Heimskringla - 27.06.1945, Blaðsíða 1

We recoinmend lor
your approval our
"BUTTER-NUT
LOAF"
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr
------------------------------•+
We recommend for
your cpproval our
"BUTTER-NUT
LOAF"
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
+--------------
LIX. ÁRGANGUR
WINNIPEJG, MIÐVIKUDAGINN, 27. JÚNÍ 1945
NÚMER 39.
FRETTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
l ppkastið að lögum nýs
friðarfélags samþvkt
Þjóðirnar, sem í níu vikur haf.i
setið á ráðstefnu í San Francisco
samlþyktu í gær (26. júní) upp-
kaistið, sem þar ihafði verið soðið.
saman fyrir stofnun nýs aliþjóða
friðarfélags. Þjóðirnar, sem und-
irskrifuðu lögin, eru 50 alls.
Fyrstur varð dr. Wellington
Koo frá Kína til að skrifa undir
lögin, vegna þess líklegast að
þeir voiu fyrsta þjóðin, sem á
stríði nazista kendi; þá fcomu
Rússar, Brietar, Frakkland og svo
hver þjóðin af ananri, en lestina
munu Bandaríkin neka, ef til vill
af því, að fulltrúarnir voru gest-
ir þeirra.
Bjó ekki einungis fulltrúunum
fögnuður í huga út af því, að
sameining halfði nú fengist um
stofnun nýs friðarfélags, heldur
þjóðunum í heild sinni, er þar
eiga hlut að máli.
Þess er vænst, að félagið verði
búið að setja sig niður og tekið
til starfa um næstu áramót.
1 fám orðum sagt, eru starfs-
deildir féla'gsins þessar:
Öryggisráð (Seourity Council)
Því heillheyra 11 fulltrúar og eru
hinir stóru fimm þeirra á með-
al. Á þessari deild hvílir ábyrgð-
in að friður haldist og að kalla
út herlið, ef þörf krefur.
Þingráðið (General Assembly)
— Allar Bandaiþjóðirnar tilheyra
þessari deild. Fulltrúar hennar
Próf. Ásmundur Guðmundsson
flytur fyrirlestur á kirkjuþing-
inu í Árborg.
Séra Haraldur Sigmar, D.D.,
sæmdur riddarakrossi
Dr. Haraldur Sigmar
Á kirkjulþingi Fyrsta ev. lút.
kirkjufélagsins, sem staðið hefir
yfir undanfarinn viku tíma, var
séra Haraldur Sigmar, D.D., og
núverandi forseti kirkju'félags-
ins, sæmdur riddarakrossi Fálka-
orðunnar af forseta Islands. Próf.
Ásm. Guðmundsson, frá Reykja-
vik, afhenti séra Haraldi orðuna.
Séra Haraldur Sigmar er með
rniki'lhæfari íslenzkum prestum
hér vestra og prúðmenska hans
og góðhugur til allra, hefir aflað
bonum óskiftrar vináttu, virðing-
ar og fylgis. Hann hefir gengt
Pneststörfum í bygðum Norður
Dakota í 25 ár, en var á s. 1. ári
kosinn forseti kirkjufélagsins. —-
Hann er hér vestra fæddur, en
talar ísleníku ágætlega. Hann
er giÆtur Margréti dóttir séra
Steingríms O. Thorlákssonar,
hinni ágætustu konu. Synir
Þeirra tveir, H»araldur og Eirík-
Ur hafa sftundað guðfræðinám og
er hinn fyrnefndi nú prestur
Hallgrímssafnaðar í Seattle.
Heimskringla árnar séra Har-
aldi Sigmar til heilla með sæmd-
ina.
geita rætt utanríkismál og sent
tillögur sínar öryggisráðinu.
Hag- og velferðarráð (Econ-
omic and Social Oouncil) — í því
eru 18 fulltrúar og geta þeir
rannsakað hagsmuna og velferð-
armál þjóða og gert tillögur um
hvað gera skuli til að bæta úr
því, sem að er, ef friðinum
stofnar í hættu.
