Heimskringla - 13.09.1950, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 13. SEPT. 1950
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA
perience of thirty-five years,
Alþing enacted in 965 a series of
important matters: the legisla-
tive and judicial functions of
Alþing were separated, Quarter
Courts were established (soon to
be held at Alþing) and the num-
ber of chieftains possessing
political power was definitely
fixed. In 1000, Christianity, by
one of the finest instances of
compromise known to history,
was officially made the religion
of the land. In 1004, the so called
Fifth Court was set up, to do
away with the impasse reached
in the lower courts, to hear ap-
peals from them, and to elimin-
ate holm-going as the method of
settling disputes. When the
county or municipal organiza-
tion was set up, is unknown. A
unit was made up of 20 of more
freehold landholders: these
chose a committee of fiVe to
deal with certain cases in their
locality such as those of de-
fault, and the maintenance of
the indigent. These municipal
units also had a sensible system
of cooperative insurance against
losses on houses or on stock.
VIII.
After 965 there were thirteen
district assemblies (þing) in the
country; three in the East, South
and West Quarters, and four in
the North. In these, the main
business transacted by the three
local chieftains and their volun-
tary clients, was to prepare, at
the spring session, matters for
Alþing, to sit as a court on local
cases, and to settle debts within
the district. The local assemblies
could legislate on purely intern-
al matters but no decision
reached might vary from exist-
ing regulations of Alþing.
These assemblies met again
after Alþing, also at a
fixed time, to receive notice of
the transactions of the national
assembly. Though every ninth
man of his lieges could be re-
quired to attend Alþing with
his chieftain, there were many
who would not know what their
government had done and they
were entitled to be acquainted
with all matters of such sort in
an official way. The law of 965
also ordained that there should
be three main temples in each
þing, but the payment of toll to
these was optional, and every
one could have his own sacrifi-
cial altar at his own home. The
Catholic Church in Iceland, was,
in the early days, like the gov-
ernment of the land, adapted to
the needs of the country, and
closely linked up with rural life.
Indeed it could not be otherwise
since at this time there were
no towns or cities in the land.
IX.
Shortly after 965, the Quarter
Courts were instituted annually
at Alþing. Nine members for
each of these were nominated
by the full-fledged chieftains,
one by each in three quarters,
but in the North Quarter Court,
the twelve chieftains named in
agreement their panel. The
speaker-at-law decided the place
and the legislative body
(lögrélia) the time for the
courts at Alþing. Any male,
twelve years or over, capable of
speech and competent to take
an oath, free, and of a fixed
abode, was eligible for member-
ship in a Quarter Court. These
courts heard cases from the dis-
trict assemblies or cases coming
up for the first time. A quorum
was six and verdicts had to be
unanimous. The prosecution of
every kind was personal, oral,
and based on evidence adduced'
by witnesses, verifiers, and
panels (kviðir). All evidence
was given under oath and there
was here, as elsewhere, the
strictest adherence to procedure.
Under some circumstances, men
in their oath, declared their
citizenship forfeit, if their
evidence proved false.
X.
The Fifth Court entailed the
appointment of twelve additional
chieftains, who were to name a
dozen men to the three dozens
nominated by the full-fledged,
thirty-nine chieftains, to form
the panel. As never more than
three dozens were to give a
verdict, the group judging was
reduced to that number, by an
ordinance that the prosecutor
and the defendant must each
challenge six jurors. This was a
regular appeal court and a
majority vote in it sufficed to
settle an issue. If a tie resulted
in reference to a divided decision
from a lower court, the matter
was dealt with by the casting of
the lot; in other cases of fines,
a tie-vote was taken as a con-
firmation of the penalty.
XI.
The only executive officer of
Alþing, was the speaker-at-law
(lögsögumaður). He was elected
for a term of three years and
was eligible for re-election with-
out limit. His main function was
to recite the laws of the land
from the Rock of Laws
(Lögberg), finishing his recital
in his three years. He declared
at each session the proper legal
procedure, and announced pub-
licly all legal modifications as
they were made by the legisla-
tive body (lögrélia) in which he
sat. He could at any time inform
questioners at the sessions of
Alþing or at other times about
the law but he could settle no
cases. He could, with the tacit
consent of the legislative body,
abrogate laws by omitting them
from his recital three years in
succession. He could consult per-
sons wise in the law without
fee. He himself received as a
stipend two large hundred (i.e.
240) ells of Icelandic cloth
(vaðmál) and half of such
penalties as were imposed at
Alþing.
