Heimskringla - 02.04.1947, Page 5

Heimskringla - 02.04.1947, Page 5
WINNIFEG, 2. APRIL 1947 HEIMSKRINGLA 5. S13 Minningarorð um merka konu þótt vænt um tvær fóstursystur sínar, Önnu Þórarinsdóttur og læra að taka tillit ihver til ann- Þórunni Stefánsdóttur, sem Ihún jafnan mintist með ástúð og blíðu, sem henni var svo eiginleg. Það sem hér að iframan er sagt, sannar að frú Þórunn Melsted var af merku og góðu fólki komin og fékk ágætt uppeldi á þjóð- kunnu merkisheimili, enda har hún þess ljósan vott alla œfi. Til Canada fluttist Þórunn 1893 og settist að hjá foreldrum sínum, sem þá voru if Winnipeg og var héf næstum alla æfi sáðan. í júniímánuði 1898 giftist hún Sigurði W. Melsted, sem síðar um langt skeið, var forstjóri fyrir stórri og umfangsmikilli húsgagna- verzlun á Winnipeg. Foreldrar Sigurðar voru þau Vigfús Guð- mundsson prófasts á Melstað og kona hans Oddný ólafsdóttir, dannebrogsmanns á Sveinsstöðum. Heimili þeirra Melsteds hjóna ars, að skilja ólík sjónarmið og bera virðingu fyrir þeim. Starfs- hvöt manna og Mfshvöt fær með þeim hætti byr undir vængi. Og fyrst eg er að tala hér um trúmennsku við hugsjúnir á váð- tækum grundvelli, fer vel á því að spyrja: Hvað eru göfugar hugsjónir? Þmí má, meðal ann- ars, svara á þessa leið: Þær eru á ýmsum myndum og á ýmsum sviðum, þrá mannsins til að var jaifnan á Winnipeg, að undanteknu tæpu ári, sem þau voru í auðga, ifegra og umhaéta Iheim FRtJ ÞÓRUNN MELSTED F. 18-10-’72 — D. 26-3-’47 Mynd þeirri af frú Þórunni Melsted, sem hér birtist, vildi eg mega láta fylgja nokkur minningarorð, þvá ihér er áreiðanlega merkrar og gúðrar konu að minnast, sem var samtíð sinni og sam- ferðafólki til fyrirmyndar á margan hátt og leysti af hendi stórt og ágætt dagsverk^ siínu umhverfi. Skalþá fyrst ivikið nokkrum orðum að ætt hennar og uppruna. Frú Þórunn var fædd lí Reykjavík á íslandi 18. októher 1872. Faðir bennar var Ólafur söðlasmiður, sonur Ólafs Jónssonar óðals- bónda á Sveinsstöðum í Húnaþingi, en iforeldrar ólafs, sem var danebrogsmaður og um skeið þingmaður Húnvetninga, voru þau Jón prófastur Péturssson, prestur að Höskuldsstöðum og Þingeyra- klaustri og EMsabet dóttir séra Björns Jónssonar í BólstaðarhMð. BólstaðarhMðar systranna, dætra séra Björns, sem voru átta, eigin- manna þeirra og afkomenda er nákvæmlega getið ií Niðjatali Þor- valds prests Böðvarssonar ií Hloti undir Eyjafjöllum og Björns Jónssönar prests ií BólstaðarhMð, er Th. Krabbe gaf út 1913. Segir höfundurinn í formála Niðjatalsins meðal annars: “ritið nær bæði yfir Þorvaldsættina og BólstaðarhMðarættina, enda koma ættir þessar að mestu leyti saman, þannig að rnest öll Þorvaldsættin er komin af Birni ‘í BólsfaðarhMð.” Móðir Þórunnar var Kristín María Jónína Jónsdóttir, Kristj- ánssonar prests á Breiðabólstað á Vesturhópi. Meðal bræðra séra Jóns voru þeir Kristján amtmaður, séra Benedikt lí Múla í Reykja- dal og Björn á Illugastöðum og Höfðabrekku í Mýrdal. Þórunn var uppalin ií Görðum á Álftanesi hjá hinum merka prestahöfðingja, Þórarni Böðvarssyni og Þórunni Jónsdóttur konu hans; var Þórunn á náinni frændsemi við þau hjón bæði. Séra Þórarinn var mikill atkvæðamaður