Heimskringla - 11.03.1953, Blaðsíða 1

AT ALL LEADING GROCERS
Super-Quality
“BUTTER-NUT”
BREAD
“Tops in Quality & Taste”
CANADA BREAD -look £or the
Bright Red Wrapper
>___
LXVII ÁRGANGUR

AT ALL LEADING GROCERS
Super-Quality
“BUTTER-NUT”
BREAD
“Tops in Quality & Taste”
CANADA BREAD —look íor the
Bright Red Wrapper
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN 11. MARZ 1953
NÚMER 24.
FRÉTTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
STALIN DÁINN
Fregnin s.l. fimtudag um lát
Stalins, stjórnanda ráðstjórnar-
ríkjanna, fylti fréttablöð hér
sem annarsstaðar þann daginn.
En við það virtist sitja. Allra
trúustu samverkamenn hans, eða
koihmúnista, syrgja að sjálf-
sögðu foringja sinn. En dauða
einvaldsins virðist alment, eða
út um heim, eiginlega hvorki
saknað né fagnað, þó við hvoru-
tveggju hefði mátt búast.
Það, sem fjöldi manna í hinum
vestlæga heimi gerir sér ef til
vill vonir um, er að nú létti mar-
tröðinni sem þjáð hefir heiminn
vndanfarinn ár af honum úr því
sé frá, er skoðaður er hér á-
byrgur fyrir henni. En jafnvel
það vonarljós virðist nú slögt
með vali eftirmannsins, Georgi
Malenkov, er nú þegar hefir lýst
það sína fyrstu köllun og skyldu,
að efla her Sovét-ríkjanna, og
sýna óvinunum að þeir komi
ekki að oss tómhentum.
Verra gat varla verið af stað
farið.
Til valda í Rússlandi braust
»Stalin að Lenin látnum 1924,
með því að ryðja öllum keppi-
nautum sínum úr vegi. Nægir í
því efni að minna á eltingarleik
kans við Leon Trosky, aðal-sam-
verkamann Lenins, er af hans
völdum var eltur land úr landi
ár eftir ár og loks drepinn í Mex-
ico 1940. í heimalandinu fór líku
fram, en í meiri kyrþey.
En ekki var það þó mikið hjá
því er tíu miljónir bænda týndu
fyrir að þverskallast við að
afhenda dátum Stalins jarðir sín
ar til þjóðeignareksturs. (“Það
'ar alt saman slaemt og erfitt,
en nauðsynlegt”, sagði Stalin
við Churchill um það 1942).
- Hann hefir og sent miljónir
manna í fangaver Síberíu fyrir
mótþróa, eða lítilsháttar gagn-
rýni á stjórnarfyrirkomulagi
Rússlands. Sýna áreiðanlegustu
skýrslUr> sem hægt er að fá um
þessa fanga, að tala þeirra var
10 miljónir árið 1951.
Af Rússum fóru littar sögur
út á við aðrar en um kúgun og
einræði framan af. Var reynt að
afsaka það alt með nauðsyn á
aukinni framleiðslu sem ekki
var talin fær á annan hátt en
með iþjóðeignafyrirkomulagi. En
þá veldur hver á heldur. Játa
mun mega það, að bæði fram-
leiðslu og menningu hefir mikið
farið fram í Rússlandi undir nú-
verandi stjórn og sýndi sig fylli-
lega er fram að árinu 1941 kom
og striðinu við Hitler. Þá var
Öðru Rússlandi að mæta en í
fyrra stríðinu. Stalin hafði gert
samning 1939 við Hitler og á
thóti vestlægu þjóðunum. En
Bitler vissi að samningar við
öyltingarmenn þýða ekkert, og
Var þar bæði Churchill og
Eoosevelt framsýnni á Yalta-
fundinum forðum. Stalin gerðist
sjálfUr yfirmaður hersins. Her-
foringi var hann óbilandi, sem
í öllu öðru. Hann kunni ekki að
hræðast eða hopa af hólmi. En
óvíst er þó að mikið hefði stað-
ið uppi af Rússum, ef vestlægu
þjóðirnar hefðu ekki með þeim
slegist í leikinn. Og í því að fá
þær með sér, sýndi Stalin eflaust
meiri herkænsku en flestir aðrir
hefðu getað gert. Það var það
sem barg Rússum.
Jafnskjótt og til friðargerðar
kom að striðinu loknu, sveik
Stalin allar sínar samþyktir á
Yalta og þess vegna er sá friður
enn ósaminn. Þann frið átti ekki
að semja fyr en að Rússar voru
orðnir drotnandi þjóð heimsins.
Því merki Stalins mun Malen-
kov, eftir maður Stalins nú
halda á lofti.