XII.
The legislative body was in a
sense sovereign; before it had
to come all special pleas and
petitions, e.g. for acquittal from
a legal judgment involving out-
lawry, for change of venue of
district meetings in a þing, or
personal requests. All such re-
quests had to receive the unan-
imous consent of the body and
of all persons present. A single
dissenting voice from any quart-
er sufficed for a veto. The legis-
lative body could be called upon
to give a verdict on stated cases
but the consequence of the ver-
dict rendered was not enforce-
able at law. This was apparently
a survivial from the Norwegian
assemblies in which the legis-
lative and judicial functions
were not differentiated.
In composition and in func-
tioning it was a peculiar combin-
ation of aristocratic and demo-
cratic elements. The seating
arrangement of the legislature
was in three circles; in the
middle one sat the thirty-nine
full-fledged chieftains and nine
others selected from the East,
South and West Quarters. These
alone could make proposals and
vote on them. Each of these
forty-eight legislators had two
advisers sitting in front and be-
hind him, with whom each
chieftain discussed the matter
in hand before voting upon it.
The speaker-at-law sat with the
legislators, and later also, the
two bishops of Skálholt and
Hólar.
The body met in three regular
sessions during Alþing. But
extra sessions were called at the
summons of the speaker-at-law
at the wish of the majority of
the legislators and even at the
request of men present at
Alþing, who were not members
of the legislative group. Voting
on the part of members was
compulsory; a failure to comply
with this might entail a money-
fine of three marks, forfeiture
of chieftaincy, or even a more
severe penalty. In the legisla-
tive group a majority decided
the issue; in cases of a tie, the
speaker-at-law cast a vote.
The law-code of the ancient
commonwealth was, after deep
consideration by men versed in
the laws, committed to writing
in the winter of 1117—1118
(Hafliðaskrá). Several copies
were made. In case of disputes
about variant readings, those
lodged at Skálholt and Hólar
were to have precedence; if
these varied, the one at the older
see, Skálholt, was to prevail.
XIII.
Aspects of Iceland’s early
commonwealth, have engaged
my attention, but assuredly the
tale of the country’s golden age
cannot be too often told. In its
soil are deeply imbedded the
the tenacious roots of Iceland’s
national tree of culture and in-
telligence, and the second re-
public of Iceland that has
essentially sprung up from
those roots, promises to be a
kind of novel Ash tree of Woden
(Yggdrasils askur). At all events
Iceland, in the spirit of the
Vikings of old, is entering into
the efforts of the United Nations
to win peace for the world. And
like the Sibyl aforetime, Iceland
visions, after the wreck and
ruin of the old world, the advent
of a new and better one:
A\ liall she sees stand,
Than the sun fairer,
With gold covered,
On Gimli;
There shall duteous
Hosts inhábit,
And through life’s days
Enjoy delights.
Then too will come to pass
another prophecy of the Sibyl
to which Stephan G. Stephans-
son alluded in the verse cited at
the outset:
Then will anew
Golden tablets
Wonderful
Be found in the grass,
Which in early days
They had possessed.
But not perhaps in the way in
which the poet envisaged it.
When Stephan G. Stephansson
was writing his poem almost
half a century ago, he did not
foresee that in this year, the 75th
Anniversary of the Icelandic
settlement, less than a quarter
of a century after his death, he
would be receiving recognition,
regional and national, for the
golden tablets of his poetry. Nor
could he surmise that then too,
a dream, long-cherished, would
be approaching realization: the
establishment of a Department
of Icelandic Language and Lit-
erature at the University of
Manitoba, to preserve indefinite-
ly for our fellow Canadians and
ourselves, his and all the other
golden tablets of our Icelandic
heritage.
um skýjum ofar. Sr. A. Kristj-
ánsson frá Blaine, Wash. mælti
nokkur orð, sem gestur samkom-
unnar, af snild og andlegum
mætti sem honum er svo vel lag-
inn.
Inn á milli ræðanna voru
sungnir einsöngvar af góðu radd-
fólki, og skaraði þar fram úr að
þessu sinni hin ágæti artisti —
) Edvard Pálmason.
Allar ræðurnar sem fluttar
voru við þetta tækifæri, báru ein
huga með sér að flytjendurnir
eru alheims borgarar. Þá vantar
eitt alsherjar þing yfir öllum
mannheimi, með (Drottinn Guð
fyrir forseta). Vér vonum að sú
dásamlega hugsjón verði ein-
hverntíma að virkileika á vorri
jörð.