og þjóðkunnur á sinni tíð, lengi aiþingismaður og um skeið þingforseti. En mest mun hann þektur fyrir isitt merka fræðirit: “Lestrarbók handa alþýðu á ís- landi”, alment nefnt “Aiþýðubókin”, stór bók og margþætt og mjög þarfleg á sinni tíð. Bókin er prentuð í Kaupmannahöfn og kom út 1874. Mintist Þórunn sáluga þessa æskuheimilis síns með mikilli ástúð og virðingu, en alveg sérstaklega mun henni hafa Milton, North Dakota. Að vísu dvöldust þau tvö ár og þrjá mánuði í Ottawa meðan Sigurður starfaði þar á einni bráðabirgðar skrif- stofu stjórnarinnar á stríðsárunum síðari. Sumarið 1903 bygðu iþessi hjón sér heimili að 673 Bannatyne Ave., og var það jafnan hejmili þeirra síðan og er enn heimili ekkjumannsins og barna hans tveggja, sem heima eru hjá honum. Þótti heimili þeirra þegar fyrirmyndar heimili, að hreinlæti, smekkvísi og allri híbýlaprýði. Það var snemma annálað fyrir gestrisni, glaðværð, prúðmensku, alúð og góðvild. Hér var frú Melsteð á ríki sínu, fyrirmyndar húsmóðir, en ekki sem einvalds- herra og vildi fnáleitt vera það. Maður hennar var henni áreiðan- lega samtaka lí því sem öðru, að gera heimili þeirra eins ánægjulegt og aðlaðandi sem bezt mátt vera. Þar munu ibörn þeirra hjóna einnig hafa átt góðan hlut að máli. Létu þau hjón sér afar ant um uppeldi barna sinna og nutu Mka þeirrar miklu ánægju að sjó þau öll komast til menninigar og þroska og verða góðir og nýtir brogarar ií sánu föðurlandi. Forelaramir nutu líka ástúðar þeirra og virðingar á níkum mæli. Frú Melsted var ágæt eiginkona og móðir og húsmóðir og hún var Mka ágæt vinkona, sem ávalt mátti treysta og aldrei Ibrást. Um langt skeið, og alt til enda sinna lifdaga, tilhyerði hún Fyrsta lúterska söfnuði og kvenfélagi safnaðarins. Reyndist hún þar, sem annarsstaðar, prýðilega vel og lét sinn hlut aldrei eftir liggja, þeg- ar um gagn og sómp kvenfélagsins, eða safnaðarins í heild var að ræða. Börn iþeirra Melsted hjóna eru sem hér segir: Olavia Kristnn — Mrs. Swain Indriðason, Oxibow, Sask. Guðrún Oddný, heima. Sigurður Þórarinn, heima. < . Gordon (Garðar), Des. Moines, Iowa. Vigfús Hermann, Wynyard, Sask. Lárus Alexander, 1060 Sherburn St., Winnipeg. Anna Dorothea — Mrs. Clement Desormeaux, Regina, Sask. Barnalbörnin eru sjö. Ennfremur eru tvö systkini frú Melsted, Benedikt Ólafson, Lloydminster, Sask., og systir á Islandi, Sigríður, kona Sigurjóns Jónssonar læknis á Reykjavík. Jarðarför frú Melsted fór fram frá Fyrstu. lútersku krikju 1. marz og var hún jarðsett í Brookside grafreitnum, þar sem svo fjölda margir Vestur-íslendingar hvíla. Sóknarpresturinn, séra Valdimar J. Eylands, jarðsöng og flutti prýðisfallega ræðu. Eldri söngflokkur safnaðarins söng sálmana, bæði enska og íslenzka og Mrs. Pearl Joihnson söng einsöng; safnaðar organistinn lék á hljóð- færið. Útfararathöfnin var mjög hátíðleg og prýðileg á allan hátt; mikið og fagurt blómskrúð og mikill mannfjöldi í kirkjunni og í grafreitnum þrátt fyrir imikinn snjó og vetrarveður. Þess sáust glögg merki, að mannfjöldinn sem á kirkjunni var, kom þangað með söknuð á hj arta og með einlægum og þakklátum vinarhug. Þeir sem báru þessa látnu merkiskonu