Heimskringla - 01.12.1948, Blaðsíða 2

2 SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 1. DES. 1948
GEORGE BARRETT
Túlkar Sam. Þjóð. eru hreinustu
galdramenn
Sitt hvað um lærða tungumála-
sérfræðinga á alþjóðaþingum
astir af, meðan þingið hafði að-
setur í Flushing Meadow og
Lake Success.
Jóse Baquero, 32 ára gamall
Ekvador-búi, tekur nú þátt í við-
raeðum um heimsvandamálin, á-
samt helstu leiðtogunum á Alls-
herjarþingi S. Þ. hér í Chaillot-
höllinni í París. En fyrir nokkr-
um mánuðum síðan starfaði hann
við þýðingar hjá S. Þ. og fekk
77 dollara í laun á viku. .
Sagan af Senor Baquero kann
í fljótu bragði að virðast eins og
sagan af fátæklingnum, sem
skyndilega fekk uppfylta ósk
sína um að eignast mikil auðæfi.
Baquero er nú alt í einu orðinn
einn af aðalfulltrúum þjóðar-
sinnar á þingi S. Þ. og umgengst
einkum forsætisráðherra, utan-
ríkisráðherra og aðra heldri
menn. En í augum fyrverandi
starfssystkina hans hjá S. Þ.,
sem eru 2900 að tölu á þessi
skyndilegi vegsauki Baqueros
ekkert skylt við söguna af Ösku-
busku.
Eins og margir af tungumála
sérfræðingum S. Þ. starfaði hann
árum saman í þjónustu stjórnar
sinnar, áður en hann réðist til S.
Þ. Það eru svo margir doktorar,
rithöfundar, heimspekingar og
og aðrir hæfileiksmenn, er starfa
sem tungumálasérfræðingar fyr-
ir S. Þ., að menn eru hættir að
kippa sér upp við það, þó að ein-
hver þeirra hljóti virðingarstöðu
fyrirvaralaust. Sagan af Senor
Baquero er aðeins ágætt dæmi
um það, hvað orðið getur úr þess-
um tungumálasnillingum.
Vekja mesta athygli
Tungumálasérfærðingar S. Þ.
eru miklir hæfileikamenn og
þeir draga að sér mesta athygl-
ina á fundum S. Þ. Parísarbúar
fá nú í fyrsta sinn tækifæri til
þess að virða fyrir sér hinar
flóknu starfsaðferðir þeirra, er
New York-búar voru sem hrifn-
Sem dasmi um það, hversu
tungumálasérfræðingarnir eru
mikilvægir fyrir störf þeirra má
geta þess, að 75% þeirra, sem
störfuðu við þingið í Lake Suc-
ess, voru fluttir til Parísar en að-
eins um 1/6 af öðru starfsliði.
Þrenns konar
Starf tungumálasérfræðing-
anna er þrenns konar. Þeir þýða
það, er fulltrúarnir sega, á annað
tungumál — annað hvort “jafn
óðum”, þannig, að áheyrendur
geti fylgst með ræðunni, meðan
verið er að flytja hana, ellegar
að þeir þýða ræðuna í heild og
flytja hana þegar ræðumaður hef
ir lokið máli sínu. Svo eru aðrir,
sem skrifa niður orðrétt það, sem
fulltrúarnir segja — eða ætla að
segja — og fer sú útgáfa á hina
föstu skrá S. Þ. yfir ræður. Þá
eru enn aðrir, sem hafa þann
starfa að þýða ýms skjöl á önn-
ur tungumál.
Þingsta þrautin
Það er a. m. k. 380 klukkust.
verk að þýða, taka á plötu og
prenta ræðu, sem hefur tekið
eina klukkustund að flytja og er
unnið að þessu í 35 mismunandi
deildum. — En þyngstu brautina
verða tungumálasérfræðingarnir
að leysa af hendi. Samstarfs-
menn þeirra bera því fyrir þeim
sérstaka virðingu, sem og ýmsir
af þingfulltrúunum sjálfum. —
Engum er það eins ljóst og
stjórnmálamönnunum, að þegar
rædd eru heimsmál, þá er það
ekki einasta mælska þeirra held-
ur og leikni þýðandans, sem ríð-
ur baggamuninn um það hversu
vel þingfulltrúunum gengur að
skilja hvern annan.
