Heimskringla - 24.11.1948, Side 1

Always ask for the—
HOME-MADE
“POTflTO LOAF

CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 M4
Frank Hannibai, Mgi.
Aiways ask for the
HOME-MADE
“POTflTO LOflF”
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 M4
Frank Hannibal, Mgr.
LXIII. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 24. NÓV. 1948
NÚMER 8.
Rússar innbyrðis ósammála um stríð
Blaðið Winnipeg Citizen birti
frétt um það s. 1. mánudag, að
pólitíska skrifstofuvaldið rúss
neska, væri sín á milli ósátt um
hvenær leggja skyldi út í stríð
við vestlægu þjóðirnar.
Að stríð sé óumflýjanlegt, er
ekki vafamál í augum 13 mann-
anna, sem Rússlandi stjórna. En
sumir þeirra álíta illu bezt aflok
ið og nú þegar sé haldið af stað
Foringi þeirra var Andrei A.
Zhdanov, sem dó á þessu hausti
Nokkrir fl. höfðu og hafa þessa
skoðun. Aðrir í hinu mikla ráði,
ætla frest á illu beztan.
Þeir benda á að þó Rússland sé
í bráðina sæmilega útbúið í stríð,
borið saman við vestlægu þjóð-
irnar, og í landbardaga gerðu þeir
nú betur en síðar, óttast þeir við-
hald hernaðarforða síns. Ef að
þeir hefðu Rúr-héraðið væri það
mikil hjálp. En jafnvel þó vinn-
andi vegur væri í stríði nú að ná
því, yrði í bráðina ekki mikil
hjálpin að því.
Þeir sem með stríði eru nú ein-
hverntíma fyrir lok ársins 1950,
benda á hina daglegu aukningu í
herbúnaði vestl. þjóðanna. Þeir
segja: Ef ekki nú þá aldrei. Þeir
óttast hinn mikla framleiðslu-
hraða Bandaríkjanna og ofbýður
viðreisn vestlægu þjóðanna í Ev-
rópu með Marshall hjálpinni. —
Þeir benda einnig á, að það sé
alveg vonlaust um kreppu þá,
sem spáð var í Bandaríkjunum,
eftir stríðið. Hún muni ekki gera
vart við sig á næstu fimm árum,
að minsta kosti. Um hana geti
og farið eins og þá, sem Rússar
bygðu vnoir sínar á rétt eftir síð-
asta stríð.
í annan stað benda þeir á að
verkalýður Vestur - Evrópu
myndi með Rússum verða, ef út
í stríð færi nú, einkum í Frakk-
landi. En þau ítök Rússa geti
horfið, með aukinni hervæðingu
vestlægu þjóðanna.
í fréttinni er haldið fram, að
þeim sem með drætti á stríði
eru, séu menn með meiri þekk-
ingu á sögu Bandaríkjanna og
ýmsra Evrópu þjóðanna, en þeir
sem friðlaust heimta nú stríð.
Þeir vita að iðnaðarframleiðsla
Rússa, er miklu minni, en þeirra.
Og í stríði nú þegar, geti vest-
lægu þjóðirnar með sprengjum
sínum á stuttum tíma gert iðn-
aðinum á Rússlandi illar búsifj-
ar.
Skoðun hinna gætnari er, að
Rússland sé enn of farlama til
að fara í stríð. En þeir trúa því
eins ótrautt og þeir hafa gert,
að kommúnisminn stöðvi við-
reisn Evrópu og geti með fimtu
deildar starfi sínu lamað fram-
leiðslu Bandaríkjanna eða vest-
lægu ríkjanna.
sína til Ástralíu og Nýja Sjá- þakklæti fyrir liðinn tíma. Eg
lands, sem ákveðin hafði verið. óska ykkur innilega til hamingju
Honum hefir og verið bannað að í tilefni 60 ára afmælisins og
fara nokkuð út, en hann mun þó flyt ykkur beztu kveðjur konu
störfum þeim sinna, sem hægt er minnar og heillaóskir. Beztu
á skrifstofu hans í höllinni. þakkir fyrir alt gamalt og gott.
