Heimskringla - 29.10.1952, Qupperneq 1

AT ALL LEADING GROCERS
Super-Quality
“BUTTER-NUT”
BREAD
“Tops in Quality Sc Taste”
CANADA BREAD —look for the
Bright Red Wrappet

AT ALL LEADING GROCERS
Super-Quality
“BUTTER-NUT”
BREAD
“Tops in Quality & Taste”
CANADA BREAD —look for the
Bright Red YVrapper
V-----------------------
LXVII ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN 29. OKT. 1952
NÚMER 5.
FRÉTTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
KOSNINGA-ÚRSLITN
í WINNIPEG,
Kapphlaupinu milli þeirra
þriggja er sóttu um borgarstjóra
stöðuna lauk með því, að Garnet
Coulter, núverandi borgarstjóri,
var endurkosinn.
Hann hlaut eftir aðra talningu
atkvæða um 45,000 atkv. en
Stephen Juba 33,000. Swailes,
sem var þriðji umsækjandinn
hlaut við fyrstu talningu aðeins
22,000 atkvæði, er við aðra taln-
ingu skiftust milli hinna borgar
stjóraefnanna.
Juba hélt Coulter um tíma í
óvissu um sigur sem stafaði af
því, að útlit var fyrir, að meiri
hluti atkvæða Swailes færu í
hlut Juba. En svo var ekki. Og
það bjargaði Coulter.
f fyrstu deild hlutu þessir
kosningu: í bæjarráð: George
Sharpe, J. S. Harvey, Gordon
Chown cg David Milligan.
í annari deild: Mrs. Hallon-
quist, H. B. Scott og Howard
McKelvey.
Norður bæjar kjördæmið kaus
Peter Taraska, Davið Orlikow og
Stan Carrick. Þar beið lægra
hlut Jacob Penner, eini kom-
munistinn, sem eftir var í bæjar
ráðinu. Hann hafði verið 16 ár
bæjarráðsmaður .
Af þessum eru 2 úr CCF, hinir
úr borgaraflokki eða honum
fylgjandi.
í skólaráð voru og tveir kosnir
úr hverri deild. Við kosningu
þar vann ein maður frægan sig-
ur. Það var Peter Curry, er hlaut
við fyrstu talningu 17,368 atkv.,
í Suður-bæjardeildinni. Er hann
íslendingur, á íslenzka móðÍL
Mrs. Curry, en hún er systir Þór
halls fyrrum kaupmanns á Höfn
í Hornafirði, kunns manns um
alt land. Þetta eru að líkindum
fleiri atkvæði en nokkur skóla-
ráðsmaður hefir áður fengið í
þessum bæ.
Aðrir skólaráðsmenn kosnir
voru flestir úr borgaraflokki.
FLUTNINGAR UM
HUDSONSFLÓANN
Þar sem flutningar um Huds-
ons flóan eru nú að lokast, munu
ýmsir spyrja hvernig þeir hafi'
gengið á árinu eða vertíðinni, ef
til vill, réttara sagt.
Það er annars eftirtektarvert
hvað Churchill léiðin er lítið
notuð til flutninga til og frá ■
Evrópu.
Heimskringlu hefir verið send!
ur bæklingur yfir starfið á árinu.
Skal hér á nokkur atriði bent,
sem þar getur um.
Á árinu hafa um 8^miljón
mæla af hveiti verið flutt um
Churchill til Evrópu. Er það
fullri miljón mæla meira en á s.l.
ári. Samt væri hægt að sjá um
miklu meiri flutning, eða um
25 milj., mæla, hina nyrðri sjó-
leið.
Þrátt fyrir þó geisimikill
sparnaður sé á burðargjaldi
norður leiðina, virðist ekkert um
það hugsað.
Á þvi hveiti sem sent hefir
verið Norður leiðina hefir burð-
argjaldið alt reynst 46 cents á
hvern mæli. Suðurleiðina hvort
sem er á landi eða eftir stórvötnj
unum, er burðargjaldið 60 -72
cents á hvern mæli hveitis. Það|
munar um minna en 14 til 26
cent á hverjum mæli sem þarna'
er hægt að spara í burðargjaldi. j
Tuttugu og sjö skip frá Bret-|
landi, ítalíu, Þýzkalandi og
Chile fluttu hveiti til heima-
hafna sinna frá Churchill.
