Heimskringla - 06.11.1946, Qupperneq 7

WINNIPEG, 6. NÓV. 1946
HEIMSKRINGLA
7. SIÐA
“ÞAÐ er sérstakt
ANDRÚMSLOFT í
MENTASKÓLANUM”
Veizla sú er haldin var að
Hótel Borg á þriðjudagskvöld í
tilefni af aldarafmæli Menta-
skólans var allfjölmenn.
Rektor Mentaskólans stýrði
henni, en mentamálaráðherra
bauð gestina velkomna.
Forseti Islands var þar. —
Hann flutti svóhljóðandi ræðu:
Avarp forseta fslands I
Það er í sjálfu sér hversdags-
legur viðburður er flutt er úr
einu húsi í annað. En það eru
sératakar ástæður til þess, að
*nér er ánægja að því að mega
taka þátt í þessum afmælisfagn-
aði út af flutningi skólans fyrir
einni öld. Að telja allar þær á-
stæður yrði of langt mál.
Eins og kunnugt er, var skól-
inn fluttur í hús það, sem hann
hefur starfað í nú 100 ár, frá
Bessastöðum. Það hefir atvik-
ast svo, að skólahúsið á Bessa-
stöðum hefur verið heimili mitt
nú um 5 ára skeið.
Eins og við vitum öll útskrif-
aði skólinn þá fáu áratugi, sem
hann var á Bessastöðum, óvenju-
iega marga menn, sem eiga
skráð nafn sitt gullstöfum í
sögu íslenzku þjóðarinnar, að
égleymdum kennurunum á
Bessastöðum. Þessir menn urðu
margir til þess að byggja upp
þann grundvöll, sem leiddi til
frjáls og fullvalda lýðveldis Is-
lands fyrir rúmum tveim árum.
Þótt einhverjum kunni að finn-
ast það fjarri veruleikanum, finst
mér andrúmsloftið á heimili
mínu vera þrungið áhrifum þess-
ara góðu sona íslands. Það eru
fáir dagar, sem hugurinn hvarfl-
ar ekki til þeirra.
Á sama hátt finst mér sér-
stakt andrúmsloft í hvert skipti
sem eg stíg fæti inn fyrir dyr
hússins, sem skólinn flutti í fyr-
ir 100 árum.
Það eru ekki eingöngu end-
urminningar skólapiltsins sem
sat þar á skólabekk fyrir hálfri
öld, um sex ára skeið. Það eru
minningar um alla þá góðu
menn, sem voru fræðarar ungu
mannanna í þessu húsi fyrr og
síðar, og lögðu sig fram til þess
að gera veg skólans sem mestan
og bestan. Og minningarnar um
alla skólabræðurna og marga
þeirra, sem setið hafa þar á
skólabekk fyrr og síðar og
reynst góðir synir fósturjarðar-
innar.
En sögunni er ekki lokið með
þessu. Skólinn í skólahúsinu á
Bessalstöðum skilaði, eins og eg
gat um, mörgum mönnum, sem
unnu að því að leggja grund-
völlinn að fullu frelsi íslands.
Skólahúsið, sem er afmæisbarn
í dag, varð skjólhús Alþingis er
það var endurreist fyrir rximri Sigfús Blöndal, bókavörður.
öld. Þar var þjóðfundurinn hald- Þessi þunga bók, sem ekki er
inn 1851. “Þar stóð hann Þor- handbók, en kraftakörlum ein-
geir á þingi” kvað Jónas um um er þægilegt að nota, er ó-
Þingvelli, er hann vildi minna missandi fyrir okkur, sem vilj-
á forna helgi þess staðar. í þessu um ekki fara á mis við þá gleði,
húsi starfaði Jón Sigurðsson, sem íslenzkt mál og íslenzk
sem forseti Alþingis öll þau ár, menning láta okkur í té. Eg er
sem hann gengdi því leiðtoga- ebki málfræðingur og ætla þess
starfi og gerðist “sómi Islands, vegna ekki að dæma um vísinda-
sverð þess og skjöldur” í gildi þessarar bóka, sem eg hefi
ótrauðri baráttu sinni fyrir fullu talað um, en mér finst þær ein-
frelsi Islendinga. kennandi fyrir mikinn hluta
Það er einnig af þessum á- þess starfs, sem lærðu íslending-
stæðum, að mér finst alveg sér- arnir unnu í Kaupmannahöfn.1
stakt andrúmsloft vera í gamla Þeir sköpuðu okkur möguleika
húsýiu við Lækjargötu. M. a. til að skygnast inn í hina nor-'
þess vegna held eg að okkur öll- rænu menningu, sem við þá ekki!