Gjallarhorn flutti alt sem fram
fór meðan fólk sat að máltíð
við borð útum allan skemtigarð-
inn. Kaffi var veitt frítt allan
daginn, og sérstakur maður, sem
veitti því framistöðu; og hefur
það í mörg ár vakið vinsemdir
meðal íslendinga hér í Seattle
við slík tækifæri sem hér er um
að ræða.
Seinni part dagsins fóru fram
íþróttir af ýmsu tagi, — öll verð-
laun borguð í peningum útí hönd
svo skifti mörgum tugum doll-
ara. Menn tóku þátt frá 10 til 75
ára að aldri, og allir hlógu, ungir
| og gamlir, og svo þegar skemti-
skráin og íþróttirnar eru um
garð gengnar, byrjar Dansinn.
Þetta meistaraverk mannlegrar
ihreifingar, sem vekur alla til láfs-
ins á ný, einnig gömlu karlana,
sem halda að þeir séu dauðir í
öllum æðum, dansa við konuna,
og kvísla —manstu, elskan, þeg-
ar við vorum ung.
Margir ágætir gestir utan
þeirra senl nefndir hafa verið á
skemtiskránni voru 'hér viðstadd-
ir og tóku þátt í þessum mann-
fagnaði, hér voru dignitaris af
mörgu tagi og þökkum við þeim
öllum innilega fyrir komuna til
Silver Lake þennan dag, sunnu-
daginn' 20. ágúst 1950, og vonust
um til að mæta þeim á sama stað
næsta ár. Með kæru þakklæti til
allra sem daginn sóttu;
Fyrir hönd þjóðræknisdeildar
innar “Vestri”, Seattle, Wash.,
H. E. Magnússon
Notið 2, 4-Ð til...
Eyðileggingar Illgresís
Brúkið Dow Chemical med “Naco Dust-
er eða Spray Machine. Yiðvíkjandi
frekari upplýsingum skuluð
þér tala við næsta FED-
ERAL umboðsinann.
■i i 18 ft tt » *
FEDERDL GRHin LIRIITED
BRÉF AÐ YESTAN
íslendingar í Seattle héldu
sérstaklega ágætt skógargildi og
samkomu, að Silver Lake, sunnu-|
daginn 20 ágúst. Þá var mann-j
fagnaður þessi með afbryggðum
skemtilegur og vel sóttur. Veður
blíðan af Drottni gefin allan dag
inn, ihin dásamlegasta, um 800
manns sóttu mótið, aðal skemti-
skráin byrjaði kl. 2 eftir hádegi
og stóð yfir í tvo kl.tíma. Aðal
aðdráttarafl þessa dags, var Dr.
J. P. Pálsson frá Victoria, B.C.
Flutti hann ræðu á íslenzku með
þeim einkennum og snild, sem
honum er lagin, enginn hefur
hitt naglann betur á hausinn, á
íslenzku, en Dr. Pálsson gerði
við þetta tækifæri,svo hristist
allur hinn tslenzki mannfélags-
máttarviður. Auðvitað er hann
þekktur að hinu sama í ræðum
og riti hvar sem hann kemur
fram. Ræða hans gerði daginn
mörgum minnistæðan. Við erum
honum þakklátir fyrir komuna,
landarnir í Seattle.
Hér hélt einnig séra Kolbeinn
Sæmundson ræðu á ensku máli,
auðvitað fór hann einstöku sinn-
AF FLJÓTSDALSHÉRAÐI
Nú er vetur úr bæ enn einu-
sinni, og vorið líka að kveðja,
svo nú er hægt að gefa báðum
eftirmæli. Veturinn var óvenju-
lega kuldrægur eða misjafn í
skiftum sínum við Héraðsbúa. Út
á Eyjum, einkum þó norðan-
verðum var hann einhver hinn
ljúfasti, sem komið hefir lengi,
en inn til dalanna einhver hinn
versti sem þar hefir þekkst, eink-
um þó á Jökuldal austanverðum
og í Hrafnkellsdal.
í desember gerði jarðfönn af
mullusnjó um allt Upp-Hérað.
í janúar gekk í suðaustan ó-
hemju úrkomur, sem lítið náðu
þó út á Hérað, enn inn til dal-
anna snjóaði þó oft einkum að
austanverðu, þótt úrkoman væri
regn er utar og neðar kom. Allt
fór á flot í þessum rigningum og
vegir allir spiltust mjög brýr
töpuðust burtu, og grafningar
komu í gegnum vegina, því
frostið var sáralítið í jörðinni.
