Heimskringla - 08.08.1945, Qupperneq 3

WINNIPEG, 8. ÁGÚST 1945
HEIMSKRINGLA
3. SIÐA
skipafylgdirnar féllu niður og hver verður verzlunarstefna
skipin gátu siglt beint leiðar Bandaríkjanna eftir stríð. En
sinnar, styttist tíminn um mieira
en helming og afköst skipanna
jukust að sama skapi. Skipin
þurfa nú ekki að vera nema 11—
12 daga á milli heimsálfanna í
stað 26—30 daga undanfarið.
Afleiðingin af þessu er sú, að
eitt mesta vandamál okkar er nú
leyst. Island hefir nægan skipa-
kost til flutninganna til og frá
Vesturheimi. Öll styrjaldarárin
var skipaskorturinn það vanda-
mál, sem erfiðast
fram úr. Stjórn Bandaríkjanna
hefir altaf sýnt stárkostlegan
velvilja í því að leysa þetta
vandamál okkar og við höfum
fengið skip eins og við þurftum.
Árið 1942 fluttum við til lands-
ins um 90 þús. smálestir af vör-
um frá Bandaríkjunum og Can-
ada. Árið 1943 um 25 þús. smá-
lestir og árið 1944 um 84 þús.
smálestir, en íslenzku skipin
þegar við athugum, að í Banda-
ríkjunum búa 130 miljónir
manna, er augljóst, að ekki
þyrfti mikið að fara fyrir á
markaðnum þar jafnvel allri
framleiðslu Islendinga, á hrað-
frystum fiski. Eg 'held að það
sé mjög heillavænlegt fyrir Is-
land að halda áfram á friðar-
tímum sem víðtækustum við-
skiftum við Bandaríkin. 1 tveim
heimsstyrjöldum höfum við orð-
var að ráða | ið að sækja bjargir okkar vestur
um haf, og það væri illa farið, ef
við enn á ný gleymdum þeirri
reynslu, sem . styrjöldin hefir
gefið oss.
íslendingar í Bandaríkjunum
Eins og kunnugt er, hefir mik-
ill fjöldi Islendinga sótt vestur
um haf á styrjaldarárunum,
1 einkum kaupsýslumenn og als
i konar námsfólk. Ýmsir kaup
ars
heimi
hafa aðeins getað annast um , , .
. . , , ,, . , syslumanna eru nu að flytia sig
flutmng nokkurs hluta þessa J , .. . . ,
magns. Fyrstu 6 mánuði þessa he™' en,1>a,u tve ,yr,rtæl''' sem
höfum við flutt frá Vestur-1 aðalle«a hala seð um ,nnkauI> a
| mestu nauosynjunum, sem se
, ... _ i Ólafur Johnson og S. 1. S., munu
alls hefír okkur venð Iheitið um , , . , ., , ,
j starfrækja sknfstofur sinar a-
! fram vestan hafs. Stúdentarnir
eru líka farnir að koma heim að
afloknu námi, og þeir munu nær
allir staðráðnir í því að láta Is-
90 þús. smálestum af vörum það
an á þessu ári. Við erum því j
búnir að flytja á fyrri helmingi
þessa árs meira en % af þvíj
vörumagni, sem okkur er ætlað
nú í ár. Þetta er meiri flutning-
ur en nokkurntíma fyr á styrj-
aldarárunum og með þeim leigu-
skipum, sem Bandaríkjastjórnin
hefir lánað okkur, getum við
meira en annað flutningi á vör-
um þeim, sem við fáum nú í ár
frá Bandaríkjunum, og geta því
íslenzku skipin siglt til Evrópu,
ef stjórn Eimskipafélagsins ósk-
ar þess. En það má augljóst
vera, hversu erfitt hefir verið
um útvegun skipa, þegar annars-
vegar er litið á hinar gífurlegu
hernaðarþarfir og þess er hins-
vegar gætt, að bandamenn hafa
mist af henaðarástæðum um 5
þúsund skip, samtals um 21 milj.
smálesta.
Vöru-útvegun _
Hvað snertir vöruútvegun,
mun viðhorfið einnig breytast.
