Heimskringla - 22.08.1945, Qupperneq 2

2. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 22. ÁGÚST 1945
BRÉF ÚR SKAGAFIRÐI
Kæru Skagfirðingar vestan hafs:
Eg býð ykkur öllum gleði-
legt sumar og þakka öllum
jþeim, er skrifað hafa mér mörg
hlýleg bréf á s.l. ári. Sumum
hef eg endurgoldið það, öðrum
ekki, og því ætla eg að kvitta
fyrir þau, með þessu fréttabréfi,
sem er orðinn vani, að eg sendi
ykkur einu sinni á ári.
Veturinn frá nýári 1944 var
frekar umhleypingasamur í janú
ar og febrúar. En í marz hlán-
aði vel og kom upp ágæt jörð. Þ»ó
var fremur úrfellasamt síðari
hluta apríl og kalt. 12. maí
gerði norðanstórhríð sem stóð þó
ekki nema sólarhring, en þá
birti upp með miklu frosti, en
þó hlýnaði eftir skamman tíma.
Tíð var góð í júní og sífeldur
þurkur fram í miðjan ágúst, að-
eins úrfelli nokkru fyrir göng-
urnar. Mátti því segja að sumar-
ið væri eitt það ágætasta, sem
komið hefir nú um langt skeið.
Heyskapur mikill og þó enn
betri að gæðum en vöxtum, því
heita mátti að alt hirtist af Iján-
um, og engin stund færi til ó-
þarfa snúninga. Kom það sér
vel, því sennilega 'hafa aldrei
færri hendur unnið að heyskap
en þá, því víðast er nú svo komið,
eð ekki er annað fólk á bænum
en fjölskyldan. En með aukn-
um vélum og hestorkunni, er
líka hægt að afkasta margföldu
dagsverki við það sem áður var,
og það er einmitt þetta sem hefir
bjargað landbúnaðinum á þess-
um árum. Annars hefir verð á
landbúnaðarafurðum verið all-
hátt þessi ár, svo hagur bænda
virðist að ýmsu leyti rúmur. En
þeir eiga líka mikið verkefni
fyrir höndum, er umhægist í
heiminum, því ekkert hefir verið
hægt að lagfæra, hvað þá byggja
í sveitinni. Er það orðið æði að-
kallandí víða a.m.k. í Skagafirði,
og hætt við að verði farið að
saxast á innieignina hjá mörgum
þegar hann er búinn að byggja
upp hjá sér og ná í nauðsynlegar
búvélar.
Féð reyndist mjög vel á síð-
astliðnu hausti, sem ekki var
furða eftir annað eins ágætis-
sumar,; en nú var stórum færra
slátrað en áður, því altaf eyði-
leggja fjárpestirnar rmeira og
meira á hverju ári. Það sem að
líkindum hefir hjálpað landbún-
aðinum mest hér, er mjólkur-
samlagið, því seinni hluta ársins
1944 munu bændur hafa fengið
rúma krónu fyrir mjólkurpott-
inn, og eru það drjúgar inntektir
fyrir þá sem hafa góð kúabú.
Var unnið í samlaginu úr liðlega
900 þús. pottum, og hefir sú
framleiðsla vaxið með hverju
ári, enda hafa bændur frekar
snúið sér að mjólkurframleiðsl-
unni, en sauðfjáreigninni á
seinni árum, sem ekki er furða.
Mierkasti atburðurinn á árinu
var vafalaust sambandsslitin við
Dani ,og land vort gerðist sjálf-
stætt lýðveldi. Og það ánægju-
legasta í sambandi við það, var
atkvæðagreiðslan um sambands-
lögin. Hún var svo almenn og
vel sótt, að heita má með eins-
dæmum. Hér í sýslu eru 14
hreppar, en af þeim skiluðu 10
hverju einasta atkvæði sem á
kjörskrá stóð, og alls munu rúm
98% hér í sýslunni hafa greitt
atkvæði, og nálega allir á einn
veg—með sambandsslitunum og
það jafnvel Danir, sem búsettir
eru hér. Var þetta þjóðinni
allri til hins mesta sóma, og sýn-
ir að við getum þó staðið sem
einn maður á úrslitaaugnablik-
um, þó stundum virðist ærið á
það skorta í dægurmálunum.