Hún fór ófrosin að heita mátti
undir snjóinn í desember. í febr-
úar gerði enn víða haglaust af
mullusnjó, sem bleytti svo mik-
ið í, að hann reif ekki. í mars
voru oftast hagstæð veður, en
lítið um þíður. Þó fór nú að taka
af sólbráð við og við. Apríl var
stirður mjög og afleitur seinni
partinn. Um sumarmálin gerði
slæmar hríðar og mikinn snjó
um Miðhérað, var nú ekki álit-
legt framundan, og kvíða margir
vorinu ef svona yrði lengi, eftir
erfiðan vetur. 4 maí skifti svo
alveg um. þá hófst hin hagstæð-
asta vortíð, sem stendur enn, að
undanteknu ofurlitlu hryðju-
veðri um Hvítasunnuna.
Sauðburðurinn hefir gengið
prýðilega, jafnvel á Jökuldaln-
um, þar sem harðast svarf að
skepnum. Efridælingar áttu lítil
hey. Allt upp gefið í fyrra, en
heyskapur rír í sumar. Samt gáfu
þeir sumir inni í 11 vikur, og
urðu svo að beita á sama og ekki
neitt lengi, en gáfu mat með
hnjótunum. Geta má nærri, að
oft var knappt gefið. Það er síld-
armjölið, sem bjargaði nú eins og
áður. Bændur nota nú orðið mik-^
ið af því, og spara með því feikna
mikil hey. Einkum er hentugt að.
gefa það með beit í stað heys,
vegna þesáa geta menn fram-|
fleytt fleira fénaði, þótt fólkið sé'
orðið fátt, og það sem^meira eri
um vert, að afurðir eru vissari ogl
betri.
Af félagslífinu hér er fátt að
segja. Það er ekki mjög fjöl-1
skrúðugt. Þó má geta þess, að 17.!
júní er venja að halda samkomu
í Egilsstaðaskógi til minningar
um stofnun lýðveldisins fyrir 6|
árum. í gær var því samkomaj
þar, sem tókst hið bezta. Ræðu-j
menn voru þrír: Gissur Erlings-j
son Filipussonar kennari á Eið-j
um flutti fyrstu ræðuna, og rakti
nokkuð sjálfstæðisbaráttuna.
Ármann Halldórsson kennari á
Eiðum talaði næst sem fulltrúi
ungmenna félagsskaparins, og
síðast Sveinn Jónsson bóndi á
Egilsstöðum sem fulltrúi bænda.
Allir þekkja áhuga Sveins á
landbúnaðarmálum, og bjartsýni
þeim atvinnuvegi til handa, enda
kom það skírt fram í ræðu hans.j
Hinum mæltist og vel.
Milli ræðanna voru sunginj
ættjarðar og örfunar ljóð, og
eins nokkur lög á eftir undir
forustu séra Marinós Kristins-
sonar á Valþjófsstað. Seinna um
kvöldið söng hann einsöng inni
‘í hinum rúmgóða skála, sem|
Sjálfstæðismenn hafa reist á
samkomusvæðinu. Ræðuhöldin
fara æfinlega fram úti. Ræðu-J
stóllinn stendur þar í skjóli
bjarkanna, og áheyrendurnir (
sitja í rjóðrinu allt í kring, en
vorsólin yljar öllum í skjólinu,
þótt einhver næðingur sé úti fyr-
ir. Hann kemst ekki inn í þenn-
an skjólreit.
Á eftir ryðuhöldunum fór fram
bændalíma, sem var hin besta
skemmtun, þótt ýmsir glímu-
mennirnir voru lítt æfðir. Glím-
an hefir komist í hina mestu nið-
urlæginugu hér austanlands. Nú
sjást strákar aldrei tuskast hvað
þá meira. Skólarnir hafa vanrækt
glímuna herfilega. Þeir hafa
gleypt við allskonar útlendum
hálfgerðum skripa æfingum, en
kastað sínum þjóðlegu æfingum
fyrir borð. Vafalítið er glíman
eitthvert besta kerfið sem til er,
og sá sem æfir hana rækilega,
hann þarf ekki á öðrum líkams-
æfingum að halda. Nú má eg ekki
fara lengra út í þessa sálma.
