Heimskringla - 11.05.1949, Qupperneq 2

2. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 11. MAÍ 1949
i^cimskringla
(StofnuO ÍSM)
Kemui út á hverjum miðvikudegl.
Ei?endur: THE VIKING PRESS LTD.
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg — Talsimi 24 185
Verð blaðsins er $3.00 árgangurinn, borgist fyrirfram.
Allar borganir sendist: THE VIKING PRESS LTD.
öll viðskiftabréf blaðinu aðlútandi sendist:
The Viking Press Limited, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEFAN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Advertising Manager: P. S. PÁLSSON
"Heimskringla" is published by THE VIKING PRESS LIMITED
and printed by VIKING PRINTERS
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man. — Telephone 24 185
Authorized as Second Class Mail—Post Office Dept., Ottawa
WINNIPEG, 11. MAÍ 1949
Hugleiðingar á mæðradaginn
/
(Prédikun flutt í Sambandskirkjunni í Winnipeg 8. maí 1949
af séra H. E. Johnson)
Texti: “Hví skildi eg yrkja um önnur fljóð
en ekkert um þig ó móður góð”
Kvæði Matthíasar
Þegar eg hugleiddi þýðingu móður kærleikans fyrir viðhald og
þroska jarðlífsins, fyllist eg undrunar og aðdáunar yfir forsjón
guðs, sem tendrað hefur móður og föðurkærleikann í foreldra
hjörtunum. Það er þessi kærleikur sem haldið hefur vörð um
hreiðrin og vöggurnar svo heimslífið hefur náð að þroskast frá
stigi til stigs af einu þrepi til annars, til hærri og
hærri sviða. Það er móður-ástin fyrst og fremst sem verið hefur
vermd og viðhald lífsins. Án hennar myndi það hafa kulnað út í
fyrstu vorhretunum og engum þroska náð. Án þessarar umvef jandi
ástar hefði það í hæstalagi blaktað um stund sem deyjandi týra á
dvínandi skari til þess bráðlega að slokna í andgusti örlaganna
Þegar eg nú hugleiði þetta efni verður mér einkum hugstætt
ein lexía sem mér lærðist ungum þótt sjálfur væri eg munaðarleys-
ingi og hefði ekkert af móðurást að segja nema að því leyti að alt
kvenkyn er gætt umönnunar hlýju og sú hlýja nær einnig, að ein-
hverju leyti, til móðurleysingjanna. Jæja, eg ætla að segja ykkur
sögu en óttast þó um að sumum finnist hún fremur veraldleg. Það er
sjálfsagt galli á mér sem kennimanni að eg skynja alls ekki hið
mikla millibil sem sumum finnst milli þess veraldlega og himneska,
þess hversdagslega og þess eilífa. Fyrir sjálfan mig óska eg þess
fyrst og fremst, að eg megi lifa “þegar í drotni í dag”. Mér finst
það líka vel mögulegt því eg met ekkert guðshús meir en musteri
skaparans í náttúrunni í kringum mann, enga lofgjörðar sálma
dýrðlegri en drottins raddir í óði vors og vinda, í hvíslandi blænum
og þrumandi fossum, í skógarþyt og fuglakvaki, í álftasöng á heið-
um og vöggu söngvum í manna bústöðum. Eg er nú svona gerður,
að minn guð er fyrst og fremst í frelsi og framförum lífsins, en ekki
í bókum, frjáls en ekki innibrygður. Mér finst hvert blóm á beði
jarðar lágu sé blað sem margt er skrifað á um hann. Þegar talað er
um guðsorð verður mér fyrst og fremst hugsað til geislastafsins i
sólroðinu því mér virðist hann sem himneskur ástarkoss, sem vekur
lífið til árdags anna eftir endurnærandi óttublund. Ekkert helgi-
skrúð virðist mér eins himneskt sem algróin jörð a sólskinsJhlýjum
sumar morgni, þegar grund og blóm glitra í demants-'skærum dagg-
ar úða. Mér virðist sem hver gróðrarskúr, sem vökvar og nærir
svörðinn, vera guðleg kærleiksgjöf til verndar og viðhalds jarðlífs-
ins. Samt myndi alt þetta til ónýtis verða ef ekki kæmi ástin til og
af allri ást er móður ástin óeigingjörnust og umhyggjuríkust, af
öllu jarðnesku. 1
Nú ætla eg að segja ykkur söguna sem rituð er á eitt ofurlítið
smáblað í ritningu náttúrunnar.
Ungur var eg settur sem næturvörður í skagfirzku varplandi.
