Heimskringla - 29.08.1945, Side 2

2. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 29. ÁGÚST 1945
Til Jónasar Pálssonar
(Fyrsta ríma)
Kæri vinur: Kem eg enn
Og krúnka á skjáinn.
Léttan hristi ljóða belginn
Lofirðu mér að vaða elginn.
Finn eg mína fyrstu skyldu
Að færa þakkir —
Þó að okkar fækki fundir —
Fyrir margar skemti stundir.
Þó eg aki annan veg
1 ýmsum greinum.
Ánægja var augum mínum
Alt sem kom frá penna þínum.
Mig þó skorti hetju-hug að hasla velli
Virði eg meir en vambar fylli
Vopnfimi og orða snilli.
Mér var ekki ment sú léð að miðla skjalli,
Heiðra eg þann sem heldur velli
Hiklaust fram í bleika elli.
Ýmsum finst að gletnin góða geðið yngi.
Hljóma láttu hátt og lengi
Hörpu þinnar gleði strengi.
Mæli eg um, þú megir lengi á móti vindum
Sigla heill með seglum þöndum,
Sól í geði og mátt í höndum.
Túðesen
E.S. (Verði eg ekki veginn fyrir veturnætur,
Vona eg heitt, og verið getur
vinur, að eg geri betur.) — T.
MTJÁNDA ÁRSÞING
Sambands íslenzkra Frjáls-
trúar Kvenfélaga í
Vesturheimi.
Þingið var sett af forseta, Mrs.
E. J. Melan, laugardaginn 30.
júní 1945, í Sambandskirkjunni
í Árborg, Man., kl. 9.30 f.h. Full-
trúar á þingið voru:
Frá Winnipeg: Mrs. J. Ás-
gerisson, Mrs. B. E. Johnson.
Frá Ámesi: Mrs. Th. Peterson.
Frá Árborg: Mrs. H. von Ren-
esse, Mrs. S. O. Odleifson.
Frá Oak Point: Mrs. G. Árna-
son.
Frá Gimli: Mrs. G. Benson.
Frá Riverton: Mrs. H. Thor-
vardarson.
Frá Piney: Mrs. S. M. Lawson.
Frá Lundar: Mrs. G. Árnason.
Þingsetning hófst með því að
sunginn var sálmur eftir Lárus
Nordal, og þar næst flutti séra
Philip M. Pétursson bæn. Að
þvf búnu flutti forseti ávarp, sem
hér fylgir:
ÁVARP FORSETA
Sambands tslenzkra Frjálstrúar
Kvenfélaga í N. A.
Kæru fulltrúar og gestir:
í nafni kvennasambandsins
býð eg yður allar velkomnar á
þetta þing, og þakka ykkur fyrir,
að hafa lagt fram tíma og ferða-
lag til að sækja það og sitja.
Sú er ósk mín, og eg veit að
það er ykkar ósk, að þetta þing
megi verða ánægjulegt og um-
fram alt gagnleg^ því málefni,
sem það er helgað.
Við komum saman í dag í
innilegu þakklæti, að hin mikla
styrjöld er nú loksins á enda í
Evrópu, og með helgri lotningu
minnustum við hinna látnu. Vér
biðjum guð að styrkja og hugga
alla þá, sem sorgin hefir heim-
sótt, og einnig vernda þá sem
enn eru í hættu og voða.
Það hefir verið venja undan-
farandi ára, að minnast starfs
hins liðna tíma'bils í inngangs-
orðum eins og þessum; á sú
skýrsla að sýna hvað stjórnar-
nefnd og félög hafa afrekað á
liðnu ári, og hversu hin gerða
áætlun síðasta þings hefir verið
framkvæmd.
Þegar eg geri það á þessari
stundu finn eg til þess, að eg get
ekki lýst neinum stórsigrum, eða
afreksverkum á hinu liðna ári,
sem láta dátt í eyrum. En eg
vildi mega minna yður á það, að
það er sjaldnast, að þetta sé
hægt. Öll starfsemi felst í smá-
atriðum, venjulegum störfum,
sem þarf að ljúka vegna þess að
þau eru nauðsynleg. Þótt þau
séu eigi í fljótu bili glæsilegir
sigrar á neinu sviði, þá eru þau
engu síður sá efniviður, sem fé-
lagskapurinn er reistur úr, og
byggist á. Þessi atriði í starfi
kvenfélaganna eru mörg og mjög
erfið. Þau segja frá fyrirhöfn,
vinnu og fórnfýsi þreyttra
hahda, sem oft gefa hvíldar-
stundirnar, eða þær stundir,
sem ættu að vera hvíldarstundir
í þágu félagsskaparins, til að
safna fé, svo að félagsskapurinn
geti fylgt stefnuskrá sinni, til að
halda fundi og gera ákvarðanir
um nauðsynleg mál, til að
styrkja þau atriði sem þarf að
styrkja, og fyrir það gera til-
veru sjálfra vor og annara betri.