um þyki vænt um afmælisbarn- lengur gátum skilið án hjalpar-
ið. 1 gagna.
Eg vil ljúka máli mínu með Einu nafni, sem tengt er þess-
því að biðja alla að rísa úr sæt- um skóla, skulum við Danir ekki
um og árna þeirri stofnun, gleyma í dag, nafninu Niels
Mentaskólanum, sem starfað Finsen. Því að þessi maður, sem J
hefur í 100 ár, allra heilla. með stúdentsprófi frá þessum
Mentaskólinn lifi.
Professional and Susiness
—-......Directory
Ornci Phoki
94 762
Ris Phoki
72 409
Dr. L. A. Sigurdson
116 MEDICAL ARTS BLDG.
Office hours
by appointment
Dr. S. J. Jóhannesson
215 RUBY ST.
Beint suður af Banning
Talsimi 30 S77
VlStalstíml kl. 3—5 e.h.
skóla fór til Danmerkur
og
Minni forsetans
seinna veitti hjálp þúsundum
INNKÖLLUNARMENN HEIMSKRINGLU
Reykjavík
A ISLANDI
—Björn Guðmundsson, Reynimel 52
í CANADA
Amaranth, Man___________________Mrs. Marg. Kjartansson
Antler, Sask____________K. J. Abrahamson, Sinclair, Man.
Árnes, Man------------Sumarliði J. Kardal, Hnausa, Man.
Árborg, Man...........................G. O. Einarsson
Baldur, Man------------- -----------------O. Anderson
Belmont, Man..............................G. J. Oleson
Bredenbury, Sask__Halldór B. Johnson, Churchbridge, Sask.
Churchbridge, Sask__________________Halldór B. Johnson
Cypress River, Man...................Guðm. Sveinsson
Dafoe, Sask------------O. O. Magnússon, Wynyard, Sask.
Ebor Man----------------K. J. Abrahamson, Sinclair, Man.
Etfros, Sask................_.„Mrs. J. H. Goodmundson
Eriksdale, Man..................... Ólafur Hallsson
Eishing Lake, Sask----------Rósm. Árnason, Leslie, Sask.
Foam Lake, Sask------------Rósm. Árnason, Leslie, Sask.
Gimli, Man....—........................ _K. Kjernested
Geysir, Man_____________________________________G. B. Jóhannson
Glenboro, Man............................ G. J. Oleson
Hayland, Man..................,.......Sig. B. Helgason
Hecla, Man.......................y„.Jóhann K. Johnson
Hnausa, Man...........................Gestur S. Vídal
Innisfail, Alta_______Ófeigur Sigurðsson, Red Deer, Alta.
Kandahar, Sask_________.O. O. Magnússon, Wynyard, Sask.
Keewatin, Ont.................... Bjarni Sveinsson
Langruth, Man--------------------—....Böðvar Jónsson
Leslie, Sask.....................^.„Th. Guðmundsson
Lundar, Man..............................D. J. Lándal
Markerville, Alta____Ófeigur Sigurðsson, Red Deer, Alta.
Morden, Man_______________________Thorst. J. Gíslason
Mozart, Sask___________________________ Thor Ásgeirsson
Næstur tók rektor Háskólans, síhkra, sem læknarnir höfðu
Ólafur Lárusson, til máls, og ekkert getað g°rt fyrir fram a.
