Heimskringla - 25.02.1953, Page 1

AT ALL LEADING GROCERS
Super-QuaHty
“BUTTER-NUT”
BREAD
“Tops In Quallty tc Taste”
CANADA BREAD —look £or the
Bright Red Wrappei

AT ALL LEADING GROCERS
Super-Quality
“BUTTER-NUT”
BREAD
“Top« in Quality tc Taate”
CANADA BREAD —loo| lor the
Bright Red Wrapper
L
___y
LXVII ARGANGUR
WINNIPEG. MIÐVIKUDAGINN 25. FEB. 1953
NÚMER 22.
FRÉTTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
34.
AÆTLUNARREIKNINGUR
SAMBANDSSTJÓRNAR
an, að við notum sjöunda flota
vorn til að loka ströndum Kín-
ÞJ ÓÐRÆKNISÞING
f VESTURHEIMI
fSL.
stríðs vopnum til Kínverja, svo
að þá þrjóti þau ekki til að skjóta
með á hermenn vora.”
Senator Knowland sagðist
jafnframt vera með því, að vopna
hreiður og vígvellir Kínverja
væru með sprengjum lagðir í
rústir.
... , , verja fyrtr Samemuðu þjoðunum
Áætlunarreikningar sambands- /
, . , 6 ,. , i sem alt til þessa dags eru að
stjórnar fyrir komandi fjarhags- , . , *
J , *. , , beirri ósvinnu kunnar, að ausa
ár 1953-54 voru lagðir fram á p
sambandsþinginu 8.1. viku af
Hon. Douglas Abbott, fjármála-
ráðherra.
Við reikningana er fátt eftir-
tektarvert nema ef vera skyldi
það sem heita var látið skatt-
lækkun, sem gerð var á síðustu
stundu.
En skattlækkunin, sem ráð er
gert fyrir hefir engin áhrif á
heildarútgjöld þjóðarinnar. Tekj
ur og útgjöld eru haerri en á s.l.
f járhagsári. Þau hækka ekki
með því þó látalæti um hið gagn-
stæða sé flaggað.
Áætlaðar tekjur stjómarinnar
eru $4,473,000,000 á komandi ári.
Útgjöldin $4, 462,000,000; tekju-
afgangur því 11 miljónir.
Alt eru þetta hærri tölur en
á síðast liðnu ári, nema tekju-
afgangurinn. Hann var þá 248
miljón dalir.
Skuld landsins (net) var sögð
1938-39 3 biljón dalir. Nú er hún
11 biljónir. Heildarskuldin mun
SITT ÚR HVERRI ÁTTINNI
•
Utanríkismálaráðið í London
birti nýlega fregn um, að Rúss-
land hefði boðið Bretum hjálp
sína í tilefni af sköðunum af
háflæði Norðursjávarins.
Um leið var og sagt, að 16 lönd
utan Bretaveldis hefðu lofað að-
stoð sinni sem fólgin er í mörgu
eins og til dæmis sandpokum,
fjársöfnunum, fæðu og fatnaði,
og þar á meðal 15 smálestum af
vínföngum frá Grikklandi.
•
Eitt af því sem blaðið Globe
Ársskýrsla forseta
Það er staðhæft í gömlum bók
um að ekkert sé nýtt undir sól-
unni. Sjálfsagt er það rétt, en
hitt er þó jafnvíst, að margt kem
ur okkur kynlega fyrir, vegna
þess að það er nýtt hvað snertir
reynzlu okkar sjálfra. Þannig
var það nýtt í sögu þessa félags,
að síðasta ársþing þess var hald
ið í júnímánuði síðast liðið sum
ar. Var það þing haldið þá í til-
raunaskyni til að skera úr
margra ára ágreiningsefni meðal
þingfulltrúa um það hver árstíð-
in væri heppilegri til þinghalds.
veturinn eða sumarið. Ekki þótti
fögru lofað.