Fá orð lýsa eigi öllum þessum
atriðum, og eg veit að eg þarf
ekki að lýsa þeim fyrir yður. Þið
þekkið það sjálfar.
Mikið fremur langar mig til að
leitast við að minna yður á þetla,
að öll þessi smáatriði eru ef til
vill, og mér er óhætt að segja,
miklu þýðingarmeiri, en þótt við
gætum á þessari stund bent á
fáein atriði, sem eru áberandi,
en ættu egi rætur sínar að rekja
til langrar keðju af störfum og
fyrirhöfn, sem eru unnin að á-
kveðnu markmiði og flytur
starfsfólkið að markinu, sem það
ætlar að ná.
Skýrslur þær, sem mér hafa
borist frá kvenfélögunum bera
með sér, að þau hafa öll starfað
mikið á árinu, og hafa með því
starfi styrkt þessi atriði: söfnuð-
ina, kvennasambandið, sunnu-
dagaskólana, rauða krossinn,
Sumarheimilið, Good Neighbors
Club, hermanna böggla, sálu-
hjálparherinn, Dental Clinic,
sjúkrahús bæjarins og skólamál.
Þetta sýnir að í mörg horn
hefir þurft að líta, og að kraft-
arnir eru þar af leiðandi all
dreifðir. Sakir ófriðarins hefir
þetta þurft að vera svo. En í
framtíðinni er það auðséð hversu
nauðsynlegt það er, að íihuga og
leggja réttan dóm á, hvar þörfin
er mest, og hvernig henni skuli
svarað af kvenfélögunum. Fé-
lagsskapurinn má ekki veirða ein-
tóm vinna er miðar að því ein-
göngu að ná inn fé í þeim til-
gangi að styrkja þetta og hitt.
Það þarf fyrst og fremst að gera
félagsskapinn aðlaðandi, svo að
meðlimatalan aukist og hver
einstaklingur finni, að hann hef-
ir gleði og gagn af að vera í hon-
um.
Þetta hefir verið reynt. 1 þeim
tilgangi hafa kvenfélögin haft
tilraunir til samvinnu og sam-
funda. Kvenfélög hafa verið
heimsótt. Eg hefi ásamt Mrs.
Björnson, sem er director frá
General Alliance, heimsótt Oak
Point og Lundar. Hún hefir
heimsótt kvenfélögin í Winni-
peg og Gimli. Sameiginlegur
fundur var haldinn í Árnesi af
konum kvenfélaganna í Nýja ls-
landi. Einnig hefir Mrs. Björn-
son ferðast víðar, og mun hún
skýra frekar frá þessu starfi í
skýrslu sinni.
Af þessu hefir verið of lítið
gert á árinu, en þess ber að gæta
hvernig tímarnir eru. Flestir
eru önnum kafnir, eða finst að
þeir séu það, og auk þess hafa
ferðalög verið miklum örðugleik-
um háð, vonandi er, að þetta
lagist í framtíðinni, og meiri á-
herlza verði lögð á þetta atriði.
Hvað starf Sambandsins snert-
ir á liðnu ári þá eru þetta helztu
atriðin.
1 síðast liðnum geptember-
mánuði var heiðurssamsæti hald-
ið Mrs. -S. E. Björnson, fyrver-
andi forseta Sambandsins, og
var hún gerð að æfifélaga í Gen-
eral Alliance, í þakklætisskyni
fjrrir hennar mikla starf í þágu
kvenfélagsmálanna. — Samsæti
þetta sátu um 60 konur frá flest-
um Samöandskvenfélögunum.
Einnig voru þar konur úr enska
kvenfélaginu. Var þessi veizla
bæði vegleg og skemtileg. Stóð
Mrs. J. B. Skaptason, vara-for-
seti Sambandsins, fyrir henni.
Sumahheimilið var starfrækt
að venju á liðnu ári með sama
máta og að undanförnu. Það
hefir eins og áður, notið vin-
sælda almennings, og borist
drengileg hjálp frá mörgum. —
Sérstaklega viljum vér minnast
hinnar höfðinglegu gjafar Mr.