Einn þeirra komst svo að orði:
“Það sem þingfulltrúinn segir,
er ekki alltaf mikilvægt — held-
ur það, sem þýðandinn segir að
hann segi”.
Flestir þeir, sem koma hingað
í höllina til þess að hlýða á um-
ræður, gera sér sjálfsagt fyrir
fram vonir um það, að verða vitni
að stórkostlegum orðasennum
fulltrúanna. En athygli þeirra
beinist vön bróðar að stúkunni,
þar sem þýðendurnir hafast við
og því, sem þar fer fram — og
eftir það hættir þeim til að virða
þingfulltrúana alveg að vettugi.
Snillingar
Ef til vill eru það þeir, sem
þýða ræðurnar í lieild og flytja
þær á eftir, sem mesta hrifningu
vekja. Það bregst aldrei að lotn-
ingarfult hvísl heyrist á áheyr-
endasvölunum, þegar þeir eru að
verki. Til eru dæmi þess, að þýð-
endur þessic hafa hlýtt á meira
en klukkutíma ræðu án þess að
skrifa niður eitt einasta orð til
minnis. Síðan hafa þeir risið á
fætur, er ræðumaður hefur lokið
máli sínu, og flutt alla ræðuna
eins og hún lagði sig á öðru
tungumáli — án þess að sleppa
jafnvel smáatriðunum.
Þessir þýðendur eru snillingar
í fagi, þar sem jafnvel minni post
ularnir virðast nálgast það að
vera frámunaleg gáfnaljós. Allir
eiga þýðendurnir það sameigin-
legt, að vera gæddir stál-minni.
Hraðritun er bönnuð, því að með
henni er ekki hægt að fylgjast
nógu hratt og nákvæmlega með
ræðumönnunum. En flestir
skrifa hjá sér einhverja punkta
til minnis, og fer það ekki eftir
neinum reglum. Ætlast er til
þess að þessir punktar séu skrif-
aðir á máli því, sem á að þýða
ræðuna á. En þýðendum er eðli-
legt að hugsa á svo mörgum
tungumálum að líklegt er að á
minnisblaði þeirra sé að finna
samsull af mörgum tungum, —
margstyttar styttingar og ýms
torskilin tákn.
Nicolas Teslenko er 35 ára
gamall Frakki, sem er sérfræð-
ingur í rússnesku, ensku og
frönsku og hann er ágætt dæmi
um að það skoraði á Gyðinga og
Araba að jafna Palestínudeilune
“í kristilegum anda”. Þýðandinn
leit upp eins og hann tryði ekki
sínum eigin eyrum en stilti sig
um að leiðrétta villuna.
Skemtilegar skyssur
Robert J. Bernstein, 26 ára
gamall, hefir sennilega gert
skemtilegustu skyssuna af öllum
þýðendum hjá S. Þ. Hann var nýr
af nálinni í starfinu og fyrsta
verkefnið, sem honum var feng-
ið í hendur var að þýða ræðu
Gromykos hins rússneska. —
Bernstein var svo taugaóstyrkur,
að þegar rússneski fulltrúinn
sagði: “alment eftirlit með og
skerðing á vopnabirgðum”, og
þá þýddi hann það: “almennt
eftirlit með og skerðing á deil-
um”. Hinir langþreyttu diplo-
matar létu allir í ljós fögnuð
sinn með lófataki og þegar Bern-
stein lauk við ræðuna án þess að
gera nokkurt glappaskot, hældi
jafnvel Gromyko honum — og
var það í fyrsta sinn, sem hann
hældi nokkrum manni.
