún var alvarleg og
þung á brún og ströng ef því var
að skifta. Hún hafði frá æsku
óvenjulega skær og hvöss blá
augu. Andlitið og svipurinn var ;
ekki ólíkur Sigríði Undset. Sig-
rún var feitlagin og gerðist |
snemma þungfær nokkuð. En
þótt þau hjón væru ólík um
margt, iþá voru þau sama sinnis
um áhugamálin: mentun unga
fólksins og áhuginn á því að.
vekja unga fólkið til ástar á'
heimilinu og ástar á ættjörðinni. i
Þau hjón áttu ágætt bókasafn, |
sem Blöndal mun aðallega hafa ®
safnað, sennilega bezta safn á
Austurlandi.
Minning þeirra hjóna mun
lengi uppi verða.
Stefán Einarsson
BÓKASAFN “FRóNS”
Skráning bóka lestrarfélags-
ins er nú lokið, að mestu, og
bókalistinn prentaður, og verður
safnið opnað til útláns, sunnu-
daginn þann 17. des., á vanaleg-
um tíma að morgninum, eða frS
kl. tíu til tólf.
Margar nýjar, dýrar og góðar
bækur hafa verið keyptar d safn-
ið, nýverið sem auka mun á-
nægju fólks að lesa.
En það skal tekið hér fram, svo
engum misskilning valdi, að
strangara eftirlit verður með út-
láni bóka úr safninu, hér eftir en
verið hefir. Fólk fær ekki að
hafa bækurnar vikum saman og
jafnvel mánuðum saman endur-
gjaldslaust, og lána þær til
kunningja sinna og vina. Það
verður hver að greiða 5 cent á
dag fyrir hverja bók, sem hann
ekki skilar á réttum tíma. Að
öðrum kosti missir sá eða sú rétt
til þess að fá lánaðar bækur úr
safninu.
Annað. — Notendur bóka-
safnsins hafa — sumir hverjir —
vanrækt þá sjálfsögðu skyldu,
að fara vel með bækur safnsins.
Það virðist ekkert hugsa um þá
erfiðleika sem við er að%stríða
fyrir nefndina, að fá bækur frá
Islandi, og það mikla verð, sem
greiða verður fyrir þessar bæk-
ur, auk árlegs kostnaðar til við-
halds mörgum hundruðum bóka.
Hér eftir verður því lántakandi
að greiða skemdir á bókum
“Fróns”, eftir mati bókanefndar
og bókavarðar. Ennfremur verð-
ur engin framlenging gefin á
nýjum bókum. Er það gert til
þess, að sem lfestir meðlimir
safnsins fái tækifæri að lesa bók-
ina á árinu.
Hver sem fær bækur lánaðar
úr safninu verður að kaupa bóka-
listann, sem kostar 25 cent. Eru
allir beðnir að hafa þetta í huga
þegar þeir koma næst, að fá lán-
aðar bækur úr safninu.
Mörgum kann að þykja reglur
þær, sem hér um ræðir, nokkuð
strangar og ósanngjarnar. Eg
hygg það verði aðeins fyrst í
stað. Þegar fólk fer að hugsa
málið rólega, kemst það að þeirri
niðurstöðu, að hér sé ekki um ó-
sanngirni að ræða.
Enginn félagsskapur getur
þrifist til lengdar, nema því að
eins, að hann fylgi lögum, stund-
vísi og reglu. Sé eitthvað af
þessu brotið, eða trassað, verður
að fylgja því strangar fram næst,
til þess, að koma öllu á réttan
kjöl aftur, ef hægt er. Vilji fólk
ekki sjá nauðsyn þess, að svo sé
unnið og starfað til uppbygging-
ar, er hugsun þess að úreldast
og máttur þess til manntaks og
samhéldni að þverra. Er hætt
við að félagsskapur, sem af þess-
konar kvillum þjáist, eigi sér
ekki langan aldur, verði ekki
gerðar einhverjar betrunar til-
raunir, áður en það er oft seint.