Þarna gafst mér sérstakt tækifæri að skoða náttúrulífið meðal
fuglanna. Þarna lærðist mér margt um óbrigðulan frið, einlæga ást,
fagurt fjölskyldu láf, fyrirmyndar hjónabönd og hagkvæmann upp-
eldisskóla. Síðan hefur móður ást og fómfærsla æðarkollunnar ver-
ið mér hin sanna ímynd móður kærleikans í öllum myndum. Eg at-
hugaði hvernig hún reitti af sér fjaðrirnar og plokkaði brjóst sitt
bert svo hún gæti borið mjúkan og hlýjandi æðardúnin í hreiðrið
þar sem börn hennar hvíldu í hlýjandi voðum. Allir geta grunað
hversu sársaukasamt það hefir verið henni að reita sig þannig lif-
andi þar til blóðið draup úr sárunum en í það var ekki horft þegar
um vellíðan afkvæmanna var hugsað. Þarna var líka skjólið örugt í
öllum misvindúm vornæðinganna þótt móðirin sjálf yrði bæði að
þola hregg og hret. Mikið* dáðist eg að þolinmæði hennar við
hreiðursetuna og eins að dugnaði og föðurlegri umönnun blikans
er færði fjölskyldu sinni björg í bú og neytti sjálfur ekki matar
síns fyr en börnin og konan vóru mett. Engu síður var uppfræðslan
í heimaskóla, til undirbúnings fyrir lífið, lærdómsrík og athyglis
verð. Af engum unga var hendinni slept fyr en hann var fleygur
og fær, sundfrár og sjálfjbjarga.
Þannig hefur alt Mf verið æft og vanið fyrir lífsstríðið, nært
og varið meðal kynstofnanna svo það náði að þroskast frá því lága
til þess hærra, frá dýrinu til mannsins — og ennþá á það eftir að
þroskast til frekari fegurðar og fullkomnun,ar, einkum í mann-
heiminum, gefist mæðrunum tækifæri til að rækja sitt starf í friðar-
skjóli hinnar kristnu siðmenningar. Æðsta takmark menningarinn-
ar er að veita mæðrunum aðstoð og hentugleka við uppeldistarfið.
Öll mannleg menning er ávöxtur og afleiðing föður og móður
kærleikans, og þó einkum móðurkærleikans.
Til þess að fæða sín afkvæmi lærðist henni að rækta jörðina,
til þess að hlifa þeim fyrir kalvindunum bygði hún þeim ból, til
þess að skýla negt þeirra gerði hún þeim klæðnað. Bóndinn fékk
þessara hluta miður gætt. Hann var að sinna veiðum og temja sér
hermensku. Móðirin var heima og hveinstafir hungraðra barna
gengu henni að hjarta. Hún leitaði ráða til að afla þeim fæðis og
gekk á mörkina til að tína hnetur og ávexti. Seinna lærðist henni
að rækta þessar nytja jurtir með því að grúðursetja fræin í móður
skauti moldarinnar. Til þess að fræin gætu borið ávexti, lærðist
/
Dry Yeast heldur ferskleika
ÁN NOKKURRAR KÆLINGAR
Konur sem notað hafa hið nýja Fleischmann’s Royal Fast
Rísing Dry Yeast, álíta það beztu gerkökur sem þær hafi
reynt. Frábrugðið ferskum gerkökum að því leiti að það
ma geyma það á búrhillunum vikum saman, en samt vinnur
það nákvæmlega eins og ferskar kökur, tafarlaust tekur það
til starfa, lyftist fljótt, framleiðir beztu brauð, kex, kaffi-
brauð. Pantið mánaðar forða frá kaupmanninum yðar í
e*nn pakka, sem jafngildir einni gerköku, í
ollum bakningum yðar.
1 pakki jafngildir 1 köku af Fresh Yeast
<'
af henni svo að undirbúa sáð-
landið og rækta jörðina. Öllum
fræðimönnum ber saman um, að
mæðurnar hafi verið fyrstu bú-
fræðingar jarðarinnar, en það
var móðurástin og móður um-
hyggjan sem spyrnti hana spor-
um til þessarar viðleitni.
Þegar mannkyninu tók að
fjólga í sínum upphaflegu, sól-
skins sælu ættlöndum urðu menn
að dreyfa sér út til hina kaldari
landa. Þar urðu menn að leita sér
afdrep? fyrir frostvindum vetr-
ar veðranna. Fyrst fundu þeir
sér hlé undir björkum en þar
kvörtuðu börnin þráfaldlega um
kulda svo til betri bragða varð að
grípa og mæðurnar tóku að
byggja bústaði fyrir börnin sín.
Frá hinum frumstæðasta skjól-
vangi skógar mannsins," hafa
menn þroskast fram til þessa
dags í húsgerðar listinni, en
frumstigið var stigið af mæðrum
sem ekki þoldu að' heyra kvein-
stafi þeirra barna sem börmuðu
sér.