Leiðindi
Stundum kemur fyrir, að þýð-
endurnir eru alveg að sálast úr
leiðindum. Einhvern tíma sagði
einn þeirra þurrlega: — “Við
höfum þýtt sama efnið svo oft,
að sumir okkar eru farnir að líta
svo á, að viturlegra væri að haga
umræðum á þingi S. Þ. á sama
hátt og maður teflir. Þegar um-
Hvað varð af hinum fornu
íslenzku Grænlendingum
Þeir fluttust smátt og smátt
úr bændabyggðunum út í al-
menningana (veiðilöndin) á
Grænlandi og í Vesturheimi unz
bændabyggðirnar tæmdust af
bændafólki og landbúnaðurinn
lagðist niður, er ekki hefir orðið
með öllu fyrr en um 1700. Fram
á 18. öld eru tréskip Grænlend-
inga að reka hér við land, og
elztu Eskimóahús við innan-
verða Eystribyggðarfirðina eru
ekki eldri en frá 17 eða 18 öld,
en um þetta leyti segja franskir
höfundar, að hvítir, bjarthærðir
menn með mikið rautt skegg upp
að augum hafi gengið innan um
Eskimóa í Labrador (Marklandi)
og Hans Eegede sá slíka menn
í Eystribyggð 1723.
í engu Norðurálfulandi voru
svo gagnauðugir almenningar
sem á Grænlandi, en alstaðar
byggðust þeir á miðöldum. —
Byggðin í almenningum Græn-
lands er gefin í skyn með nafn-
inu “Norðurseta”, er merkir
byggð veiði- eða búsetumanna í
norðri. Rústir af milli 30 og 40
sérkennilegum tegundum ís-
lenzkra mannvirkja standa enn
um allt Eskimóa-svæðið frá 77°
nbr. á austurströndum Græn-
lands suður að St. Lawrence-
flóa og þaðan vestur um allar
norðlægar strendur Ameríku —
ræður um Palestínumálið Hefj- ^ ]angt sugur í Alaska og yfir á
ast á ný, gæti Sir Alexanderl . ----- <jíi—o-----------
j austurtanga
Síberíu. Sagnir
Cadogen, fulltrúi Breta byrjað jjjgjjjjjj^a segja að með þessa ís-
með því að segja: Eg leik á C jenzku menning, er slær sig
375”, en það mundi vera ræðan,
sem hann flutti þegar Palestínu-
deilan var fyrst lögð fyrir S. Þ.
Þá gæti Faris el-Khouri Sýr-
lands sagt: “Eg leik á B-29”, sem
er ein af gömlu ræðunum hans.
Og svo framvegis. Þetta yrði
miklu auðveldara bæði fyrir okk-
ur og fulltrúana”.
FarnuTS - Livestockmen - Ponltrymen -Homemakers
-----Plan to Attend------
ÍOANITOBA’S flRST ANNIIAL
fflRM RND HOME UIEEK
Winnipeg, December 14 - 17, 1948
PROVIDING LIVESTOCK — POULTRY
FIELD SROPS — HOMEMAKERS SESSIONS
Featuring Addresses by:
HON. J. G. GARDINER, Minister of Agriculture, Canada
MR. J. H. EVANS, Deputy Minister of Agriculture, Manitoba.
DEAN R. D. SINCLAIR, The University of Alberta.
DEAN J. W. G. MacEWAN, The University of Manitoba.
Other noted Agricultural íeaders
Special Sessions for Women
For further particulars write:
J. R. Bell, Livesstock Commissioner
D. C. Foster, Poultry Specialist
Frances I. McKay, Director, Women's Work
Robert Whiteman, Agronorrfist.
Department of Agriculture & Immigration,
Legislotive Building,
Winnipeg, Manitoba
COUNTER SALESBOOKS
Kaupmenn og aðrir sem
þannig lagaðar bækur
nota, geta fengið þær með
því að snúa sér til vor.