* Leggi drottin blessun sína yfir
Kommúnistar komust í gær unnin störf og baráttuna fram-
eitthvað nær Suchow, sem er um vegis og geri hana sigursæla.
180 mílur frá Nanking, en þang- Tveir eru þeir óvinir mannkyn-
að er þeim ant um að komast til sins, sem mestum þjáningum
að hefja sóknina á Nanking og valda. Það eru styrjaldirnar og
Mið-Kína. Verður bægðu flug- áfengið. Gegn þessum óvinum
liði þjóðarhersins frá að halda mannlegrar velferðar, verða allir
kommúnistunum til baka eins og mannvinir og friðelskandi menn
-* sækja, klæddir hertýgjum
fyrir viku síðan
Peiping og Tientsin í norð-
austur hluta landsins kváðu einn-
ig í hættu eftir að rauði herinn
að sækja, klæddir
ljóssins og brennandi í anda og
trúa á þann guð, sem sigurinn
veitir. Óvinurinn er máttugur,
Dr. Hewlett Johnson kominn
Um klukkan 8 í gærkvöldi kom
prófasturinrt af Cantaraborg til
Winnipeg. Hann flytur erindi í
kvöld (miðvikud.) í Civic Audi-
torium í Winnipeg. Hann hefir
þegar haldið nokkra fyrirlestra í
Austur-Canada, sem mjög vel
hafa verið sóttir. Dr. Endicott,
fyrrum prestur United kirkjunn
ar, er til Winnipeg kom í gær-
morgun, sem stjórnað hefir fund-
um hans eystra, segir Dr. Hew-
lett Johnson helgan mann
(Christian Saint). Umræðuefni
hans hefir verið eystra um frið
og stofnun friðarfélags í Can-
ada.
Prófasturinn hefir verið nefnd-
ur “rauði djákninn’* oft í blöðum
og vegna þess er hann hefir
stundum haft að segja um Rúss-
land, hafa einhver félög, einkum
I.O.D.E., verið á móit því, að
honum væri veitt leyfi hér til að
halda fyrirlestra. En leyfið hefir
hann nú og gefst Winnipeg-bú-
um kostur á að hlýða á hann í
kvöld.
á y a r p
STÓRSTÚKU ÍSLANDS
til stúknanna Heklu og Skuldar
í Winnipeg í tilefni sex-
tugsafmælis þeirra
Reykjavík, 5. nóv. 1948
f nafni Stórstúku íslands og
allra Reglusystkina heima á
gamla Fróni sendum við stúkun-
um Heklu og Skuld í Winnipeg
bróðurlegar kveðjur og ham-
ingjuóskir í tilefni sextíu ára af-
mælis þeirra. Sömu óskir og
kveðjur viljum við jafnframt
færa Stórstúku Manitoba, en þar
vitum við, að íslenzkir bræður
og íslenzkar systur hafa löngum
verið aðalstarfskraftarnir og eru
enn.
Við minnumst með gleði þess
samstarfs, sem Stórstúka íslands
hefir á ýmsum tímum átt við ís-
lenzka templara í Vesturheimi,
bæði Stórstúku Manitoba og
stúkurnar í Winnipeg, og vonum
að það samstarf slitni aldrei, en
fari vaxandi. Mættu vel þau bönd,
er þann veg hnýtast milli ís-
lenzkra templara vestan hafs og
austan, verða virkur þáttur í
varðveizlu íslenzks þjóðernis og
íslenzkrar menningar í Vestur-
heimi. .
Við göngum þess ekki duldir,
að starf stúknanna Heklu og
Skuldar hefir mikla blessun af
sér leitt í sextíu ár. Megi bless
un guðs hvíla yfir starfi stúkn-
anna í framtíðinni, svo að þær
geti lagt fram drjúgan skerf til
þess, að hugsjónir Goodtemplara-
reglunnar verði að veruleika í
syndum spiltum heimi, því að
“að vera læknir lífsins meina,
er listin fagra, stóra, eina”.