Ketils heitins Valgarðssonar, er
arfleiddi heimilið að $500. Auk
þess hafa sum kvenfélögin stutt
heimilið og önnur haft samkom-
ur til styrktar því. v
Stjórnarnefnd Sumarheimil-
isins hefir haft fundi á árinu
eins oft og þurfa þótti, og yfir
höfuð sýnt lofsverðan áhuga í
því að gegna starfinu vel og trú-
lega.
Eitt af aðal málum, sem þing-
ið fól framkvæmdarnefndinni á
síðasta þingi var það, að endur-
skoða lögin, svo hægt yrði að
löggilda félagsskapinn. Hafa
nefndarkonur íhugað það mál
ítarlega og hafa reynt að undir-
búa það eins vel og þeim er unt.
Miss Margrét Pétursson hefir
fyrir hönd nefndarinnar ráðfært
sig við lögmenn þessu viðvíkj-
andi og hefir haft mikla vinnu í
sambandi við þetta mál.
Annað verk, sem nefndinni
var falið, var að vélrita alla
fundargerninga félagsins. Og er
það verk langt komið. Hefir
Miss Pétursson annast það.
Á þessu ári hefir Sambandið
byrjað nýtt fyrirtæki. Það hef-
ir komið á fót “travelling libr-
ary”. Nefndin keypti 9 ágætis
bækur, sem sendar hafa verið til
kvenfélaganna, auk þess voru
því gefnar um 20 góðar bækur
af General Alliance, og var þeim
bætt við þær 9 sem keyptar voru.
Eins og síðastliðið ár, hefir
kirkjufélagið gefið út ársritið
“Brautin”. Af því hefir Sam-
bandið hluta, og höfum við verið
svo hepnar að Mrs. Gósli John-
son er ritstjóri að þeim hluta
ritsins fyrir okkar hönd. Oss
er öllum ljóst, hversu mikil
hepni þetta er fyrir Samibandið,
og er eg í engum vafa um, að
ritið verður okkur til mikils
gagns og ánægju.
Þegar vér stöndum á þessum
áramótum og lítum yfir farinn
veg, og reynum að sjá fram á
hin óförnu slóð þessa komandi
árs, þá skilst mér, að eitt sé nauð-
synlegt fyrir félagsskap yorn, og
það er þetta. Vér verðum að
hafa það fast í huga að vér störf-
um í ákveðnum tilgangi, og eig-
um sameiginlegt áhugamál og
aðal mál, sem vér verðum að
setja hæst og sameinast um, sem
við verðum að gera áætlanir um
og fylgja í framtíðinni. Þetta
aðal mál kirkjulegra kvenfélaga,
er frjáls kristindómur. Hann er
aðal málefni okkar, á þeim
grundvelli eru kvenfélögin
stofnuð og nafnið, sem vér höf-
um valið okkur felur þetta í sér.
En það þarf meira en nafn.
Frjálslyndur kristindómur verð-
ur að gerast lifandi og starfandi
máttur í lífi og tilverú félags-
skaparins og þegar svo er orðið,
fæst alt hitt sem þráin bendir til
og óskirnar beinast að.
Ef kristindómurinn er þýðing-
armesta málefni okkar, sem við
teljum vafalaust að sá, þá leiðir
það af sjálfu sér, að fyrsta og
síðasta hlutverk vort er að vinna
að tilveru hans, innan félags-
skaparins, og út á við.
Mig langar til að benda á fá-
ein atriði, sem mér finst að séu
spor í áttina.
Hvert kvenfélag ætti að byrja
fundi sína með stuttri helgiat-
höfn. Hver einasti meðlimur
kvenfélaganna, ætti að verja
eins miklum tíma og auðið væri,
til að vinna að heill og gengi
safnaðar síns. Sækja kirkjuna í
bygðarlagi sínu. Leitast við að
vekja áhuga barnanna að sækja
sunnudagaskólana, leitast við að
bæta og fegra sönginn í kirkjun-
um, venja börnin að sækja kirkj-
una og finna til þess, að þau
heyra henni, og eru starfandi
einstaklingar innan hennar.
Hvar sem við lítum á tilver-
una þá er eitt atriði, sem alstað-
ar mætir vitund vorri og skiln-
ingi. Það er skipulag, öll tilver-
an er skipulögð, og engin manns-
sál, og engin mannleg samtök
geta sigrað sín vandamál, án
þess að fylgja þessu dásamlega
lögmáli tilverunnar. Þetta skipu-
lag manna vinst bezt með því,
að öllum aðilum sé ljóst til hvers,
þeir séu að skipuleggja starf sitt
og til hvers það sé.
