Heimskringla - 31.12.1947, Blaðsíða 1

Wis recommend tor
your approval eur
"BUTTER-NUT
LOAF"
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
'********* + ******* r **++»+* * r * r *

We recommend tor
your approTcd our
//
BUTTER-NUT
LOAF"
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
LXII. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVTKUDAGINN, 31. DES. 1947
NÚMER 14.
Jletmöfertnsla (^öfear ^tböfetftabtnum guttum Jfaröælt Mptt ár!
FRETTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
31. desember
1 nýrri kvæðabók, Fífulogum, eftir skáldkonuna Erlu
(Guðfinnu Þorsteinsdóttur) er kvæðabálkur hv hún nefnir
“Almanak Erlu”, og er í honum éin vísa kveðin um hvern
dag ársins. Er þar mörg vísa vel gerð eins og um skáldskap
Erlu má yfir höfuð segja, enda er hún af skáldakyni sögð
komin þar sem í ætt hennar eru þeir Páll og Jón Ólafssynir.
Vísan um 31. desember á ekki illa við að birt sé í þessu blaði,
sem í þetta sinn er útkomudagur Heimskringlu. En hún er
þannig:
Röðull kvöldsins roðar ský,
rökkrið sígur yfir dali. —
• Flett er blaði ennþá í
æfi minnar daga tali.
Byron Johnson tekur við
forsetastöðu í B. C.
Síðast liðinn mánudag var
Hon. Byron I. Johnson settur í
forsætisráðherra embættið í
British Columbia.
Er hann eins og fyr getut*
fyrsti forsætisráðherra nokkurs
fylkis í Canada, af íslenzku bergi
brotinn.
í fylkinu er samvinnustjórn
og eru meðstjórnendur forsætis-
ráðherrans 4 íhaldssinnar og 5
liberalar.
Hin nýja stjóm er sagt að
ganga muni undir nafninu:
Jöhnson-iAnscomb samvinnu-
stjórn, en Herbert Anscomb, er
foringi íhaldsflokksins. Dóms-
málaráðherra er Gordon S. Wis-
mer. Annars er sama sem engin
breyting á ráðuneytinu önnur
en forsætisráðherra skiftin.
Wallace sækir um
forsetastöðu
Síðast liðið mánudagskvöld
tilkynti Henry A. Wallace, fyr-
verandi vara-forseti Roosevelts,
að hann sækti sem forsetaefni í
næstu kosningum í Bandaríkj-
unum undir merkjum nýs flokks,
er hann sjálfur er stofnandi að.
Segir hann framfaramenn í
Bandaríkjunum skipa flokk sinn
°g stefna hans sé að vinna að
friði og farsæld.
Gömlu flokkana báða telur
Wallace fylgja stefnu, sem ó-
hjákvæmíilega leiði til stríðs.
Um nokkurt skeið hefir hann þó
hvorutveggju tilheyrt. Hann var
fyrst republikani, en síðar demó-
krati og vara-forseti á tíð Roose-
velts forseta. En við síðustu
stokkun spilanna, var Truman,
HÚverandi forseti kosinn vara-
forseti, í stað Wallace af demó-
krata flokkinum, vegna þess að
Wallace þótti stefna heldur
írekt til vinstri. En Wallace hef-
ir verið sá maðurinn, sem við-
reisnarstefnu (New Deal) Roose-
velts forseta, hefir manna bezt
túlkað.
En yfirlýsing Wallace var sú,
að hann sækti, til að bjarga frið-
inum, um forseta stöðuna, sem ó-
háður, í kosningunum 1948.
Á fundi með fregnritum, lýsti
Wallace þó yfir, að ef annar
hvor eldri flokkanna tækju upp
stefnu, sem verndaði heiminn
frá stríði, drægi hann sig til
baka.
Vara-forseta Wallace og aðra
meðstjómara á að kjósa með
vorinu.
Það líta eflaust margir demó-
kratar á framboð Wallace, sem
af fjandskap til Trumans sprott-
ið. En eigi að síður verður það
sá flokkur, sem fyrir tapi verður
í næstu kosningum vegna mynd-
unar þessa nýja flokks. Að lík-
indum er framboð Wallace vatn
á myllu republika-
En að reikna út hvaða rullu
þessi nýi eða þriðji flokkur spil-
ar í stjórnmálum landsins, skal
látið ósagt um að svo stöddu.