' mælti fyrir minni fometans. hans da«a- var af gamalli ís-
Hann lýsti því m. a., hve mikið ienzhri ætt, en í henni hafa verið
djúp var staðfest milli 1. bekk- marSir Hamúrskarandi menn.j
inganna, “busanna” og 6. bekk-,Áður hafði hinn isienzki lærð-,
inganna, er hann kom í Latínu- ^ómur unnið hylli okkar, en
' skólann haustið 1899. En meira maður vann hjörtu okkar
^hefði það þó verið, ef þeir hefðu með sinr>i íslenzku snilli, sem
I vitað, að meðal 6.-bekkinganna 1101111111 var 1 blóð bo™. °S skrif-
væri tilvonandi þjóðhöfðingi Is-.aði nafn siH i sögu Danmerkur.
1 ian<js | Það er einlæg ósk mín, að ÍS-
Siðan rakti hann í fáum orð. leudingar frá þessum lærða skóla
um þær gagngerðu breytingar °§ 'ö6ram’ hætti aldrei að koma
sem orðið hafa á stjórnarháttum tU Danmerkur og að augu sem
landsins, frá þeim tíma, er Is- flestra Dana °Pnist fyrir >ví- að
land var “óaðskiljanlegur hluti hinSað Setum við leitað til að
Danaveldis”, og hvern þátt for-!efla okkar nerrænu tilfinningu.
setinn hefir átt í, að þær breyt- Mætti skóli bera gæfu
ingar komust á. En fyrir hlut-|tn að varðveita hinn islenzka
deild hans í framfara málum laerdóm og hina íslenzku snilli
þjóðarinnar hafi hann aflað sér en án Þess væru Norðurlönd
þess trausts, að þegar íslending-. fátækari.
ar sendu sendiherra í fyrsta sinn Með Þessum orðum vil e'g
til annars ríkis, þá varð hann fly^a skólanum kveðjur frá
fyrir valinu. Hann varð fyrsti mentamálaráðh. danska og
ríkisstjórinn, fyrsti forsetinn. mentamálaráðuneytinu í Dan-
Og þegar þjóðin í fyrsta sinn átti mbrku og einnig persónulegar
með almennri atkvæðagreiðslu oskir minar um gæfuríka fram-
að velja sér forseta, þá var hann,tið islenzkra menningar.
kosinn mótatkvæðalaust. j Nemenda sambandið.
Endaði prófessorinn ræðu; Þa fiutti dr Björn Þórðarson
sína með því, að bera fram þær skólanum kveðju frá Nemenda
óskir að þjóðin mætti lengi njóta sambandi skólans, er stofnað
starfskrafta forsetans. var f vor, Hann gerði m. a. grein
Næstur ræðumanna var Guð- fyrir tilgangi sambandsins, að
mundur Thoroddsen prófessor. auka kynni stúdentanna inn
J. J. Swanson & Co. Ltd.
RBALTORS
Rental, Insurance and Financial
Aoenti
Simi 97 538
308 AVENTJE BLDG—Wlnnlpeg
THE WATCH SHOP
CARL K. THORLAKSON
Dlamcmd and Weddlng Rlngs
Agent for Bulova Watches
Marrlaoe Licenses Issued
699 BARGENST AVE
Narrows, Man.
S. Sigfússon, Oakview, Man.
Oak Point, Man.......................Mrs. L. S. Taylor
Oakview, Man______________________________S. Sigfússon
Otto, Man.l_____________Hjörtur Josephson, Lundar, Man.
Piney, Man................................S. V. Eyford
Red Deer, Alta......................Ófeigur Sigurðsson
Riverton, Man„.......................Einar A. Johnson
Reykjavik, Man........................Ingim. Ólafsson
Selkirk, Man________________________Mrs. J. E. Erickson
Silver Bay, Man........................Hallur Hallson
Sinolair, Man.......................K. J. Abrahamson
Stéep Rock, Man..........................Fred Snædal
Stony Hill, Man_________Hjörtur Josephson, Lundar, Man.
