Heimskringla - 14.09.1949, Blaðsíða 1

Heimskringla - 14.09.1949, Blaðsíða 1
 3 New loaves by CANADA BREAD 1. Tender Crust 2. 16 oz. White Sandwich 3. Honey Crushed Brown Ask your Grocer for them j 3 New loaves bv CANÁDA BREAD 1. Tender Crust 2. 16 oz. White Sandwich 3. Honey Crushed Brown Ask your Grocer for them LXIII. ÁRGANGUR WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN 14. SEPT. 1949 NÚMER 50. FRÉTTAYFIRLIT OG UMSAGNIR “Bretar koma!” Fundurinn, sem fyrirhugaður var til að ræða um fjármál Breta, var settur s. 1. miðvikudag í Washington. Fundurinn hófst nálega alveg serimóníulaust. Fregnritum og myndatökumönn- um var sagt, að menn vonuðu hins bezta af starfi fundarins, en að því mæltu var dyrum lok- að. Ernest Bevin utanríkisráð- herra Breta hóf samræðurnar með því að benda á það sem hon- um fanst mestu varða, en það var að “Bandaríkin, Bretland og Canada stæðu sem einn maður í J pólitiskum, peningálegum og! efnalegum skilningi til þess að leggja hinn rétta grundvöll að framtíðar friði í heiminum!” Eitt sem að rauf alvöruna og þögnina var það, að einhver hrópaði, þegar til ferða Bevins og Cripps sást: “Verum viðbúnir! — “Bretar eru að koma!” Bevin sagði síðar, er mynda- tökumennirnir komu til sögunn- ar og vildu fá margar myndir af honum teknar: ‘Eg hélt aldrei að maður í skuldakröggum fengi aðrar eins undursamlegar mót- tökur og hér er raun á.” Og þeg-J ar hann var beðinn að færa sigj nær John W. Snyder, fjármála-J ráðherra Bandaríkjanna, sagði hann, að hann skyldi glaður gera það, því hann hefði nú verið að hugsa um “að halda sig nærri honum næstu fimm dagana!” Með þessu lauk fyrsta fundin- um, er stóð yfir í klukkutíma. Hver sem verður endir mál- anna í Washington, er það ljóst, að bæði Bevin og Cripps, fjár- málaráðherra Breta, hafa í hyggju varanlegar endurbætur á fjárhags ástandinu en ekki neina bráðabirgða skottulækningu. Bevin benti á, að eiginlega hefði stríðið 1914 komið skyss- unni af stað í viðskiftamálum heimsins og Bretland hefði síð- an átt erfitt með að mæta sínum útgjöldum. Peningamálin ættu sinn þátt í þessu, en spursmál væri, hvort þannig lagaðar byrð- ir, sem af stríðum leiddu, gætu greiðst, ef mikið fall yrði á pen- ingum. Á rannsókn í þessum efnum vildi hann byggja, að sterlingspundið og dollarinn væru ávalt jafnir að gengi, því ef pundið hryndi mundi dollar- inn einnig gera það síðar. Þetta mál næði svo mikið til viðskifta Evrópu nú, að gott væri að sem gaumgæfilegast væri athugað. ★ Rétt áður en ráðstefna þessi hófst, höfðu brezkir hagfræðing- ar haldið fram, að ef Bandarík- in ykju vörukaup sín í Bretlandi um 1 per cent af tekjum Banda- ríkjanna, myndi sterlingspund- j inu borgið. En þetta meinti jafnframt, aðj auka vörukaup um álla Evrópu | eða erlendis um nærri helming,! eða úr 4.5 pró sentum af tekjum Bandaríkjanna í 7.5 prósent. En þá væri líka við öllu séð. Og að mælast til þessa af Bandaríkjunum telja hagfræð- ingarnir ekki ósanngjarnt. John W. Snyder fjármálaráð- herra Bandaríkjanna, kvaðst ekki sjá, að með þessu væri bygt á nokkuð réttlátara grundvelli, en þeim sem gert væri með geng- isgildi peninga. Og einhverjir hafa bent á að jafnvel þetta hvor- tveggja bætti ekki úr skák. Með- an framleiðsla kostaði meira í Bretlandi en annars staðar, væri hún óseljanleg