Hvernig varð þeim bezt bjarg-
að frá óblíðu veðurfarsins? Mæð-
urnar fundu ráðið og bjuggu
þeim til húðfeldi en síðar lærð-
ist þeim að spinna hör og ull og
vefa þeim klæðnað. Þær létu sér
ekki til lengdar nægja skjólgóður
klæðnaður einungis. Hið feg-
ursta sem þær þektu vóru börnin
þeirra og það varð að gera þeim
fögur föt svo viðeigandi væri
fyrir Mkams-fegurð þeirra og
skapnað. Ný og betri ráð vóru
fundin, eftir því sem aldir liðu
til að gera klæðnaðinn smekkleg-
an, fagran og viðeigandi. Mæð-
urnar stjórnuðu þessari starf-
semd og tóks oftast vel.
Það var mæðra starf í fyrstu
að byggja húsin, það er enn í
dag þeirra starf að sjá um
skreytingu þessara húsa, að
mestu og gera þau vistleg og við-
unandi. Húsmóðirin og móðurin
ræktar blómin sem gerir heimili
heiínar og barnanna ylmríkt og
unaðslegt. Hún sér einnig um
þrifnað þess.
Alt þetta starf hefur ekki ein-
ungis prýtt og fegrað heimilin
og heimin heldur einnig orðið
til þess aá upphefja og þroska
þær sjálfar. Hjá hinum beztu og
samvizkusömustu mæðrum nær
móðurástin og umhyggjan enda
lengra en til iþeirra eigin af-
kvæma, hún geislar eins og líf-
gandi Kfsstraumur út í nágrenn-
ið til þeirra sem í forsælunni
sitja. Margir okkar minnast ekki
einungis mæðra sinna í dag held-
ur og húsmæðranna og enda ann-
arra kvenna er hjálpuðust að því
að gera æsku þeirra bjarta og
heimilin og nágrennið að gróðr-
arstöð góðra dygða. Umhyggja
þeirra náði til hiunaðarleysingj-
anna, hins ' stritandi vinnu-
mensku lýðs, hinna lífsþreyttu
gamalmenna, hins göngu þreytta
vegfaranda, hins févana nábúa,
og hinna sjúku sem þeir náðu til
með nokkra hjálp. Hinar kristi-
legu dygðir hafa yfir höfuð
þroskast betur hjá konum en
körlum, af því, að eg hygg, að
móðurástarkend þeirra kendi
þeim að elska alt sem lifir þar
sem starf bóndans varð oft til
eyðileggingar fyrir styrjaldir.
í þessum styrjöldum varð það
hlutskifti konunnar að líkna
bæði vinum og óvinum og græða
þá aftur til lífs og starfs sem
þess varð auðið. Slík er fórn-
færslu og meðlíðunar lund kon-
unar að þeim einum hefur tekist
að rækta nokkur guðsríkisblóm
mannkærleikans á óláns akri
styrjaldanna. Um áhrif konunar
til andlegrar menningar mætfi
margt segja og fleira en hér
verður gert. Mæðurnar kendu
okkur fyrst að mæla og syngja,
oftast nær. Þær vóru fyrstu lög-
gjafarnir og sátta semjararnir og
þá ekki síður fyrstu trúboðarnir
og þráfaldlega beztu prestarnir.
“Engin kendi mér eins og þú hið
eilífa stóra, kraft og trú, né gaf
mér svo guðlegar myndir.” Þann-
ig ferst einum presti og stór—
skáldi orð um móður sína látna.
Það er ekki fyrir tilviljun eina
að tungumál hverrar þjóðar er
kallað móðurmál hennar. Flestir
okkar lærðu fyrst að mæla svo
sem mælti vor móðir. Mál hinna
beztu mæðra og kvenna er oft
hlýtt og hugljúft eins og þeyvind
ar vors um gróandi grundir. Það
hefur aðra stemmu en mál margra
annarra því í því geymist ást,
von og tregi hinnar kærleiksríku
og viðkvæmu sálar er öllum vildi
gott gera, og ef “að kunni ekkert
að gera í auganu tár sýndist vera,
sem fylgimark frá þeirri nótt”
(nótt þjáninganna þegar hjálp-
arvana sál horfir á annara þján-
ingu). Eitt af skáldum vorum
kemst svo að orði um móðurmál-
ið “Móðurmálið á himnesk hljóð”
og litlu síðar ”(það er) sælt í
sorg og gleði.” Samúðin á sitt
eigið, hvítasunnu mál kærleik-
ans og yfirleitt höfum við numið
þá tungu af móðurvörum.