Hvað sem þessum nýmælum
líður, erum við nú samankomin í
dag til að hefja 34. ársþing
Þjóðræknisfélagsins, og býð eg
ykkur öll, þingfulltrúa og gesti,
velkomin til starfs, ráðagerða og
samfélags. Hvaða þýðingu hefir
það annars að starfrækja þetta
félag, og halda þessi þing? Til
eru þeir sem myndu svara og
segja: Það hefir bóstaflega enga
þýðingu, nema sem skammdegis-
skemtun og dægradvöl fyrir
nokkra öldunga í Winnipeg, og
nærliggjandi sveitum, fólk sem
þrátt fyrir þær undantekningar,
sem að framan greinir, átt mikl-
um vinsældum að fagna, og
hlotið viðurkenningu
margra mætra manna af ýmsum
þjóðflokkum. Félagið hefir not-
ið þeirrar sæmdar, að hafa átt
að heiðursverndurum nokkra
þjóðhöfðingja, bæði landstjóra
Canada, og forseta íslands. Fyr-
ir nokkru fór stjórnarnefndin
fram á það við Herra Ásgeir Ás-
geirsson, hinn nýja forseta fs-
lands, að hann gerðist heiðurs-
verndari félagsins, eins og fyrir-
rennari hans, hinn ástsæli Herra
aldrei hefir unað hlutskipti sínul Sveinn Björnsson, hafði verið.
Sendi forseti fslands jákvætt
skeyti um hæl, og er okkur mikil
í kjörlöndum sínum, en lifir og
hrærist daglega í hugsunum sín-
um, austur í blámóðu íslenzkra ánægja að því, að mega telja
þó þetta sumarþing takast betur I f jalla. Þá eru þeir einnig, sem' hann vin og verndara þessa fé-
en svo, hvað aðsókn snerti, að í myndu kveða enn sterkara að ogjlags. Þá var hitt okkur ekki síð-
þetta sinn var aftur horfið að'segja, að þetta, og öll önnur fé- ur gleðiefni, er His Exellency,
því ráði að halda nú þing á lög af sama tæi, með hvaða þjóð-
venjulegum tíma. Breyting hefir arbroti sem er, sé blátt áfram
' þrándur í götu eðlilegrar og
sjálfstæðrar þjóðfélagsþróunar
þó verið gerð á lögum félagsins,
þannig, að á hverju þingi verður
að ákveða, hvenær næsta þing í þessari heimsálfu. Félagið hef-
skuli haldið. Því ákvæði verðum ir það takmark, segja þeir, að
við að fylgja nú, og jafnan, með- blása í gamlar glæður, sem ættu
an öðruvísi er ekki gengið frá, að vera kulnaðar út fyrir löngu,
því máli að lögum. sem sé, tungu og menningarerfð
ir smáþjóðar, sem einkis mega
nú vera 18 biljónir. Hún fór óð-| reikningi Ottawastjórnar, er það,
um hækkandi á stríðsárunum að tekju-afgangurinn er í árslok
síðustu, en hefir ekki nema að *n $47,800,000, en var 31. desem-
litlu leyti lækkað síðan, eða öll ber 1952 eftir Hásögn fjármála-
sjö árin um i*mar 2 biljónir. Og ráðherrans sjálfs $264,100,000. -
það er það sem net-skuldina hef °
Af þessari nýbreytni frá fyrra
and Mail vekur athygli á í árs- ári leiðir svo annað nýtt, og það sín á mælikvarða heimsmálanna.
er, að engin stjórnarnefnd hefir Væri þá nær að kynna þessu
áður í sögu félagsins verið til fólki engilsaxneska menningu,
þess kvödd að leggja fram'svo að það gaeti þeim mun betur,
skýrslu sína, og skila af gér til og þeim mun fyrr samlagað sig
þings, eftir aðeins níu mánaða'hinu vestræna þjóðlífi, og hætti
starf. Mætti því ætla, að í staðinn að mæna tárvotum saknaðaraug-
ir hækkað úr 13 í 11 biljónir.
Falli nú liberalstjórnin í kom-
andi kosningum, erfir hún þjóð-
ina að 18 biljóna heildarskuld, en
11 biljón dala net-skuld.
Það lielzta sem í fréttir er
færandi af skatthækkuninni,
sem nú er gerð vegna kosning-
anna á komandi sumri, eins og
ávalt fyrir kosningar, en sem á
árunum eftir þær er ávalt hækk-
uð, er það sem hér segir:
Tekjuskatturinn hækkar 11%
frá 1. júlí.
Á pakka af 20 sígarettum lækk
ar skattur um 4 cents.
