Heimskringla - 08.08.1945, Side 6

6. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 8. ÁGÚST 1945
SKEMTIFÖR
Klukka í kirkjuturni einum í nágrenninu
sló ellefu högg, og fóru aðrar klukkur alt í kring
að dæmi hennar. Áður en ómur hringinganna
var hjá liðinn kom vagn út úr Bury stræti og að
hliðinu, og í hinum sat ung stúlka, sem var full-
komið sýnishorn af fegurð og hréysti, unga
stúlkan, sem í mínum augum var dýrmætari en
allur heimurinn. Það þurfti ekki augnablik til
að vekja hjá henni eftirtekt á mér, og segja
ökumanni að stansa vagninn. Á svipstundu
hafði eg hjálpað henni niður úr vagninum, og
gengum við saman yfir hinn slétta flöt til bygg-
ingarinnar.
“Kæri Dick,” sagði hún glettnislega, sem
svar við spurningu minni, “þú veist ekki hversu
örðugt það var fyrir mig að sleppa þessa stund
til að hitta þig. Pabbi þurfti að fara í fjölda
marga staði, og óskaði að eg yrði sér samferða
þangað. En þegar eg sagði honum að eg þyrfti
að annast mörg kaup fyrir eigin reikning áður
en eg gæti heimsótt fólk ásamt honum, þá var
hann svo vænn að leyfa mér að fara.”
“Eg er viss um að hann hélt að þú ætlaðir
að heimsækja saumakonuna þína,” svaraði eg
hlægjandi til að sýna, að eg væri ekki ókunnur
hinum sérstöku verzlunarviðskiftum kvenfólks-
ins.
“Eg er hrædd um að hann hafi haft eitthvað
þvílíkt í huga,” svaraði hún og roðnaði við, “og
þessvegna ihefi eg samvizkubit. En hjarta mitt
sagði mér að eg mætti til að hitta þig, hvað sem
það kostar.”
Gat nokkur maður óskað sér að heyra
nokkuð fallegra en þetta? Ef sá maður er til,
þá var það ekki eg. Við vorum nú komin inn í
bygginguna og gengum upp hinn mikla stiga.
Fjölda fríða og vel búinna kvenna mátti sjá í
sölum og göngum safnsins, en engin þeirra gat
jafnast á við fallegu Ástralíu-meyjuna, er gekk
við hlið mína, að minsta kosti var það mín
skoðun. Er við gengum inn í langa salinn við
stigabrúnina, fanst mér að nú væri tækifærið
til að leggja fyrir hana spurningu, sem mig
langaði til að spyrja hana.
“Kæra Phyllis mín,” sagði eg með rödd,
sem næstum titraði. “Það eru nú fjórtán dagar
síðan eg talaði við þig síðast. Þú hefir haft
nægan tíma til að íhuga sakir okkar. Hefir þig
iðrað þess að þú gerðist mér heitbundin?”
Við höfðum staðnæmst við glerskáp, en eg
er viss um að eg hafði enga hugmynd um hvað
í honum var.
Hún léit framan í mig með töfrandi brosi.
“Nei, Dick, ekki eitt einasta augnablik.
Þar sem eg hefi nú á annað borð heitbundist
þér, er það þá sennilegt að ætla, að eg óski að
ganga á bak orða minna?”
“Eg veit það ekki vel. Eg get ekki fundið
neina ástæðu með sjálfum mér fyrir því, að þú
skulir yfir höfuð trúlofast mér.”
“Já, og þér er óhætt að vera þess fullviss,
að eg skal ekki segja þér ástæðuna. Þú yrðir
kanske alt of upp með þér ef eg gerði það. Þér
er nægilegt að vita að eg elska þig, og að eg
sleppi þér ekki hvað sem á gengur.”
“Þetta er meira en nægilegt svar,” sagði
eg hátíðlega. “En Fhyllis, heldur þú ekki að eg
geti fengið hann föður þinn til að láta undan?