Mættu víðar og verkmiklar dyr
opnast stúkunum Heklu og
Skuld til starfs og dáða, svo að
þær gætu innt þá fögru og miklu
list af höndum sjálfum þeim til
sóma, en mörgum til gagns og
hamingju.
Bróðurlegast.
í trú, von og kærleika.
Kristinn Stefánsson,
stórtemplar
Jóh. Ögm. Oddsson
St. R.
þar hafði s. 1. mánudag tekið;hann verður ekki sigraður með
Paoting. sljóvum vopnum, né af hálfvolg-
* um mönnum. Þar þarf til heil-
Canada er að koma upp sjóher, Jhuga menn, heita, sterka og vel
með 10,000 manns, til varnar kaf-| vopnum búna, vopna andans og
Afmælissamkoma stúknanna og fleira
bátum á Atlanzhafinu. Eru það
korvettur og hraðskreið skip sem
smíða skal eða gera herinn út
með. Eiga þeir að geta átt glím-
una við nýjustu og hættulegustu
gerð kafbáta, er Þjóðverjar voru
komnir langt með að fullgera, er
þeir töpuðu stríðinu.
ÚR ÖLLUM ÁTTUM
Tuttugu og fimm prestar frá
Canada eiga heima í þeim héruð-
um í Kína, er kommúnistar ráða
nú fyrir.
★
Þeir sem voru á móti því, að
Newfoundalnd sameinaðist Can-
ada, hafa sent bænaskrá undirrit-
aða af 50,000 manns, til Bret-
lands og biðja þess, “að hinni
elztu nýlendu vestan hafs”. verði
veitt fullkomið sjálfstæði.
★
Með mikið auknum útgjöldum
til hernaðar í Canada, eru ekki
líkur fyrir mikla lækkun á skött-
um. Herinn hefir verið ákveðið
að auka til lands, sjávar og í
lofti bæði að mönnum og útbún-
aði. Svo báglegt þykir nú ástand-
ið í heiminum, að frá því er ekki
talin nein undankomu von.
★
Frá Minnedosa hafa fréttir
borist um að kona sæki á móti
S. S. Garson í Marquette kjör-
dæminu af hálfu C.C.F. flokks-
ins. Hún heitir Mrs. Earl Keat-
ing, var fyrrum kennari, en er nií
bóndakona í Silverton héraði.
Hún var ritari C.C.F. samtakanna
í Russell um skeið. Aðrir er ekki
sagt að sækja muni á móti Gar-
son. Útnefningu lýkur 6. des.
*
Ræður þingmanna í Manitoba
á að fara að taka niður á tal eða
tón (wire recording) plötur. —
Þingtíðindi hafa ekki verið gefin
hér út áður. Almenningur hefir
til þessa algerlega orðið að reiða
sig á fréttir blaðanna.
★
Kínverska er töluð af fleirum
en nokkurt annað mál í heimi.
*
f Winnipeg eru 4,400 hermanna
fjölskyldur, sem enn skortir
heimili, eftir því er frá var skýrt
nýlega á fundi í félagi hermanna.
BRÉF
Reykavík, 4. nóv. 1948
Kæru samherjar,
systur og bræður:
Þótt vængjuð farartæki hafi nú
gert flestar fjarlægðir að litlu
sem engu, þá er það þó enn svo,
að fótur margra er fastur, þá
fljúga vill önd.
Svo er um mig að þessu sinni.