Innflutningur á vörum frá Ev
í ópu til Canada um Churchill,
nam 13,000 smálestum á þessu
ári. Er það nálega helmingi
meira en árið áður.
Eitt af því sem inn var flutt
var sement sem hér er svo mikill
skortur á, að húsabyggingar
verða að leggjast niður vegna
þess. Um Churchill var hægt að
fá sement frá Evrópu eins ódýrt
og hér er framleitt, en heldur en
örfa þann innflutning, leggur
Sambandsstjórnin 8 centa toll á
sementið og kaupmenn um 7
centa skatt, svo innflutnings-
tollurinn nemur 15 cents á hverj
um 100 pundum. Sement hefði
verið hægt að fá hér eftir þörf-
um ef ekki hefði verið fyrir þenn
an toll á því. Og, þá hefði bráð-
nauðsynlegar húsabyggingar
ekki þurft ða stöðva hér. En
Canada sement félagið sem hér
hefir einkasölu á sementi, krafð-
ist þessa tolls, þó það gæti ekki
íullnægt þörfinni betur en þetta.
Á þessu ári voru einnig fluttir
til Canada 24 Lantz Tractors
Hudsonsflóa leiðina. Gróði
þeirra á burðargjaldinu nam svo
miklu að það var hægt að selja
þessi áhöld hér $200 minna hvert
en áður.
Þetta er nú ekki nema lítið
eitt af því, er “The Hudsons’
Bay Route Association” bendir
á í bæklingi sínum. En það getur
engum blandast hugur um, að
þar bíður verkefpi sem þess
er vert að starfað sé að, — og
meira sé sint, en alment er gert.
Og það er auðveldast með að
gerast félagi og samstarfamaður
ofan-nefnds félags.
Forráðamenn félagsins halda
ársfund sinn í nóVemtoermánuði
£ Regina.
Ritari félagsins er Frank Elías
son, 921 Avenue F. Saskatoon,
Sask. fslendinga sem fýsti að
frétta nánar um þetta mál, geta
eflaust fengið þær, með þvd að
skrifa til hans.
RÚSSAR SKIPULEGGJA
VERKFÖLL í BRETLANDI
Eipn af verkamannaforingjum
Bretlands, Bob Edwards að nafni
og aðal ritari iðnverkamanna—
(Chemical Workers Union), brá
sér nýlega til Rússlands.
Hann hefir ávalt haldið þvi
fram, sem aðrir, þó kommúnisti
sé ekki, að margt megi af þeim
iæra.
Hann kom heldur ekki öngul-
sár þaðan í þetta sinn.
Hann komst nú meðal annars
að því, að kommúnistar í Rúss-
landi standa að baki hverju ein-
asta verkfalli í Bretlandi, sem
átt hefir sér stað sáðan 1945.
Rússarnir eiga ítarlega skrif-
aða sögu hvers einasta verkfalls
yfir öll þessi ár.
Sögu sína fá þeir frá Kommún
istum á Bretlandi, sem þeir eru
í nánu samtoandi við og afla þeim
upplýsinga af öllu sem gerist.
Eftir nána athugun upplýsing
anna leggja Rússar þeim ráðin.
í*egar óhugur er í verkalýð
toæjanna, segja Rússar vinum
sínum, að byrja að stofna félag á
staðnum með að minsta kosti 500
félögum. Hvað eina sem það -fé-
lag hefst að eftir það, er alt eftir
forskrift og útreikningi frá kom
múnistum í Rússlandi.
tító KVÆNTIST í ÞRIÐJA
SINN í SUMAR LEYNILEGA
Tító, marskálkur, hefir nú
kvænzt i þriðja sinn. Gerði hann
brullup til unnusut sinnar í juni
i.
í sumar, en almenningur fékk
ekkert um það að vita fyrr en
nú í vikunni, er marskálkurinn
sendi boðsbréf til ýmiss stór-
rnennis í landinu að sitja veizlu
með Eden, utanríkisráðherra
Breta.
Upphafsorð boðsbréfsins voru
þessi: Josin Broz Tító, marsk-
jálkur og frú Jovanka Broz bjóða
. . .” Brúðkaupið fór fram með
leynd í Belgrad, en nýjabrums-
dogunum eyddu hjónin á bað-
ströndinni.
Brúðurin er ekki nema 28 ára
og hefir stundað nám við háskól
ann í Belgrad. Tító er sextugur.