Eins og góður faðir, hlýtur hann að bera ham-
ingju þína fyrir brjósti, enda þótt það neyði
hann til að slaka dálítið til.”
“Eg get ekki skilið það. Hann hefir elsk-
að mig svo heitt alla mína æfi, að framkoma
hans niú er mér alveg óskiljanleg. Aldrei hefir
hann nokkurn tíma neitað mér um neitt, sem
eg hefi óskað innilega eftir, og hann hefir ætíð
heitið mér því, að eg skyldi fá að giftast þeim,
sem eg sjálf veldi, sVo fremi að það væri góður
og heiðarlegur maður, og maður, sem hann væri
yfir höfuð ánægður með. Og þú ert alt þetta,
Dick, annars er eg sannfærð um, að eg hefði
aldrei heitið þér ást minni.”
“Eg hugsa ekki að eg sé neitt verri en al-
ment gerist, ef eg er ekki dálítið betri. Að
minsta kosti elska eg þig einlæglega og með
trúfesti. En heldur þú ekki að hann muni skifta
um skoðun með tímanum?”
Eg er 'hálf hrædd um að hann geri það ekki.
Hann talaði um þetta í gær, og hann var fjúk-
andi reiður yfir, að eg skyldi hafa vogað að
hugsa um þig framvegis eftir það, sem hann
hafði sagt við mig um borð í skipinu. Aldrei á
æfi minni hafði hann talað til mín á slíkan hátt,
og mér sveið það svo sárt, Dick, eg 'hugsa að
eitthvað sé á bak við þetta, sem eg ekki skil.
Það er eitthvað leyndardómsfult, sem eg vildi
gefa aleigu mína til að geta skýrt. Pabbi hefir
ekki veirð sjálfum sér líkur síðan við lögðum af
stað í þessa ferð til Englands. Já, meira að segja
veit eg ekkert hversvegna að ihann fór þessa
ferð. Og þegar hann er kominn hingað virðist
hann vera í sífeldum ótta við að hitta einhvern
mann — en hver sá maður er, og hversvegna
hann faðir minn, sem er nafnkunnur maður
fyrir hugrekki, ákveðni og ráðvendni, ætti að
óttast 'hann, er mér gersamlega hulið.”
“Þetta er alt saman óskiljanlegt og óheppi-
legt. En er ekki hægt að gera neitt? Heldur
þú ekki, að ef eg heimsækti hann og ræddi um
þetta við hann í einlægni, að eitthvað væri hægt
að gera?”
“Það væri verra en fánýt tilraun eins og
sakir standa, finst mér. Nei, þú verður að láta
mig sjá fyrir þessu, og eg skal leggja alla alúð
á að snúa huga hans. Allatíð síðan móðir mín
dó, hefi eg verið hans hægri hönd, og þá bregð-
ur kynlega við, vilji hann ekki hlusta á mig
og taka sinnaskftum?”
Þegar eg hugsaði til þess hver það var, sem
ætlaði að tala máli mínu, þá efaðist eg ekki um
að hún hafði rétt fyrir sér.
Þega hér var komið höfðum við gengið
gegn um marga sali og vorum nú komin inn í
egyptsku deildina umkringd fágætum smyrsl-
I- ingum og öðrum fáránlegum munum úr fortíð-
inni. Það lá við, að ástahjal okkar væri óheim-
legt í slíku umhverfi, meðal þessara manna og
kvenna, sem höfðu elskast í landi, sem var svo
gerólíkt voru landi og svo fjarri því og tilvera
þeirra var þúsundum ára á undan okkar tilveru.
i Eg mintist á þetta við Phyllis. Hún hló, en
samt fór hrollur um hana við umhugsunina.
“Skyldi nú,” sagði hún og leit á múmíu,
sem lá í glerkistu við fætur okkar, og var af
konungsdóttur aftan úr grárri forneskju, “þessi
tigna frú, sem hvílist þarna svona rólega og
þögul, nokkurntíma hafa reynt ástarharma?”
