Heimskringla - 08.08.1945, Síða 5

WINNIPEG, 8. ÁGÚST 1945
HEIMSKRINGLA
5. SÍÐA
um, urðu óhjákvæmilega til að
vekja hið dýpsta þakklæti
hjörtum okkar. Og við þökkum
ykkur öllum með hrærðum til-
finningum og einlægum hug. —
Jafnvel í hinu undursamlega
orðavali þessa hins litbrigðaríka
og auðuga íslenzka máls finnum
við naumast nógu srterk og góð
orð til að þakka ykkur fyrir alt
og alt eins vel og ber að gera.
Guð blessi ykkur öll og annist
ávalt.
Margaret og Haraldur Sigmar
og fjölskylda
á v a r p
frá Þjóðræknisfélaginu
Flutt á Islendingadeginum 6.
ágúst á Gimli
af séra Valdimar J. Eylands.
bandinu við stofnþjóð vora á Is-
landi.
*
I þetta sinn hefir nefndinni
tekist sérstaklega vel með allan
undirbúning þessarar samkomu.
Það er bjart yfir þessum degi í
öllum skilningi; það mun einnig
verða lengi bjart yfir minning-
unum sem menn fara með heim
héðan í kvöld. Þjóðræknisfé-
lagið þakkar starf ykkar, og ósk-
ar ykkur til hamingju með dag-
inn.
ÁVARPSORÐ
Mr. G. F. Jónassonar, forseta
Islendingadagsins á Gimli,
6. ágúst, 1945.
Virðulega Fjallkona!
Háttvirta samkoma!
Vegna fjarveru sinnar hefir
forseti Þjóðræknisfélagsins falið
mér að flytja hér kveður frá fé-
laginu og sjálfum sér persónu-
lega. Er mér ljúft að verða við
þessum tilmælum, og þakka for-
seta dagsins fyrir tækifærið, sem
hann hefir veitt mér til þess að
koma hér fram í þessu skini.
^ygg eg að það hljóti að þykja
tiihlýðilegt að Þjóðiræknisfélag-'
ið eigi hér talsmann. Eins og
kunnugt er lætur það félag, ekk-
ert sem íslenzkt er, sér óviðkom-
andi. Það telur alla, einstakl-
inga, og félög sem á einn eða
annan hátt starfa að því að halda
íslenzka iþjóðartorotinu saman,
og viðhalda íslenzku máli og
menningu hér vestra, vini sína
og samverkamenn, og vill nota
óll tækifæri til að votta þeim
virðingu sína og þakkir fyrir
störf þeirra. Það dylst engum
að Islendingadagurinn, sem telja
má stofnun, vor á meðal, hefir
unnið og vinnur nú, frábærlega
þýðingarmikið þjóðræknisstarf.
f 56 ár hefir Íslendingadags-
nefndin beitt sér fyrir samkom-
um eins og þessari; í 56 ár hefir
hún safnað saman hundruðum
fslendinga úr fjarlægum bygð-
um ekki síður en úr nágrenninu,
gefið þeim heildarsvip og örvað
þjóðernismeðvitund þeirra; í 56
ár ihefir nefndin undirbúið
skemtiskrár þar sem aðeins það
bezta sem völ er á er boðið í
framsögn, söng og ræðum; í 56
ár hafa íslenzkir menningar-
straumar flætt út frá þessum
stað, vökvað þurra staði, og end-
Urnært hálfvisin frækorn á
þjóðarakri vorum. I öll þessi ár
hafa Islendingadagarnir verið
einskonar sól í heiði, þar sem
menn og konur hafa komið sam-
an og glaðst yfir því að vera ís-
lendingar.
Á þessu langa tímatoili hafa
menn farið og komið eins og
gengur í Íslendingadags nefnd-
inni, en markmiðið hefir ávalt
verið hið sama: að halda við
sambandinu meðal vor Vestur-
fslendinga inntoyrðis, og sam-
Háttvirta Fjallkona!
Heiðursgestir!
Gullaf mælisböm!
Virðuleg samkoma!
í nafni nefndarinnar, sem
veitir þessari samkomu forstöðu,
og starfað hefir svo einhuga, vel
og lengi að undirtoúningi hennar,
leyfi eg mér að bjóða ykkur öll
hjartanlega velkomin hingað. —
Um leið vil eg láta þá ósk og
von í ljósi, nefndarinnar og sjálfs
mín vegna, að dagurinn megi
verða ykkur ánægjulegur, og að
skemtiskráin reynist að dómi
ykkar vel valin, skemtileg og
fögur.