Þegar kommúnistar komu til
valda í Rússlandi 1917, var ekki
nema lítill hluti þjóðarinnar
sagður læs, eða mest 10-20%. —
Nú mun ekki marga ólæsa að
finna í Rússlandi.
Iðnaður landsins hrestist mik-
ið við eftir stríðið, en að vísu
var það mikið Bandaríkjunum
að þakka, er hrúguðu þangað vél
um af öllu tæi með vopnunum og
vistunum, sem þau létu Rússa
hafa, en þeir hafa hvorki aftur-
skilað, né endurgoldið með öðru
en rógi og lygum.
Það getur satt verið, að kalla
megi Stalin mikinn mann. En
hinn vestlægi heimur skildi hann
ekki og hann ekki heiminn utan
Rússlands. Á milli hugsjóna
hans og verka, og vestlægra
manna var óbrúandi haf. Stalin
var fæddur í þorpi sem Gori heit
ir í Kákasuslöndunum í grend
við Tiflis. Faðir hans var þræll,
en öðlaðist fullmannréttindi og
lærði skósmíði, giftist stúlku,
sem var þræll, en nýlega hefir
hlotið frelsi; tók sér íbúð og
greiddi í húsaleigu 1*4 rúblu—
(45 cents) á mánuði. Fyrstu 3
börnin tþeirra dóu. En 21 des-
ember 1879, fæddist þeim sonur,
er hlaut nafnið Joseph Vissari-
onovich Dyugashvili. Hann tók
sér síðar annað hetjunafn, sem
Rússar hafa tamið sér eins og
Lenin—ljónið, Molotov—hamar,
og Stalin—stál. Móðir Stalins
var trúhneigð kona og nefndi
drenginn sinn eftir Josefi, manni
Maríu. Hann ætlaði að læra til
prests, en hætti við það og tók
að predika sósíalisma í þess stað
og lagði kenningar Krists á hill-
una.
Fyrir byltingastarfsemi, sem
hann á næstu árum hélt uppi í
ræðu og riti, var hann sex sinn-
um hneptur í varðhald, en gat
oft strokið úr fangelsinu. En
fangavist hans lauk rfieð Ker-
ensky-byltingunni, er öllum póli
tískum föngum í Rússlandi var
veitt frelsi.
Oft þrengdi svo að Stalin á
þessum árum, að hann rænti
bæði einstaka menn og banka.
Stalin var þrí-giftur. Við
fyrstu konu sína skildi hann eft-
ir 4 ár. Önnur kona hans var
Nadeghda Alliluyeva, forkunn-
ar fögur sögð; fæddi hún, honum
2 böm, son Vassili, sem nú er í
lofthernum og dóttur, Svetlana,
er síðari árin var bústýra Stalins.
Varð snögt um aðra konu hans
1932. Skömmu seinna giftist
hann í þriðja sinni konu nefndri
Kaganovich, en bjó lítið með
henni, vann oft að starfi sínu
frá klukkan sjö á kvöldin til kl.
4 að morgni. Kom og að því að
leiðir þeirra skildust.
í aðaldráttunum mun mega
segja að Stalin og hinn vestlæga
heim hafi greint á um það, að
| hann taldi ríkið alt, en einstakl-
inginn ekkert, en það er einmitt
frelsi einstaklingsins, sem hinar
vestlægu þjóðir hafa barist fyrir.
Hin einráða ríkisráðsmenska er
svo langt á eftir tímanum, að
nútíðarmaðurinn skilur hana
ekki, hann veit bara að hún er
ægileg frelsisskerðing og með
henni er verið að vega að því,
sem menn hafa öllu öðru fremur
gert sér vonir um að yrði mann-
kyninu til góðs, jafnréttis og
friðar. En stefnur hafa oft áður
risið upp og jafnvel sigrað um
stundar sakir, er á móti frelsi
fjöldans hafa barist. En slík ríki
hafa ávalt hrunnið til grunna,
vegna þess að þau vinna í öfuga
átt við hugsunarhátt allra upp-
lýstra þjóða heimsins nú orðið.
NÝ-MÓÐINS
VESTURFERÐIR
Eins og marga mun reka
minni til, fluttist fjölskylda héð-
an úr Reykjavík búferlum til
Kanada 22. febrúar 1952. Var
það Geir Jón Helgason lögreglu
þjónn, sem tók sig upp, ásamt
konu sinni, sjö börnum og
tengdasyni, Gretti Björnssyni,
og hélt á slóð hinna gömlu ís-
lenzku landnema, sem leið ligg-
ur til “Vesturheims”.