Allur frágangur á þessum
bókum er hinn vandað-
asti. Spyrjist fyrir um
verð, og á sama tíma takið
fram tegund og fjölda
bókanna sem þér þarfnist.
The Viking Press Limited
853 Sargent Ave. Winnpieg, Man.
um það hvernig þýðendurnir
starfa. Teslenko hripar niður fá-
eina minnispunkta á máli því
sem hann er að hlusta á hverju
sinni. (Rússneskan er þó erfið).
Fái hann þann starfa að þýða
ræðu Alexandre Parodi, skrifar
hann punktana á frönsku og held
ur síðan ræðuna á ensku.
70 þýðendur
Það starfa um það bil 70 þýð-
endur við S. Þ. og þeir eru allir
mjög fjölhæfir. Þeir þurfa að
hafa fágað viðmót, því að þeir
vinna störf sín frammi fyrir á-
horfendum og þingfulltrúum. —
Þeir verða að vera góðir mælsku-
menn, vegna þess að ætlast er til
að þeir túlki sem best ræðutækni
sérhvers fulltrúa. (Útvarpshlust-
endur hafa hrifist af hinni gíf-
urlegu mælsku Andrei Y. Vish-
insky, þegar þeir hafa í raun
réttri verið að hlusta á snildar-
þýðingu flutta af George Sherry
sem brautskráður er frá háskóla
New York borgar)
Vel heima
Þá eru þýðendurnir oft eins
vel, og jafnvel betur heima í
þeim málum sem verið er að ræða
en þingfulltrúarnir sjálfir, hvort
sem það er alþjóðaeftirlit með
kjarnorkunni, flutningabann —
Hollendinga á Inónesíu eða stofn
skrá S. Þ. Það er nauðsynlegt að
þeir séu vel að sér í þessum efn-
um, því að stundum kemur fyrir,
að ekki er alveg Ijóst af ræðum
þingfulltrúa hvað þeir eiga við,
og verða þá þýðendurnir að koma
til hjálpar.
“Kristilegur andi”
Vitanlega þora þeir ekki að
gera neinar verulegar breytingar
þó að slíkt hafi stundum komið
sér illa fyrir fulltrúana. Ágætt
dæmi um það, er þegar Warren
R. Austin, fulltrúi Banadaríkj-
anna fór þess á leit við Öryggis-
ráðið með mörgum fögrum orð-
Laun
Byrjunarlaun þýðandanna eru
$3900 í árslaun, skattfrjálst, en
meðallaun þeirra hér eru senni-
lega um $130 á viku, auk ýmissa: f niðurlagi 12. kapítula í “Land-
sérréttinda. Þeir, sem eiga börn, könnun og landnámi íslendinga
er
skarpt frá menningu Ameríku og
Asíu hafi komið hávaxin, hvít
þjóð frá Grænlandi, er hagaði sér
í öllu sem íslenzkir veiðimenn.
Og við nánari rannsókn sést og
sannast, að byggð og menning
Eskimóa er áframhald þessara ís-
lenzku manna og menningar, er
komu að austan og sóttu vestur.
En fyrir þeirri lygakenningu, að
Eskimóar hafi komið að vestan
og flutzt austur, eða að Eskimó-
ar séu hin kolsvarta dvergþjóð.
Skrælingjar, er engin heimild til.
i skólum fá styrki, húsaleiga
þeirra er greidd að nokkru leyti
o. .s. frv. Hámarkslaun eru $10-
900 á ári — en ennþá, sem komið
er, hefir enginn komist í þann
launaflokk.
Kann 42 tungumál
Einn af mestu tungumálasnill-
ingum veraldarinnar er meðal
þýðenda, sem starfa fyrir S. Þ.