Mannskaða bylur
í New York
Síðast liðið föstudagskvöld
skall á svo mikill snjóbylur í
New York, að til annars eins
kváðu ekki dæmi í sögunni.
Snjórinn á götum borgarinn-
ar var morguninn eftir yfir 2
fet (25.8 þuml.).
Frost var ekki mikið eða 29
stig, en ofanburðinum fylgdi
mikill stormur af norðaustri eða
utan af Atlanzhafi.
Þúsundir manna sem á ferð
voru, hvort sem var með járn-
brautum eða í bifreiðum, strönd-
uðu og urðu að sitja þar sem þeir
voru komnir alla nóttina, eða
'bjarga sér til húsa, sem bezt þeir
máttu.
Bylurinn náði yfir alt New
York ríki og nokkuð af nær-
liggjandi ríkjum.
Um 30 manns er talið að hafi
farist. Fæstir af þeim voru í
New York borg. Orsökin til
dauða margra var hjartabilun,
er stafaði af of mikilli áreynslu
við að brjótast áfram.
1 New York borg stöðvaðist
öll umferð. Gestum sem á Savoy
Plaza hóteli gistu og út á flug-
völl urðu að komast, var ekið í
vagni með hestum fyrir.
Fleiri hundruð manna tóku
þegar til starfa á götum New
York borgar og vanst hreinsun
þeirra skjótt.
Emmanuel kon. dáinn
Victor Emmanuel III, fyrver-
andi ítalíu konungur, dó í Alex-
andríu s. 1. sunnudag, sem útlagi-
Hann hafði verið til heimilis í
Egyptalandi síðan 1946, er hann
lét af stjórn. Hafði hann þá ver-
ið kon. Italíu frá því um alda-
mót.
Hann var 78 ára að aldri. Við
dánarbeð konungsins, sem hafði
tekið sér nafnið “Greifinn af Pol-
lenzo, var drotning hans, Elena,
og sonur, Humibert, er við kon-
ungdómi tók eftir föður sinn,
en varð að leggja niður völd eft-
ir eins mánaðar stjórn, er kon-
ungdómur var með almennri at-
kvæðagreiðslu lagður niður og
hefir síðan verið í Lisbon í
Portúgal.
Fyrir Emmanuel konungi
gekk alt vel framan af. 1 stríðinu
1914 leiddi hann þjóð sína á
móti Þjóðverjum. Var hann þá
virtur og dáður bæði af þjóð
sinni og erlendis. En í síðasta
stríði fór alt á annan veg; þá
þótti hann of leiðitamur við
Mussolini og glataði með því á-
liti sínu og konungdómi Italíu.
Emmanuel átti 4 dætur, allar
giftar háttstandandi mönnum og
ein Boris III Búlgaríu konungi.
Kommúnistastjórn sett á
laggir í Norður-Grikklandi
í útvarpi frá uppreistarmönn-
um í Grikklandi, var tilkynt 24.
desember að kommúnista stjórn
væri á laggir sett í Norður-
Grikklandi. Stjórnarformaður
er Markos Vifiades. Kvaddi hann
fylgismenn sína til vopna.
Themistokles Sophoulis for-
sætisráðherra sagði fregnritum,
að stofnun kommúnistastjórnar-
innar myndi undir eins verða
samiþykt af nábúaríkjunum
Júgóslavíu, Albaníu og Búl-
garíu.
Öll þessi ríki eru bálreið
Bandaríkjunum vegna nefndar-
innar sem Sameinuðu þjóðirn-
ar skipuðu til eftirlits á norður-
arstjórn skyldi ekki kemiba hær-
ur. Hann þykist hafa í öllum
höndum við hana og þetta verði
til þess að hreinsa til í eitt skifti
fyrir öll.
Stjórn Grikklands virðist ekki
eins ákveðin og herinn, að leggja
til orustu við kommúnistastjórn-
ina, nema álits Sameinuðu þjóð-
anna sé fyrst leitað um það.
Tsaldarin hélt þó fram við
ráðuneytið í gær, að stofnun
kommúnistastjórnar hefði enga
sérstaka þýðingu í augum ann-
ara þjóða.