Kristindómurinn hefir æðstu
hugsjón, sem mannkynið hefxr
eignast og sagan sannar oss, að
sú hugsjón hefir veitt æðstu
hamingju á þessari jörð öllum
þeim, sem gátu höndlað hana.
Ennfremur er hún æðsta trygg-
ing alls þess sem mennirnir elska
og lifa fyrir, þrá og vona, en hún
This series of advertisements is taken from the booklet “Baek to
Civil Life”, published by and available on request to the Depart-
ment of Veterans’ Affairs, Commercial Building, Winnipeg.
Clip and file for reference.
NO. 5 — WAR SERVICE GRATUITY (Continued)
(a) BASIC GRATUITY
The basic gratuity is calculated as follows: S7.50 for each 30
days service in the Western Hemisphere while enlisted or
obliqated to serve without territorial limitations; S 15.00 for each
30 days of service overseas or in the Aleutian Islands. These
rates are applicable to all ranks.
(b) SUPPLEMENTARY GRATUITY
The Supplementary gratuity is 7 days pay and allowances
for every 6 monthe service overseas or in the Aleutian Islands or
proportionately when the service includes periods of less than G
months. Pay and allowances includes all pay and allowances
which were being paid immediately prior to discharge, and in
any event includes lodging and provision allowance in the case
of a member of the Naval Forces and subsistence allowance in
the case of a member of the Military or Air Forces at standard
rates payable in Canada.
This space contributed by
THE DREWRYS LIMITED
MD128
rwv— , — bMI
—■»— ■ jJF- * -a ■ I
rætist ekki nema með samtökum
í rétta átt.
Hún er fyrst og fremst andlegt
fyrirbrigði, og rætist fyrst og
fremst í sál mannanna. “Ríki
himnanna er hvorki her eða þar
heldur hið innra með yður”.
Til þess að geta gert félags-
skapinn sigursælan, þurfum vér
að muna eftir þessu þýðingar-
mikla atriði að skipuleggja
h’ann á andlegum grundvelli, á
trú á kristindómshugsjónina og
á vitsmunum og vilja, sem birt-
ist í fyrirhyggju rétts og vitur-
legs skipulags.
Að endingu vil eg minnast
þeirra félagssystra vorra, sem
dáið hafa á sáðast liðnu ári. Þá
fyrst Guðrúnar Borgford. Hún
var mikilhæf kona, og vann með
trú og trygð að þessum félags-
skap meðan líf og heilsa entist.
Einnig vil eg minnast Oddfríðar
Johnson, þó hún, vegna heilsu-
leysis seinustu ár æfinnar gæti
ekki tekið starfandi þátt í félags-
málum vorum, iþá vann hún vel
að þeim á yngri árum, og fylgd-
ist einlægt með störfum vorum
með áhuga og velvilja. Hún unni
öllum frjálsum og fögrum hug-
sjónum.
Eg vil biðja ykkur að standa á
fætur og í þögulli bæri minnast
þessara systra vorra, og allra
þeirra sem hafa fallið og dáið í
félagsskap vorum þetta liðna ár.
Þá vil eg setja þetta 19. þing
Sambands frjálstrúar Kvenfé-
laga í Norður Ameríku, og biðja
ykkur að taka til starfa.
Ólafía J. Melan
Mirs. S. E. Björnsson, forseti Ar-
borgar kvenfélagsins, bauð full-
trúa og gesti velkomna. Hún
lýsti ánægju sinni yfir því að
próf. Ásmundur Guðmundsson
og cand. theol. Pétur Sigurgeirs-
son ætluðu að sitja þingið.
Framh.
BRÉ F
Wynyard, 21. ág. 1945
Herra ritstjóri Hkr.,
Kæri herra:
Mér datt í hug að ske kynni
að fleiri en eg af eldri íslending-
um hér vestra kynnu að hafa
skemtun af vel kveðnum fer-
hendum og sendi þér því þessar
vísur, er eg fékk með bréfi að
heiman fyrir nokkru. — Mér
þykir gott til þess að vita að al-
þýðu kveðskapurinn er ekki al-
dauður enn þar heima, og að
ferhendurnar eru enn í heiðri
hafðar.