Bíðum nú við áður en lengra
er farið. Einhver kann nú að
halda, að með öllu þessu sé mæð-
urnar*oflofi bornar. Þær séu sem
aðrar manneskjur misjafnar
nokkuð. Vitaskuld eru þær það,
og sjálfsagt höfum við komist
að því, að nokkrar mega teljast
fremur lélegar mæður og jafnvel
misindis manneskjur. Þessi dag-
ur er að sjálfsögðu ekki til þess
valin að heiðra eða minnast
þeirra lökustu heldur þeirra
beztu og göfugustu og eg vil
fullyrða að ekkert sem eg hef
sagt og ekkert sem eg mun hér
segja, er of lof um þær.
Þær hafa verið forsöngvarar í
ástar óði mannlífsins. f samræm-
is symfóniíu ættliðanna. Þær
sungu sín vöggu ljóð yfir okkur
mi^jafnlega listilega að sjálf-
sögðu, en þar og af þeim lær^ist
okkur fyrst að stemma lag við
ljóð. Já, ljóðið sjálft var oft
túlkun móðurhjartans á móður
gleðinni, á móður sorginni, á
móður kvíðanum. Hvert sem
mæðurnar vóru bókstaflega
fyrstar til þess að yrkja óð veit
eg að vísu ekki, en þær innleiddu
spursmálslaust nýja stemmu inn
í hljóðkviði heimslífsins. Menn
ortu um hetjuskap í hildar l^ikj-
um, berserksgang í bardögum en
mæðurnar um lífsvonirnar og
ástina.
Vitaskul hafa konur sem menn
sína skapgalla og við könnumst
öll við orðtækið að þessi og þessi
sé kvennvargur fyrir geðstirfni
sína. Má enda vera að til jafnað-
ar beri meir á þessum brestum
hjá konum en körlum af því þær
eru örlyndari og viðkvæmari í
lund, þær láta sig líka fleira,
varða af því þær bera umhyggju
fyrir svo mörgu og særast því
meira af því sem ver fer bæði
hjá sjálfum þeim og öðrum. —
“Ekki höfum við kvennaskap’V
sagði einn af hetjum fornaldar-
innar, “að við æðrumst af öllu”,
en stafar þetta tómlæti þá ekki
tíðum af því að vér látum flest,
sem okkur er ekki beinleiðis
viðkomandi persónulega, litlu
varða. Hvað sem er um það mun-
um við mörg minnast hinna jafn-
lyndu, rólegu, sáttfúsu kvenna
og mæðra sem efldu friðin á
heimilunum og í sínu nágrenni.
Gerðu þær sín heimili að góðum
og heillavænlegum uppeldis-
skóla sem undir bjuggu marga
fyrir friðsamlegt samstarf og
samlyndi í sínum héruðum og
sínu þjóðfélagi. Þar sem friður
ríkti í fjölskyldum, á heimilun-
um og í mannfélagi sveitanna og
bæjanna, þori eg að fullyrða að
það hafi oftar og meira stafað
fra áhrifum mæðranna og eigin-
kvennanna, en annara. Eitt af
skáldum vorum nefnir þær líka,
í ljóði, hinar fögru Vanadísir en
Vanadísir vóru gyðjur sátta og
friðar í fornum sið. Konan og
móðirin var líka spursmáls lítið
fyrsti löggjafi þessa heims. —
Menn kann nú að furða á slíkri
fullyrðingu. Karlar en ekki kon-
ur hafa virst lagasmiðir enda
einir oftast haft rétt til að setja
lýðum lög. Þess er samt að geta
að fyrstu lögin munu ekki samin
á þjóðþingum heldur á heimil-
unum. Þar sem menn lifa við
samvinnu og í samfélagi þurfa
altaf að vera einhverjar reglur
fyrir hegðan manna og það ligg-
RESTORE
FOR SERVICE
Over the past fifty years the Winnipeg Y.W. C.A. has been a “home away from home” for
girls. The Christian atmosphere of this community centre has helped a large number of
girls from rural Manitoba to form friendships in the City, and has given them a home where
living is congenial and inexpensive.
Y.W.C.A. Building Fund
The present building, now over forty years old requires restoration and decora-
tion. The plumbing and heating plant must be renewed, both in the interests
of safety, and for more economical operation. The limited maintenance budgets
over the past number of years have prohibited any major improvements being
undertaken, and for the first time since 1928, the Y.W.C.A. is making an appeal
to the public for funds.
$150.000 Urgently Needed
The minimum amount required to carry out this very essential program of
restoration is $150,000. The support of every part of the province will be
necessary to carry it through. The work must j>e undertaken this Summer, and
we. must raise this money at once. WILL YOU HELP?
Send Your Contribution Today, Large or Small, to
Y.W.C.A. BUILDING FUND
Y.W.C.A., ELLICE AVENUE, WINNIPEG
i