Fyrst gekk hann að eiga 17 ára
rússneska stúlku. Þá var hann
27 ára. Það var fyrri heimsstyrj-
öldinni í bardögunum á austur-
vígstöðvunum, að þau hittust.
Tító særðist þá, en sú rússneska
faldi hann og hjúkraði honum.
Þegar Tító var dærndur í 6 ára
fangelsi fyrir kommúnistastarf-
semi 1929 fluttist konan til
Rússlands, þar sem hún lézt litlu
seinna. Þau áltu einn son barna,
Zarko að nafni.
Zarko barðist í rússneska hern
um í seinustu heimsstyrjöld.
Hann missti þá annan handlegg-
inn, en býr nú d Belgrad.
Öðru sinni kvæntist Tító 1939
júgóslavneskri kennslukonu. —
Þau skildu 1947, en Tító heim-
sækir hana oft, þar sem hún býr í
Belgrad. Þeim fæddist sonur
3941. — Mtol.
HÁSKÓLA SAMKOMAN
Háskólasamkoman ií Auditori-
um Winnipegborgar í gærkvöldi
var sótt af hart nær 4000 manns.
Samkoman var í tvennu fólgin.
í fyrsta lagi var hún 75 ára af-
mæli haskolans. í öðru lagi voru
14 menn heiðraðir með doktors-
gráðu háskólans í lögum. Skal
þar fyrst frægan telja Rt. Hon
Vincent Massey, landstjóra Can-
ada, er A. H. S. Gillson, forseti
háskólans gerði kunnan áheyr-
endum. Mintist hann meðal ann-
ars ágætrar kynningar er land-
stjórinn hefði gefið umheimin-
um af Canada. Victor Sifton var
bæði settur inn sem kanslari
Manitoba-háskóla og veitt dokt-
orsgráðan í lögum. í hópi hinna
mörgu heiðruðu, var Hon. D. L.
Campbell, forsætisráðherra Mani
toba, A. J. Cuddy, forseti Mani-
toba School Trustees Associa-
tion, R. F. Argue, fyrrum próf.
í ensku. Kynti próf. Skúli John-
son hann. Myrtle Rietta Conway,
yfirkennari Cliftonskólans í Win
nipeg, Dr. P. H. T. Thorlakson,
er W. H. McEwen yfirkennari í
vísindum kynti. R. M. Fisher,
lögfr., Lionel LeMoine, lista-
maður, W. R. Leslie eftirlits-
maður kenslumála frá Morden,
John M. Pritchard, fundar for-
seti háskólanefndar, Sullivan
Arthur Q. C., Rt. Rev. Monsign-
or Ferdinand Vandry, og H. W.
Wright, fyrv. sálfræðiskennari
háskólans.
Þgear þessu var lokið, flutti
landstjóri The Rt. Hon. Vincent
Massey aðalræðu kvöldsins, en
hún laut að sögu háskólans og
75 ára þróunnar hans.
Að þeirri ræðu lokinni, voru
gerðir kunnugir um 36 gestir
og fulltrúar frá öðrum háskól-
um í Canada, er þessa virðulegu
samkomu sóttu. Það var ásjáleg
mynd af þeim öllum uppi á ræðu
pallinum ásamt öllum hinum
hvít- og skarlet kápuklæddu
prófessorum.
Mr. Gillson stjórnaði þessari
tilkomumiklu samkomu hið
bezta.
THULEFLUGSTÖÐIN HIN
NYRSTA í HEIMI
RISA-
FRAMKVÆMDIR Á 1% ÁRI
Blue Jay-flugvöllurinn í
Thule í Norður-Grænlandi, sem
I Bandaríkjamenn eru nú að
i byggja, er talinn meðal mestu
í stórvirkja á sviði hernaðar og
: flugtækni, sem nú er unnið að og
j talinn hið ævintýralegasta þrek
virki. Danskur blaðamaður heim-
I
j sótti þenna nýja flugvöll nýlega
i og fer aðalefni greinar hans hér
á eftir.