“Hún hefir kanske átt marga biðla, og þeg-
' ar hún fékk ekki að giftast þeim, sem hún vildi,
i þá giftist hún öðrum,” svarað eg. “En eins og
hún lítur út núna er næsta ólíklegt að hún hafi
vakið ást nokkurs manns.”
Er eg mælti þannig leit eg af konungsdótt-
urinni í glerkistunni og á förunaut minn, og
jafnaði saman uppþurkaðri múmíunni og hinni
yndislegu stúlku við hlið mína. En unnusta mín
hafði dregið upp úrið sitt og leit á það.
“Klukkuna vantar 15 mínútur í tólf,” hróp-
| aði hún óttaslegin. “Dick, eg má til að fara.
I Eg lofaði pabba að hitta hann klukkan tólf og
í hvað sem tautar verð eg að efna það heit og láta
j hann ekki bíða.”
Hún tók að draga á sig glóvana. En áður
j en hún gat það hafði eg tekið upp hylki úr vasa
I mínum og opnað það. Er hún sá hvað askjan
I hafði að geyma, gat hún ekki að sér gert að
i hrópa upp af gleði.
“Æ, Dick, nú hefir þú verið alt of eyðslu-
samur!”
“En góða bezta, hvernig getur þú kallað það
eyðslusemi, að gefa unnustunni minni dálítinn
j vott um ást mína. Er eg mælti þannig, dró eg
; hringinn á fallega fingurinn hennar og lyfti
; hendi hennar upp að vörum mínum.
“Ætlarðu nú að rnuna í hvert skifti að þú
I
lítur á hringinn, að maðurinn, sem gaf þér hann,
elskar þig af öllu hjarta og telur enga fyrirhöfn
of mikla, né nokkra þraut of þunga, sem miðar
| að því, að gera þig hamingjusama?”
“Það skal eg muna,” svaraði hún hátíðlega,
I og er eg leit upp sá eg tár í augum hennar. Hún
þurkaði þau af sér í skyndi, og eftir agnar bið,
sem óþarft er að geta af hverju stafaði, gengum
við niður stigann og út á götuna, og sögðum
varla orð.
Er eg hafði náð í vagn og komið henni fyrir
í honum, þá bar eg fram næstum því áhyggju-
fullur þá spurningu, sem lengi hafði búið í huga
mér.
“Hvenær sjáustum við næst?”
“Það get eg ekki sagt. Kanske í næstu
viku. En eg skal láta þig vita. En ekki skaltu
örvænta, alt fer sjálfsagt vel á endanum, og
vertu nú sæll.”
“Vertu sæl og guð blessi þig!”
Eg tók ofan hattinn og hún veifaði til mín
hendinni og í sömu svipan hvarf vagninn fyrir
næsta götuhorn.
Eg gekk hægt eftir gangstéttinni niður í
Oxford stræti, sneri svo til vinstri og lagði leið
mína inn í bæinn. Hugur minn var alveg fang-
inn af minningunum um samfundina við hina
yndislegu stúlku, sem svo nýlega hafði yfirgefið
mig, og næstum ósjálfrátt, niðursokkinn í eigin
hugsanir mínar gekk eg lengra og lengra, unz
eg var kominn inn í borgarhluta, sem eg aldrei
hafði áður séð. Göturnar voru þröngar, búð-
irnar litlar og óþverralegar. Handvagnar, hjól-
börur og opnar búðir þöktu hinar óhreinu
gangstyttir, og alt var fult af glymjandi hávaða.
Einhverstaðar í nándinni sló klukka í
kirkjuturni. Hún var eitt, og þar sem eg tók
að gerast svangur og vissi að eg var langt að
heiman, litaðist eg eftir stað þar, sem eg gæti
fengið eitthvað að borða. Staðurinn, sem eg
kaus var á horni tveggja stræta, yfir dyrunum
var spjald með einhverju útlendu nafni. En
þótt staður þessi væri hreint ekki sem prýði-

I

I
legastur, þá bar hann að hreinlæti langt af um-
hverfinu, sem eg ihafði séð þar í grendinni.