Radío-leyfi, sem var $2.50, er
afnumið. Sömuleiðis frímerki á
^vísunum.
Skattur á bókum afnurtiinn. —
Einnig á prentpappír.
Á margt fleira mætti benda.
Kn þet*a er það helzta, að VÍð-
bættum 120 miljón dala lækkun
á skatti iðjuhölda. Það eru þeir
en ekki litlu mennirnir, sem
stjórnin vingast dálítið við með
skattlækkuninni.
KNOWLAND REIÐ-
UR ÞóFINU
í Bandaríkjunum hefir nú um
bríð satðið í þófi um það hvern-
og hvernær tími sé til að
hefja sókn i Koreu-stríðinu. —
Hafa nokkrir látið á sér heyra,
að þeim sé ekki um að flýta
henni, eins og fyrir nýju-stjórn-
'nni eða Eisenhower virðist vaka.
bieð því að loka Kínverja inni.
Hafa og sumar Sameinuðu
þjóðanna tjáð sig því mótfalln-
ar, eins og Rússar, Bretar og
Canadastjórn, af orðum Pearsons
að dæma. Senator William
Knowland frá Californíu, for-
maður “Senator Republican Pol-
icy ommittee”, svaraði nokkrum
af fulltrúum Sameinuðu þjóð-
anna þannig nýlega:
“Sameinuðu þjóðirnar hafa
Síðan um nýár hefir því tekju-
afgangurinn lækkað um rúmar
$216 miljón dali. Það virðist sem
Abbott hafi minst þess, er hann
sagði í byrjun apríl á síðast
liðnu ári, að tekju-afgangur
þessa f járhags árs sem er að líða
yrði um 9 miljón dalb Þegar og heldur því sk ldum £élaga
hann fyrir þremur manuðum var £ fersku minn- þeirra Skýrsl£j
orðinn hátt á þriðju hundrað þessi er þjrt f þessu blaði og er
miljón, hefir verið gengið til hún aðal fréttin, sem í þetta sinn
fyrir ársskýrslu forseta, komi nú
aðeins níu mánaða skýrsla, sem
ætti að réttu lagi að vera þriðj-
ungi styttri en venjulega. Um
það, að svo verði, skal þó engu
verks að eyða honum, eins og
stjórnum er lagið
Þrátt fyrir þó bannið á naut-
gripum frá Canada til Banda-
ríkjanna verði afnumið 1. marz,
og sala á nautgripum hefjist
birtist af þinginu.
Mál voru ekki nein á dagskrá
önnur en þau, að skipa menn í
nefndir, þennan fyrsta
um til hins hrafnfundna lands
norður í höfum.
Við deilum ekki á þá bræður,
sem þannig tala eða hugsa, en
engu að síður höldum við stefn
Vincent Massey, landstjóri Can-
ada, brást á sama hátt við sams-
konar málaleitan af okkar hálfu,
gerðist heiðursverndari okkar
hér vestan hafs. Erum við þakk-
lát þessum tignu mönnum fyrir
góðvild þeirra gagnvart félag-
inu, og munum við jafnan kapp-
kosta að haga svo störfum okkar
og stefnu félagsins, að í engu
kasti skugga á nöfn þeirra.
í þetta sinn, eins og á fyrri
þingum, hljótum við að minnast
þeirra, sem horfið hafa af starfs
sviðinu fyrir fullt og alt. Við
þökkum þeim vel unnin störf,
geymum minningu þeirra með
hlýhug, og biðjum ástvinum
þeirra allrar blessunar. Meðlim
ir félagsins, og nánir samstarfs-
menn, sem látizt hafa frá því er
þjóðræknisþing var haldði síð-
unni að settu marki, og biðjum|ast, eru: Mrs. Aðalbjörg Thord
engan mann afsökunar á því, að arson, Selkirk; Hrólfur Sigurd-
við erum til sem þjóðræknisfé-
íag, eða á þeirri starfsemi, sem
son, Gimli; Dr. Baldur H. Ol-
son, Winnipeg; Ármann Björns-
við höfum rekið, og munum'son, Vancouver, B. C.; Eiríkur
þingsins. Að kvöldinu var hin
venjulega ágæta Frónssamkoma.