Eg er staðbundinn hér á skrif-
stofu minni í Reykjavík, en nú
leitar hugurinn vestur yfir At-
landsála, inn á hina miklu Vest-
mörk, þar sem er “háskóli lífs
fyrir manndómsins þor”, leitar á
slóðir sælla og ljúfra endurminn-
inga. Nú hefði eg viljað vera
horfinn á hátíðarfund stúknanna
Heklu og Skuldar, er þær minn-
ast sextíu ára starfstímabils. Á
fundum þessara stúkna átti eg
marga hlýja og ánægjulega kvöld
stund, og þar kyntist eg góðu
fólki, sem hefir orðið mér minn-
isstætt og kært. Og fjarlægðin
gerir nú sitt til að varpa á þetta
forna félagslíf ljóma minning-
anna. Verið viss, kæru bræður
og systur, að eg hef oft látið
hugann reika til ykkar á þessar
slóðir, varðveitt mjög ljúfar end-
urminningar um félagslíf okkar
og samstarf og alla dvöl mína
yfirleitt ií landinu sólar, blóma
og bjartviðris. Eg vildi hjartans-
mannkærleikans. Og aðeins hinn
æðsti máttur getur veitt mönn-
unum nægilegt fulltingi í slíkri
sókn og baráttu.
Um allan heim er ágirndin enn
rót alls hins illa. Hún stendur á
bak við áfengisbölið og styrjald-
arbrjálæðið. Betra hlutskifti get-
um við ekki kosið okkur en að
vinna gegn þessu og að eflingu
bræðralags, friðar og guðsríkis á
meðal mannanna. Eg fagna því,
fyrir mitt leyti, að hafa átt þess
kost síðast liðin 18 ár, að vinna
hér á landi að bindindi og öðr-
um meningarmálum, ferðast um
landið, kynnast góðu fólki og sjá
ýmislegt gerast til heilla fyrir
land og lýð. Enn ógnar áfengis-
bölið heill og velferð þjóðarinn-
ar, og ekki sízt æskulýðsins, en
Yfir tvö hundruð manns sóttu
afmælissamkomu stúknanna
Heklu og Skuldar s. 1. mánudag.
í almennum skilningi var hér um
merkan viðburð að ræða í félags
og starfslífi V.-íslendinga. Sex
tíu ára starf stúknanna er mjög
merkilegur og áhrifamikill þátt
ur í þjóðlífi voru, þó þess hafi
ekki verið minst eða viðurkent
að verðugu. Stríðið gegn Bakk
usi er stríð gegn púkum og aftur-
göngum mannssálarinnar, girnd-
um og afvegaleiddum tilfinning-
um, sem altaf er leitast við að
ráða bætur á sem hverjum öðrum
andhælisskap, en illa gengur.
Stúlkurnar Hekla og Skuld hafa
þrátt fyrir fámennið, tekið svo
drjúgan þátt í þessu starfi, að fá
eða engin félagssamtök af þessu
tæi hafa í þessu landi þar betur
gert. Hafi þetta starf ekki borið
fullan árangur, eða eins víðtækan
og óskað er, og ekki yerið að
maklegleikum viðurkent, er það
eitt þó víst, að það hefir kynt ís-
lendinga í þessu landi, sem unn-
endur góðra og göfugra umbóta-
mála og þessvegna oft verið til
þeirra leitað um forustu, að
minsta kosti í áfengismálum,
allra annara fremur.
En þetta er þó ekki nema ein
hliðin á starfi stúknanna. Hin
félagslegu áhrif þess, hafa fyrir
vorn þjóðflokk hér og alt þjóð-
ernislegt starf, engu síður verið
mikil. Að þeir komu sér hér upp
húsi, sem dágott fundarhús má
heita, leiddi það, að þar varð mið-
stöð félagslífs þeirra. Og hver
stöðugt fjölgar þeim mönnum,] getur metið það til fulls, hver
körlum og konum, sem leggja áhrif það hafði, að félagslegar
vilja lið hinu góða málefni og minningar íslendinga hér eru við
styðja að úrslitasigri þess. þetta hús bundnar. Stúkurnar
Hjartanlegustu kveðjur til urðu á blómaárum sínum svo fjöl-
ykkar allra og annara vina þarna
í vestrinu. Blessun drottins fylgi
störfum ykkar á komandi tímum
til heilla fyrir land og lýð og alt
mannkyn.