Alþjóðadómstóll (Intiernation-
al Court of Justice) — Þjóðir
sem í erjum eiga, geta tekið mál
sín fyrir þennan dómstól og
fengið þau á friðsamlegan hátt
til lykta leidd. Dómararnir verða
15.
Hernaðarnefnd (Military Staff
Committee) — Þessi nefnd starf -
ar undir öryggisráðinu og hsfir
framkvæmdir á stríði með hönd-
um, ef til þess kemur.
Fulltrúaráð (Trusteeáhip
Counciil) — Það starfar undir
þingráðinu og hefir eftirilit með
löndum eða landsvæðum þeim,
sem friðarfélagið ræður yfir eða
stjórnar.
Uppkastið sem samþykt hefir
nú verið um störf þsssara deilda
og friðarfélagsins í heild sinni,
á nú eftir að verða samþykt á
þjóðþingum viðkomandi landa.
En við er búist, að því verði
öllu lokið á þessu ári. Það er
ekki neins staðar búist við mik-
illi fyrirstöðu í því efni.
Þetta nýja eða tilvonandi frið-
arverndarfélag mælist vel fyrir,
eins og því er fyrirkomið. Það
eru einkum ákvæðin um her-
valdið því að baki, sem gerir
það ólíkt Þjóðabandalaginu
gamla. Að öðru leyti er það
svipað því.
Það gefst ekki að þessu sinni
tækifæri að ræða þennan nýja
grundvöll sem hér hefir verið
lagður til öryggis friði í heimin-
umí en um það verður eflaust
margt og mikið rætt síðar.
Prestur segir ritstjóra
Tribune til syndanna
Að gefa í skyn að guð eigi sér
óskabörn í þessum heimi, eða að
hann breyti náttúru lögmálinu
til þess að gefa einum mieira en
öðrum, er blátt áfram guðlast,
sagði séra Plhilip í ræðu sinni
Síðastliðinn sunnudagsmorgun.
I þessari ræðu sinni gagnrýndi
séra Philip ritstjórnargrein, sem
birtist í Tribune á föstudaginn
var, sem gaf í skyn, að forsjónin
hefði tekið í taumana og komið í
veg fyrir margskonar ógæfu
Englandi til handa í þessu síð-
asta stríði. Ritstjórnargreinin
er nefnd: “Það sem gat komið
fyrir.”
“Guð á sér engin óskabörn”,
sagði séra Philip.
“Eftir því sem ritstjórnar-
greinin í Tribune heldur fram,
þá eigum við að trúa því að for
sjónin hafi haldið Þjóðverjum
frá því að taka England. Ef svo
var, hvað var þá forsjónin að
hugsa um þegar Þjóðverjar tóku
Pólland, Tékkóslóvakíu, Frakk-
land, Belgíu, Holland, Danmörk
og Noreg?”
“Er guð dutlungafullur? Er
hann óáreiðanlegur? Á hann
olnbogabörn hér á jörðinni, og
eru öll hans óskabörn á brezku
eyjunum?”
“Eða er ritstórinn* að fara í
manngreinar-álit og gera guð að
veru sem aðeins lítur eftir fáum
útvöldum og bjargar þeim frá
þrautunum, Mkt og “Superman’
í kýmnis-blöðunum?”
“Ef nauðsyn krefur að við
verðum að komast að útskýring-
unni um hversvegna þetta stríð
var háð í Evrópu, miegum við
‘ekki hugsa okkur að guð hafi
verið einum eða neinum hlið-
hollur.”
“Hann lætur sína sól upp
renna yfir vonda og góða, og
rigna yfir réttláta og rangláta.”
—(Inntak úr grein í Tribune, 25
júní 1945).
Frá Ottavva
Maoksnzie King, stjórnarfor-
maður Canada, skýrði frá því um
miðja s. 1. viku, að sambands-
þingið kæmi saman 23. ágúst n.k.
Hann kvað ennfremur ráðgert,
að sambandsstjórnin og stjórn
arformenn fylkja Canada héldu
fund með sér 6. ág. um sameig-
j inlegu málin, sem lúta aðallega
i að valdsviði fylkjanna í skatt-
og tekjumálum. Um þetta mál
hafa lengi staðið ýfingar, en á
þessum fundi leggja báðir aðil-
ar gögn sín fram.