eftir sem áður! Einhver bandarískur náungi benti og á að jafnvel þó Evrópa hefði ekkert greitt af sínum stríðsskuldum, sýndist það ekki . hafa hjálpað þeim þjóðum mik- | ið. Alt væri undir því komið hvernig starfi þjóðfélagsins væri hagað. Það og fátt annað kæmi raunverulega að bótum. ★ í byrjun þessarar viku hafði málið verið útrætt, af óljósum fréttum af því að dæma. Það sem allir aðilar hafa orðið sam- mála um, þ. e. Bretar, Canada og Bandaríkjamenn, er það að beita sér fyrir því, að Bretar fái doll- ara með betri lánskilyrðum hjá Alheimsbankanum og Export— Import banka Bandaríkjanna en áður til þess að geta orðið af með meira af vörum sínum á markaði í Vesturheimi. Þetta mun vera aðal-atriðið, en að sjálfsögðu kemur margt fleira til greina, eins og lækkaðir toll- ar, meiri Marshall hjálp og alt, sem hægt er að gera til þess, að hringferð peninga og vöruskifti haldist í sem beztu lagi milli nefndra þriggja þjóða. Það á eflaust síðar eftir að birtast reglugerð yfir þetta alt, en sem stendur verður ekki til hennar gripið. Tito fær lánið Lánið sem minst var á í síðasta blaði, að Tito væri að biðja Bandaríkin um, má þegar heita| veitt. Það er ofurlítið lægra en Tito fór fram á, eða 20 miljónir í stað 25. Lán þetta verður útilát- ið í vopnum og vörum, eins og Júgóslavía þarf frekast með, til þess að halda sínu í sennunni við Stalin. Það munu fáir eða engir gera sér í hug um Tito, að hann sé góður lýðræðissinni, þó hann sé að skoðun Rússa ótrúr kommún- isti. En það er ekki það, sem hér kemur til mála. Tito er atkvæða- maður og eftirtektaverður, sem stendur, vegna þess, að hann hef- ir með sinni djörfu framkomu, orðið leppríkjunum fyrirmynd og sýnt þeim, að oki og ófrelsi Rússa eigi engin frjáls þjóð að !úta eða sætta sig við. Það er fyrir þetta, fyrir að hafa vakið eftirtekt á meðferð leppríkjanna, sem Kremlin- stjórnin verður knúð til að bjóða þeim eitthvað annað en miðalda þrælkun hér eftir. Þetta mun með hverjum degi sem Tito lifir verða öllum heimi Ijósara. Og kúgun Stalins dvínar, því kunn- ara sem mönnum út um heim verður um ástandið í hinum ræntu löndum hans. Af því sem nýlega fór fram í Tékkóslóvakíu, þar sem taka varð nokkra af lífi, og dæma enn fleiri til lífstíðar-fangavistar, fyrir uppreisnaranda, má ráða, að í leppríkjunum sé ekki alt með feldu. Menn færa ekki slíkar fórnir fyrir ekki neitt. í nefnd- um atriðum voru andmæli gegn Rússum aðallega fólgin í því, að bændur þverskölluðust við að láta eins mikið af framleiðslu sinni og krafist var af hálfu trúða Rússa, sem skattgjald til Rússlands. Lán þetta verður að sjálfsögðu litið óhýru auga af Rússum. Þeim er sára illa við viðreisn lepp- ríkjanna vegna þess, að með henni dvínar vald þeirra, yfir þeim. Þó sjálft geri Rússland viðskifti við Breta, Bandaríkja- menn og aðrar vestlægar þjóðir svo miljónum og jafnvel biljón um nemur árlega, mega lepprík- in einskis slíks njóta. Járntjaldið á um aldur og æfi að halda kúgunarsögu Rússa leyndri. En hvað lengi er því að treysta, úr því Tito hefir nú svift dulunni af framferðinu? Varla mjög lengi. Konulaust þing Sambandsþing Canada, sem kemur saman 15. sept., verður í fyrsta sinni síðan 1921 konu- laust þing. Þær fimtán konur sem sóttu um þingmensku í síðustu kosn'- ingum töpuðu allar. Hvað veldur