Eg opnaði hurðina og gekk inn. Frakk-
neskur maður, sem sýndi það í framkomu og
útliti, að hann hafði verið lengi á Englandi,
stóð á bak við lítið búðarborð og þurkaði glös.
Hann hneigði sig kurteislega og spurði hvers
eg óskaði.
“Get eg fengið eitthvað að borða?”
“Áreiðanlega, herra minn. Ef þér, herra,
viljið ganga upp á loftð, þá skal eg annast um
það, sem þér óskið að fá að borða.”
Hann benti mér í áttina að stiga einum í
horni herbergisins og hneigði sig djúpt. Eg þáði
boð hans og gekk upp stigann og inn í her-
bergið uppi á loftinu. Það var langur salur og
hátt undir loft. Þaðan var ágætis útsýni yfir
báðar göturnar, en annars var herbergið búið
fremur einföldum húsgögnum og gólfábreiðan
fremur slitin, en samt var það hreint á veggj-
unum héngu myndir og um gólfið var tylft smá-
borða með marmara plötum, og fjórum sinnum
fleiri stólar.
Þegar eg kom inn, voru þarna þrír menn.
Tveir þeirra léku tafl, en sá þriðji, sem auðsæi-
lega tók engan þátt í leiknum, sat álengdar og
horfði á þá, en lézt samt vera að lesa dagblað.
Er eg settist við borð eitt hjá dyrunum, leit á
matseðilinn, bað um það, sem eg ætlaði að
snæða og tók svo að virða fyrir mér mennina,
sem sátu í iherberginu, það var dálítil dægra-
stytting.
Annar taflmanna var stór og þreklegur
maður, afskaplega armlangur, úteygður og vot-
eygður, rauðleitur í andliti með rautt skegg.
Andstæðingur hans í leiknum var miklu minni
að vexti, fölleitur með. lítið efrivararskegg og
ljósblá augu. Hann hafði gleraugu, sem klemt
var á nefið. Vegan þess 'hve hár Ihans var sítt
og að rauður blettur var á annari skyrtulíning-
unni hans, þá kvað eg að hann væri málari.
Því næst leit eg á þriðja manninn. Hann
var langt um eftirtektaverðari en hinir. Já,
eg furðaði mig á að sjá annan eins mann á slík-
um stað og þessum. Hann var hár og grannur
og óvenjulega vel vaxinn og auðsæilega hið
mesta karlmenni. Höfuð hans var alveg dá-
samlegt, þakið hrafnsvörtum lokkum. Augu
hans voru dökk eins og dimmasta nótt og glitr-
uðu eins og í snák. Litaríhátturinn var mjög
þeldökkur, þótt örðugt væri að dæma um það,
því að hann sat út í horni stofunnar í skugg-
anum.
En það sem helzt vakti athygli mína á þess-
um einkennilega manni var áhugi sá, sem hann
veitti tafli hinna mannanna, og leit með á-
hyggju og ótta á þá til skiftis, þegar annarhvor
þeirra átti leik. Hann brosti háðslega þegar
leikurinn fór eins og hann óskaði, og andvarp-
aði næstum svo að heyrðist, þegar leikið var
klaufalega.
Eg bjóst við því í hverri andránni að von-
brigði hans og áhyggja birtist í orðum, en hann
var altaf fær um að hafa hemil á sér í tæka tíð.
Eg veitti því eftirtekt, að þegar geðshræringin
greip hann, þá titraði hann allur, og eitt sinn,
þegar hinn smávaxnari taflmaðurinn lék rang-
an leik, vrað andlit áhorfandans svo þrungið
hatri, að eg verð að játa, að eg varð næstum því
flemtsfullur að sjá það. Hvaða áhrif þessi svip-
brigði hefðu haft á manninn, sem óafvitandi
hafði orðið þessum geðshræringum valdandi,
er ekki gott að segja.
1 því að komið var inn með matinn var
taflið búið. Annar þeirra sagði eitthvað á
þýzku og stóð upp til að fara. Það var ljóst að
minni maðurinn hafði unnið taflið, og hreykinn
og glaður litaðist ihann um í herberginu.