Alþýðublaðið hefur spurzt
fyrir um það, hvernig Geir Jóni
og fjölskyldu hans hafi vegnað,
eftir að vestur kom. Mun þar
hafa farið eins og svo oft áður
um íslenzka landnema í Vestur-
heimi, að ekki hafi allar vonir
ræzt fyrst í stað. En Geir Jón er
maður harðduglegur, og hlut-
gengur í flest störf, og hefur
nú ræzt vel úr fyrir honum og
skylduliði hans.
í eigin Bifreiðum yfir
þvera Ameríku
Margt hefur breyzt síðan
fyrstu landnemarnir héðan
héldu til Kanada í leit að gæfu
og gengi. Er Geir Jón steig á
Iand í N. York, sá hann skjótt, að
dýrt mundi honum ferðalagið
með fjölskyldu og farangur vest
ur til Vancouver, ef hann færi
með járnbrautarlest. Tók hann
þá það ráð, að hann keypti tvær
bifreiðir, fólksbifreið og sendi-
ferðabifreið; tóku þeir, hann og
tengdasonur hans, aksturspróf
það, er með þurfti, og óku síðan
f eigin bifreiðum með f jölskyldu
og farangur yfir þvera Ameríku,
frá New York til Vancouver, eða
vestur að Kyrrahafi. Skömmu
eftir komuna til Vancouver
fæddist þeim Geir Jóni og konu
hans dóttir.
Geir Jón fer til sjós
Fyrst í stað fékk Geir Jón
vinnu í vörugeymsluhúsi, og var
hún sæmilega borguð. Skömmu
síðar skall á verkfall í þeirri
starfsgrein. Geir Jón hafði skip-
stjórapróf héðan og kom það sér
nú vel; hann réðist sem stýri-
maður á togbát, sem stundaði
veiðar á Kyrrahafinu; var kaup-
ið allhátt og kunni Geir Jón
starfinu vel, að öðru leyti en því,
að hann varð að vera fjarvistum
við fjölskyldu sína. Hvarf hann
því frá starfinu á sjónum og hóf
aftur vinnu við verzlunarfyrir-
tæki það, er hann réðist fyrst til,
og þá fyrir hærri laun en áður.
Honum stendur þó enn til boða
stýrimannsstaðan, því að íslend-
ingar eru í miklu áliti sem sjó-
menn vestur þar. Telur hann lífs
kjör sín nú sæmileg; hann hefur
eignazt hús á góðri lóð og þau
hjón eru við góða heilsu.
Grettir leikur í útvarp
Grettir, tengdasonur Geir Jóns
var með kunnustu harmoniku-
leikurum hér, og nýtur nú mikils
álits þar vestra fyrir þá list sína.
Hefur hann leikið í útvarp, en
auk þess mun hann leika með
hljómsveitum. —Alþbl. 21. febr.
•
SAMXÖK FISKI-
KAUPMANNA?
Dr. S. O. Thompson, liberal-
þingmaður frá Gimli, hreyfði
því á fylkisþingi Manitoba s.l.
viku, að hann grunaði um sam-
tök af hálfu fiskikaupmanna í
Winnipeg til að halda verði á
fiski þar sem þeim sýndist.
Hann kvað grun sinn byggj-
ast á muninum sem væri á fisk-
verði og þvi, er fiskveiðimönn-
um væri greitt fyrir aflann.
Hann krafðist að fylkisstjórn-
in skipaði nefnd til rannsóknar
í málinu.
Mælist þetta mjög vel fyrir í
blöðum þessa bæjar. Segir blaðið
Winnipeg Tribune, að það hafi
sjaldan verið betur tekið í nokk-
urt mál á þingi, en þetta, enda
hafi það af einlægri samúð með
fiskimönnunum verið flutt af
þingmanninum. Myndin er hann
brá upp af erfiði fiskimannsins,
að ekki sé talað um hve oft hann
leggur lífið í sölurnar fyrir at-
vinnuveg sinn, var glögg í huga
hvers manns ,er hann lauk ræðu
sinni.
tJR ÖLLUM ÁTTUM
Innflutnings-^bann á nautgrip-
um frá Canada var afnumið í
Bandaríkjunum s.l. viku. Hingað
var innflutningur sunnan að
einnig rýmkaður. Hvernig fór
svo? Fyrsta daginn voru um
1000 nautgripir sendir til Can-
ada frá Bandaríkjunum. Voru
pantaðir frá Winnipeg, Tor-
onto og fleiri bæjum af kjötkaup
mönnum hér, er gátu fengið þá
ódýrari syðra.
Til þess að Canada losni við
eitthvað af kjötbirgðum sínum
til útflutnings, verður hér að
lækka verðið svo líkt verð því,
sem er á kjöti syðra. Canada
hefir um eina miljón nautgripa
til útflutnings.