þessu? Menn segja sitt hvafr um það. Margar konur sem í pólitískri baráttu hafa átt, halda að karlmönnum sé ekkert, gefið um kvenfólk í, stjórnmálum. En hvað er með kvenþjóðina sjálfa? Konur hafa haft atkvæð- isrétt hér síðan 1921. Og þær eru í mörgum kjördæmum svo f jölmennar að þær gætu ráðið úr- slitum um kosningu kynsystra sinna. Það er ekki útlit fyrir, að konur greiði konum yfirleitt atkvæði. Enda væri það ekki á- valt rétt. Gamla skoðunin um það að starfsvið konunnar sé annars staðar en í opinberum málum, er ef til vill ríkjandi enn að ein- hverju leyti. Mun mest bera á því í Quelbec-fytki. Og vald Quebecinga er nú mikið í stjórn- málum. Á þingi Canada hafa verið 5 konur alls síðan fyrsta konan, Miss Agnes Macphail, vann kosn- ingu 1921. Hinar eru Martha Black, Yukon; Cora Casselman, Alberta; Doris Neilsen og Gladys Strum báðar frá Saskatchewan. Allar hafa konur þessar þótt sóma sér vel á þingi og leysa þingstörf sín vel af hendi, ef til vill að jafnaði betur en karlmenn. Á fylkisþingum Canada hafa alls verið 22 konur og aðeins 2 af þeim verið í ráðuneyti. í Banda- ríkjunum eru aðeins 8 konur á þingi, sem er lítið af öllum fjöld- anum. Annað hvort er að þær kæra sig ekki um starfið, eða karlmenn bægja þeim frá að ná útnefningu. Þær eru aldrei marg- ar í vali. Lady Astor sagði karlmenn hafa komið öllu í það öngþveiti i stjórnmálunum, að þeir ættu skil- ið að vera sviftir atkvæðisrétti, svo konum gæfist tækifæri til að koma hlutunum aftur í lag. Það virðast fáar konur á sama máli og hún um þetta. Miss Hilda Hesson, sem um langt skeið var forseti íhalds- flokks kvenna í Manitoba, sagði konur þurfa að taka meiri þátt í opinberum málum frá byrjun en þær gerðu; komast fyrst í sveit- ar og bæjarstjórnir, til þess Sð trúað væri yfirleitt á víðari vett- vangi. Þetta gæti verið orsök áhugaleysisins fyrir að kjósa konur á þing. Skila ekki 84 skipum Eins og kunnugt er, fengu Rússar á stríðsárunum fjölda af skipum frá Bandaríkjunum að láni. Hefir nú nokkru af þeim verið skilað, en þó er áttatíu og fjórum bandarískum skipum enn óskilað. Þetta er fjórði hluti alls kaupskipa flota Rússa. Rússar segja hvorki til né frá um hvort þeir ætli að skila þess- um skipum. Beiðni Batndaríkj anna um eitt þeirra, sem er stórt olíuskip, og heitir Joseph Stalin, I hafa þeir þó harðneitað að skilaj aftur. Mr. Thorvaldson sækir ekki . Blaðið Winnipeg Tribune flutti þá frétt s. 1. mánudag, að Mr. G. S. Thorvaldson lögfr. og þingmaður í Manitoba frá 1941 til 1949, er hann sagði stöðunni lausri, til að sækja í sambands- kosningunum, hefir ákveðið að leggja stjórnmál á hilluna, að því leyti, að hann sækir ekki um þingmensku í þessu fylki, sem nú er spáð að kosningar verði í annaðhvort á þessu hausti eða á næsta vori. Mr. Thorvaldson, sem farsælt lögfræðisstarf hefir með hönd- um, segist ekki geta eytt eins miklum tíma og vera þurfi frá því, með þingmensku eða öðrum störfum. íþrótta kepni Frézt hefir að Norðurlanda- menn og Bandaríkjamenn ætli að efna til kepni í frjálsum í- þróttum á komandi hausti í Minneapolis. ÚR ÖLLUM ÁTTUM Farquhan Oliver, foringi lib- erala í Ontario, hefir nýlega sagt upp stöðu sinni. Er sagt að það hafi komið liberölum á óvart. Til forustu liberalflokksins í fylkinu hefir verið stungið upp á einum 5 eða 6. Einn