Helstu framkvæmdir, sem lok-
ið hefir verið á árinu hér í
sýslu, er virkjun Skeiðsfossins í
Austur-Fljótum. En ekki kom
það Skagfirðingum að gagni, því
það voru Siglfirðingar sem virkj-
uðu fossinn, og alt rafurmagnið
er leitt þangað. Miklu frekar
mætti segja að sýslan, sem slík,
hefði haft óhag af því, vegna
þess, að vegna virkjunarinnar
fór Stíflan—sem er ein fegursta
byggðin í Skagafirði—öll í kaf.
svo talið er að vatnið muni sum-
staðar ganga upp á túnin og
jafnvel inní bæjarhúsin.
Einnig er það í undirbúningi
að virkja Gönguskörðsá fyrir
Sauðarkrók og næstu hreppa. En
sennilega verður. það dýrt og
á langt í land.
1 vetur var nú í fyrsta sinn
hafin kennsla í Varmahlíð. Voru
það um tuttugu, sem stunduðu
þar nám. Var það í gamla hús-
inu, því ekki er enn byrjað a
sjálfu skólahúsinu. Verður von-
andi skamt til þess að bíða, að
hafist verði handa með þá bygg-
ingu. Einnig er í ráði að nokkr-
ir slái sér saman og byggi þar
heimavistarskóla fyrir börn, og
jafnvel fleiri skólar hafa komið
þar til greina; svo eftir nokkur
ár, er vonandi að þarna verði
risin upp miðstöð menningar og
mentunar Skagfirðinga. Skóg-
ræktin hér í Skagafirði, hefir
einnig aðsetur sitt þarna. Er
búið að brjóta mikið land sunn-
an við Reykjarhólinn, sem á að
verða tilrauna og uppeldisstöð
fyrir trjáplöntur, sem Skagfirð-
ingar geta svo síðar fengið þaðan
og gróðursett á heimilum sínum,
og jafnvel ræktað hjá sér nytja-
skóg. Hefir sýslan og ríkið lagt
mikið fé í þetta og í vetur sendu
Skagfyrðingar búsettir í Reykj-
avík sýslunni að gjöf 12 þús. kr.
sem verja á til skókræktar. Er
það ekki í fyrsta sinn, sem þeir
ágætu menn hafa sýnt ræktar-
semi og stórhug til sinna gömlu
kynna norður hér. Einnig hefir
Skógræktarfélag Skagfirðinga
gróðursett mikið af trjám á af-
girtu svæði sunnan Varmahlíðar,
með hinum ágætasta árangri.
Þessi hreyfing á skógræktar-
málunum, er ein sú þarfasta er
fram hefir komið hér í sýslu á
seinni árum. Mátti það helzt
ekki seinna vera. Því þó Skaga-
fjörður sé fagur, þá vantar þó
enn eina höfuðprýði hans, en
það er skógurinn. Má heita að
hvergi séu skógarleifar að ráði,
nema í Hrollaugsdal í Sléttuhlíð
og hefir ungmennafélagið þar,
tekið ihann að sér til verndar og
varðveizlu. En reynzlan hér
hefir sýnt að skóg er hægt að
rækta með ágætum árangri, þar
sem saman fer vit og vandvirkni
á þeim hlutum.
1. desember, 1944, átti Sigurð-
ur Sigurðsson sýslumaður Skag-
firðinga 20 ára embættisafmæli,
sem yfirvald okkar hér. Hann
er sonur síra Sigurðar Stefáns-
sonar prests í vigur, hins alkunna
þjóðskörungs, en foreldrar séra
Sigurðar voru þau, Stefán Stef-
ánsson bóndi á Heiði í Göngu-
skörðum, og Guðrún Sigurðar-
dóttir, bónda á Heiði, þess er orti
Varabálk. Sigurður sýslumaður
hefur kynnt sig hér ágæta vel,
bæði sem yfirvald og góður fé-
lagsmaður, og jafnan stutt þau
mál héraðsins er til framfara
hafa horft. Var sýslumanns-
hjónunum haldið samsæti af
sýslunefndarmönnum, í tilefni
þessa afmælis, og þeim gefið
vandað málverk af Sauðarkróki
með Tindastól í baksýn. Kona
Sigurðar sýslum. er Stefaní Arn-
órsdóttir, síðast prests í Hvammi
á Laxárdal. Er heimili þeirra al-
þekt fyrir gestrisni.