Ekki sagði King neina ástæðu
til að breyta til í ráðuneytinu að
svo stöddu. Lítur því út fyrir
að McNaughton, harmálaráð-
herra, sem í tveimur kosningum
hefir tapað, verði útvegað þing-
sæti.
Forsætisráðherra, sem ásamt
St. Laurent dómsmálaráðherra,
lagði af stað í byrjun þessarar
viku til San Francisco til að vera
við uppsögn fundarins, sem fjall-
að hefir um stofnun varanlegs
friðarfélags, að hann byggist við,
að nokkrir af þeim fundi yrðu
gestir í Ottawa innan skarnms.
Voru þessir nsfndir á meðal
þeirra: Lord Cranbourne, ný-
lendumálaritari Breta, Smuts,
forsætisráðherra Suður-Afríku,
dr. T. V. Soong, forseti Kína o.
fl.
Fregnritum, sem spurðu King
hvernig honum hefðu þótt kosn-
ingarnar fara, svaraði hann því.
að þær sönnuðu að stefna hans í
hermálunum ihefði verið rétt, en
andstæðinganna röng.
Ennfremur vildu fregnritar
vita hvort canadiskur landstjóri
yrði hér skipaður -er jarlinn af
Athlone færi á þessu ári. Efaðist
King um að stundin til þess væri
komin.
Gefin vorni saman í hjónaband
í fyrri viku í Winnipeg, Svava
Erlendson og Douglas Nicolson;
startfa þau bæði í flugliði Can-
ada. Brúðurin er dóttir Kristj-
áns og Guðríðar Erlendson í
Leslie, Sask.
* * *
Próf. Ásm. Guðm. flytur er-
indi um Island í lút. kirkjunni á
Gimli kl. 8.30 mánudagskv. 2.
júií.
Á mynd þessari eru Dr. F. M. Eliot, forseti American Unitarian Association og Siveinn
Thorvaldson, M.B.E., að takast í hendur, er fundi þeirra bar saman nýlega í Boston. Mr.
Thorvaldson var þangað boðin til fundar meðstjórnarnefnd félagsins.
HÁTÍÐAÞING
KIRK JUFÉL AGSIN S
Eftir Pétur Sigurgeirsson
Er sólarhiti hásumarsins í
Winnipegborg var orðinn svo
mikill, að maður óskaði sér þess
einna helzt að vera kominn út í
íslenzkan hríðarbyl, héldu Vest-
ur-íslendingar sextugasta og
fyrsta ársþing Hins ev. lút.
kirkjufélags Í9lendinga í Vestur-
heimi, ,eitt allra merkasta þing í
sögu þess félagsskapar.*
Kirkjuþingið hófst með hátíða-
guðsþjónustu og mjög fjöl-
mennri altarisgöngu í kirkju
P’yrsta lúterska safnaðarins í
Winnipeg kl. 8 að kveldi 21. júní
s. 1. Prestur safnaðarin,s séra
V. J. Eylands, þjónaði fyrir alt-
ari og bauð fulltrúa og gesti vel-
komna til þingsins með vel völd-
um orðum. Prédikun fflutti séra
E. H. Fáfnis. Texti hans var 1.
Pétursbréf, 2, 21. Eéra Egill
talaði bæði skipulega og fagur-
lega um, hvað það væri að feta í
fótspor Krists, og hvernig vér
gætum á beztan hátt orðið fylgj-
endur Hans í voru lífi.
Koma fulltrúans frá Islandi
Sú frétt hafði flogið um bygð-
ir Vestur-lslendinga, að prófess-
or Ásmundur Guðmundsson æbti
að verða sérstakur fulltrúi Þjóð
kirkjunnar á íslandi og heima-
þjóðarinnar á þessu hátíðaþingi.