Fyrir hönd Frónsnefndarinnar,
Davíð Björnsson
PERCIVAL INDRIÐI
INDRIÐASON
17. okt. 1897 — 7. nóv. 1944
að ræða, og úr því fór honum
smá hnignandi og þjáðist mjög,
þar til að hann fékk lausn frá
öllum sínum meinum. Vinir
hans, hinir mörgu, eru allir
þakklátir þeirri hvíld sem hann
hlotnaðist, en undantekninga-
laust sakna hans, eins og sást
bezt af því hve margir komu
saman í kirkjunni til að kveðja
hann er útför hans fór fram. —
Hann hafði unnið sér miklar vin-
sældir og mun minning hans lifa
lengi í hjörtum allra sem hann
umgekst. Verði minning hans
ætíð blessuð, og guði sé lof að
slíkir menn og hann hafa lifað.
P. M. P.
FJÆR OG NÆR
Eftir langvarandi og þungbær-
an lasleika, andaðist Percival
Indriði Indriðason á heimili
sínu, í Oavalier, N. D., 7. nóv-
ember, 1944, aðeins 47 ára að
aldri. Háttvirtur og mikilsmet-
inn af öilum sem þektu hann,
var fráfall hans öllum mikið
sorgarefni, en þó hlezt föður
hans og bræðrum, konu og börn-
um. Útförin fór fram frá Trin-
ity Evangelical Ghurch í Caval-
ier og tóku þátt í athöfninni
prestur safnaðarins þar, Rev. Ira
E. Herzberg og séra Philip M.
Pétursson frá Winnipeg. Fjöldi
fólks var viðstaddur, svo að
kirkjan var þéttskipuð í bæði
efri og neðri salnum. 1 neðri sal
hennar var gjallarhorn til þess
að sá fjöldi vina sem þar var,
gæti einnig fylgst með athöfn-
inni. Og bar þessi fjöldi fólks
vott um það í hve háu áliti Perci-
val var og hve mikilsmetinn.
Foreldrar hans voru Kristján
Indriðason, sem lifir son sinn,
og er til heimilis við Mountain,
N.D., og Sigríðar sál. kona hans,
dóttir Brynjólfs Brynjólfssonar,
ættuð frá Gilsbakka í Austurdal
í Skagafjarðarsýslu, og komin
af hinni svokallaðri Skjalda-
staðaætt. En Kristján er ættað-
ur frá Illugastöðum í Ljósavatns-
skarði í Eyjafjarðarsýslu.
Kristján og Sigríður (d. 7. okt.
1918) eignuðust fimm syni, og
var Percival elztur þeirra. Hin-
ir bræðurnir eru allir á lífi og
hinir efnilegustu menn, sem þeir
sækja til ætta sinna, beggja
megin. Þeir eru Margnús Brynj-
ólfur, Skafti Thórarinn, Kristján
Brynjólfur og Stefán. Þessir
bræður voru allir viðstaddir út-
för bróður síns og hafa látið í
ljósi sérstákt þakklæti við föður
sinn, fyrir alt það sem hann gerði
fyrir þennan elzta bróður, í hans
löngu legu og sjúkcfómi. —
Hann var ósérhlífinn og vakti
yfir honum og veitti honum
margvíslega umönnun, langt
fram yfir það, sem jafnvel skyld-
leikinn krafðist, en sem hann á
heiður skilið fyrir, og ástvinir
hins látna, og helzt bræðurnir
eru honum sérlega þakklátir fyr-
ir.
Percival heitinn var fæddur á
Mountain, N. D., 17. október,
1897, og ólst þar upp. En nú í
mörg undanfarin ár, hefir hann
átt heima í Cavalier, þar sem
kona hans, Adeline Hartje Ind-
riðason og fimm börn þeirra
dvelja. Elzta barn þeirra, son-
ur, Russell Jerome, er í sjóliði
Bandaríkjanna, og s. 1. 25 mán-
uði hefir verið á stríðsstöðvun-
um í Miðjarðarhafinu og At-
latnshafinu, en hann var kom-
inn heim nökkrum dögum áður
en faðir hans dó, og gat þannig
verið hjá móður sinni og syst-
kinum til að hugga og styrkja á
þeim erfiða tíma. Hin systkinin
eru Jean, Duane Percival.
Joanne og Dennis Lee.