Á síðastliðnu ári önduðust
tveir mætismenn hér í sýslunni
Annar þeirra var Valdimar Guð-
mundsson, bóndi í Vallanesi (áð-
ur hét það Þúfa). — Hann dó
12. febr. eftir langa vanheilsu
Foreldrar Valdimars voru Guð-
rúri Eiríksdóttir hr. stjóra í
Djúpadal, og Guðmundur Sig-
urðsson söðlasmiður í Vallholti.
Hann var fæddur 19. febr., 1878,
og var elstur systkina sinna
Snemma bar á því hjá Valdimar
að hann mundi verða röskur
maður. Hann útskrifaðist af
Möðruvallaskólanum með beztu
einkunn og tók þegar að því
námi loknu, að stunda jarðabæt-
ur á heimili foreldra sinna,
ásamt yngri bræðrum sínum.
Komu þeir feðgar eftir fá ár þar
upp einu stærsta búi, sem þá var
í Skagafirði og bættu jörðina á
allan hátt. Þegar Valdimar fór
að þykja þröngt um sig í Vall-
holti, keypti hann jörðina Stein-
þúfu, sem var fremur smá, og
mátti segja að hún yrði að stór-
býli í höndum hans. Byggði
hann vandað íbúðarhús og öll
hús jarðar þeirrar byggði hann
upp frá grunni og sléttaði og
braut land til nýræktar í stórum
stíl; og líkl. hefir enginn bóndi
í Skagafyrði lagt annað eins stór-
fé í girðingar um tún, engjar og
bithaga, sem hann. Allur bú-
skapur hans var fyrirmynd. Voru
stundum heyfyrningar hans svo
miklar, að grannar hans sögðu
hann þyrfti ekkert að heyja
fyrir næsta ár! Oft hefir það
kveðið við, að Skagf. færu ekki
vel með hross sin, og sýndu þeim
hart að vetrinum, þó margar
slíkar sögur séu ærið orðum
auknar. En Valdimar fór vel
með sín hross. Einu sinni var
eg staddur á hrossasýningu ihjá
Valdimar, ásamt Theodór heitn-
um Arnbjarnarsyni, ráðanaut
Búnaðafj. íslands. Þetta var
fremur kalt vor, en ekk sá þaðká
hrossum Valdimars. Að lokinni
sýningunni segir Theodór:
“Þeir hafa ekki náð til þín vor-
kuldarnir, Valdimar minn. Eg
er nú búinn að fara þrisvar um
alt landið og skoða að líkindum
öll beztu hrossin. En eg hef
hvergi komið á neinn bæ, þar
sem eg hef séð jafnmörg hross
eins vel meðfarin sem íhjá þér.”
Valdimar átti ágætt hestakyn og
margan snillinginn ól hann upp
og seldi, sér til gagns, en öðrum
til ánægju. Hann var giftur Guð-
rúnu Jóhannsdóttir, og áttu þau
hjón 4 börn. Býr hún áfram á
jörðinni með börnum sínum.
Hinn 31. okt. s.l. andaðist sr.
Hallgrímur Thorlacius, fyrrum
prestur til Glaumbæjarþinga.