til grafar voru fjórir frændur af Sveinsstaðaættinni, iþeir Halldór Ólafson og Kjartan Ólafson, Halldór M. Swan og Ásgeir Gudjohnsen og þeir Finnur í Johnson og Jón J. Bíldfell sem báðir eru gamlir og einlægir vinir | “Land og þjóð er orðið eitt. MeLsted hjónanna og voru nágrannar þeirra um langt skeið. Annars væri hvorugt neitt. P j | Götu vora helgað hefur * ______________________ iihetja mörg er fallin sefur, inn, gera mannMfið og menning- una ifegurri og litbrigðaríkari. Vér þjóðrækniismenn og konur erum t. d. sannfærð um það, að vér leggjum drýgstan skerf til menningar vors nýja fóstur- lands, fæðingarlands barna vorra, með því að ávaxta af fremsta megni vora áslenzku imenningararfleifð. Það er göf- ugt markmið, sem verðskuldar sem víðtækastan stuðning ifólks af vorum stofni beggja megin landamæranna. En hverfum aftur að menning- ar- og þroskagildi háleitra ihug- sjóna almennt. Án sMkra leiðar- merkja, ætti marinkynið enga mfinningarlega framtíð fyrir höndum .Eg er ekki þeirrar trú- ar, að hina svokölluðu gullöld sé að finna einhvernstaðar aftur í grárri fomeskju, heldur sé hennar að leita á ónumdum morgunlöndum í útsæ ókomins tíma, takist oss að beina straumi þjóðfélagslegrar þróunar í þann farveg, sem horfir til varanlegra heilla öllum þjóðum heims, stór- um og smáum. Með því er eg vitanlega ekki að gera Mtið úr fortíðinni eða afrekum horfinna kynslóða, og þeim menningarerfðum, keypt- um við dýru verði svita, blóðs og tára, sem vér höfum frá þeim fengið. Slíkt er víðsfjarri mér, enda væri það á algerðri mót- sögn við bjargfasta iíifsskoðun iríína. Eg er mér vel meðvitandi þeirra grundvallar^sanninda, að vér erum gömul, þá er vér erum í heiminn borin, tengd gegnum kynslóðir þjóðar vorrar, og sjáifri ættjörð vorri, órjúfanleg- um böndum blóðs og erfða. Jón Magnússon hafði rétt að mæla og komst fagurlega að orði um hin nánu tengsl manns og mold- ar, lí kvæði sínu “Land og Þjóð”: ramman reip að draga í þeim efnum, er hvorttveggja á senn trúnaður við vort eigið eðli og trúmennska við göfuga ihugsjón, ávöxtun dýrkeyptra menningar- erfða. 1 þessu sambandi minnist eg orða Ólafs ríkiserfingja Norð- manna á hátíðaræðu á Þránd- heimi isíðastliðið sumar á fimm- tíu ára afmæli norsku ung- mennafélaganna, en ummæli hans voru á þessa leið: “Tökum ofan fyrir fortíðinni; vinnum ötullega fyrir framtáðina.” Hér kemur fram full virðing fyrir afrekum framtíðarinnar og verð- mætum úr þeirri átt, en ja'fn- hliða skilningur á kröfum fram- ttíðarinnar og Mðandi stundar. En Klfittafjallaskáld vort færði þá hugsun tí skáldlegri búning og enn minnisstæðari, er hann sagði: “Lóttu hug þin laldrei eldast eða hjartað, vinur aftansólar sértu, sonur morgunroðans vertu.” Vér stöndum í þrefaldri skuld við Mfið, við forttíðina, samttíð- ina og iframtíðina. Stephán skáld er að minna oss á þann sann- leika í hinum snjöllu ljóðMnum, sem eg vitnaði til. Hann er þar, með öðrum orðum, að segja: Þó að þú, eins og vera ber, kunnir að meta verðmæti liðinnar tíðar, þá er hitt enn meira um vert, að gera þau að Mfrænu afli i sam- tíð þinni, með því að vera tí verki trúr framsóknar-hugsjónum, — þeim hugsjónum, sem