Hann heitir Georges Henry
Schmidt, hlédrægur og feiminn
Elass-búi, 34 ára gamall. Hann
kann 42 tungumál þ. a. m. Urdu,
og fleiri annarlegar tungur. —
Megninu af frítíma sínum eyðir
hann í að læra ný mál. Meðal
starfsmanna S. Þ. eru það kall-
aðar “Henry Schmidt helgar”,
í Vesturheimi” fara Jóni Dúa-
syni svo orð um þetta:
Alhir norðausturhluti Eski-
móasvæðisins var áður byggður
af kolsvartri dvergþjóð. Hún er
horfin, og vistir hennar hálffull-
ar af mold.
Það verður vandfundinn því-
líkur dvergur meðal Eskimóa, að
vöxtur hans, eins.út af fyrir sig,
sé ekki hörð mótmæli gegn því,
að hann sé Skrælingi. En þar að
auki er nálega allt í fari Eski-
móa hörðustu mótmæli gegn því,
að þeir séu Skrælingjar. Sagnir
ig mótmæli gegn því, að þeir séu
sjálfir Skrælingjar. .
Grænland og þær strendur
Ameríku, sem sannanlegt er, að
Skrælingjar bygðu áður, eru nú
byggðar af fólki, sem engum
manni með viti gæti dottið í hug
að kalla Skrælingja. Þetta fólk
getur ekki allt kallast fyllilega
hvítt eftir norrænum mælikvarða
en mælt á mælikvarða Norður-
álfu, — sem öll er blönduð ger-
mönsku og keltnesku fólki, —
er það hvít. fbúar hins forna
Skrælingjasvæðis eru nú hvítir
og hafa síðan 1500 verið jafn-
hvítir eða hvítari en fjöldi, ef
ekki meginþorri, Norðurálfu-
manna, er allir kalla sig hvíta.
Að líkamskröftum standa hinir
núverandi íbúar Skrælingjasvæð-
isins tæpast Norðurálfuþjóð
stórlega að baki. Ef sú aukning
í líkamshæð, sem átt hefur sér
stað á Norðurlöndum í sambandi
við breytta lifnaðarhætti hinna
síðari áratugi, er dreginn frá
hinni núverandi líkamshæð nor-
rænna manna, verður líkamshæð
Eskimóa aðeins lítið lægri en
líkamshæð norrænna manna; og
mældir á þenna hátt — því þessa
aukning í líkamshæð eiga Eski-
móar eflaust eftir að taka út —
verða Eskimóar hærri en fjöldi
þjóða í Norðurálfu. Eg þori að
fullyrða, að hefðu hinir fornu
fslendingar kynnst þjóð líkri
Eskimóum í Ameríku, mundu
þeir hafa borið allra-dýpstu virð-
ingu fyrir henni, því þessum
ytri líkamseinkennum Eskimóa
fylgir gáfna- og hugar-far, sem
vér íslendingar könnumst við frá
feðrum vorum, og könnumst enn
við meðal íslenzkra bænda, en
sem við annars finnum sjaldan
nú, nema meðal mestu ágætis-
manna í vorum kynstofni.
í staðinn fyrir hinn kolsvarta
hörundslit á Skrælingjasvæðinu
áður, er nú kominn hvítur hör-
undslitur. f staðin fyrir dverga,
3 — 4 fet á hæð, er komið á
Skrælingjasvæðið fólk sem er
fyllilega meðalmenn á hæð. í
staðinn fyrir hið illmannlega út-
lit Skrælingjans er kominn hinn
allra-góðmannlegasti svipur og
hið einlægnasta og hjartanleg-
asta bros, sem til er á þessari
jörð, já við getum bætt við: lífs-
gleði, svo fullkomin, að við erum
líklega að leita í háborg lífsgleð-
innar, Svíþjóð, til að finna lífs-
gleði á hærrr stigi. Heitið —
Skrælingi — hefur um nokkrar
aldir verið hið mesta lítilslækk-
andi og lítilsvirðandi orð í ís-
lenzkri tungu, eins konar stig
fyrir neðan lægsta málfræðilegt
Eskimóa um Skrælingja eru einn! or®> en 1 staðinn fyrir fullkom-
ið siðleysi og vistir neðanjarðar
, eru nú um allt Skrælingjasvæðið
Meira líf í Þjóðabandalaginu komin íslenzk hús og íslenzk
Margir af hinum eldri og' menning, og verkfæramenning
þegar rigning er á laugardegi og^ reyndari tungumálasérfræðing- 0g veiðimenning Eskimóa stend-
sunnudegi, því að þá fer hann um —■ einkum þeir, sem einnig ur sem hámark á sínu sviði, og
beina leið heim til sín til þess að störfuðu fyrir Þjóðabandalagið meira að segja er hin sama og ís-
læra nýtt tungumál.