Tantallon, Sask.......................Árni S. Árnason
Thornhil'l, Man________Thorst. J. Gíslason, Morden, Man.
Míðir, Man_________________Aug. Einarsson, Árborg, Man.
Vancouver, B. C_____„Mrs. Anna Harvey, 4487 Quebec, St.
Wapah, Man______________Ingim. Ólafsson, Reykjavík, Man.
Winnipeg____S. S. Anderson, 800 Lipton St. Winnipeg, Man.
Winnipegosis, Man............................S. Oliver
Wynyard, Sask..........................O. O. Magnússon
1 BANDARÍKJUNUM
Akra, N. D_____________Björn Stevenson, Akra P.O., N. D.
„„E. J. Breiðfjörð, Upham, N. D.
og nemendum hans og væri
meira virði en sjálfur skóla-
lærdómurinn.
hið 100 ára gamla hús við Lækj-
argötu, varðveittist og verði not-
að á viðeigandi hátt.
Ræðumaður gerði stuttlega
Kveðja frá Danmörku
Næstur tók til máls sendi- Bræðrasjóðsins, er hefði getað
herra Dana, C. A. C. Brun. !
Hann flutti ræðu síná á ís- svo nokkru munaði fyrr á árum.
málaráðherra, herra rector, væri orðinn um hv
virðulega samkoma. krónur, væri ekki n
Þegar íslenzk lærdóms- ingur að honum f;
stofnun heldur afmælishátíð, þó nemendur skólans.
að sé bara hundrað ára afmæli, . , ...
lítill árafjöldi, sé hann borinn Kveðja frá Alþingi.
saman við hina löngu íslenzku
lærdómssögu, verður okkur
Þá flutti íorseti Sameinaðs
Bantry, N. Dak______________________„___, _ ___,_____
Bellingham, Wash. ...Mrs. John W. Johnson, 2717 Kulshan St.
Blaine, Wash......................Magnús Thordarson
Cavalier, N. D_________Björn Stevenson, Akra P.O., N. D.
Crystal, N. D________C. Indriðason, Mountain P.O., N. D.
Edinburg, N. D.______C. Indriðason, Mountain P.O., N. D.
Oardar, N. D_________C. Indriðason, Mountain P.O., N. D.
Orafton, N. D________C. Indriðason, Mountain P.O., N. D.
Hallson, N. D_____:.___Björn Stevenson, Akra P.O., N. D.
Hensel, N. D_________C. Indriðason, Mountain P.O., N. D.
Ivanhoe, Minn________Miss C. V. Dalmann, Minneota, Minn.
Milton, N. Dak............................S. Goodman
Minneota, Minn.....................Miss C. V. Dalmann
Mountáin, N. D_______jC. Indriðason, Mountain P.O., N. D.
National City, Calif.....John S. Laxdal, 736 E. 24th St.
_oint Roberts, Wash.....................Ásta Norman
Þeattle, 7 Wash______J. J. Middal, 6522 Dibble Ave., N.W.
Upham, N. Dak..,.......................E. J. Breiðf jörð
The Viking Press Ltd.
Winnipeg; Manitoba
Dönum hugsað til þess kafla í
mentasögu Danmerkur, sem
heitir Hinir lærðu íslendingar
frá þinginu til skólans. Mintist;
þess að leiðir þings og þessa!
skóla hefðu lengi legið saman,
, , . cKiti sxour vearia uess au iu
danskrar mentasogu var lika „ , .
, .. _ ... , , * , hluti allra þeirra manna, sem
sknfaður a þeim hundrað arum, , , .
, ,,. , '. * hafa att sæti a þingmu, fra þvi
sem mentaskolinn er buinn að , ^ , . . , .
skólans, Sveinbjörn Egilsson,
skrifaði Lexicon Poeticum með
Því næst flutti Jakob Sigurðs-
erfiðu og torskildu íslenzku °S 'as siöan u]
fornkvæði. Og þar var stúdent á kvæði sínu.
frá þessum skóla, Finnur JónS-! Að endingi
in með dönskum þýðingum, en við aldarafmælið.
með þeim kom hún að enn meiri Er borð höfðu verið upp
notum. Þá hefur hin stóra ís- in hófst dans. Elsti viðs
lenzk-danska orðabók ekki stúdentinn, Sigurður Thorodd-
minni þýðingu, en höfundur sen, var fyrstur fram á <
hennar er reykvískur stúdent, gólfið. —Mbl. 3. okt.