Fyrir tæpu ári leitaði Percival
lækninga í Rochester, Minn., á
Mayo stofnuninni þar. En þær
tilraunir, sem þar voru reyndar,
tókust ekki, og brátt var séð að
um raunverulegan bata var ekki
Jólakort
Mikið og fallegt úrval af ís-
lenzkum og enskum jólakortum.
Óvíða fallegri kort á boðstólum.
Komið og skoðið þau. Islenzk
kort 15c, eða $1.80 dúsínið, póst-
frítt út um land.
Ensk kort á 5c, lOc og 15c.
Björnssons Book Store
702 Sargent Ave., Winnipeg
★ ★ ★
Útsölumenn Ferðahugleiðinga
S. Thorkelssonar
Björnsons Book Store, Winnipeg
Ingvar Gíslason, Steep Rock,
Man.
G. Lambertsen, Glenboro, Man.
Elías Elíasson, Winnipeg
Jóh. Einarsson, Calder, Sask.
S. S. Anderson, Kandahar, Sask.
Rósm. Árnason, Leslie, Sask.
John Jóhannsson, Elfros, Sask.
Magnús Elíasson, Vancouver
Guðm. Þorsteinsson, Portland,
Ore.
Jónas Sveinsson, Chicago, 111.
J. J. Straumfjörð, Blaine, Wash.
S. J. Mýrdal, Point Roberts,
Wash.
Kr. Kristjánsson, Garðar, N. D.
H. Hjaltalín, Mountain, N. D.
Jón Guðmundsson, Hallson, N.D.
J. E. Peterson, Cavalier, N. D.
J. J. Middal, Seattle, Wash.
Skafti Sigvaldason, Ivanhoe,
Minn.
» ★ *
Heimskringja á fslandi
Herra Björn Guðmundsson,
Reynimel 52. Reykjavík, hefir
aðalumboð fyrir Heimskringlu á
Islandi. Eru menn beðnir að
komast í samband við hann, við-
tríkjandi áskriftar-gjöldum, og
einnig allir þeir sem gerast vilja
kaupendur hennar, hvar sem er
á landinu.
Hr. Guðmundsson er gjaldkeri
hjá Grænmetisverzlun ríkisins,
og þessvegna mjög handhægt
fyrir borgarbúa að hitta hann
að máli.
★ ★ ★
Kvenfélag Sambandssafnaðar
er að undirbúa matsölu, sem
haldin verður laugardaginn 16.
des. kl. 2 e. h. og að kvöldinu.
KAUPIÐ HEIMSKRINGLU
bezta íslenzka fréttablaðið

WAR SAVINGS
CERTIFICATES
Manngildið
Aldrei hefir verið eins nauðsynlegt og ein-
mitt nú, að hafa verzlunarskóla mentun,
og það fólk sem hennar nýtur hefir venju-
lega forgangsrétt þegar um vel launaðar
stöður er að ræða.
Vér höfum nokkur námsskeið til sölu við
fullkomnustu verzlunarskóla í Winnipeg.
Spyrjist fyrir á skrifstofu vorri þessu
viðvíkjandi, það margborgar sig.
^llte 'Uihi+tcj, P*ieAsi jHinuted
Banning og Sargent
WINNIPEG :: MANITOBA
Manitoba Department of Agriculture & Immigration
Prepare Poultry Properly fcr Mcilíet
Considerable money is being lost by Manitoba farm-
ers because their poultry are being poorly prepared for
market. Carload lots can be shipped interprovincially
only on grade; and badly prepared birds cannot be graded.
The most common defects are these:
Blood is left in the mouth—This should be thoroughly
washed away with warm water before the birds
cool.
1.
2. Feet are Dirty — The feet should be washed clean.
3. The Vents are Not Empty — Matter left in the vent
spoils the bird. Empty everý vent.
4. Feathers are not Picked Completely — No feathers
whatever should be left on any part of any bird.
Regulations made under the “Live Stock and Live
Stook Products Act”, a Dominion law, cover all of these
points.
TO NEGLECT THESE REQUIREMENTS IS TO
LOSE MONEY NEEDLESSLY
D. L. CAMPBELL,
Minister of Agriculture and Immigration
—December, 1944.