Þetta er fimtugasti og sjötti
íslendingadagurinn sem hald-
inn er hér í Manitoba. fslend-
ingadagurinn er fyrir löngu orð-
in ein aðalhátíð ársins meðal
Vestur-íslendinga. Fólk hlakk-
ar til bennar löngu áður en ihúr
fer fram, sækir hana víðsvegar
að fremur en dæmi eru til um
nokkra aðra samkomu, og talar
um hana löngu eftir að hún er
liðin hjá. Á þessum samkomum
er jafnan það bezta boðið sem
völ er á til skemtunar hvað
snertir söng, íþróttir, ljóðskáld
og ræðumenn. Á þessum sam-
komum er jafnan slegið á flesta
strengi sem ómað geta í sál Is-
lendingsins; hér mætast gamlir
vinir og rifja upp kunningskap
sinn, og hér myndast ný vináttu-
bönd með ýmsum sem ekki þekt-
ust áður.
Nefndin finnur til þeirrar á-
byrgðar sem á henni ihvílir við
undirbúning slíkrar höfuðsam-
komu fslendinga. Hún hefir þá
líka gert sitt ítrasta til að vanda
allan aðbúnað. Skemtiskráin er
ekki löng í samanburði við það
sem oft hefir áður verið, en hún
er að okkar dómi vel valin, fjöl-
breytt og smekkleg, enda skipuð
úrvalsfólki í ýmsum greinum.
Þá eykur það á samkvæmis-
fögnuð okkar hve umhverfið hér
er fagurt, og ríkt af sögulegum
minningum. Á þessu ári eru sjö-
tíu ár liðin síðan fslendingar
fyrst settust hér að, og ávalt síð-
an hefir þessi sveit verið ein af
helztu bygðum fólks okkar toér í
landi.
Frá því að við komum saman
hér síðast til íslendingadags-
MENN ÚR SJÓHERNUM I BURMA
Hér eru sýndir tveir sjóliðsforingjar er tóku þátt í
einangrun þeirri, er gerð var um japanska hermenn, er
reyndu að forða sér af eyjunni Ramree, er sambandSher-
inn hafði króað þá þar inni. Til hægri er Lieut. W. W.
Matthews, R.N.V.R. (Burma), C.O. mótorbátsins og hans
First Lieut., Sub Lieut. A. C. G. Harris, R.N.V.R. (Burma). •
Ávarp íslenzka landnemans til niðjans
Flutt 29. júlí 1945 á Islendingadegi í Blaine, Wash.
Eg kem úr fortíð, kveð mér hljóðs,
— það kvöldar, æfin þver,
sem nátthrafn guða gluggann á,
því gamaldags eg er.
Mitt hár er grátt, mín hönd er kreft
og héluð elli kinn.
Eg tötra ber, eg trúi ei
á tízkujbúninginn.
Það þyngst mér þótti, blessað barn
að blésir þú í kaun.
En verða að kveðja vini og land
það varð mín æfiraun.
Með guðs hjálp hefi eg gengið ís
og grjóturð þar og hér.
Þó toafi virst minn hlutur smár,
eg hlífði ei sjálfum mér.
Við Nýja-fslands frost og flóð
og fátækt, harðsótt var.
Og barnadauði og bólusótt,
sér brautir hjuggu þar.
Þá fanst mér skjólin fokið í
og fallin hinstu vé,
því aldrei hærra íslenzk sorg,
um aldaraðir sté.
\
En gerði eg rétt? mitt blessað barn,
að byggja þetta land?
Mun slysum valda stefna mín
að slíta ættlands band?
Með ári hverju ísland rís, og orku fossins þar,
mun hefja barn þess hærra en hér,
til hreysti og menningar.
J. S. frá Kaldbak
B R É F
halds, hefir margt borið við í
sögu heimsins sem snertir okkur
alla, sem einstaklinga, sem Vest-
ur-íslendinga, og sem borgara
þeirra ríkja sem byggja þessa
heimsálfu. Þá geysaði stríð sem
enginn þorði um að spá hvenær
það mundi enda, en nú er því
lokið í Evrópu, og við höfum
fylstu ástæðu til að vona að því
verði einnig brátt lokið í Asíu.
Baráttan fyrir réttlæti og sjálf-
stæði toefir verið farsællega til
lykta leidd, með frækilegri og
djarfri framgöngu hinna ungu
manna og kvenna sem barist
hafa og starfað í f jarlægum lönd-
um. Sumt af þessu fólki er nú
aftur komið heim. Þá, sem hér
kunna að vera staddir, og heini
eru komnir úr herþjónustu, bjóð-
um við sérstaklega velkomna.
Gleðiefnið mesta nú í dag, og
alla daga er einmitt þetta: það
er að birta á ný yfir heiminum,
og við ölum þá von að innan
skamms verði varanlegur friður
fenginn með öllum þjóðum.
Gleðjumst því saman á góðum
degi. Verið öll hjartanlega vel-
komin!