Vishinsky segir 240 orð á mínútu
— líta svo á, að ekki gæti eins
mikillar mælsku á þingi S. Þ.
Þeir muna eftir ræðum, sem flutt
Þeir, sem skrifa ræðurnar orð-| ar hafa verið af hita og eldmóði
rétt niður, þurfa engu síður a$,á þinginu í heimalandi þeirra.
vera leiknir í starfi sínu en þýð
endurnir. Engu má skeika hjá
þeim, vegna þess, að það eru
handrit þeirra, sem notuð eru
Og þeir segja, að það hafi jafnvel
verið meira líf í tuskunum á
fundum Þjóðabandalagsins.
Þeir segja, að nú sé svo komið,
þegar ræðurnar eru skrásettar. að allir viti fyrirfram hvað hver
Starf þeirra er mjög erfitt og
þeir skrifa því aðeins niður eftir
ræðumanni í 10 mínútur í senn,
en fá svo fjörutíu mínútur til
þess að hreinskrifa handritið.
Vishinsky hefur verið þeim
þyngstur í skauti af öllum full-
trúunum, þar eð hann segir að
meðaltali 240 orð á mínútu. —
Stundum afhenda fulltrúamir
ræður sínar skrifaðar fyrirfram
— en Vishinsky hefur orðið fræg
ur að endemum fyrir það að hann
getur aldrei haldið sig við skrif-
aða ræðu lengur en tvær setning-
ar í senn.
fulltrúi hafi að segja. Það sé
engu líkara en það sé þegjandi
samkomulag allra ræðumanna að
hafa engin áhrif með ræðum sín-
um.
En þrátt fyrir það, eru margir
af þýðendunum enn vongóðir.
Einn þeirra sagði: “Veröldin ör-
væntir — það gerum við líka. Við
erum dauðþreyttir á öllu þessu
málæði — öllum þessum deilum.
En þegar við erum sérstaklega
vondaufir, þá segjum við hver
við annan: Hvernig færi, ef þjóð
irnar kæmust að þeirri niður-
stöðu, að ekki þýddi lengur að
tala?” —Mbl. 19. október
lendinga sjálfra í fornöld. Og
andans auður Eskimóa í sögnum
og kvæðum (á sama sviði og fs-
lendingar náðu hæst) krefur að-
dáunar allra alda. Skrælingjar
voru af engum álitnir vera
mennskir menn. Ef við vildum
synja Eskimóum þess, að vera
mennskir menn, yrðum við að
útiloka meginið af Norðurálfu-
fólki úr tölu mennskra manna
með þeim.
Það mætti halda svona saman-
burði áfram, ef þess væri nokkur
þörf. Þetta er nægilegt til að
vekja athygli á því, hvílík fá-
sinna það er, að ropa aþð raka-
laust eftir Dönum, að Eskimóar
séu Skrælingjar, eða staglast á
því, að hinn ljósi hára-, augna-
og hörunds-litur Eskimóa stafi
frá koparbrúnum Indíánum, enda
mun það koma í ljós, að hægt sé
að ofbjóða skynbærum lesendum
með slíku fræðistarfi!
Hvers vegna hafa Danir ekki
sannað staðhæfingu sína um, að