íslendingur verður
fyrir slysi
Islendingur, að nafni Joseph
Sigurðsson varð fyrir þvtí slysi
s. 1. föstudag, að verða fyrir
strætisvagni (trolley bus) á Sal-
ter St. og Alfred Ave., í Winni-
peg. Annar handleggurinn fór
úr liði um öxlina og er óttast að
hauskúpan hafi skaddast. Hann
var fluttur á St. Jðseph’s Hospi-
tal og er sagt að líði eftir von-
um. Joseph á heima að 285
Huntleigh St-, og er sagður 68
ára að aldri.
ÚR ÖLLUM ÁTTUM
Á hinni hlýju Miami strönd, í
Suður Bandaríkjunum voru um
8,000 baðgestir á jóladaginn.
★
í Canada fórust 22 af slysum
yfir jólin. Kvað mest að slysför-
unum í borginni Montreal; þar
dóu 9, var þar mikið um að vera
og umferð á götum borgarinnar
meiri en nokkru sinni fyr. í
Winnipeg urðu 14 fyrir meiðsl-
um á aðfangadagskvöld og á
jóladaginn, en um dána getur
ekki.
★
Pósbhús Winnipeg-borgar seg-
ir 10 miljón bréf hafa verið póst-
uð í bænum frá 1. til 24. des.
Þetta er einni miljón bréfa meira
en nokkru sinni áður- Voru bor-
in út 250,000 til 280,000 bréf
ihvern dag.
★
Þrettán böm fæddust á jóla-
daginn í Winnipeg; voru 6 af
þeim drengir en 7 stúlkur.
★
Um 40 menn hafa innritast í
Royal Canadian Mounted Police
í Winnipeg, síðan sambands-
stjórnin gaf nýlega til kynna, að
við lögregluna yrði bætt.
★
Umsjónarmaður bögglasend-
inga með járnbrautum var
spurður að því af blöðum þessa
bæjar, í hverju bögglasending-
arnar hefðu mest verið fólgnar
um jólin. Hann svaraði: 1 ali-
fuglum og blómum; auk þess
óvanalegur fjöldi hunda og
Á jóladaginn var gott veður í
Winnipeg, eða 28 stig fyrir ofan
núll mark á Fahrenheit. Það
verður milli einna eða tveggja
gráða frost á Celsíus, mæli
á Islandi. Veðrið var alla jóla-
vikuna líkt þessu; höfðu kuldar
verið áður um skeið og nú er
aftur að herða.frost.
★
Her Canada hefir verið gefin
skipun um að virða með her-
mannakveðju (þ. e. lyfta hendi
upp að hjálmi), þegar “O, Can-
ada” er sungið eins og þegar
sungið er “God Save the King”.
Sagði einn herforingj anna, að
þjóðsöng hverrar þjóðar sem
væri, ætti að vera sýnd virðing
þegar sungnir væru.
FJÆR OG NÆR
Mrs. Ásta Johnson, 1023 Ing-
ersoll St., Winnipeg, lézt að
beimili sínu s. L föstudag (26.
des.)- Hún var 69 ára, kom með
eftirlifandi manni sínum, Helga
Johnson frá Eskiholti í Borgar-
firði vestur um haf um alda-
mótin. Auk eiginmannsins lifa
ihina látnu 7 börn þeirra hjóna:
John og Haraldur, báðir í Win-
nipeg, Magnús við Larder Lake,
Ont., Mrs. O. B. Olsen, Mrs. M.
J. Matthíason, Mrs. N. O. Barda!
og ungfrú Kristín, allar í Winni-
peg. Jarðarförin fór fram frá
Fyrstu lút. kirkju s. 1. þriðjudag.
Yfir leifum hinnar látnu mæltu
sr. Eiríkur Brynjólfsson og sr.
Rúnólfur Marteinsson.
* * - *
Mrs. Hildur Jónína Finnsson,
kona Sigurðar Finnssonar, fyr
bónda í Víðisbyggð, Manitoba,
andaðist þann 19. des., og var
jarðsungin frá heimili dóttur
sinnar og tengdasonar Mr. og
Mrs. J. B. Jóhannssonar í Ar-
borg, og frá samkomuhúsinu í
Víðisbyggð þann 22. des., að
fjölmenni viðstöddu. Þessarar
hugum-kæru og merku konu
verður minnst nánar síðar.