En tíminn leið og ekki kom pró-
fessor Ásmundur. Það var kom-
ið fram á fimtudag (þingsetning-
ardaginn) og enn var prófessor-
inn ókominn. En óvissan um
komu prófessorsins snerist upp
í fögnuð, er séra Valdimar Ey-
lands, Grettir Jóíhannesson ræð-
ismaður og einn af fjórum full-
trúum Fyrsta lúterska safnað-
arins í Winnipeg, prófessor
Riöhard Beck og séra Egill Fáf-
nis buðu prófessor Ásmund vel-
kominn á flugvellinum í Winni-
peg klukkan liðlega sex hinn
sama dag og þingið hófst. Ekki
mátti það tæpara standa. Hafði
hinn virðulegi fulltrúi rétt tíma
til þess að snæða kvöldverð á
heimili þeirra hjóna frú Lilju og
séra Valdimars Eylands ásamt
þeim, er honum höfðu fagnað á
flugvellinum. Að því búnu var
gengið til guðsþjónustunnar.
Með ægihraða í lofti hafði
prófessor Ásmundur Guðmunds-
son komið frá íslandi til Winni-
peg á þremur dögum.
Skýrsla forsetans
Er guðsþjónustunni var lokið
og útgöngusálmurinn hafði verið
sunginn, steig séra Haraldur
Sigmar, D.D., forseti kirkjufé-
lagsins í stólinn og setti þingið á
formlegan hátt. — Er séra Egill
Fáfnis ihafði lesið skýrslu yfir
embættismenn, presta og söfn-
uði kirkjufélagsins, flutti forseti
sína venjulegu ársskýrslu. —
Forseti gat þess í upphafi máls
síns, að samkvæmt bendingu 9Íð-
asta þings flytti hann nú árs-
skýrslu 9Ína við þetta tækifæri
í lok guðsþjónustunnar, svo að
sem flestir ættu þess kost að
hlýða á efni hennar. Var skýrsl-
an hvorttveggja í senn, frásögn
af starfi kirkjufélagsins í heild
og greinargerð um ferðalög og
starfsemi forsetans. Auk þess
mælti dr. Sigmar hvatningarorð-
um til presta og fulltrúa og bað
um einingarhug og sameiningu
á þinginu. Var skýrsla forsetans
mjög greinargóð og mjög ítarleg
Fyrsta kveðjan
Er komið var að því að slíta
þessum fyrsta fundi kallaði dr.
Sigmar fram prófessor Ásmund
Guðmundsson til þess að mæla
nokkur orð til þingheims þennan
fyrsta dag þingsins. — Próf. Ás-
mundur mintist í þeirri ræðu
sinni á 17. júní hátíðina í Reykja-
vík, er hann hafði tekið þátt í áð-
ur en hann fór frá Islandi. M. a.
talaði hann af ihrifningu um
þann þátt hátíðahaldanna, er ís-
lendingar höfðu jafnvel svo tug-
þúsundum skifti safnazt saman í
Hljómskálagarðinum í Reykja-
vík og sungið þar í “Þjóðkórn-
um” eggjunar- og ættjarðarljóð.
Kvað prófessorinn sem sér fynd-
ist sá mikli söngur þúsundanna
óma sem kveðja til Vestur-ls-
lendinga frá heimalandinu.
Föstudagurinn
Kl. 9 f. h. hafði séra Harald S.
Sigmar guðræknisstund. Var
hann sérstakur þingprestur, og
skýrði hann frá því að grunntónn
þeirra guðræknisstunda, er fram
myndu fara kvölds og morgna
á meðan þingið stæði yfir, myndi
verða hugtakið: “Friður”. Bað
séra Harald þess, að friðarbless-
un Frelsarans mætti hVíla yfir
öllum störfum þingsins. “
Þingstörf hófust með því, að
kjörbréfanefnd gaf skýrslu um
störf sín. Hafði ræðismaðurinn
hr. Grettir Jóhannsson fulltrúi
Fyrsta lúterska safnaðarins, orð
fyrir nefndinni. Samkvæmt
skýrslu hans voru mættir til
þings 62 fulltrúar og prestar.
Síðar á þingtímanum bættust
enn fleiri í þann hóp.
Þá flutti séra Egill H. Fáfnis
ársskýrslu ritara, og gjaldkeri
félagsins hr. S. O. Bjerring einn-
Frh. á 5. bls.