meðal þeirra er íslendingur William Benedickson þ. m. frá Kenora- Rainy-River í Ottawa. ★ Meginefni greinar um Einar Hjörleifson Kvaran og dvöl hans í Winnipeg, sem próf. Skúli Johnson skrifaði fyrir nokkru og birtist í ársfjörðungsriti enskumælandi fslendinga “The Icelandic Canadian, var birt á bókmenta-síðu blaðsins Wpg. Free Press s. 1. laugardag. Hafði ritstjórinn, Grant Dexter, tekið greinina saman og sett nafn sittj undir hana. Fór hann um leið fögrum orðum um bókmenta- starf íslendinga hér fyr og nú. ★ f ræðu sem Henri Queuille, forsætisráðherra Frakklands hélt s. 1. sunnudag, í tliefni af árs- afmæli hans, sem stjórnara, komst hann svo að orði, að ef Marshall-aðstoðina brysti, mundi alt fara aftur í sama horfið í Frakklandi og grimm barátta hefjast milli öfgvaflokkanna, kommúnista og De Gaulle-sinna. Hann kvað nú lokað fyrir að verkföll yrðu hafin eins og á ár- inu sem leið. Hann er fyrsti stjórnarformaður um nokkurt skeið. sem völdum hefir haldið árlangt. Höfðu sex áður reynt það og allir þjóðkunnari menn, en þessi lágvaxni sveitalæknir, en enginn þeirra entist nema nokkra mánuði. ★ Frá Bonn í Þýzkalandi bárust fréttir s. 1. mánudag um að sam- einuðu stjórnarflokkarnir þar hefðu valið próf. Theodor Heuss fvrir forsetaefni, en sósíalista- flokkurinn hefði valið Dr. Knut Schumacher, hvernig sem því svo lýkur. ★ Það hefir nokkrum sinnum verið minst á að Winnipeb-borg þurfi nýs ráðhúss með. Hefir ný- lega verið stigið ákveðið spor í þessa átt með því að kaupa stað- inn þar sem United College er á Portage Ave., fyrir $700,000. Til að koma ráðhöllinni upp mun þurfa 3 ár. Skólabyggingarnar eru með elztu byggingum bæjar- ins og verður að rífa þær niður. Hyggur skólinn að reisa nýtt hús Skipaður hæstaréttardómari Dr. Guðmundur Grímson Samkvæmt lofsamlegum um- sagnagreinum Bandaríkjablað- anna “The Minot Daily News”, og “The Pierce County Tribune” sem nýlega hafa borist hingað, hefir dr. Guðmundur Grímson, um mörg ár héraðsdómari í Rugby, N. D., verið skipaður dómari við hæsta rétt, (Supreme Court) N. Dakota-ríkis, af Fred G. Aandahl, fylkisstjóra. Munu allir íslendingar, beggja megin hafsins samfagna honum yfir þessum verðskuldaða heiðri. Æfi- og starfsferill Guð- mundar dómara er öllum fslend- ingum svo kunnur, að það væri aðeins endurtekning að rekja sérstök atriði hér. Það mun flestum í fersku minni, hversu hann ávann sér ó- skifta aðdáun og virðingu allrar bandarísku þjóðarinnar, árið 1923, með göfugri og skörulegri framkomu sinni, í hinu víð- kunna Tabert-máli í Florida. Nægir að tilfæra ummæli blaðs- ins “Indianapolis Ind. News” frá þeim tíma: “Guðmundur Grím- son, óbrotinn og lítt þekktur lögsóknari, hefir sýnt það áræði, að hefjast handa á stórkostlegu og þýðingarmiklu umbóta og vel- ferðarmáli. Ameríka þyrfti að eignast fleiri Guðmunda Gríms- syni.” Saga Guðmundar dómara er íhyglisverð, lærdómsrík og æfintýraleg. Hún er saga út- lenda sveitapiltsins, sem barn að aldri kom með foreldrum sín- um til þessa mikla meginlands, og með frábærri elju og mann- dómi aflaði sér af eigin ramm- leik víðtækrar menntunar, og ruddi sér glæsilega braut gegn- um örðugleika frumbýlingsár- anna, til almennra ástsælda og hárra metorða. R. St. talsvert vestarlega á Portage Ave., (við Omand’s Creek). Ætl- aði hann