Er hann gerði það vildi svo til að augu hans
mættu augum mannsins, sem hafði horft á
taflið. Eg leit á þá á mis, en lengst horfði eg á
litla manninn. Hann virtist eins og töfrum
bundinn af augnatilliti svarthærða mannsins
og augu hans urðu eins og starandi og dauðaleg.
Það var alveg eins og hann hefði dáleitt hann.
Dökkhærði maðurinn reis úr sæti sínu og gekk
til hans, settist við borðið og fór að reisa taflið
án þess að mæla orð frá vörum. Því næst leit
hann upp.
“Mætti eg hafa þá ánægju að tefla við
yður?” sagði hann á ágætri ensku og hneigði sig
um leið og hann sagði þetta. Því næst færði
hann með hvítu löngu fingrunum, eitt peðið
fram á borðið.
Litli maðurinn hafði fengið málið aftur að
svo miklu leyti, að hann gat svarað spurning-
unni á viðeigandi ihátt. Því næst tóku þeir að
tefla, og eg réðist á matinn, sem nú var borinn
á borð. En ósjálfrátt neyddist eg til að renna
augunum að taflmönnunum hvað eftir annað,
til þess að sjá hvernig taflið mundi fara. En
var það virði þess að veita því athygli.
Hávaxni maðurinn hafði gefið sig með lífi
og sál að taflinu. Hann sat og laut yfir tafl-
borðið, og minti mig meira og meira á feikna-
stóran fálka, sem vofir yfir hænsnahóp. Augu
hans störðu ýmist á taflið fyrir framan hann eða
á manninn, sem hann var að tefla við. Hinir
löngu fingur hans vöfðust raunverulega um
taflmennina er hann flutti þá til, rétt eins
og hann ætlaði aldrei að sleppa þeim. Hann
mælti aldrei orð frá vörum, en framkoma hans
var orðum skýrari.
Ahrifin á litla manninn voru átakanleg.
Hann var alls ekki fær um að gera neitt, en sat
samanhnipraður í stólnum, eins og hann væri
hræddur við þennan myrkra mátt andstæðings
síns. Hvert barnið hefði getað sagt leikslokin
fyrirfram. Hái maðuinn vann og litli maður-
inn, sem vrtist glaður yfir því að hafa sloppið
óskaddaður frá þessu, greip hattinn sinn og fór
út í skyndi um leið og hann tautaði einhverja
afsökun.
“Takmörkun heimskingjans er hagur vitr-
ingsins.”
“Þar sem eg vissi ekki hverju eg ætti að
svara þessari einkennilgu staðhæfingu, þá var
eg svo skynsamur að svara henni engu. En
skyndilega breytti maðurinn um framkomu.
Hann reis úr sæti sínu og kom í áttina til mín.
Er hann settist í sætið gagnvart mér, lagði hann
ihendurnar í kjöltuna og spenti greipar, alveg
eins og guðhrædd, gömul kona, og er hann hafði
horft á mig um hríð með miklum alvörusvip>
sagði hann með málrómi, sem var óvenjulega
þægilegur og aðlaðandi:
“Eg hugsa að þér séuð mér samdóma í þvi,
Mr. Hatteras, að hálf veröldin er sköpuð til að
vera bráð fyrir hinn helminginn.” Þetta var
víst mjög óvenjulegur maður. Hvernig í ósköp-
unum gat ihann vitað hvað eg hét? Eg gat bara
stamað út einhverju meiningarlausu svari, sem
auðsæilega hreif hann ekki mjög, því að hann
sagði:
“Hann virjur okkar, sem er nýfarinn, er
sjálfsagt einn í þeirra hóp, sem verður bráð
hins sterkari. Eg kenni í brjósti um hann
vegna þess, að hann fær aldrei neina ánægju
út úr lífinu. En þér aftur á móti, og án þess að
vita það, fyllið hinn flokkinn. Atvikin munu
haga því svo til fyrir yður. Það eru auðvitað
til menn, sem alls eigi sækjast eftir að gera aðra
að undirlægjum sínum; en atvikin neyða þá til
þess, eins og yður til dæmis. Sumir menn nota
sér veikleika annara aðeins á þann Ihátt, að þeir
séu vissir um að eiga ekkert í hættunni sjálfir.