Það er óskiljanlegur “drauga-
bær” og ævintýraheimur, sem
opnast fyrir sjónum manns, þeg
ar skymasterflugvélin heldur
inn yfir Thuleskagann nyrst og
; vestast á Grænlandi, eftir heill-
■ andi flugför yfir auðnir, ís og
(opið haf norður með ströndum
j Grænlands. Og brátt snerta hjól
[ flugvélarinnar flugbrautina á
nyrsta flugvelli hins vestræna
heims. Það er sólskin og nokk-
urra stiga frost, og ævintýra-
legri birtu slær yfir hið stór-
j fengilega unihverfi.
Þarna ráða rikjum Humphrey
ofursti í bandaríska hernum og
hinn danski “sambandsliðsfor-
ingi” Stærmose, og þeir sýna
fréttamönnum ríki sitt, aka með
þeim um undraborgina, sem ris-
ið hefir þarna á hálfu öðru ári.
Þessi víðáttumikla braggaborg
j hefir toreiðar götur og stræti, og
þar stjórnar lögreglan umferð-
inni þegar hún er mest á horni
j Piktufiknstrætis og C-götu. —
Okkur er vísað til húsa í 14.
götu nr. 108. Braggarnir eru úr
gljáfægðu aluminum og eru
kassalaga. Veggklæðningin er
íika úr alúmíniíumplötum yfir 10
sm. þykku einangrunarlagi. Þar
er heitt bað í hverjum bragga og
blásturshitun undir gluggunum.
Og þetta er á sömu slóðum og
Knud Rasmussen hafði við í
snjókofum forðum £ hinu hvíta
helvíti.
Þarna við rætur meginjökuls-
ins hafa Bandaríkjamenn reist
aðra hæstu byggingu heims,
loftskeyta- og útvarpsturn, semi
er aðeins 15 metrum lægri en í
Empire State í New York. Turn:
inn er rúmlega 300 metra hár ogi
lyfta gengur upp á efstu hæð.
Og hér í miðri eyðimörk norðurs
Lns eru þrjár asfalt-verksmiðj-
ur og miklar járnsmiðjur, sem
gera brýr yfir árfarvegi. Voldug
um nökkvum til bryggjugerðar
hefir verið fleytt hingað sunn-
an frá Panama, og við þessar
bryggjur hefir verið skipað upp
500 þús. lestum af þunga vöru
gíðasta árið. Þaðan leggja hundr-
uð flutningabifreiðar af stað eft
ir frosnum vegum og vegalengd-
irnar eru ótrúlega miklar, a.m.k.
50 km. milli endimarka flug-
brauta og framkvæmdasvæða,
en grátt vegrykið þyrlast að
baki þeim. Tröllvaxin björg mol-
ast í risavöxnum kvörnum og
verða efni í vegi og flugbrautir
á hinni frostköldu jörð Thule.
Það þarf líka að steypa góðar
festingar undir allar byggingar,
svo að þær standist æði storms-
ins, sem stundum æðir hér með
200' km. hraða á klukkustund.
Þessar stórhríðar og fárviðri
koma mjög snögglega og geisa
með slíkum ósköpum, að orð fá
vart lýst. Ofurstinn segir að þeg
ar fárviðri geisi á norðurhjarn-
um, sé öllum bannað að fara út
úr 'thúsi, og verður þá hver að
kúra, þar sem hann er kominn
dögu'm saman, og í hverju húsi
er komið fyrir dálitlu birgða-
búri til nokkurra daga, svo að
Mynd þessi er af utanríkisráð
herra Canada Mr. Lester B. Pear-
son, þar sem hann heldur á ís-
lenzkum fundarhamri í hend-
inni. Hamar þessi er gerður af
Ásmundi Sveinssyni, mynd-
höggvara, og var gefinn af ís-
lenzku ríkisstjórninni til þess að
notast af forseta Allsherjarþings
ins. Sendiherra Thor Thors af-
henti Pearson, skömmu eftir
kosninguna, hamarinn í viðurvist
Trygve Lie, og setti Pearson
fyrsta fundinn, sem hann stjórn
aði með því að berja rössklega í
borðið með hinum islenzka
hamri.
íslenzka sendinefndin á Alls-
herjarþinginu er fáliðuð. Eins
og i fyrra eru aðeins tveir,
Kristján Albertson, rithöfundur,
og Thor Thors, sendiherra, —
mættir fyrir íslands hönd.
Mr. Thor Thors, sendiherra,
var 22. október s.l., kosinn fram-
sögumaður pólitísku nefndar
þingsins, samkvæmt tillögu
Madama Pandit, aðalfulltrúa
Indlands. Þetta er í þriðja sinn
að hann er kosinn í þessa stöðu
og er það einsdæmi.