í trú, von og kærleika,
Pétur Sigurðsson
FJÆR OG NÆR
Bretakonungur var sagður
gær veikur af slæmri blóðrás íj fegin vera horfinn til ykkar sem
fæti og hefir verið skipað af spöggvast og geta rétt fram bróð-
læknum sínum að hætta við ferð urhönd með hamingjuóskum og
Davíð Jóhannes Jensen og
Hólmfríður Magnússon voru gef-
in saman í hjónaband s. 1. laugar-
dag, 20. nóvember, að heimili séra
Philip M. Péturssonar, 681 Ban-
ning St. Þau voru aðstoðuð af
Wilfred Hólm frá Víðir og konu
hans Vilborgu Hólm, sem er syst-
ir brúðarinnar. Brúðguminn er
sonur Jens Guðmundssonar Jens-
sonar og Margrétar Magnúsdótt-
ur konu hans, bæði á íslandi, en
brúðurin er dóttir þeirra hjóna
Guðbergs sál. Magnússonar og
Guðrunar Guðmundsdóttur konu
hans, sem býr í Winnipeg. Fram-
tíðarheimili brúðhjónanna verð-
ur í Winnipeg.
w * K
Frá Vancouver skrifar Þ. K.
Kristjánsson: Sunnudaginn 7.
nóv. dó hér Jón E. Straumfjörð,
merkur og góður íslendingur.
Hann var jarðsunginn af séra Al-
bert Kristjánssyni í Blaine og
mun hann senda þér eitthvað
seinna um hann. Hann var þeim
hjónum vel kunnugur og jarð-
söng konu hans einnig. Eg var
við jarðarförina sem var mjög
fjölmenn og tilkomumikil í alla
staði. Flutti séra Albert hjart-
næma skilnaðarræðu, eins og
honum er lagið, á báðum málun-
um, ensku og íslenzku og rakti
æfiferil hans. Söngkonan fræga
hér, Þóra Þorsteinsson Smith,
söng tvo einsöngva — á ensku og
íslenzku. Máske sendi eg þér
nokkrar erfivísur seinna. Við
mennar, að alt að 800 manns til-
heyrðu þeim báðum. Sá stóri
hópur kyntist þar ekki einungis
bindindishugsjóninni, heldur
hlaut af því að leiða margt gott
og fagurt í fari þeirra og breytni.
sem áhrif hafði á hugsunarhátt
þeirra, þó atvikin höguðu því svo
til síðar, að þeir yrðu vegna burt-
flutninga að hverfa frá starfinu
þar og félögum stúknanna fækk-
aði. Maður tekur eftir því, að
hvert sem maður fer og hvar sem
maður hittir íslendinga, kemur
það oftast upp úr kafinu, að þeir
hafi “einu sinni” tilheyrt stúk-
unum. Áhrif þau sem hér hefir
verið minst á, hafa því náð til,
mjög margra, ef til vill flestra
íslendinga.
Starf stúknanna fer enn fram
á íslenzku, eins og það hefir gert
frá byrjun. í fyrstu var ekki ó-
eðlilegt, að íslendingar hneigðust
að stúkunum. Þar var ávalt ein-
hverja skemtun að hafa. Um fé-
lags og skemtanalíf hefði varla
verið að ræða fyrir þá, ef stúk-
urnar hefðu ekki verið til. Líf
margra hefði orðið snauðara og
fábreyttara, án þeirra. Nú er þetta
breytt. Æskan, sem er horfin frá
ísl. kemur nú ekki í Regluna.
Hún lætur sig þennan íslenzka
heim hér litlu skifta. — Æsk-
an réttir þeim ekki sína örf-
andi hönd. Dagar stúknanna mega
að þessu leyti heita taldir. En
þeir verða það samt ekki fyr en ís-
lenzkan er horfin!
Stúknasamkomunni stýrði A.
S- Bardal, sem allra fslendinga
hefir lengst, bæði inn á við og út
á við, að stúknamálum hér unnið.
Hann er ungur þó á níræðisaldri
sé og stendur enn þar í fylkingu,
sem bardaginn er harðastur eins
og fyr.
