Heimskringla - 03.01.1945, Qupperneq 2

2. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 3. JAN. 1945
FRÉTTIR FRÁ ÍSLANDI [
Vi^skiftaráðstefnan
verður í New York
Fulltrúar Verzlunarráðs ís-
land á ráðstefnu Alþjóða verzl-
unarráðsins, sem haldin verður
í New York dagana 8.—18. nóv.,
eru farnir vestur um haf fyrir
skemstu.
Fulltrúarnir eru fimm að tölu.
Hallgr. Benediktsson,. Eggert
Kristjánsson, Magnús Kjiaran og
Haraldur Árnason. Ennfremur
fór dr. Oddur Guðjónsson vest-
ur á vegum Viðskiftaráðs. Mun
dr. Oddur verða ráðunautur
nefndarinnar þá daga, sem ráð-
stefnan stendur yfir.
Ráðstefnuna átti í upphafi að
halda í Atlantic Cityr en þar
sem skemdir urðu allmiklar þar
í borg af völdum fellibyls, var
ráðstefnan flutt til New York.
í>rír fulltrúanna fengu flug-
verð vestur um haf fyrir tilstilli
hersins, en þeir Oddur og Hall-
grímur fóru sjóleiðis vestur.
—Vísir, 4. nóv.
★ ★ *
Verzlunarjöfnuðurinn óhagstæð-
ur um 6.7 miljónir króna
Verzlunarjöfnuðurinn í sept.
mánuði s. 1. var óhagstæður um
1.2 milj. kr., en í fyrra var verzl-
unarjöfnuðurinn í sama mánuði
óihagstæður um 4.6 milj kr.
Alls var flutt inn í sept. mán-
uði í ár fyrir 27.5 milj. kr., en út
fyrir 26.3 milj. kr. Mest var
flutt út af síldarolíu eða fyrir
10.7 milj. kr., ísfiskur fyrir 6.7
milj. kr., síldarmjöl fyrir 3.8
milj. kr., frystur fiskur fyrir 2.0
milj. kr. og lýsi fyrir 1.6 milj. kr.
Innflutningurinn til sept. loka
í ár hefir samtals numið 183.6
milj. kr., en 178.9 milj. kr. á
sama tíma í fyrra. Útflutning-
urinn hefir verið samtals 176.9
milj. kr. níu fyrstu mánuði þessa
árs, en nam á sama tíma í fyrra
174.2 milj. kr. Heildar-verzlun-
arjöfnuður níu fyrstu mánuði
þessa árs er því óhagstæður um
6.7 milj. kr., en var óhagstæður
’ á sama tíma í fyrra um 4.7 milj.
kr.—Vísir, 4. nóv.
★ ★ ★
Islendingar á flugmála-
ráðstefnunni
Flugmálaráðstefna sú, sem
Bandaríkin boðuðu til í Chicago
er nú hafin.
íslendingar senda fjóra full-
trúa á ráðstefnuna, Thor Thors
sendiherra, sem er formaður ís-
lenzku nefndarinnar, Agnar Ko- ■
foed-Hansen, tekniskur ráðu-
nautur, Guðmundur Hlíðdal
póst- og símamálastjóri og Sig-
urður Thoroddsen verkfræðing-
ur.
Á fyrsta fundi ráðstefnunnar
var Thor Thors kosinn í nefnd,
sem ákveður fundarsköp ráð-
stefnunnar.—Vísir, 4. nóv.
★ * *
Sigurður Kristjánsson sæmdur
stjörnu stórriddara hinnar
íslenzku Fálkaorðu
Forseti íslands veitti að til-
lögu orðunefndar Sigurði Kristj-
ánssyni fyrv. bóksala stjörnu
stórriddara hinnar íslenzku
Fálkaorða, hinn 23. þ. m.
Sigurður hefir unnið íslenzkri
bókaútgáfu mikið gagn og stuðl-
aði meðal annars að því með ó-
dýrri heildarútgáfu íslendinga-
sagnanna, að þær urðu almenn-
ingseign. * *
Eins og kunnugt er átti Sig-
urður Kristjánsson níræðfsaf-
mæli nú fyrir skömmu og er
þessi aldraði sæmdarmaður
vissulega vel að þessum heiðri
kominn.—Alþbl. 1. okt.
★ ★ ★
Vísitalan 271 stig.
Kauplagsnefnd og Hagstofa
Islands hafa reiknað út vísitölu
síðasta mánaðar og reyndist hún
vera 271 stig.
Hefir vísitalan lækkað um 1
stig frá næ9ta mánuði áður því
þá var hún 272 stig.