Krókárgerði er eyðibýli undir
Öxnadalsheiði, fremst í Norður-
árdal í Skagafjarðasrsýslu. Var
búið þar fram yfir aldamótin
síðustu, en þá var kotið lagt
undir Silfrastaðaafrétt. Höfund-
ur þessara vísna er Ólína Jónas-
dóttir, Hallgrímssonar og Þór-
eyjar Magnúsdóttur er lengi
bjuggu á Fremrikotum, næsta
bæ við Krókárgerði, litlu neðar í
dalnum. Eru vísur Ólínu löngu
orðnar héraðsfleygar, og enda
víðar. Hefir hún búið á Sauðár-
króki um mörg ár við bilaða
heilsu, lungnaberkla, og lítil
föng.
Á sextugs afmæli hennar s. 1.
vor sæmdu héraðsibúar hana með
margmennri heimsókn og fégjöf-
um, og Skagfirðingar búsettir í
Reykjavík sendu henni höfðing-
lega fjárgjöf í viðurkenningar-
skyni fyrir vísur hennar.
Þinn einl.,
M. Jónasson
KRÓKARGERÐI
Auðna’ og þróttur oft má sjá
Eru fljótt á þrotum.
Gaktu hljótt um garða hjá
Gömlum tóftarbrotum.
Rústin geymir gömul spor,
Gengin um heimaslóðir.
Áhrif streyma enn til vor,
Andar á sveimi hljóðir.
Lagst í eyði löngu er,
Litla heiðarkotið.
Fyr á leiðum hafa hér
Hugir þreið og notið.
Orpin sandi í eyðiró,
Eru handaverkin.
ófrjótt land, en eftir þó
Enn þá standa merkin.
Orðin smá er þessi þxist,
Þar á lágum bala.
En töðustrá við stekkjarrúst
Og steinar gráir tala.
Hér var þrátt með þreki og raun
Þreytt við máttarvöldin.
Fjalls í átt, við urð og braun
Oft var smátt um gjöldin.
Dimmum slóðum dalsins á
Dagar hljóðir runnu.
En sögu og ljóða lestri frá
Ljósar glóðir brunnu.
Háð var stríð við hretin köld,
Hugarkvíða magnað.
Eftir hríð og vetrarvöld
Vori blíðu fagnað.
Vakti gróður, vöxt og þrá,
Vorið góða bjarta.
Milt sem óður ástar, frá,
Ungu móðurhjarta.
Kraftur ól á kyngi þors,
Kærust sólin bjargar.
Hér í skjóli vörmu vors
Vonir fólust maf'gar.
Gafst hér ró sem inst í önd
Unun nóga leiddi.
Heim í gróin heiðalönd
Hugann dró og seiddi.
— Sinni þröngu klettakró,
Króká söng í næði:
Leiddist öngum er hér bjó,
Öll þau löngu kvæði.
Myndir hreinar hjúpast frið—
Hugar-leynum orna:
Hér var einatt hinkrað við
Hestasteininn forna.
Vínsins draup hér drjúgum tár,
Djarft í kaup var slegið—
Oft af raupað röskum klár,
Rent úr staupi og hlegið.
Lujpdin yngist. Lóan hér
Ljóðin syngur hverjum.
Alt í kringum kumlið er
Krökt af lyngi og berjum.
Hér í skjóli, hýr á brá,
Hlýju fjólan nýtur.
Kvíahólinn ofaná
Enn þá sólin lítur.
Treyst var lengi moldarmátt,
Mátti engu hagga:
Hugðu drengir hollan þrátt
Heima fengin bagga.
Fólkið þreytta flúið er,
Fjalls úr skreytta salnum.
MJinjum eytt að mestu hér,
Margt er breytt í dalnum.
Fornhelg kenning, farsæl þrátt,
Fallin senn að grunni
Skákar enn á ýmsan hátt,
Ungu menningunni.
Ólína Jónasdóttir
—(Kveðið í ágúst 1944).
Hér eru tvær vísur eftir Mag-
nús Gíslason bónda á Vöglum i
Blönduhlíð, hann er sonur Gísla
sem bjó á Stóruökrum — Þær
eru kveðnar fram á Öxnadals-
heiði:
Margan seiðir mann að ser,
Mörkin breið og hálsar.
Upp á heiðum eru mér
Allar leiðir frjálsar.
Vors er talar tungá á ný,
Takast skal að sanna:
— Lifnar falinn eldur í
Æðum dalamanna.
Síðasta vísan mín er þetta:
Verð eg ung er vísnamál
Vill á tungu flæða.
Finn eg þunga þó í sál
Þegar lungun blæða.
Ólína Jónasdóttir