Varð hann bráðhvaddur. Hann
var fæddur að Fagranesi á
Reykjaströnd , 18. júlí, 1864, og
var því liðlega áttræður. For-
eldrar hans voru, Magnús prest-
ur Thorlacius og Guðrún Jóns-
dóttir af Bergmannsætt. Séra
Hallgrímur vígðist haustið 1888
að Ríp í Hegranesi, en varð prest-
ur í Glaumbæ 1894, og þjónaði
þar til haustsins 1935, að hann
sagði af sér samkvæmt aldurs-
iögum presta. Hann kvæntist
Sigríði Þorsteinsdóttur frá Kot-
húsum í Garði syðra, og þó þau
bæru ekki gæfu til sambúðar, að
öllu, var hún hin merkasta kona
TIL G. E. EYFORD
Þú oss fylgdir langa leið
lyftir mund og huga,
ætíð var um æfiskeið
áform þitt að duga.
Þó að hulin himin lög
halli braut að elli;
sjónin skýr og höndin hög
halda glæstum velli.
Aldrei blekti tímans tál
trausta stefnu þína;
vinatrygð með sól í sál,
seint mun gildi týna.
Þó að ellin þoki nær
þakklát varir minning.
Verði haustsins kyrð þér kær,
krýnd af sigur vinning.
Kvöldið andi blíðum blæ
búi alt í haginn;
þar til hnígur sól í sæ
síðsta æfidaginn.
Magnús Markússon
og vel mentuð. Þau eignuðust
tvær dætur: Hrefnu, er dó ung,
hið mesta myndarbarn, og Guð-
laugu Friðrikku, gifta í Noregi
Castel Stang, verkfræðingi. Eiga
þau börn.
Séra Hallgrímur var skarp-
gáfaður og málamaður svo mik-
ill að af bar, einkum í latínu,
frönsku og forníslenzku (nor-
rænu). Prestur var hann mjög
skylduræknn, og margar ræður
hans ágætar. Hann var hið
mesta karlmenni fram undir það
síðasta, og kær að góðum hest-
um, enda átti jafnan úrvals reið-
hesta, og hestakyn ágætt. Heldur
þótti hann lítið gefinn fyrir ný-
ungar, en fremur fastheldinn á
forriar venjur. Hann var um
skeið, málafylgjumaður mikill
og þóttust andstæðingar kenna
kulda af orðum hans, en vinum
sínum trölltryggur og jafnan til-
tækur að leysa þeirra vandræði.
Mátti um hann segja, að hann
væri í hópi þeirra manna, er um
skeið, settu svip sinn á þetta
hérað og þess mál.
Ekki hafa menn hér glaðst ai
öðru meir, en ófriðarlokunum
hér í álfu, og þau urðu á þann
veg, sem raun varð á. Og þo
munu frændþjóðir okkar Damr
og Norðmenn hafa fagnað þeim
þo innilegar en við, enda ekki
lurða, þar sem þeir stóðu i eld-
inum og mistu sonu sína, fé og
fjörmenni. Þo ekki væri slíku
til að dreifa hér, því öll vor skifti
við hernámsliðið voru í fullri
vinsemd, höfum við þó goldið
mikið afhroð í missi manna og
skipa, af völdum hernaðarins.
Eimsk. félag Islands er búið að
missa þrjú af sjö fossunum sín-
um, auk margra annara skipa er
landsmenn hafa mist af völdum
ófriðarins, og fyrir fámenna þjóð
er það mikill skaði. — Huggun
manna er sú “að langt verði til
slíks éls,” að slík villimenska
sem þetta stríð, eigi ekki eftir
að endurtaka sig.
Mikið er talað um flugferðir,
að stríðinu loknu, og hve auðvelt
er nú orðið að halda uppi kynn-
ingu á milli ykkar Vestmanna og
heima-þjóðarinnar. Mér þætti
ekki ólíklegt þegar þær sam-
göngur eru komnar í lag, að með
hverju sumri komi ótal farfugl-
ar, af íslenzku bergi brotnir
vestan um haf og dvelji hér yfir
sumarið, ihjá frændum og vinum,
og ekki ómögulegt, að einhverj-
ir héðan slæddust með á haustin,
I vestur til Vínlands hins góða.
Múndi fátt orka betur í þá átt,
að viðhalda íslenzkri tungu og
þjóðerni vestra, en slík kynning,
enda með slíkum samgöngum,
ekki orðið nema “vík á milli
vina,” við það sem áður var.