—Vísir, 4. nóv.
★ ★ ★
Nýtízku skipasmíðastöð
er nauðsyn
Eitt af þeim stórmálum þjóð-
arinnar, sem aldrei hefir verið
neinn gaumur gefinn, er að hér
verður að rísa upp nýtízku skipa -
viðgerðarstöð, með fullkomnum
og nýtízku tækjum, sem fyrst og
fremst verður að geta fullnægt
þeim þörfum skipaviðgerða, sem
fyrir liggur á hverjum tíma.
Ef íslenzka þjóðin á að heita
og vera sjálfstæð þjóð, þarf hún
að koma sér upp öflugum skipa-
stóli. Og það verður að halda
þessum skipastóli við og endur-
bæta hann eftir þörfum. En það
verður ekki hægt sem skyldi, ef
ekki eru fyrir hendi aðstæður,
sem gera það mögulegt. Hér
verður að koma upp fullkominni
skipasmíðastöð, sem fyrst og
frernst getur annast viðgerðir og
brfeytingar á skipum, og svo í
framtíðinni smíðað skip bæði úr
járni og tré, eftir því sem reynist
bezt fyrir íslenzka fiskimenn.
Það er margra álit, að ef skipin
væru bygð hér, myndu þau
henta betur þeim skilyrðum, sem
við höfum, en annars. Það er
einnig víst, að hægt er að ná
sama árangri hvað afköst snertir
og náðst hefir hjá öðrum þjóð-
um. Þar við bætist gífurleg at-
vinnuauknihg fyrir f jölda iðnað-
armanna og verkamanna í heild,
og um leið sparað stórfé í erlend-
um gjaldeyri. Ekki þarf að ef-
ast um að íslenzkir menn, sem
koma til með að vinna við slíka
skipasmíðastöð, verði neitt af-
kastaminni en erlendir menn,
undir sömu kringumstæðum, þar
með er átt við að þeir ihafi þau
tæki, sem nútíma skipasmíða-
stöð þarfnast, og svo auðvitað
góða stjórn.
Nú hefir verið stofnað hér í
Reykjavík nýtt félag, sem heitir
Skipanaust h.f., og ætlar að hef ja
undirbúning að slíkum fram-
kvæmdum. Kom þar í ljós við
stofnun þessa félags, greinilega
hvað stofnendur voru samtaka.
Eg er í vafa um, hvort nokkurn-
tíma hafi verið stofnað hér fyrir-
tæki, og sízt svo stórt, þar sem
allir voru sem einn maður um
stofnunina, eftir að hafa kynt
sér verkefni þess.
Þegar svo langt er komið sem
hér, að hópur manna hefir tekið
sig saman um að hrinda þessu
mikla nauðsynjamáli í fram-
kvæmd, sem 'hér er um að ræða,
er það von mín og þeirra manna,
sem hér eiga hlut að máli, að
það mæti jafn glæsilegum mót-
Conservation o£
Materials
Lack of materials and labour, coupled with a
recent Government order limiting the supply of
carton materials, has made necessary the re-use of
cartons.
When you get deliveries encased in a re-used
carton you will know that the Breweries are co-
operating with the Government in an effort to con-
serve materials and labour.
DREWRYS...

FLUTNINGAR SÆRÐRA VESTUR AFRÍKU HERMANNA
Mynd þessi er tekin af liðsforingja í Kaladan dalnum í
Burma, þar sem 81. Vestur Afríku h'erdeildin hefir verið síðan
ásóknin hófst þar. Það verður að flytja alt í loftinu til þess-
ara manna, því allar aðrar leiðir eru ófærar, og engin önnur
sambönd við umheiminn. Þeir brutust í gegnum hina þykku
frumskóga og stór ár þar til þeir lentu þar sem ákveðið var.
Matur, skotfæri, umbúðir o. s. frv., er alt flutt loftleiðis,
einnig særðir menn teknir þaðan svo hægt sé að veita þeim
betri hjúkrun. Myndin sýnir hvar verið er að gefa særðum
manni fyrstu hjálp. Fallhlíf er notuð sem skýli yfir höfðum
þeirra.
tökum hjá ráðandi mönnum
þessa bæjar, svo og hjá hafnar-
nfefnd, sem einnig verður að
leggja sitt til málanna.
Sig Sveinbjörnsson
—Vísir, 7. nóv.
★ ★ ★
Æfisaga Einars Jónssonar mynd-
höggvara væntanleg á næstunni
í útvarpinu hefir undanfarin
kveld verið auglýst, að væntan-
leg sé bráðlega á bókamarkað-
inn æfisaga EinarS Jónssonar,
myndhöggvara.