Öll styrjaldarárin má Iheita að
hverjum hlut hafi verið úthlut-
að af stjórnarvöldunum. Fyrst
og fremst þurfti forgangsleyfi til
þess að fá vöruna framleidda, og
síðan þurfti útflutningsleyfi. Nú
er smámsaman verið að afnema
forgangsleyfin, en útflutnings-
leyfi þarf ennþá. Þetta þýðir
það, að einstökum fyrirtækjum
er sett í sjálfsvald, í hvaða röð
þau sinna viðskiftunum, og velt-
ur því mikið á góðum sam'bönd-
um í viðskiftalífinu. En ekkert
er þó hægt að gera fyr en stjórn-
arvöldin hafa veitt útflutnings-
leyfi. Lyktir Evrópustyrjaldar-
innar auka vöruskortinn, þar
sem Evrópa hefir nú opnast,
hungruð og klæðlítil og í rúst-
um. Ekki er annað sjáanlegt en
að verulegustu leyti verði þess-
ar þarfir að flytjast frá Ameríku,
því þess er langt að bíða, að iðn-
aður og atvinnulíf í Evrópulönd-
unum rétti við og enginn þarf að
ætla, að einstök smáríki í Ev-
rópu séu nema að ltilu leyti af-
lögufær. Mér sýnist því alveg
augljóst, að nauðsynjar Islend-
inga hljóta a. m. k. árið 1946 að
verulegustu leyti að koma frá
Bandaríkjunum og Canada. Eg
er ennfremur þeirrar skoðunar,
að eftir að styrjaldarástandinu
léttir, muni talsverð viðskifti
haldast við Bandaríkin. Hversu
mikil þau verða, fer að vísu að
verulegu leyti eftir því hvort
stjórn Bandaríkjanna vill greiða
fyrir sölu á íslenzkum afurðum sinn hefir einn eða fleiri úr hópi
land njóta starfskrafta sinna. ís-
lenzku stúdentarnir hafa yfir
leitt getið sér góðan orðstír, en
þó upp og niður, eins og gerist
og gengur. Sumir þeirra hafa
skarað fram úr, en ýmsum geng
ið misjafnlega, en hingað virð-
ast aðeins hafa borist fregnir um
afrek stúdentanna og hafa þær
valdið misskilningi. Nær und-
antekningarlaust hafa íslenzku
stúdentarnir stundað nám sitt
af kappi, og kerfi háskólanna í
Bandaríkjunum er á þann veg,
að stúdentarnir verða daglega
að rækja skyldur sínar, annars
heltast þeir úr lestinni . Próf
eru miklu tíðari við háskólana í
Bandaríkjunum en annarsstað-
ar, og gefst stúdentunum því
ekkert svigrúm til þess að fresta
ástundun námsins eftir hentug-
leikum sínum. Stúdentunum
hefir verið vingjarnlega tekið af
kennurum við Iháskólana og
námsfélögum þeirra og hafa þeir
yfirleitt notið þess að vera Is-
lendingar.
Eg hefi æfinlega mætt mikilli
velvild í störfum mínum og
fylsta skilningi á þörfum Is-
lands. Stjórn Bandaríkjanna
hefir metið til fulls að við Is-
lendingar léðum þeim land okk-
ar til hernaðaraðgerða og hafa
sýnt okkur margskonar greiða-
semi á móti. Nægir þar að benda
á tiltölulega ríflegri úthlutun á
nauðsynjavörum og alskonar
varningi, en nokkur önnur þjóð
hefir fengið á stríðstímunum.
nægan skipakost, — t. d. höfum
við nú í ár fengið 10 aukaskip
til landsins í viðbót við þau 3
skip, sem við höfum á fastri
leigu. — Síðasta greiðviknin
lýsti sér í því, að þvert ofan í
strangar hernaðarreglur hefir
herstjórn Bandaríkjanna nú
flutt til landsins í flugvélum um
90 Islendinga, sem annars hefðu
ekki komist heim, eftir að við
mistum farþegaskipin okkar. —
Nýlega hefir stjórn Bandaríkj-
anna einnig heitið okkur járni
og stáli til bygginga nýrra skipa
utan Bandaríkjanna, ef sú leið
yrði farin.