Eg bið svo að heilsa öllum
frændum og vinum og þakka
ykkur bréf og vináttu á liðnum
árum.
Sauðarkróki, 18. maí, 1945.
Stefán Vagnsson,
—frá Hjaltastöðum.
John S. Brooks Limited
^DUNVILLE, Ontario, Canada
MANUFACTURERS OF GILL NETTING
Okkar net eru búin til úr beztu tegund af hör tvinna
og fyrsta flokks “Sea Island Cotton” og egypskum tvinna.
Þér megið treysta bœði vörugœðum og verði
Allar pantanir fljótt og ábyggilega afgreiddar.
Captain M. R. Janes, Leland Hotel, Winnipeg
Umboðgmaður fyrir Manitoba, Saskatchewan og Alberta
DÁNARMINNING
BOGI BJARNASON
Mrs. Guðrún Björnson
Þess var getið í “Hkr.” í júní
s. 1. að dáið hefði að Wynyard,
Sask., konan Guðrún (Illuga-
dóttir) Björnson.
Guðrún sál. var fædd að Gili
í Svartárdal í Húnavatnssýslu
6. apríl 1858 og var því rúmlega
87 ára er hún dó.
Foreldrer hennar voru hjónin
Illugi Jónasson hreppstjóri Ein-
arsson valinkunns sæmdar og
gestrisnu manns eftir frásögn
“Norðanfara”, og konu Illuga,
Ingibjargar ólafsdóttur frá Auð-
ólfsstöðum alsystir Arnljótar
prests á Bægisá og Sauðanesi.
Árið 1890 giftist Guðrún
Bjarna Björnssyni frá Steinár-
gerði í Svartárdal, vel gefnum
manni og byrjuðu þau búskap
sama ár í Ytra-Tungukoti í
Svartárdal; fluttu síðan að Ey-
vindastöðum í Blöndudal. Og
þar misti hún mann sinn 1897 og
var ekkja í 48 ár. Þau ihjón
eignuðust þrjár dætur, ein þeirra
dó 9 ára en tvær lifa, Mrs. Ingi-
björg Sveinson, Gimli og Mirs.
Valdimar Gíslason, sem býr
norður frá Wynyard og sem
Guðrún sál. dvaldi hjá mörg síð-
ustu ár sín, og þessi dóttir henn-
ar annaðist hana til þess síðasta.
Guðrún sál. bjó þrjú ár eftir
'hún varð ekkja á íslandi. En
árið 1900 flutti hún með börn sín
vestur um haf og var fyrst við
Árnes í Nýja-íslandi og síðar
lengi á Isafoldar-ibygð en síðan
við Riverton, áður hún flutti
til nefndrar dóttur sinnar í Sask.
sem um síðastliðin 14 ár eða þar
um bil hefir gefið út blaðið
“Times” í Treherne, Man., hefir
nýlega selt það og flutt vestur á
Kyrrahafsströnd, hann fékst áð-
ur við blaðamensku í Saskat-
criewan, gaf út blað bæði í Foam
Lake og Kelvington. — Bogi
Bjarnason er mjög eftirtekta-
verður maður, og gáfaður, hann
hefir rutt sér braut með miklum
myndarskap, og hyggindum. —
Hans stuttu, en gjörathugulu og
vel skrifuðu ritstjórnargreinar
hafa vakið allmikið athygli með-
al þeirra sem vit hafa á, hann
er all róttækur en heilbrigður í
hugsun og frumlegur, og flýgur
á sínum eigin vængjum, og get-
ur hafið sig hátt til flugs, stíll
hans er listrænn og skáldlegur,
þróttmikill og hreinn, má segja
að hann skrifi eins og sá sem
vald hefir. Hefir það oft verið
nautn að lesa greinar hans. Hann
hefir einnig skrifað smásögur og
gefið út.