DR. A. V. JOHNSON
DBNTIST
iM Somerset Bldo
Office 97 932 Res. 202 398
ANDREWS, ANDREWS,
THORVALDSON &
EGGERTSON
Lögfrœðingar
Bank of Nova Scotia Bldg.
Portage og Garry St.
Sími 98 291
DRS. H. R. and H. W.
TWEED
Tannlœknar
★
406 TORONTO gen. trusts '
„ T, BUILDING
Cor. Portage Ave. og Smith St.
PHONE 96 952 WINNIPEG
H. J. PALMASON & Co.
Chartered Accountants
1103 McARTHUR BLDG.
PHONE 94 358
H. HALDORSON BUILDER 23 Music and Arts Studios Broadway and Carlton Phone 93 055 Winnipeg, Canada * /
CANADIAN FISH PRODUCERS, LTD. J. H. Page, Managing Director Wholesale Distributors of Fresh and Frozen Fish 311 CHAMBERS ST. Office Phone 26 328 , i Res. Phone 73 917 .
1
ÁSGEIRSON’S PAINTS, WALL PAPER AND HARDWARE 698 SARGENT AVENUE Winnipeg, Man. Telephone 34 322
i
WINDATT COAL Co. LIMITED Established 1898 307 SMITH STREET Office Phone 97 404 i Yard Phone 28 745
1
1 , THE BUSINESS CLINIC specialize in aiding the smaller business man to keep adequate records and prepare Income Tax Returns. ANNA LARUSSON 1 508 Mclntyre Blk. Ph. 97 130
1 -
v > ' Frá vini • r í 5
■|
i, PRINCESS MESSENGER SERVICE 3 Við flytjum kistur og töskur. húsgögn úr smœrri íbúðum og húsmuni af öllu tœi. Sj 58 ALBERT ST. — WINNIPEG Sími 25 888 i | | C. A. Johnson, Mgr. j

i-l [i A. SAEDAL PAINTER & DECORATOR * ‘ 1 Phone 93 990 ll: * 1- Suite 1 Monterey Apts. 45 Carlton St., Winnipeg
Rovatzos Floral Shop
ÍS3 Notre Dame Ave., Phone 27 989
Presh Cut Flowers Dally.
Plsnta In Setuon
We vodalize in Wedding «fc Concert
Bouquets & Funenal Desigm
Icelandic spoken
A. S. BARDAL
•eiur Ukklstur og annast nm utfar-
ir. Allur útbúnaður sá besU.
Bnnfremur selur hann aUskonar
minnisvarOa og legsteina.
843 8HERBROOKE ST.
Phons 27 324 Winnipeg
Union Loan & Investment
COMPANY
Rental, Insurance and Flnandol
Agents
Simi 95 061
510 Toronto General Trusts Bldg.
GUNDRY-PYMORE Ltd.
British Quality - Flsh Netting
60 Victoria St., Winnipeg, Man.
Phone 98 211
Manager: T. R. THORVALDSON
Your Patronage Will Be
Appreciated
Halldór Sigurðsson
Contractor & Builder
★
594 Alverstone St., Winnipeg
Simi 33 038
FINKLEMAN
OPTOMETRISTS
and
OPTICIANS
KENSINGTON BLDG.,
275 Portage Ave. Winnipeg
PHONE 93 942
DR. CHARLES R. OKE
TANNLÆKNIR
404 Toronto Gen. Trust Bldg.
283 Portage Ave., Winnipeg
Phone 94 908
fJDRNSON S
f
ÍOOKSTOREI
í/Æyj 1
702 Sargent Are_ Winnipeg,