Heimskringla á Islandi
Herra Björn Guðmundsson,
Reynimel 52, Reykjavík, hefir
aðalumboð fyrir Heimskringlu á
Islandi. Eru menn beðnir að
komast í samband við hann, við-
víkjandi áskriftar-gjöldum, og
einnig allir þeir sem gerast vilja
kaupendur hennar, hvar sem er
á landinu.
Hr. Guðmundsson er gjaldkeri
hjá Grænmetisverzlun ríkisins
og þessvegna mjög handhægt
fyrir borgarbúa að hitta hann
að máli.
Mrs. Ingibjörg Goodmundson,
California.
Háttvirta frú!
Mér var sönn ánægja að sjá
toið ástúðlega bréf þitt um mig
í Heimskr. af 20. júní s. 1.
Ekki var mér það neitt sér-
S'takt undrunarefni þó hlýlega
andaði í minn garð frá þér, því
Gunnar heitinn Goodmundson
maður þinn var einn af mínum
beztu vinum til margra ára í
Winnipeg, og hélzt sú vinátta
okkar óslitin alt til hans dauða-
dags. Heilsa mín hefir verið í
svo lélegu ástandi um mariga
undangengna mánuði, að mér
hefir verið málsvarnað, annars
hefði eg fyrir löngu síðan viður-
kent þitt kærleiksríka bréf. —
Þetta bið eg þig auðmjúklegast
að afsaka.
Fyrir nokkrum dögum síðan
var kunningjakona okkar hjón-
anna frá Winnipeg hér á ferð, og
lét hún þess getið að þú hefðir
dáið fyrir 2 árum síðan, og að
hún hefði verið stödd við jarðar-
för þína. Það má því heita alveg
frábær trygð og vinsemd við
mig, að senda mér línu úr öðrum
heimi.
En fyrst þér hefir tekist svona
meistaralega, að ná samtoandinu
milli heimanna, vildi eg óska að
þú sendir mér línu, sem oftast í
Heimskringlú. Slíkt myndi, að
miklum mun létta heilsutoilunar
raunir mínar. Eg vil feginsam-
lega mega eiga þig að, þegar eg
lendi á ströndinni ókunnu, enda
mun eg þá fljótlega verða upp á
þig kominn. Þér treysti eg bet-
ur en öllum öðrmu, þar sem þú
hefir náð svona föstum tökum á
samtoandinu við mig.
Með kærri kveðju til manns
þíns og ítrekaðar þakkir fyrir
tilskrifið, og alt gott fyr og síð-
ar, er eg þinn einlægur
Jónas Pálsson
P.S. — Eg sneið þetta niður
eins mikið og mér var unt, til
þess að Heimskringla hefði nægi-
legt rúm fyrir athugasemdina.
—22. júlí 1945. J. P.
*
Aths. Hkr.: Með góðu leyfi J.
P. skal geta þess, að Hkr. þykir
fyrir, hve mikið J. P. hefir á sig
lagt, veill á heilsu, sem ekki er
Hkr. neitt fagnaðarefni, við að
skrifa ofanskráðan lopa út af því.
einu, að nafnið Ingibjörg Gud-
mundson misritaðist og úr varð
Goodmundson, undir bréfinu til
hans. Þetta skal hérmeð leiðrétt
og forláts á því beðið. Maður,
ætti ekki að vaða í villu um ann-|
að eins og þetta, þó íslenzk nöfn
séu hér stundum öðruvísi skrif-
uð, en íslenzki stofninn bendir
til. En nú vil eg fyrir þessa einu
villu í Hkr. benda J. P. á, að
þrjár eru ritvillur í ofanskráðri
grein hans, sem Hkr. hefir leið-
rétt, en handrit hans ber vitni
um, ef rengt er.
FRÉTTIR FRÁ ISLANDI
Stjórn Eimskip fær heimild til
að smíða eða kaupa sex skip
Á aðalfundi Eimskipafélags ís-
lands 2. þ. m. var samþykt svo-
hljóðandi tillaga frá félagsstjórn-
inni:
“Fundurinn staðfestir sam-
þyktir þær, sem gerðar voru á
aðalfundum félagsins 20. júní
1936 og 18. júní 1938 um Iheim-
ild fyrir félagsstjórnina til þess
að láta smíða eða kaupa skip
handa félaginu og veitir félags-
stjórninni ennfremur heimild til
þess að kaupa eða láta smíða alt
að sex skipum, og til þess að
selja þau skip, sem félagsstjórn-
in telur rétt að selja.”
Ennfremur var samþykt svo-
hljóðandi tillaga, einnig frá fé-
lagsstjórninni:
“Aðalfundur samþykkir að fé-
lagið gefi 100,000 — eitt hundr-
að þúsund — krónur til Lands-
söfnunar þeirrar, sem fer fram
að tilhlutun ríkisstjórnarinnar
handa nauðstöddu fólki í Dan-
mörku og Noregi.”