fyrst að byggja á Well- ington Crescent, en íbúarnir ömuðust við því. í næstu kosningum í þessum bæ, verður eflaust greitt atkvæði um þessa $700,000 veitingu til hinnar nýju ráðhallar. * Rit eitt á Rússlandi, sem gefið er út af klæðskerum, fann nýlega að því, að stjórnendur Rússlands væru svo illa klæddir, að þeir væru 25 ár á eftir tímanum. Það lagði til að Stalin klæddist fötum yngri manna (Zoot Suit) og Molotov fötum með amerísku “drape” sniði. Ritið sagði kom- múnista hræðilega íhaldsmenn í ýmsum greinum. ★ Blað rauða hersins í Moskva, “Rauða stjarnan”, hélt fram s. 1. mánudag, að Canada hervæddist af kappi á móti Rússlandi. Blað- ið sagði ekkert hlé hafa orðið á vopnfaramleiðslu í Canada eftir síðasta stríð; það taldi upp fjölda hersmiðja, er hér ynnu nótt og dag. ★ í Skotlandi kvað talsvert vera skrafað um sjálfstæði um þessar mundir og hvort að landið ætti ekki að brjótast undan Englend- ingum. í umræðunum hefir kom- ið fram, að sumum þykir spurs- mál hvort Skotar ráði ekki yfir Englendingum. Þessu hefir áður verið hreyft, en íbúatala Skota hefir um mörg ár ekki hækkað neitt, fyr en nú síðustu árin. Er hún þó ekki neitt yfir 5 miljónir sögð. Hagur Skota kvað vera góður og í sjálfu sér stjórna þeir sér sjálfir. í einstöku atriðum hefir þó löggjafarbóta þar verið kraf- ist. Núverandi stjórn landsins virðist gefa þessu máli minni gaum, en einstaklingar gera og telur rugling og ringulreið eina muni af skilnaði hljótast. En hún hefir þó lýst yfir, að við næstu kosnngar yrði hægt að komast að vilja almennings, því þjóðernissinnar mundu bjóða sig fram og hafa skilnaðarmálið á stefnuskrá sinni. FRÉTTIR FRÁ ISLANDI Byggja Ameríkumenn íjögurra hæða sendisveitar- hús á Frkirkjuv. 11? Bæjarstjórn frestaði í fyrra- dag endanlegri ákvörðun um byggingarleyfi fyrir ameríska sendiráðið á lóðinni Fríkirkju- veg 11. Hafði byggingarnefnd þó samþykkt með 4 atkvæðum gegn 3 að leyfa þessa byggingu. Utanríkisþjónusta Bandaríkj- anna hefir sótt um leyfi fyrir fjögurra hæða embættishús á þessari lóð, og verður það 946.6 fermetrar og að sjálfsögðu byggt úr steinsteypu. Mun amerískur húsameistari hafa komið hingað fyrir rúmlega ári síðan til að at- huga aðstæður og hefur hann teiknað húsið. Ákvörðun mun hafa verið frestað vegna þess, að ekki er fullráðið hvernig húsa- línan á að verða við Fríkirkju- veg. —Alþbl. 6. ágúst Iðnaðarhverfi innan við Elliðaár Samvinnunefnd skipulags- mála, en það eru skipulagsfræð- ingar ríkis og bæjar, hefur nú mörg verkefni. Meðal annars hef- ur nefndin verið beðin að endur- skoða fyrri ákvörðun um iðnað- arhverfi sunnan við Suðurlands- braut, en komið hafa fram tillög- ur um að byggja ráðhúsið þar, á Háaleiti. Þykir mörgum óráðlegt að hafa iðnaðarhverfi við aðra aðalbrautina inn í bæinn. Þá mun vera svo til ákveðið, að kjötmiðstöð bæjarins og á- burðarverksmiðjan verði innan við Elliðaár. Hefur SÍS þegar sótt um leyfi fyrir frystihúsið, þar sem kjötmiðstöðin verður, en þar mun einnig ætlunin að slátra. —Alþbl. 6. ágúst Skoti kom inn í búð til söðla- smiðs og vildi fá keyptan einn spora. — Hvers vegna viltu ekki nema einn? spurði söðlasmiður. — Það er vegna þess, að ef eg get komið annari hliðinni á hest- inum áfram, þá hlýtur hin að fylgja.

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.