Það er ráðgert, að þetta þing
standi a.m.k. til jóla.
menn líði ekki skort meðan ó- kvæmdum. Heimskautsnóttin
sköpin ganga yfir. j leggst yfir, og þá getur frostið
Hvergi í heiminum er hægt aðj°rðlð yflr 40 stlg‘
sjá neina líkingu þess, semí 1 hinum miklu efnisflutning-
Bandaríkjamenn hafa gert og, þarna norður hafa tekið þátt
byggt þarna inn á milli græn-|Um 100 /kiP f SUmar’ og aldrei
lensku fjallanna, og það er vafa hv°rkl ne Slðar hefir SV°
laust mesta þrekvirki á sviði j mik‘^klpalest flutt önnur ems
flughernaðar og flugmála, sem!°skÖp af ÞunSavöru norður
nú þekkist, og það sýnir ljósast.j aflð’ Tlminn
hvlílíkt regindjúp er staðfest
milli tækninnar nu og var á ár-
um seinustu heimsstyrjaldar.—
Þessir flugvellir og allt, sem
þeim fylgir mun kosta um 4 millj
arða króna fullgert, ef það nær
svo langt. Unnið er í 10 stunda
vökum yfir sumarmánuðina. As-
faltverksmiðjurnar í 'fjallahlíð-
unum framleiða nóg efni í vegi
FRÓÐLEIKSMOLAR
Hvað stórt var Agassiz-vatn
sem svo oft er nefnt, þegar sag;
Manitoba, Norður Dakota oj
Minnesota ber á góma?
í alfræðibokum er haldið fran
sem
. ........ ...............að það hafi verið um 110,000 fe:
svarar gatnagerð fyrir 150 mí4ur að stærð. Lengd þess ve
700 mílur og breiddin að jafnað
250 mílur. Svæðið sem það náð
yfir, var Manitoba, Norðaustu
hluti Norður Dakota og norð
vesturhluti Minnesota. Winni
peg-vatn, Manitoba vatn og Wii
nipegosis, eru pollar sem em
eru sjáanlegir af þessu mikl
Agissiz-vatni.
Vatnaklasinn í Mennesota e
þús. manna borg, en þó vantar
mikið á, að svo margir búi í
Thuleborginni nýju.
Það var þegar árið 1927, sem
Knud Rasmussen benti heimin-
um á, að þarna í Thule, væri til-
valinn staður fyrir stóran flug-
völl, bæði vegna staðviðra og
landshátta. Sérfræðingar í þess-
um málum gleymdu ekki þeim, , .
orðum ,og oft hefir hugur þeirra f3 einniS- ísinn sem orsök var
snúið á þessar slóðir. 1942 var PCSSa Vatns’ bráðnaðl °g vatni
farin könnunarleiðangur þangað i rann norður í Hudson fló
í«Jratalínuflugbát. Árið 1946 var £reiðara heldur en sá hlutinn t
gerð þarna fyrsta flugbrautin11 SUÖUr hlaut að renna frá Minn
við dansk-amerísku veðurstöð- S°ta’
ina. En síðan var allt kyrrt til
1950. Um þennan flugvöll mun
Ber því enn meira á vatnsaga
Minnesóta frá þessum tímum e
leiðin liggja í framtíðinni milli hér nyrðra;. Nafnið var. stöð'
Evrópu og San Francisco og þaðj VatmnU geflð Um 1879 1 mim
styttir leiðina um 2100 km. og á! mgU um hinn svÍMnesk-amerísl
leiðinni til Tokíó styttist leiðin!prÓf€SSOr Agassiz’ '
um 2800 km i manna Itoðastur var um ísali
irnar og steingervinga frá þei
Nú hefir verið byggt þarna
raforkuver 10 þús kw. En nú líð
ur að hausti, og þá hægist um í
þessari risavöxnu býkúpu. Síð-
asta skipið kom um 20. septem-
ber. Veturinn er kominn, og þá
er lítið hægt að vinna að fram-
tímum. Með rannsóknum sínu
í sambandi við ísaldir, kollvar
aði hann kenningu íslendini
um Grettistök og sagði flutnii
þeirra steina starf ísaldarinm
íslendingar voru þá sem f
meiri skáld en vísindamenn.