* * *
Gifting
Gefin voru saman í hjónaband
að 423 Green Ave., East Kildon-
an, 20 des., s. 1., þau Wilfred
Clarence Russell og Maria Sig-
urdson, bæði frá Ashern. Svara-
menn voru Leo, bróðir brúður-
innar og Violet Lillian, systir
brúðgumanns. Brúðguminn er
af hérlendum ættum en brúður-
in er dóttir Eigurðar Sigurðson-
ar og Jónínu konu hans, sem um
fleiri ára skeið hafa búið stór-
búi að Silver Bay. Séra Skúli
Sigurgeirson gifti.
Vegleg veizla var setin, að
giftingunni afstaðinni, á heim-
ili Mr. og Mrs. S. Halldórsonar,
423 Green Ave., East Kildonan.
landamærum Grikklands.
Stjórnarherinn á Grikklandi,
hélt því fram, að þessi uppreist- hvolpa.
GRÆNLAND Á
KROSSGÖTUM
Nýlega barst mér í hendur
bæklingur sem heitir ”Græn-
landsmálið, og gætir í honum
margra grasa. Tvö kvæði eru
þar eftir Einar Benediktsson
höfuðskáld Islendinga á þessari
öld: Jöklajörð og Goðorð Eiríks,
en eins og kunnugt er var Einar
einhver ötulasti talsmaður
þeirra er álíta Island eiga Græn-
land. Einnig gefur hér að finna
ritdóm Dr. Jur. Ragnar Lund-
borgs um þau hefti sem komin
eru út af síðustu, og ef til vill,
merkustu bók hins ágæta fræði-
manns Dr. Jur. Jóns Dúasonar,
“Réttarstaða Grænlands, ný-
lendu Islands”. Það mætti ætla
að þessi ritdómur orsakaði
heila brot hjá þeim Islend-
ingum — og þeir eru, þó skömm
sé frá að segja, harla margir —
sem vilja alls ekki unna Islandi
Grænlands eða — sem er nú ef
til vill verra — eru kærulausir
hvað þetta snertir. í þessum rit-
dómi sínum kemst Dr. Lundborg
þannig að orði:
Sá, sem þetta ritar, hefir áður í
við ýms tækifæri skrifað rit-l
dóma um rit Jóns Dúasonar um'
Grænland, m. a. í American
Journal of International Law og
ií Archiv fur Richts-und Wirts-|
ohafts-philosophie, einkum þó
um doctorsritgerð hans í Oslo!
1928, “Grönlands statshetlige
Stilling íMiddelalderen”. —
Sjálfur hafði eg áður aðeins
lauslega gefið mig að athugun
á réttarstöðu Grænlands í sam-
bandi við önnur mál, og í líkingu
við fleiri, er hreyft hafa þessu
máli, var eg þeirrar skoðunar, að
Grænland hefði verið konungs-
laust land, stofnað af íslending-
um, en síðar sjálfstætt lýðv.eldi,
unz það kom undir Noregskon-
ung. En eftir að hafa lesið hina
nefndu ritgerð Jóns Dúasonar
og þau, sem hann héfir síðar rit-
að um málið, og kynnt mér aðal-
leðtekið í útvarpssjóð
[ins Sameinaða Kirkjufélags
ón Jónsson, Home St.,
Winnipeg, Man. — ••----$1.00
Irs. H. Gíslason, Ban-
ning St-, Winnipeg ---- $2.501
Með kæru þakkiæti,
P. S. Pálsson
-796 Banning St.,
Winnipeg, Man.
n * *
ijafir til Sumarheimilis ísl.,
arna að Hnausa, Man.
Irs. John Stefanson ---------
Elfros, Sask., --------$3.00
í minningu um hjartkæra vin-
onu, Signý Hannesson, dáin
1. marz 1947 í Winnipeg
ose, Winnipeg, Man. — $5.00
í hjartkærri minningu um
elskaða ömmu, María Einar-
)n, dáinn 14. júní 1947 að Gimli
/■elma Einarson,
Gimli, Man., --------- $5.00
Irs. Hannes Péturson
Winnipeg, ----------- $25.00
Með kæru þakklæti
Margaret Sigurðson
35 Maryland St. Wpg.
* * *
;elandic Can., Study Group
The Study Group will meet at
oe home of Mrs. H. F. Daniel-
on, Wednesday, Jan., 7, at 8.30.