Bogi var í heimsstyrjöldinni
fyrri í her Bandaríkjanna, hann
hafði áhuga fyrir fluglist og
fékst eitthvað við flugnám um
skeið. Eftir hann fór úr Vatna-
bygðunum hefir hann lítið verið
meðal Islendinga, en hann er
samt góður Islendingur og hefir
aukið sæmd þeirra hvar sem
hann hefir farið, hann er prúður
í framkomu og yfirlætislaus;
heyrst hefir að hann muni fást
við ritstörf og blaðamensku
vestur á ströndinni, og á hann
! þar heima. G. J. Oleson
HITT OG ÞETTA
ítalski náttúrufræðingurinn
Carnardo, trúði ekki á drauga,
eins og flestir'samtíðamenn hans
á sextánduöld. En hann trúði því
statt og stöðugt að guð veitti hon
um alt sem hann bæði um
klukkan átta morguninn 1.
apríl. Aðra daga var hann ekki
viss um mátt bænarinnar. Það
er sagt, að ótti við dauðann
hafi orðið honum að bana. Ein-
hver hafði spáð því að ævilok
hans bæri að höndum eftir ákv-
eðinn tíma. Og þegar að því dró,
missti hann matarlystina svo
gjörsamlega, að hann dó úr
hungri, að því er talið var.
Guðrún sál. var góðum gáfum
gædd eins og hún líka átti ætt
til. En mjög hæglát og eins og
ekkert gæti raskað geðprýði og
rósemi, hennar, sístarfandi af
hinni móðurlegu fórnfýsi eins og
líka að 'lífsafstaðan krafði, þar
sem ihún varð að ala upp börn
sín að mestu leyti af eigin hand-
afla og við landnemanna erfið-
leika.
En vilja og athafnaþrek henn-
ar sigraði lífsbaráttuna. Hún var
bókhneigð og las sér til gagns, og
hélt skilning og minni til dauða
dags.
Þrjú systkirii átti hún, Gísla,
sem dó við Blaine, Wash., 1910;
Margréti, (Mrs. Sigfússon við
Oakview, Man.) og Jónas, bú-
settan á Blönduós á Islandi.
Hún var jarðsungin af séra
E. J. Melan, 14. júní s. 1. í heima-
bygðar grafreit norður af Wyn-
yard að viðstöddu bygðarfólki.
Framvegis verður Heims-
kringla fáanleg í lausasölu, hja
hr. bóksala Lárus Blöndal, Skóla
vörðustíg 2, Reykjavík, Island
Maður, að nafni James Black
dó í Liverpool árið 1937. Hann
hafði verið um borð í Titanic,
Empress of India, Lusitania og
Florizan, þegar þessi skip sukku
en alt af komist af. Sú þjóðsaga
gekk líka um hinn lífseiga mann,
að hann hafði verið á herflutn-
ingaskipi á Ermarsundi árið 1916
og þá hefðu einhverjir hjátrú-
aðir skipmenn orðið hræddir um,
að hann væri óheillamaður á
hverju skipi og fleygt honum
með leynd fyrir borð að næt-
urlagi.
En þá á fiskiskip að hafa
bjargað honum, því að “for-
lögin” vildu ekki, að hann yrði
s j ódauður.—(Þ j óð vil j inn).
Alþingishátíðin 1930,
eftir próf. Magnús Jónsson er
Islendingum kærkomin vinagjöf.
1 bókinni er yfir 300 myndir og
frágangur allur hinn vandaðasti.
Fæst bæði í bandi og óbundin.
Verð í bandi $20.50 og $23.00,
óbundin $18.50.
Björnssons Book Store
702 Sargent Ave., Winnipeg
You will find yourself one of the best informed persons in
your community when you reod The Christion Science Monitor
regulorly. You will find fresh, new viewpoints, a fuller, richer
understonding of world offairs . . . truthful, accurate, unbiased
news. Write for somple copies todoy, or send for o one-month
triol subscription to this internotional daily ncwspoper ....
• The Christian Science Publishing Society
| One, Norwoy Street, Boston 15, Moss.
I
j STREET.... >...................
J^CITY....*................STATE.
NAME.
□
M
W
o
Please send somple copies
of The Chrlstion Science
Monitor including copy ot
Weekly Mogazine Section. •
Pleose send o one-month
_ trial subscription to The
Christion Science Monitor,
for which I enclose $.........