, Aðalræðuna þar hafði próf.
suður með þvi, telur stjornand,|Skúli Hrútfjörð samið Hann
eins af kjötsöluhusum þessa (yar fenginn fyrir ræðumann
lands mikinn efa a, að utflutn- kvöldsins> en ekki komið
ingur héðan verði meiri en inn- a þegs að hann ^ af gtj6m.
flutningur hingað sunnan að. Á-|inn. £ Washington kanaður þang
stæðuna fyrir þessu segir hannjað Hann f6r til íslands á síðast
þá að verð nautgripa syðra sé liðnu ári á vegUm Bandaríkjanna
dýraraen hér.f Canadaer þann-|eða nefndar Sameinuðu þj68.
íg í pottinn buið, að stjornin , , ..
5. . , , *. , . ianna, er eftir framleiðslu-mogu-
veitir ’.ippbot a verði þeirra er, .. , __ 5
. , ,. . i leikum landa lýtur. Var ræðan
iiemur a pundi og Serir J um þessa rannsðknarferg hans og
canadiska gripi það sem þvinemi . senn skrifuð af mikJum hJýhug
ur hærri í verði en er á frjálsum | tiJ land£ og þjóðaf Qg flð þyi ef
markaði. Vegna þess gerir stí°rn virtist gott vísindalegt yfirlit
andi kjötsöluhússins hér ekki
ráð fyrir eins mikilli sölu a grip
um héðan, þó bannið verði af-
numið, sem stafaði af gin-og
klaufaveikinni á s.l. sumri hér.
ÞJÓÐRÆKNISÞINGIÐ
yfir framleiðsluskilyrði á ís-
landi. Er lítill efi á að hún getur
orðið þjóð vorri til góðs að
kynna sér hana. Verður hún birt
í næstu blöðum.
Ræðan var þýdd og flutt af
Valdimar Björnssyni ríkisféhirð
reka. Rúmlega þrjátíu ára saga
þessa félags, hefir sýnt og sann-
að, svo að ekki verður á móti
dag' mælt, að við sem erum í Þjóð-
ræknisfélaginu, og fjölmargir
aðrir, sem þótt ekki séu þeir
meðlimir félagsins, vinna bæði
beint og óbeint að áhugamálum
þess, eru sízt lakari borgarar
hinna vestrænu þjóðlanda en hin
ir, sem hafa flýtt sér að því að
fela sig og gleyma sjálfum sér,
uppruna sínum og erfðum.
Hvaða verðleiki getur verið í því
fólginn að kasta á glæ, um stund
ir fram, öllu því gamla og góða,
sem okkur hefir fallið í erfða-
hlut sem íslenzkum mönnum,
eða fólki íslenzkrar ættar?
þessu sambandi er þess að gæta,
að íslenzki arfurinn er tvöfald-
að því er þá okkar snertir,
Ársþing þjóðræknisfélagsins ir og var mjög vel rómuð af á-
hófst eins og til stóð kl. 10 á heyrendum.
mánudagsmorgun í þessari vikuj Fleira var til skemtana á sam-
og var þá orðið eins fjölment er komunni svo sem ljúfur kvartett
að fundartíma kom og í “góða; söngur, er þsesir áttu þátt í
gamla daga”. Hugsuðum vér und Pearl Johnson, Lilia Eylands,
ir eins að þetta bæri vott um Albert Halldórsson og Mr. Fjel-
annað, en að alt væri í þjóðrækn-| stead. Við hljóðfærið var Mrs
islegum efnum að þrotum komið,1 B. V. Isfeld; þá lestur frumorts
eins og algengast er að heyra, kvæðis eftir Lúðvík Kristjáns-
þegar íalendingar hittast á förn- son, ræða forseta Fróns, Jóns
um vegi. Því er auðvitað ekki Ásgeirssonar, og kvæði er var
að neita, að róðurinn harðnar eft- ort og flutt af Páli Guðmunds
ekki neitað bandarískum drengj|ir því sem að þeim fækkar, sem syni. Skemtu allir þessir þátt
um þeirra réttinda, að leggja líf
sitt í sölurnar á stríðsvöllum
Koreu. En hvaða rétt hafa þær
þá til þess að neita þeim um að
'’igra í stríðinu, sem þeir standa
þar í fyrij- þær_
Við skuldum þeim 150,000 her-
manna, sem í Koreu berjast héð-
að heiman komu fullorðnir. En tekendur vel. Samkoman var hið
elli heimili hér koma í veg fyrir^bezta sótt.