0 _
Af skemtuninni sem fór fram er
alt hið bezta að segja og var vel
staðið við alt sem auglýsingin
lofaði. Ræða dr. R. Beck um
sögu stúkunnar Heklu birtist í
jessu blaði; ræða dr. R. Marteins-
sonar um Skuld þó óskrifuð væri,
ef til vill einnig síðar og ræða
úr. Sig. Júl. Jóhanesson.
Annars var skemtiskráin fjöl-
breytt; með tvísöng var skemt,
gítar — fiðlu og piano spili eins
og auglýst var og kvæða upp-
lestri af Lúðvík Kristjánssyni.
Hreyfi- eða talmyndin sem
sýnd var á ensku, þótti hrífandi
5Ó hörmuleg væri. Hún var af
ungum unnendum, er lífið horfði
bjart við, en fór á aðra leið vegna
slyss, er áfengisnautn orsakaði.
Þá þótti öllum er bindindi
unna, skemtilegar kveðurnar frá
Stórstúku íslands og Pétri Sig-
urðssyni ritstjóra bindindisrits-
fns “Eining” í Reykjavík. Er það
blað oft mikið lesið hér á stúku-
fundum. Línum þessum fylgir og
kveðja til stórtemplars sr. Kr.
Stefánssonar er skeytið sendi
fyrir velvild mikla sýnda okkur
hjónum (Stefáni og Kristínu
Einarsson) er við vorum heima
1946, með því að bjóða okkur til
veizlu í Stórstúkunni og taka
okkur í bíl út til sumarbústaðar
Goodtemplara fyrir utan Reykja-
vík. Með beztu kveðju til allra
er þátt tóku í þessu. Stundin
með þeim verður okkur ógleym-
anleg.
Það var hér að framan minst
á að nú væri lið stúknanna hér
fámennara en áður. Alls munu
templarar í Winnipeg þó vera
hátt á annað hundrað og fjöldi
þeirra lífstíðar félagar. En þó
fáliðað sé, heldur starfið áfram.
Templarar hér eiga húsið sitt
skuldlaust og af rekstri þess er
nokkur hagur á hverju ári.
Fréttirnar að heiman, eftir því
sem þeim er þetta ritar var sagt,
um að þar væru nærri 11,000
manns í bindindisfélögum og
stúkum, er templurum hér mikið
gleðiefni. Það lætur nærri að
vera 1 af hverjum 14 manns á
landinu og mun met vera.
Blómgvist og blessist starf
stúknanna Heklu og Skuldar og
bindindisstarfsemin heima og
hvar sem er.
Jón vorum frændur og úr sömu af Indíána-stúlkunni, sem hér er
sveit og sýslu á gamla Fróni.
* * *
G. S. Thorvaldson, K.C., þ.m.
í Manitoba var aðal ræðumaður-
inn s. 1. mánudag á fundi General
Accountants Assn., í Trinity
Hall. Umræðuefni hans var tekju-
skattslögin 1949 og breytingarn-
ar, sem þeim væru samfara.
* ♦ *
Leiðrétting
f ræðu minni um Guttorm J.
Guttormsson skáld í síðasta
blaði hefir 1. málsgrein í 4 dálki
brenglast og nokkrar línur fallið
úr, en hún á að vera á þessa leið:
“Hve glögg er ekki sú myndin
brugðið upp, og samlíkingin
snjöll í heild sinni! Hvergi kynn-
ist lesandinn betur hugmynda-
gnótt skáldsins og frumlegum og
skáldlegum samlíkingum hans,
heldur en í náttúrulýsingum
hans. Þær eru einnig, margar
hverjar, dýrt kveðnar og ágæt
dæmi rímfimi hans ,en mikillar
f jölbreytni gætir í bragarháttum
hans, sem eru annarsvegar harð-
snúnir og þungstígir, en hins-
vegar léttir og mjúkstigir. Hon-
um eru fornir íslenzkir bragar-
hættir jafn tiltækir og nýrri
bragarhættir af erlendum upp-
runa.” R. Beck
)