Þessa sama velvilja hefi eg
einnig orðið var hjá öllum al-
menningi. Eg hefi víða flutt
ræður um sambúð Islendinga og
Bandaríkjamanna, og hefir mér
verið það einkar ljúft, að í hvert
í Bandaríkjunum á þann hátt,
að fastar siglingar með íslenzk-
um skipum megi haldlast. I
Bandaríkjunum er opin markað-
ur fyrir niðursuðuvörur, síldar-
mjöl, ull og gærur, síldarlýsi og
hraðfrystum fiski, en sala á
tveim síðastnefndu vörutegund-
um er að míklu leyti háð því,
áheyrenda skýrt frá því, að þeir
ættu syni eða venslamenn á Is-
landi, og hermennirnir hefðu
látið í ljós velvilja og jafnvel
aðdáun í garð lands og þjóðar.
Þessi landkynning hermannanna
er geysi þýðingarmikil. Það er
enginn vafi á því, að eftir styrj-
öldina mun mikill ferðamanna
Eftir að
MRS. OLIVE B. JÓHANNSON
frá Seattle, Wash., heimsótti okkur hjónin 1943,
í Los Angeles, urðu þessi stef til.
Hún kom til að sjá okkar sólarlag,
og sitja hjá okkur einn blíðan dag.
1 vinahóp vakti hún gleði.
Við töluðum fæst um elli ár,
og afstrokin mæðu og sorgar tár,
en meira um hvað máttur guðs léði.
Við gleymum því ekki, hvað góð hún var,
að greiða úr fréttum hér og þar,
með vel völdum varkárnar orðum.
Við þökkum því henni með þýðri lund
og þráum að líta hana aðra stund,
með kærustu kynni sem forðum.
Ef kæmi hún aftur í kærleiks ferð,
þá kætti það okkur, í allri gerð.
Þótt öldruð við séum og farin,
því fáir eru eftir í feðra rann,
og farin bæði hún og hann,
með heiðri, sem landnáms skarinn.
Erlendur Johnson
straumur vilja koma til Islands,
og verðum við því þegar í stað
að gera ráðstafanir um bygg-
ingu gistihúsa og á annan hátt,
til að geta tekið á móti hinum
erlendu ferðamönnum.
Eg tel að það sé Islandi til
mikils hags að halda sem víð-
tækustu viðskifta- og menning-
arsmabandi við Vesturheim, og
gleymum því ekki, að þar búa
um 30 þúsund manns af íslenzku
bergi brotnir, sem verið hafa
þjóð vorri til ómetanlegs sóma
og þrá að slík tengsli haldist, til
gagnkvæmra hagsmuna og auk-
ins 9kilnings.
San Francisco
San Francisco ráðstefnunni er
nú lokið, og er það því útrætt
mál, að Íslendingar tóku ekki
þátt í þeirri ráðstefnu, enda þótt
við höfum átt fulltrúa á öllum
helztu alþjóðaráðstefnum á
styrjaldarárunum. Þetta mál
hefir orðið hér pólitískt deilu-
mál innanlands og get eg
því ekki blandað mér í þær um-
ræður. Eg óska þó ekki að það
fari leynt, að mér þótti miður að
við skyldum ekki verða meðal
stofnþjóða hins nýja Alþjóða-
bandalags. Stjórn Bandaríkj-
anna viðurkendi að Islendingar
hefðu lagt af mörkum alt, sem
þeir megnuðu til að tryggja sig-
ur bandamanna, og engra frek-
ari aðgerða var óskað af okkar
hálfu. Islendingar urðu hins-
vegar að viðurkenna að hér hefði
ríkt ófriðarástand við nazista,
eftir að þeir margsinnis höfðu
ráðist á íslenzka menn, íslenzk
skip og jafnvel landið sjálft. Það
var sameignileg ákvörðun 3ja
leiðtoga heimsins, hins fallna,
mikla forystumanns Bandaríkj-
anna, Roosevelts forseta, Chur-
chills og Stalins, að engar aðrar
þjóðir skyldu taka þátt í ráð-
stefnunni í San Francisco en
þær, sem augljóslega hefðu
starfað með öandamönnum í
stríðinu og teldust í hópi hinna
sameinuðu þjóða. — Þetta var
ófrávíkjanlegt skilyrði, og eg er
þeirrar trúar, að meiri líkur
hefðu verið til þess að leysa mál-
ið, ef innanlandsdeiluir hefðu
ekki blandast í það.