'he group will read selections
f poetry from ::Þögul leiftur”
y Jón Runólfsson-
heimildarritin, sem hann vitnar
í, áh't eg það fullsannað mál, að
Grænland hafi alla tíð, allt frá
því, að það byggðist, verið ís-
lenzk nýlenda. Það stóð undir
Islands lögum, og kom með móð-
urlandi sínu undir Noregskon-
ung við gerð Gamla Sáttmála.
Skoðunum mínum um þetta hefi
eg haldið fram í riti mínu “ís-
lands völkerrechtlicíhe Stell-
ung”, er út kom 1934, og síðar
var þýtt á íslenzku.
En það fer ef til vill eins fyrir
þessum Islandsóvinum — ekki
er hægt að kalla þá annað —
eins og tarfi sem sér rautt klæði
| þegar þeir lesa þetta, enda er
trylling sú er fer um þessa menn
þegar einhver færir fram óhrekj
andi rök fyrir eignarrétti ís-
lendinga til Grænlands líkastur
athæfi tarfsins.
Þá finnast og í bæklingnum
ritstjórnargreinar úr Vísi, hvetj-
andi þess að Islendingar standi
sem fastast á rétti sínum til
Grænlands. Svo eru mjög fróð-
legar lýsingar á auðæfum Græn
lands bæði til lands og sjávar.
Ekki væri lítill fengur fyrir ís-
lendinga — að eg segi ekki lífs
skilyrði, sem má þó vel vera —
að eiga til afnota þessi auðæfi
sem þeir eiga nú þegar með full-
um rétti en sem þeim er með of-
beldi varnað að njóta. Fiskimið
Grænlands eru meðal þeirra
allra auðugustu í , heimi, svo
ekki þekkjast betri. Eystribygð
og Vestribygð (hitnar manni ekki
um hjartarætumar að heyra
þessi orð sem tákna eitthvert
mesta afreksverk hinnar is-
lenzku þjóðar?) eru frábærilega
vel fallnar til landbúnaðar. Kola
auðlegð Grænlands er að mestu
leyti enn óþekkt en nóg vita
menn samt til þess að hægt sé að
segja að hún sé stórkostleg. Og
alt þetta liggur svo að segja við
bæjardyr íslendinga.
Margt annað er í bæklingn-
um ,t. d. ýmsar greinar eftir dr.
Jur. Jón Dúason, sem fróðastur
mun allra núlifandi manna um
alt sem að Grænlandi lítur. Á
fáeinum blaðsíðum færir Dr.
Jón óhrekjandi rök fyrir skoðun
sinni að Grænland hafi frá upp-
hafi vega verið partur að hinu
íslenzka þjóðfélagi og sé það
enn. Dr. Jón hefur varið meiri
parti æfi sinnar í það að rann-
saka sögu Grænlands og réttar-
stöðu þess- Réttilega talar hann
eins og sá sem vald hefur.
Eigum við Vestur Islendingar
að láta okkur þetta mál engu
skifta? Það er eins og það sé okk-
ar vilji, því ekki minnist eg að
hafa séð neitt um þetta 1 ísl.,
blöðunum hér. Þó eru Islend-
ingar og Danir nú að gera loka-
samninga milli sín. Nú verður
að tala eða að öðrum kosti þegja
um alla eilífð. Eiga Islendingar
ekki að nota sér það að úrskurð-
ur alþjóðadómstólsins 1933, þeg-
ar Norðmenn gerðu tilkall til
Grænlands, gefur góða undir-
stöðu fyrir kröfu Islands. Eg trúi
þvi varla að Vestur íslendingar
þegji þetta fram af sér og láti
sig hag Islendinga í léttu rúmi
liggja. Ef Island tapar Græn-
landi — og það tapar því ekki
nema fyrir atgjörða- eða dug-
leysi — tapar það einhverju
| auðugusta og fegursta landi
| heimsins, að eg segi ekki fram-
tíðarfarsæld sinni og tilveru-
rétti.
T. J. Oleson