Naglaboðhlaup, svokallað fór
þarna fram líka milli giftra og
ógiftra karla. Þykir það hin
besta skemmtun, og líkur iþví víst
oftast með sigri hinna giftu, þótt(
ungu mennirnir séu oftast fljót-
ari að hlaupa, þá fipast Iþeim
fregar að fara með hamarinn og
naglan.
f febrúar í vetur létust tveir^
bænda öldungar Út-Héraðsins,|
báðir til heimilis í Húsey í Hró- j
ars Tungu. Annar þeirra, Hall-|
dór Björnsson hafði víst dvalistj
þar alla sína æfi, sonur Björns,
Halldórssonar bónda í Húsey. |
Hann var 84 ára gamall, og hafði;
búið í Húsey langa hríð. Síðustu
árin var hann þar hjá Sigurði
syni sínum af síðara hjónabandi.
Seinni kona Halldórs heitir Að-
albjörg Sigurðardóttir. Faðir
hennar var þingeyskur, en bjó í
Hallastaða þinghá. Aðalbjörg
ólst upp á Ketilsstöðum á Völl-
um eftir að hún misti foreldra
sina.
Fyrri kona Halldórs var Guð-
rún Jónsdóttir systir Guðmund-
ar frá Husey, sem allir kannast
við fyrir vestan. 4 börn Halldórs
eru á lífi af fyrra hjónabandi.
Björn, ókvæntur, bóndi á Galta-
stöðum ytri í Tungu; Ingibjörg,
sem einnig býr þar, gift Björg-
vin Elissyni,; Jóihanna gift Sig-
finni Sigmundssyni. Þau eru en
á Norðfirði og Sigfún ekkja eftir
Snorra Þórólfsson Ríkarðssonar
frá Húsey. Halldór var gildur
bóndi, og manndómsmaður hinn
mesti, enda hefir Húsey jafnan
þótt góð jörð og farsæl. Henni
fylgja og hlunnindi, sem er sel-
veiði, hefir hún oft gefið góðar
tekjur í seinni tíð. Halldór var
vinsæll maður og vel látinn.
Hinn öldungurinn var Stefán
Björnsson, sem lengi bjó í
Klúku í Hjaltastaðaþinghá. —
Hann var seinni maður Guðnýjar
í Klúku ólafsdóttur frá Gilsár-
völlum í Borgarfirði. Þau áttu
eina dóttur barna, sem Þorbjörg
heitir, og nú býr á hálfri Húsey
ekkja eftir Níels Stefánsson, sem
þar bjó. Stefán dvaldist síðustu
árin hjá dóttur sinni, tekinn að
hrörna og daprast sýn, enda var
hann 84 ára er hann lézt.
Stefán í Klúku, eins og hann
var æfinlega kallaður, jafnvel
eftir að hann var farinn þaðan
var atorku maður mikill, fjör-
maður mikill og harðfylginn sér
að hverju sem hann gekk. Hans
orðtak var jafnan það skal, þetta
skal komast áfram. Þar var eng-
inn kveifarskapur á ferðum;
enda gekk hann hvarvetna vel
fram sjálfur, þótti sumum erfitt
að fylgja honum.
Heimili hans var orðlagt fyrir
gestrisni og greiðasemi. Hann
var góður bóndi, og mun með
allra fyrstu bændum hafa eign-
ast sláttuvél, en þær komu að á-
gætum notum á hinum sléttu
flæðiengjum á Útsveit.
Eg get um þessa horfnu öld-
unga hér vegna þess, að mig
grunar að allmargir Austfirðing-
ar vestra kannast vel við þá.
Nú er slátturinn að býrja eink-
um á efra Héraði, enda er nú
kominn 2. júlS. Spretta virðist
ætla að verða í betra lagi, þrátt
fyrir kulda, sem gengið hafa
undanfarið. Við vonum hins
bezta um bjargræðið í sumar.
Verið þið sæl
Gísli Helgason
Steve Indriðason frá Mountain,
N. Dak., er eins og áður hefir
verið getið umboðsmaður Hkr. og
annast innheimtu og sölu blaðs-
ins í þessum bygðum; Mountain,
Garðar, Edinburg, Hensel, Park
River, Grafton og nágrenni
nefndra staða. Allir í nefndum
bygðum, bæði núverandi kaup-
endur og þeir, sem nýir áskrif-
endur hyggja að gerast, eru beðn-
ir að snúa sér til umboðsmanns-
ins S. Indriðason, Mountain, N.
Dak., með greiðslur sínar. .
★
Framvegis verður Heims-
kringla fáanleg í lausasölu, hjá
hr. bóksala Lárusi Blöndal, Skóla
vörðustíg 2, Reykjavík, Island.