Meðan á ráðstefnunni stóð,
gerði íslenzka ríkisstjórnin alt,
sem í hennar valdi stóð, með í-
trekuðum tilmælum við forráða-
menn ráðstefnunnar, til að öðl-
ast þátttöku, en það mál strand-
aði, þrátt fyrir ákveðinn stuðn-
ing Bandaríkjanna og Breta, á
vandkvæðum, er aðrar þjóðir,
er líkt stóð á um og Islendinga,
sköpuðu. Væntanlega gefst ls-
lendingum síðar kostur á því að
verða viðurkendur aðili á þessu
þjóðanna þingi.
Starf sendiráðsins
Þau tæplega f jögur ár, sem nú
eru liðin frá stofnun sendiráðs-
ins í Washington, hafa annir
þess verið mjög miklar. Sendi-
ráðið hefir fjallað um allar um-
sóknir um vöru-útvegun til
landsins, um útvegun skipa og
um sölu á íslenzkum afurðum,
sem seldar hafa verið til Banda-
ríkjanna. Þetta eru óvenjuleg
störf fyrir sendiráð, en stríðsá-
standið hefir beint þeim þang-
að.
Eg hefi átt því láni að fagna
að eiga ágæta samverkamenn.
Henrik Sv. Rjörnsson var fyrsti
sendiráðsritari um 2ja ára skeið,
og síðastliðið ár hefir Magnús
V. Magnússon gegnt því starfi.
Þórhallur Ásgeirsson hefir verið
fulltrúi við sendiráðið um 3ja
ára skeið.
Meðferð Islands á utanríkis-
málum sínum er fyrsta tákn
þess, að þjóðin er fullkomlega
sjálfstæð. Aldrei kemur til mála
að fela þau öðrum en Islending-
um. Þó er það augljóst mál, að
Islendingar geta ekki haft sjna
eigin starfsmenn nema á örfá-
um stöðum, og er þá bjargar-
ráðið að fela Islendingum og Is-
landsvinum að gegna, án sér
stakra launa, ræðismannastörf-
um fyrir Islendinga víða um
heim, og þurfum við ekki að
kvíða því að finna ekki hæfa og
áhugasama menn, 9em fúsir eru
til slíkra starfa. Island hefir nú
slíka ræðismenn á 6 stöðum víðs-
vegar um Bandaríkin og hafa
þeir alstaðar rækt starf sitt með
ágætum.
Það er auðvitað hlutverk
hverrar ríkisstjórnar að ákveða
utanríkisstefnu Islendinga á
hverjum tíma, en lítil þjóð eins
og Islendingar hafa eigi ráð a
öðru en að sýna öllum erlendum
þjóðum fulla velvild og kur-
teisi í hvívetna. En á því þykir
mér nokkur skortur, bæði í ræðu
og riti.—Mbl. 11. júlí.
DÁN ARFREGN
Sigurjón Eiríksson andaðist
að heimili sínu í Lundair þorpi
29. júní s. 1. eftir langvarandi
vanheilsu.
Sigurjón sál. var fæddur að
Eyjarseli í Fljótsdals-héraði í
Norður-Múlasýslu 15. nóv. 1881.
Voru foreldrar hans Jón Eiríks-
son í Eyjarseli og kona hans
Anna, ætt hans að öðru leiti mér
ókunn.
Fjögra ára að aldri misti hann
móður sína en ári þar á undan
hafði hann orðið fyrir slysi af
byltu sem dróg mjög úr þroska
hans og líkamsvexti.
Til Ameríku kom hann árið
1894, en hefir víst dvalið á ýms-
um stöðum heima fram til þessa.
Til þessa lands kom hann með
föður sínum og föðursystur, Sig-
ríði Þorsteinsson og manni henn-
ar Halldóri. Þessi fjölskylda
tók sér bólfestu í Álftavatns-
bygðinni en skamma stund mun
Sigurjón iheitirm hafa dvalið á
vegum þessa frændfólks síns.
Dvaldi hann um sinn hjá Sigur-
stein Oddssyni en lengur þó hjá
Pétri Runólfssyni og konu hans
Pálínu.
Árið 1929 giftist hann Berg-
þóru Ragnheiði Sigurðsson og
áttu þau heimili hér á Lunda'r
upp frá því.
Fjórir synir þeirra lifa föður
sinn: Wilmar, Lloyd, William
og Jóhann.