Þjóðverjinn, sem tefldi við litla manninn áðan
er dæmi um slíka menn. En svo eru enn aðrir,
sem aldrei sleppa neinu tækifæri til að nota sér
einfeldni annara. Hreinskilnislega sagt, til
hvaða flokks haldið þér að eg heyri til?” Hann
brosti er hann sagði þetta, og er hinar þunnu
varir hans opnuðust sást lítið eitt í hinar smáu,
hvítu tennur hans. I iþriðja skiftið, eftir að
hafa kynst manni þessum, vissi eg ekki hverju
svara skyldi, en samt gerði eg tilraun til að
segja eitthvað, og mælti:
“Eg þekki yður í raun og veru ekki neitt.
En eftir þeirri alúð að dærna, sem þér sýnduð
manninum, sem þér teflduð við, og einnig góð'
semi þá, er þér sýnið með því að skemta mér
með smaræðum, þá býst eg við að þér notið yður
yfirburði yðar aðeins þegar þörfin krefur.”
“En þarna hafið þér rangt fyrir yður. Eg
heyri til síðara hópnum, sem eg nefndi áðan.
Eg hefi ekki nema eina gleði hér í heimi og hún
er sú að láta yfirburði mína njóta sín á kostnað
annara. Þér sjáið að eg er hreinskilin við yður,
Mr. Hatteras.”
“Eg bið yður afsökunar, en þér vitið hvað
eg heiti, og þar sem eg hefi aldrei séð yður, svo
langt sem eg veit, þá langar mig til að þér segð-
uð mér hvernig þér komust að því hvað eg
heiti.”
“Með mestu ánægju. En áður en eg gerl
það finst mér ekki nema rétt, að eg segi yður
það fyrirfram, að þér munuð ekki trúa mér. En
samt sem áður ætti skýring mín að sannfæra
yður, að minsta kosti skaðar ekki að reyna. 1
brjóstvasanum á vestinu yðar, hægra megin,
hafið þér þrjú spjöld.” Nú studdi hann hönd-
unum á höfuðið og lokaði augunum. Eitt þeirra
er fremur böglað og slitið og á því stendur
skrifað með ritblýi, nafnið, Edward Brath'
waite, Maquarrie stræti, Sydney. Eg geri ráð
fyrir, að nafnið sé Brathwaitih, en t-ið og e-1®
eru næstum máð út og ólæsileg. Annað spjald
ið ber göfugt nafn, Hon. George Wetherell,
Potts Point, Sydney, Nýja Suður Wales —
þriðja býst eg við að sé yðar eigið, Riohard
Hatteras. Er þetta rétt?”
Voru þetta töfrar eða nokkurskonar lodd'
aralistir? Eg spurði sjálfan mig þessara spurn-
inga, en fékk ekkert svar. ,En hvað sem þv*
líður, þá minkaði það ekkert virðingu mina
fyrir hinum mjög svo óskiljanlega málkunn-
ingja mínum.
“Eg hafði þá rétt fyrir mér!” sagði hann
næstum sigri hrósandi. “Er það ekki undar-
legt, hversu við erum ákveðnir í því að vl
höfum rétt fyrir oss í skoðunum vorum, jafnve-
þótt vér höfum sigrað hégómadýrð vora á ölluU1
öðrum sviðum? Jæja, Mir. Hatteras. Mér þykir
vænt um að kynnast yður. Einhvernveglnn
finst mér, að forsjónin muni leggja leiðir okkar
saman á ný, en hrar — það veit eg ekki. E°
við skulum samt vona, að þeir samfundir ver
eirxs þægilegir og þessi hefir verið.”