að þeir degi fyrir aldur fram,| Skeyti hafa þinginu borist að
svo að hættan er ekki eins mikil heiman frá Helga Briem, þjóð-
og við oft höldum. J ræknisfélaginu, undirskrifuð af
Þingið hófst nú sem fyr, með Sigurgeir biskup Sigurssyni og
lesningu hinnar ítarlegu forseta-^ dr. Ófeygi Ófeygssyni og frá
skýrslu, er segir frá ársstarfinu Ingibj. Classen Þorláksson.
ur,
sem fæddir erum á íslandi. Ann
ars vegar er föðurarfurinn, land-
ið sjálft. Þann hluta arfsins
skildum við e f t i r, er við
hurfum úr landi feðra okkar, og
gerðumst borgarar hinna vest-
rænu þjóðlanda. Hins vegar er
móðurarfurinn, málið, og þau
bókmenntalegu menningarverð-
mæti, sem það hefir skapað, fyrr
og síðar. Þessi móðurarfur var
okkur gefinn í vöggugjöf, og
hann varð snemma óaðskiljan-
legur þáttur í sálarlífi okkar. —
Þennan arfshluta viljum vér efla,
og fá hann börnum okkar og
barnabörnum í hendur, svo að
þau, á sínum tíma, megi leggja
hann í byggingu þess menning-
armusteris sem hér er í smíðum.
Og ekkert er okkur meira gleði-
efni en það, að sjá þess vott, að
hinn unga kynslóð, sem á að erfa
landið, er þess reiðubúin að taka
á móti þessari dýrmætustu gjöf,
sem við, hinir eldri, getum að
henni rétt: móðurarfinn íslenzka.
Þetta félag hefir frá öndverðu,
Sigurðsson, Winnipeg; Mrs.
Anna Thordarson, Seattle; Björn
Hiniriksson, Chu rchbridge,
Sask.; Sigurður Einarsson, Ár-
borg, Man.; Ástvaldur Hall,
Wynyard, Sask.; Sigurður Þor-
valdur Kristjánssim, Gimli.
“Ekki skal gráta Björn bónda,
heldur safna liði”, var sagt forð-
um, og svo segjum við enn. —
Minningu þessara, og annara lát
inna meðlima félagsins, er bezt-
ur og mestur sómi sýndur þann-
ig, að við, sem enn erum ofar
moldu, grípum merki, sem fallið
hefur úr höndum þeirra, höldum
því hátt á lofti, og berum það
fram til sigurs.
Er telja skal greinar starfs-
mála okkar, vil eg fyrst nefna
Samvinnumál við ísland. Hvað
Þjóðærknisfélag fslendinga íi
Vesturheimi snertir, hlýtur sam-
vinnan við ísland að vera og
verða ein af meginstoðunum,
sem félagið stendur á. Á því
stutta ,sem hér um ræðir, hafa
þó verið nokkur samskipti milli
stofnþjóðarinnar og okkár hér.
Allmargir gesthr hafa farið fram
og aftur milli landanna, og borið
bróðurorð og góðvild yfir hafið.
Skömmu eftir að síðasta þjóð-
ræknisþing var haldið, komu
hingað til borgarinnar, þau Guð-
mundur bóndi Jónsson frá Litlu-
brekku í Borgarfirði, kona hans
og tengdasynir þeirra, Hilmar
Skagfjörð, Þórólfur Smith og
konur þeirra. Skrifaði Smith síð
an ferðasögu þeirra í íslenzk
blöð, og minntist þá mjög hlý-
lega á .heimsókn þeirra til Win-
nipeg. Þá kom hingað Gylfi Þ.