Vísir hefir snúið sér til stjórn-
ar útgáfufyrirtækisins, Bókfells-
útgáfunnar, og tekist loks að fá
hjá henni nokkrar upplýsingar
um ritverk þetta. Eins og menn
vita, er Einar Jónsson hlédrægur
maður og útgefendum er ljóst að
hann vill ekki láta hafa hátt um
þetta verk, frekar en önnur, sem
hann hefir af hendi leyst.
Hér er um tveggja binda verk
að ræða og heitir það fyrra
“Minningar”. Þar kennir margra
grasa eins og vænta má. Þar eru
meðal annars minningar um
búnaðarhætti í sveit listamanns-
ins, þegar hann var í æsku, hann
getur ýmissa manna, sem hann
kyntist og urðu minnisstæðir og
lýsir hvernig hugur hans hneigð-
ist að listinni. Sá hann þá m. a.
ýmiskonar myndir í kvistunum í
veggjunum heima á bæ foreldra
sinna.
Þá er sagt frá utanlandsferð-
um hans, kynnum þar af ýmsum
íslendingum og erlendum mönn-
um, sem nú eru frægir og löngu
viðurkendir listamenn. Þá er og
fléttað inn í frásögnum um það,
hvernig og hvenær ýmis verk
hans urðu til.
Sagt er frá heimförinni og erf -
iðleikunum við að flytja öll verk-
in milli landa, byggingu safnsins
sem nú er fyrst að verða full-
gert og ótál mörgu fleira, sem
ógerningur er að geta í stuttri
blaðagrein.
Fjöldi mynda prýðir bókina,
m. a. margar, sem eigi hafa birst
áður.
Síðara bindið nefnist “Skoð-
anir”. Þar segir höfundurinn frá
viðhorfi sínu til lífsins og lista,
skoðunum, sem eru að baki lista-
verkanna, afstöðu sinni til
ýmissa stefna, en hann hefir
aldrei aðhylst neinn “isma”,
heldur farið sínar eigin götur,
en trúin hefir ávalt verið mikið
atriði í list hans.
Þessi bók er einnig prýdd
myndum, meðal annars heilsíðu-
myndum, sem nýlega hafa verið
teknar af verkum hans.
Vegna þess að upplag þessa
merkilega verks verður tak-
markað, mun það nær eingöngu
verða seit áskrifendum. Það
verður eins vandað og unt er, og
er 38 arkir með meira en 100
myndum. Þótt prentaraverk-
fallið íhafi tafið vinnu við verkið,
mun verða reyna að koma báð-
um bindunum út fyrir jól.
—Vísir, 18. nóv.
★ ★ ★
12 erl. blaðamenn
staddir í Reykjavík
Hér eru um .þessar mundir á
ferð tólf blaðamenn frá Banda-
ríkjunum. Komu blaðamenn
þessir löftleiðis að vestan og er
tilgangur ferðarinnar að kynna
sér norður flugleiðina, og skrifa
greinar um hana í blöð vetra.
Var blaðamönnum þessum
haldið hádedgisverðarboð að
Hotel Borg í gær á vegum ríkis-
stjórnarinnar, og voru þar mætt-
ir íslenzkir blaðamenn, nokkrir
opinberir starfsmenn og foringj-
ar í ameríska setuliðinu hér.
í gærkvöldi voru amerísku
blaðamennirnir og íslenzkir
blaðamenn í boði hjá Kay hers-
höfðingja.
Hinir erlendu blaðamenn eru
þessir:
Peter Edson (frá Newspaper En-
terprise Association).
William Shippen (frá Washing-
ton Star).
Reuel S. Moore (frá United
Press).
Robert Considine (frá Interna-
tidnal News Service).
Caroline Iverson (frá Life).
John U. Terrel (frá Newsweek).
Albert Hughes (frá Christian
Science Monitor).
Robert Elsow (frá Time).
Watson Davis ífrá Science Ser-
vice Syndicate).
David Dricoll ÍMutual Broad-
casting System).
Frank J. Cipriani (frá Cfhicago
Tribune). ,
Carl Levin (fra New York Her-
ald Tribune).—Vísir, 17. nóv
* ★ ★
íslendingar tæplega 126,000
að tölu í lok síðasta árs
íslendingar reyndust við síð-
asta prestamanntal — um síð-
ustu áramót — samtals tæplega
126,000 að tölu.