Sigurjón sál. var ráðvandur
eljumaður, sem með veikum
burðum reyndi að uppfylla sínar
borgarlegu skyldur sem góður
þegn og heimilisfaðir.
Æfi hans framan af, að minsta
kosti, var erfið og hraknings-
söm móðurleysingjanum fatl-
aða. Mörgum var hlýtt til hans
en óvini mun hann ekki hafa átt.
Hvíldin er þreyttum þægust og
þá hvíld hefir hann hlotið frá
þrautum og böli þessa lífs.
Hann var jarðsunginn frá
Sambandskirkjunni á Lundar
30. júní s. 1. af undirrituðum.
H. E. Johnson
KAUPIÐ HEIMSKRINGLII—
bezta íslenzka fréttablaðið
H HAGBORG FUEL CO. H
★
Dial 21 331 £.F.L. 21 331
BRAUTIN
Ársrit Sameinaða Kirkjufé-
lagsins, er til sölu hjá:
Björn Guðmundsson, Reynimel
52, Reykjavík, Iceland
Bókaverzlun Árna Bjarncirsonar.
Akureyri, Iceland
Bókaverzlun Þorsteins M. Jóns-
sonar, Akureyri, Iceland
Björnssons Book Store, 702 Sar-
gent Ave., Winnipeg.
Viking Press Ltd., 853 Sargent
Ave., Winnipeg, Man.
K. W. Kernested, Gimli, Man.
Thorst. J. Pálsson, Hecla, Man.
B. Eggertsson, Vogar, Man.
F. Snidal, Steep Rock, Man.
Guðjón Friðriksson, Selkirk,
Man.
Björn Björnsson, Lundar, Man.
Mrs. Guðrún Johnson, Árnes,
Man.
B. Magnússon, Piney, Man.
Einar A. Johnson, Riverton,
Man.
Dr. S. E. Björnson, Árborg, Man.
Mrs. B. Mathews, Oak Point,
Man.
Ingimundur Ólafsson, Reykja-
vík, Man.
S. S. Anderson, Kandahar, Sask.
G. J. Oleson, Glenboro, Man.
Valdi Johnson, Wynyard, Sask.
Jón Ólafsson, Leslie, Sask.
E. E. Einarsson, 12 E. 4th Ave.,
Vancouver, B. C.
Ófeigur Sigurðsson, Red Deer,
Alta.
G. Thorleifsson, Garðar, N. Dak.,
U.S.A.
M. Thordarson, Blaine, Wash.
Ch. Indriðason, Mountain, N. D
J. J. Middal, Seattle, Wash.
Gunnar Matthíasson, Inglewood
Calií.
Bjarni Sveinsson, Keewatin, Ont
G. B. Jóhannson, Geysir, Man.
Námsskeið til sölu
skóla í Winnipeg. Upplýsingar
gefur:
The Viking Press Ltd.
853 Sargent Ave.. Winnipeg
psooosooooðsooooeeoooooooeooooðoeoooooeosooo:
TILKYNNING!
til allra sem hafa í hyggju að flytja til
VICTORIA
VANCOUVER
NEW WESTMINSTER
WINNIPEG
HAMILTON
TORONTO
OTTAWA
HULL
Engin persóna má renta eða flytja í fjölskyldu íbúð í neinum af
þessum nefndu svæðum nema að fengnu leyfi stjórnanda Húsa-
leigu nefndar.
Áður en þér gerið ráðstafanir að flytja yður úr núverandi bústöð-
um, þá gangið úr skugga um það að þér hafið fengið annan
bústað að flytja í og einnig nauðsynlegt leyfi til að breyta um
bústað. Urusóknir fyrir slíku leyfi skulu sendast til “Administrator
of Emergency Shelter” á þeim stað sem þér hyggið að flytja til.
Hver sú persóna sem leigir eða tekur tU notkunar fjölskyldu íbúð i einum eða
öðrum þessara staða. i mótsetning við þessi ákvœði, fremur brot sem. auk annara
sekta. varðar þvi. að hann verður að flytja úr ibúðinni og út úr tilnefndu svœði.
á sinn eigin kostnað.
(Issued under the authority of the Emergency Shelter Regulations, Order-in-Council
P.C. 9439, December 19, 1944).
THE WARTIME PRICES AND TRADE BOARD
ES-6N