Gíslason, alþingismaður, og próf
essor í viðskiptafræði við Há-
skóla fslands, og alllönug síðar
bróðir hans, Vilhjálmur Þ. Gísla-
son, þjóðkunnur menntamaður
og rithöfundur, nú forstöðu-
maður Ríkisútvarpsins. Flutti
hann opinbert erindi hér í borg-
inni fyrir áeggjan þjóðræknis-
félagsins, er hann nefndi: “At-
hafnir og andlegt líf”. Þá kom
hingað í heimsókn til ættingja
sinna í Argyle byggð, Jónas
Kristjánsson, kaupsýslumaður
frá Akureyri. Sumir þessara
gesta, og aðrir sem komu, en eg
kann ekki að nefna, fóru svo
hratt yfir og áttu svo skamma
viðdvöl, að þeirra gætti ekki á
opinberum vettvangi. Heim til
íslands fóru, á þessu tímabili,
að því sem mér er kunnugt, þeir
Gísli Jóónsson, ritstjóri Tíma-
iitsins, Grettir Eggertson, vara-
féhirðir félagsins, Páll Hallson,
Benedikt Ólafsson, Guðmundur
F. Jónasson og frú, og frú Guð-
rún Blöndal. Valdimar kennari
Lárusson, dvaldi einnig á fs-
landi um þessar mundir. Þeir
Gísli, Páll, og Valdimar, og
sömuleiðis frú Blöndal, hafa
flutt fróðleg og skemmtileg er-
indi um íslandsferð sína. Eg tel
það rétt að geta um þetta ferða-
fólk vegna þess, að gagnkvæmar
heimsóknir af þessu tæi hafa
mjög mikið gildi til fróðleiks og
kynningar á báða bóga. Slíkar
heimsóknir þyrftu að fara mjög
í vöxt, og er athugunarvert, hvað
hægt er að gera þeim til örvunar.
Ef til vill gætu hópferðir fólks
með flugvélum, fram og til baka,
komið ril greina. Nýlega er fram
komið tilboð frá íslenzku flug-
félagi um beina ferð í júnímán-
uði n.k. frá Winnipeg til Reykj-
avíkur, og svo beina ferð aftúr
hingað vestur ,eftir sjö vikna
dvöl á íslandi. Fargjaldið er ó-
venjulega lágt, þar sem um slíka
tangferð er að ræða, en fyrirtæk-
ið annars bundið því skilyrði að
fimmtíu manns gefi sig fram til
ferðarinnar. Nánari upplýsingar
um þetta, mun prófessor Finn-
bogi Guðmundsson gefa þeim er
þess óska. Vonandi er að fólk
noti sér þetta óvenjulega tæki-
færi, og að hér geti orðið um að
ræða upphaf tíðari og stórfelld-
ari samgangpa milli landanna en
áður hafa tíðkast.
Erindi sem menn á íslandi
hafa talað í stálþræði og segul-
bönd hofa verið flutt hér vestra,
en vegna ófullkominna tækja hér
hjá okkur, hefir flutningur
þeirra ekki gengið að óskum.
Aftur á móti hafa erindi ,sem á
þennan hátt hafa verið send héð-
an, verið flutt með ágætum á-
rangri í Ríkisútvarpi íslands. Er-
indi af þessu tæi eru ágætur
kynningarmiðill, þegar vel tekst.
Væri gott, ef þingið vildi athuga
möguleikana á frekari gagn-
kvæmum viðskiptum á fróðleg-
um erindum og skemmtiskrám
með þessum hætti.
Þá eru bókaviðskiptin og blaða
sendingarnar nokkuð sem athuga
ber, í samvinnumálunum við ís-
land. Hvað bókaviðskiptin snert-
ir, þá eru þau einhliða og óhæfi-
lega treg. Bókaútgáfa okkar er
naumast teljandi, að undanteknu
Tímaritinu, sem eg mun minn-
ast á síðar. En okkur er það
mjög nauðsynlegt að fá meira
úrval af íslenzkum bókum hing-
að vestur, og að fá þær með hag-
kvæmari kjörum en verið hefir,
ef þess er nokkur kostur. Hvort
mögulegt er að útbreiða vestur
íslenzku vikublöðin meira á ís-
landi en orðið er, er annað mal,
sem athuga mætti, og sömuleiðis
útbreiðslu íslenzkra viku eða
dagblaða hér vestra. Hljómplöt-
ur með íslenzkum lögum eru nú
framleiddar á íslandi. Mun með
engu móti betur unnt að kynna
íslenzka hljómlist en þannig að
Framh. á 2 síðu