Samkvæmt upplýsingum, sem
Vísir hefir aflað sér um mann-
talið síðasta hjá Hagstofunni,
reyndust íslenzkir borgarar
125,915 að tölu og vantar því að-
eins 85 upp á, að mannfjöldinn
sé 126,000. Fjölgunin frá árinu
1942 nam samtals 1919, því að
við manntalið það ár voru Is-
lendingar 123,996 að tölu.
Meirihluti landsmanna býr í
níu kaupstöðum landsins, eins of
kunnugt er, eða samtals 67,108
KIRKJAN í DALNUM
Eftir Jóhönnu Benson
Sigurður í Stórabæ var bæði
efnaður og merkilegur bóndi, já
hann var mjög fjármargur og
var álitin ríkur eftir íslenzkum
mælikvarða. En hann hafði
samt við erfiðleika að búa, sem
voru að verða honum ofurefli.
Þessi erfiðl'eikar voru á hans
eigin heimili og höfðu óbeinlínis
komið á heimili hans, og hefðu
ekki átt að vera honum svo mik-
ið viðkomandi. Hann átti góða
konu og efnilega dóttir, mörg
hjú, sem öll virtu hann og
hlýddu, en hann var búinn að
missa mörg þeirra fyrir þessi
vandræði, og nú sagði ein góð
vinnukona að hún mundi fara
við fyrsta tækifæri, því varla
lengur gæti hún staðið afskifti
og átölur frá þessum frænda
hans.
Já, frændi gamli var orðinn
óþolandi, hann fældi alla í burtu
er hann settist upp í Stórabæ hjá
Sigurði og var nú kominn í rúm-
ið. Hann gat ekki staðið í fæt-
urnar og allir þurftu að stjana
við hann og allir voru óánægðir,
en það var engin vegur að losast
við hann, því það var engin ann-
ar staður fyrir hann.
Það var komið nærri jólum
þennan vetur og ekki hafði verið
messað í Stórubæjarkirkju síð
an síðustu jól. Sigurði bónda
varð reikað út í kirkjuna, sem
stóð nokkuð frá bænum. Hann
; gekk inn að altarinu, tekur þá
j eftir að það standa þar gamlir
I kertastjakar með hálf eyddum
j kertum; hann kveikti ljós á báð-
um kertunum og segir við sig
j sjálfan: Eg er í kirkju. Það er
guðs hús þó ekki sé hér prestur,
[ en rétt núna finst mér að eg ætti
að vera bæði presturinn og söfn-
uðurinn. Eg reyni að hugsa
í mér ræðu fyrir mig sjálfan, það
manns. 1 sveitum og kauptún-
um landsins bjuggu því um síð-
heyrir ekki neinn maður þó eg
tali upphátt við sjálfan mig. Eg'
get verið nærgöngulari en nokk-
ur prestur'mundi áræða að vera í
orðum. Já, eg þarf að spyrja
mig að ýmsu og finna réttmæt
svör við því.
Því er ekki messað í kirkj-
unni? Gamli presturinn okkar
er dáinn og ungir prestar vilja
fá mikið mfeiri borgun. Fólkið er
fátt og fátækt og getur ekki
borgað allar þær tekjur sem til-
heyra kirkjunni og áræðir því
ekki að biðja um prest en enginn
prestur biður um brauðið
Eg sem prestur þarf að tala
um þetta við þig, sem ert nú
söfnuðurinn. Hefir þú gert
skyldu þína viðkomandi þessari
kirkju, þú hefir tekið að erfðum
þessa góðu jörð með kirkjunni á,
og stórum bústofni, sem feður
þínir hafa trúað þér fyrir; hér í
garðinum eru grafin ættmenni
þín og þinnar konu, og það sem
mestu varðar, þú hefir staðfest
skírnarsáttmála þinn hérna við
þetta altari, sem er hátíðlegasta
og um leið alvarlegasta stund
lífsins. Það er að binda loforð til
sjálfs guðs og allra sem það
vitna, að vera lífi sínu trúr til
dauða; já og að þessu loforði af-
stöðnu krýpur þú hér við altarið
með foreldrum þínum og neytir
náðarmeðala guðs, með einlæg-
um ásetningi og heitri bæn for-
eldra þinna, að þú haldir þín há-
tíðlegu loforð til dauða.
Hefir þú verið trúr? Eg veit
þú hefir verið það að mörgu
leyti, margfaldað bústofninn og
farið vel með jörðina. En þér
hefir ekki verið gefinn sonur,
sem öðrum þínum feðrum til að
halda við eftir þig, þú veizt ekki
hver verður þinn eftirmaður.