boða mannkyninu nýjan morgun, betri dag. Skáldið áminnir Oss um þetta: Láttu ekki blys bjart- sýninnar, iframtíðartrúarinnar, eða eld áhugans slokkna á brjósti þér. Hann vissi jafn vel og Frh. á 7. bls. 1 greininni um Tímarit Þjóð- ræknisfélagsins í síðasta blaði, getur þess, að Þóroddur Guð- mundssOn frá iSandi, sé lands- kjörinn alþingismaður. — Þetta hefir oss verið bent á, að ekki muni rétt vera. Vér sáum fyrir fáum árum (1942) frétt um að Þóroddur Guðmundsson hafi verið kjörinn alþingismaður og íöfum ávalt haldið að það væri IÞóroddur frá Sandi, en mun vera norðlenzkur alnafni hans. Þetta leiðréttist hér með. TRÚMENSKA YIÐ HUGSJÓNIR Eftir próf. Richard Beck (Ræða flutt á lokasamkomu árs- þings Þjóðræknisfélags íslend- inga 1 Vesturheimi, 26. febr. 1967). 1 hinu fagra inngangskvæði að einyrkjasögu sinni um Björn á Reyðarfelli farast Jóni skáldi Magnúsisyni þannig orð um svip- mikla söguhetju sína: “Mér fanst hann vera ímynd þeirrar þjóðar, sem þúsund ára raunaferil tróð og dauðaplágum varðist gadds og glóðar, en geymdi altaf lífs síns dýrsta sjóð. — Því gat ei ibrostið œttarstofn- inri sfcerki, þótt stríðir vindar græfu 'aildahöf, að ifólk, sem tignar trúm'ennsk- una tí verki, það fcendrar eilíf blys á sinni gröf.” Vafalaust hefir skáldið hér lesið laukrétt sögu þjóðar vorr ar. Hún gekk isigrandi af hólmi í baráfctunni við andvígustu og «ft hin ömurlegustu kjör öldum saman, af því að hún tapaði aldrei að fullu trúnni á sjálfa sig og málstað sinn, en reyndist trú hinu bezta á sjálfri sér og erfðum siínum, glataði aldrei hugsjónaást sinni. Þesvegna sá hún einnig sinn hjartfólgna fielsisdraum rætast til fullnustu með endurreisn lýðveldisins fyr- ir 'tvim árum síðan. Sagan sýnir það ótvírætt - - og þá ekki síst baráttu- og sig- ursaga hinnar tíslenziju þjóðar - að trúin, bjartsýnin, hugsjóna- ástin, bylfca björgum úr vegi á framsóknarbrautinni. Einar skáld Ðenediktsson fór ekki vill- ur vegar ií þessum viturlegu ljóðMnum: “Hve verður sú orka öreiga snauð sem aldiei af trú er til dáða kvödd.” Það skyldi í minni borið, þeg- ar hrammur vonleysisins leggst oss um ihj artarætur og sýgur oss orku úr æðum og taugum. Að ganga uppgjafarstefnunni á bönd og leggja árar í bát, er dauði allrar félagsiegrar starf- semi og þjóðfélagslegrar fram- sóknar. 1 nýútkominni bók, Hugsjónir og hetjulíf, mjög athyglisverðri og tímabærri, kfimst Pétur er- indreki Sigurðsson, ’hinn ótrauð- asti hugsjóna- og umbótamaður, réfctilega svo að orði: “lEnginn keppir vel að marki, nema hann sjái markið eða bafi það ríkt í huga. Hugsjónir skapa hetjur, hugsjónaMf og betjuMf fer saman. Það er því mannsins rnesfca tjón, ef hann hættir að vona, hættir að hlakka til, hætt- hvort sem er tí þjóðræknismálum íyr,r sem stl1íidldi °§ Þreytt' ir að dreyma mikla og glæsilega drauma, sjá dásamlegar sýnir, hættir að lifa í töfraheimi ’hugsjóna sinna, því að þá er hann hættur að lifa, þótt enn sé hann ekki til moldar borinn. Skáldið Sfcephán 'G. Stephánsson segir: ‘ Á liifandi dauða, hvað einkenni er, í auðveldum hendingum sagt get eg þér: að kólna’ ekki í frosti né klökkna á yi, að kunna’ ekki lengur að hlakka til. Þessi