Aðalfundur samþykti tillögu
félagsstjórnar um ráðstöfun
tekjuafgangs ársins.
Samkvæmt því eru 500 þús.
kr. lagðar í Eftirlaunasjóð, 1.2
milj. í varasjóð, 200 þús. í jöfn-
unarsjóð, 3.5 milj. í byggingar-
sjóð skipa, 1 milj. í byggingar-
sjóð vörugeymsluhúsa.
Hluthafar fá 4% arð af hluta-
bréfum sínum, eins og venja hef-
ir verið síðustu árin. — Til næsta
árs eru yfirfærðar nál. 224 þús.
kr.—fsafold, 6. júní.
tr ★ ★
952 tundurdufl rak hér
á stríðsárunum
Frá því árið 1940 hafa rekið
hér á land og sézt á siglingaleið-
um við landið 1950 tundurdufl.
Tala þessi sundurliðast þannig,
að 952 dufl rak á land og 998 dufl
voru eyðilögð, eða sáust á reki á
sjó úti.
Fyrsta duflið sást hér við land
árið 1940. Var það eina duflið,
sem sást við strendur landsins
það ár. Árið 1941 rak á land 456
dufl, en 110 voru gerð óvirk, eða
sáust á siglingaleiðum. Árið 1942
voru flest dufl á siglingaleiðum,
715 og á land rak 371 dufl, 78
dufl rak á land og á siglingaleið-
um sáust 121 árið 1943., Lægst
var tala duflanha á síða&tliðnu
ári. Þá rekur á land 47 dufl og
51 sézt á siglingaleiðum. „
Það sem átt er við með því að
segja að dufl hafi sézt á siglinga-
leikum er, að stundum kom það
fyrir, að þegar eftirlitsskip komu
á þann stað, sem duflið hafði
fyrst verið tilkynt, hafði það
hrakið svo hratt undan veðri eða
straumi, að ekki tókst að finna
það.
Árið 1941, var fyrir atbeina
Skipaútgerðar ríkisins, mönnum
úr öllum landsfjórðungunum
kent að gera þau tundurdufl ó-
virk, er kynnu að reka á land á
þeim stöðum, þar sem setuliðs-
menn væru ekki á næstu grös-
um. Aðeins í nokbur skifti
þurfti til þess að taka.
Þau tundurdufl, er rekið hafa
hér á land, hafa verið af 2 gerð-
um, önnur er hin venjulega gerð,
en hin voru af þeirri gerð, er
nefnist segulmögnuð tundurdufl.
—fsafold, 6. júní.
Nýjar bækur
sem allir þurfa að lesa
BRAUTIN, ársrit Hins Sam-
einaða Kirkjufélags íslendinga í
Norður Ameriku. II. árg. 120
blaðsíður í Eimreiðarbroti. —
Fræðandi og skemtilegt rit. —
Verð_________________$1.00
“ÚR ÚTLEGД, ljóðmæli eft-
ir Jónas Stefánsson frá Kaldbak.
Vönduð útgáfa með mynd af höf-
undi. Góð bók, sem vestur-ís-
lenzkir bókamenn mega ekki
vera án. Bókin er 166 blaðsíður
í stóru broti. Verð__$2.00
BJÖRNINN ÚR BJARMA-
LANDI, Þ. Þ. Þ., í bandi $3.25,
óbundin $2.50.
FERÐAHUGLEIÐINGAR eft-
ir Soffanías Thorkelsson, í tveim
bindum, með yfir 200 myndum.
Bæði bindin á $7.00.
HUNANGSFLUGUR, eftir
Guttorm J. Guttormsson. Kostar
aðeins $1.50 í bandi. Fæst nú í
BJÖRNSSONS BOOK STORE
702 Sargent Ave. Winnipeg
BORGIÐ HEIMSKRINGLU—
því gleymd er goldin skuld
LONG DISTANCE
SIMAGJALD ER
LÆGR4 FRA
6 e. h. til
Þó hœgt hafi verið í sumum tilfellum að leggja
nýja sima, höfum við þurft að neita þúsundum.
Oft, þegar aðeins um húsaþrœði er að eiga, er
hœgt að sinna pöntun um nýja sima. Skortur ó
mannafla og virum og áhöldum er orsök þess, að
neita varð um nýjar sima lagningar, þar sem
staurar urðu að vera settir á víðavangi.
Nýjar simalínur verða lagðar eins fljótt og menn
fást til að gera verkið og nœgt efni er fyrir hendi.
Það sem við biðjum þig um er samvinna á þessum
stríðs- og þurðartímum. Við vonum það verði ekki
langt þar til. að siminn fer úr "þjónustu ófriðar"
og til baka í þjónustu "almennings".
■N
J