Hefir þú gert til kirkjunnar
alt sem þú gazt? Það er komið
að því að þú svarir, Sigurður.
Hann tekur eftir að kertin eru
nærri útbrunnin á altarinu, svo
hann segir: Eg vil svara, og eg
krýp niður við altarið mér til
ustu áramót samtals 58,807 «^ning og lofa „ú af allri ein-
, en þar má og bseta þvi I ta*m hJfJrta"s' f *“* •» *m 1
j mínu valdi stendur til að endur-
manns,
við, að fólkinu fækkaði í sveit-, . „ ,
, , - ■ u - * i t reisa þetta hrorlega drottins hus,
unum a þessu ari, þvi að kaup-! , ; ......
staðabúum fjölgaði um samtals 61 s^a! ou vernig
2235 manns og hef ir sveitabúum J !°a ver a’ J3®. 1 e§
, x u - treysti, að fa æðn hjalp og mnra
þvi fækkað samkvæmt þvi utn1,,/ , J r ,6
, , onn ljos og aræði þessum asetning
_ 7 ,, , . immum til aðstoðar. Hjalpi mer
Reykvikingar eru rumlega I Eg finn að eg hefði getað
þriðjungur allra landsmanna ma á meðan óði mli
þvi að þeir voru samtals 44,089 . , , u **•
v ^ ,_ , presturmn var her. Eg hefði att
við manntalið í lok siðasta ars. * u c .. u- ,u
, . , ..... _ , „ . að hafa eldhita her, svo hann og
Þeim hafði fjolgað um 1,704, svo .* u i , • ., , f , ,,
. J. . , , folkið hefði ekki veikst af kulda,
að ekki er fjarn þvi, að hofuð- ,.. , ., u , , ...
f _ . u J. , ^ f,17 lata hita þvi kaffi eftir messu,
staðunnn hafi gleypt alla folks-' . f , u
. jOg jafnvel borga prestinum. —-
jo gunma. |Hans kaup var lítið meira en eg
Á síðasta ári hafa íslendingar j borga vinnumönnum mínum.
því komist lítið eitt upp fyrir j>ag er margt hægt að endur-
áttunda hluta miljónar, en til en hvernig á að fá prest-
fróðleiks má geta þess, að talið
er að landsmenn mundu nú að
minsta kosti ein miljón að tölu,
ef hungur og alskonar harðrétti
af völdum náttúruhamfara og
öðru hefði ekki stráfelt fólkið
fyr á öldum eða veikt mjög mót- ^
stöðuafl þess. Var frá þessu
sagt í fyrirlestri, sem haldinn
var í hátíðarsal Háskólans fyrsta
vetrardag s. 1. Fjallaði fyrirlest-
urinn um manneldi og þau áhrif
sem fjörefnaskortur hefði á vöxt
og viðgang manna.
—Vísir, 6. nóv.
Kaupi
Neðanmálssögur “Heims-
kringlu” og “Lögbergs”. Verða
að vera heilar. Má ekki vanta
titilblaðið.
Björnsson’s Book Store
702 Sargent Ave., Winnipeg
ínn r Eg vona að eitthvað opnist.
' Þær jarðir sem voru komnar í
eyði í dalnum voru brúkaðar fyr-
ir bithaga, kölluð afréttin og
vildu ekki láta fátæku bændurn-
ar þar hafa neinar sauðkindur,
svo það gerði ekki afréttar fénu
ónæði. Samt voru hjón sem
bjuggu fram með ánni, bannað
að hafa fé þar, en það var ekki
hægt að banna þeim að vera í
kotinu, því þau áttu það og
drógu þar fram líf sitt á tveimui"
kúm; það var kallaður Frambær,
sem þau voru í.
Það voru nokkuð margir bæir
innar í dalnum og einn af þeim
var kallað að Skál. Það vorii
þar sérstök heiðurshjón komh1
frá beztu stofnum íslenzku þjóð-
arinnar, í allar ættir. Þau áttu
bara einn son, en hann var virði
margra barna til þeirra. Þau
bygðu á hann glæsilegar fram-
tíðarvonir, sem var mjög eðli-
legt, hann var framúrskarandi
vel gefinn og virtist hafa gott
upplag. Þau lögðu mikla stund
á uppfræðslu hans og voru hon-
um ágæt fyrirmynd í allri fram-
komu. En þegar Jón yngri, þvi
svo hét líka faðir hans, var 15
ára, komu veikindi á heimilið
Skál. Já, dauðinn sjálfur tróðsí
þar inn, og tók með sér heimiliS'