lifandi dauði, sem kletta- ifjallaskáldið kveður um, er hverjum dauðdaga verri. Gegn slíkri sálarglötun er hugsjóna- líf bj artsýninnar öruggasta vörnin. Hæfctum því aldrei að hlakka til og Mfa i heimi okkar dýrðlegustu idrauma. Það er vissasta ieiðin til dáða og hetju- Mfs.” Sannarlega er hver sá maður í meira lagi aumkvunarverður, sem glatað hefir hæfileikanum til að “kólna í frosti og klökkna í yl”, eins og skáldið orðar það frumlega og eftirminnilega, þvi að slíkur maður er hættur að finna til; hann lætur sér á sama standa um allt; ihann hefir lifað sjálfan sig og er andlega dauð- ur. Hamingjan forði oss öllum frá svo ömurlfigum dauðdaga, i eða þjóðfélagsmálum meðan vér ^?5?nn’ 5ia®tnn> erum enn ofan moldar. i in, s aginn Og jafrwel þó »5 UtlS Býnlst barnsrna að ser wefur. , , . , * . Mæðra og feðra arfur er vinnast a, 11 hvaða menningar- „ r . ., . , , ,,, . , * allt, sem ifynr sionir ber. legum felagskap sem er eða þjóðfélagslegri umbótastarf- semi, þá er þess að minnast, að það er hreint ekki lítils virði, eitt sér, -að halda merki félags- Ihugsjónarinnar eða umbóta- hugsjónarinnar á lofti, halda henni vakandi fyrir sjónum manna og í hugum þeirra. Siík- ir Velvakendur, slíkir blysberar ’hugsjónanna, eru ‘hverjum menningar-félagsskap og hverju umbótamáli hinir þörfustu þjón- ar; og þeim og þeirra starfi á liðinni ttíð eigum vér það að , , ... , . þakka, hvað þokast hefir áfram enEsfu i^I rm vorf °S Öll þín sorg og öll þín fcár, öll þín kvöl í þúsund ár. Öll þín frægð og gæfugengi grípur vora hjartastrengi, hver ein minning sæt og sár. Slungið harmi, barm frá barmi bergmál ttímans varir lengi. Undir logar orka hljóð: allt, sem gerir menn að þjóð.” Þessvegna er viðleitni vor og baiátta í þá átt að varðveita í Hræddur að borða .... sumar fæðutegundir, er valda uppþembu, óþægindum, brjóst. sviða, magasúr, andfýlu o. fl. FYRIR SKJÖTANN BATA “GOLDEN” Stomach Tablets Ný Forskrift Ekki að þjást að raunalausu! Fáið skjóta hjálp með snöggri breyting við magakvillum, með því að kaupa reglulega hvaða flösku stærð sem er af varan- legum, fljótt verkandi "GOLDEN" Stomach Tablets 360 pillur (90 daga skamt) $5 120 pillur (30 daga skamt) $2. 55 pillur (14 daga skamt) $1. Reynslu skamtur lOc. Fullkominn með leiðbeiningu. I HVERRI LYFJABÚЗ MEÐALADEILD á menningarbrautinni lalmennt talað. Þess ber einnig að gæta, að trú i mennska við félagslega ihugsjón, hvort heldur er á sviði þjóðrækn- ismálanna vfiða'á eirihverri ann- ari menningarlegri viðleitni, he’f- ir hið mesta þroskagildi fyrir ein staklinginn sjálfan. Það betrar menn og göfgar, að vinna góðum málstað; það víkkar sjóndeildar- hringinn, kennir mönnum að hugsa um annað en sjálfan sig, kennir þeim fórnfýsi, vilji þeir‘ á annað borð eitthvað á sig; leggja málstaðarinns vegna. | Einnig vex mönnum félagslegur þroski við að starfa með öðrum innan ákveðinna félagsbanda að sameiginlegum áhugamólum, — menningarerfðir í landi hér svo | mikilvæg; sú viðleitni og bar- átta, því að um margt er við KAUPIÐ HEIMSKRINGLU— útbreiddasta og fjölbreyttasta íslenzka vikublaðið

x

Heimskringla

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.