Bretland kaupir nú kjöt frá
Argentinu eða Nýja-Sjálandi á
19 cents pundið, sem stendur hér
til boða á 46 cents hvert pund.
Og svo syngur liberalstjórnin
og aðal-málgagn hennar í þessum
bæ, eilíflega sönginn um frjálsa
verzlun fyrir þetta land, sem
erfitt mun að benda á eina ein-
ustu framleiðslugrein hjá, er það
geti kept með á erlendum mark-
aði.
★
Tveir hershöfðingar sem féllu
í hendur Kínverjum í Koreu
stríðinu, hafa verið yfirheyrðir
viðvíkjandi því, hvort Bandarík-
in hafi ekki rekið sýklahernað
i Koreustríðinu. Neituðu þeir
því afdráttarlaust við fyrstu yfir
heyrsluna, en hafa nú verið pynt
aðir til að meðganga þetta. Er nu
í öllum blöðum í Kína og Rúss-
landi fregnin flutt um að þar
sem Bandaríkjamenn sjálfir við-
urkenni þetta, sé til lítils að vera
að bera á móti þessu. Fréttin af
fyrstu yfirheyrslunni barst út
og er af henni auðráðið, að her-
foringjunum hefir verið hótað til
að meðganga sökina.
*
Ungbarn á flotií vöggu sinni
í flóðunum í Englandi fannst
átta vikna gamalt meybarn,
Linda Foster, á lífi í vöggu sinni
eftir að hafa verið á reki í heilt
dægur. Foreldrar Lindu fundust
látin daginn eftir. Ljóst þykir
að þau hafi með naumindum haft
tóm til að koma Lindu fyrir í
vöggunni áður en straumurinn
reif þau með sér og færði þau í
kaf. —Þjóðv. 11. feb.
*
Hon. Earl Rowe, íhaldsþing-
maður frá Ontario, hélt fram á
þinginu í Ottawa s.l. föstudag,
að hann væri hræddur um að
kosningar til sambandsþings
yrðu ekki á þessu ári. Hann hélt
ástæðuna þá, að skattalækkun
stjórnarinnar hefði ekki verið
nægilega mikil til að heilla kjós-
endur. Stjórnin byggist við að
talla hvernær sem kosning yrði
Með því að fresta þeim, gæti
hún hangið eitt ár lengur við
völd.
c I/RR OG NÆR
COLOURED MOVIES
FROM ICELAND
Don’t miss the coloured movies
to be shown Friday, March 13,
at 8.15 p.m. in the First Fed-
erated Church, Banning St. by
Njáll Thoroddsson. Those who
have been privileged to see ths
movies, consider them excellent.
The subject matter is such that
instead of showing Iceland as
being nothing but rocks and bare
boulders, as we have so often
seen in Icelandic movies here,
it shows the lush growth of the
country, both natural and cult-
ivated. It also gives an amazing
view of some of the industries
which have been modernized to
the full.
Seeing these pictures will be
a real treat for those who are at
all interested in Iceland, and Ice-
landic doings. H. D.
* * *
We wish to extend our heart
felt thanks and appreciation for
the acts og kindness, messages
of sympathy and beautiful floral
offerings recieved from our kind
friends and neighbors during
our recent bereavement in the
loss of our beloved Husband and
Father.
We especially thank the Rev.
Sigurdur Olafsson, the pall
bearers and the Arborg Ladies
Aid.
Mrs. Jón M. Borgfjord
and family
* * *
At the executive meeting held
last Saturday, S. R. Rodvick was
re-elected president of the Vik-
ing Club. Jon K. Laxdal was
elected vice-president, and re-
elected were H. A. Brodahl as
secretary and A. J. Bjornson as
treasurer.
Carlyle Allison, editor-in-
chief, Winnipeg Tribune, will
be the guest speaker at the lOth
annual Viking Banquet and Balt
in the Marlborough Hotel on
Thursday, March 26th, at 6.30
p.m. and His Worship Mayor
Coulter and Mrs. Coulter will
be guests of honor.
FRETTIR FRÁ ÍSLANDl
Góð tið
Veðrátta hefir mátt heita ein-
muna góð það sem af er vetri.
Beitarjórð fyrir sauðfé hefir
lengst af verið ágæt. Þó hafa
smáblotar nú undanfarið spillt
henni nokkuð, og áfrerar hafa
komið. í síðustu viku fóru þeir
Jón Bjartmar Sigurðsson og
Helgi V. Helgason í eftirleit
austur á Mývatnsöræfi og fundu
þrjú lömb. Voru þau öll í haust-
holdum. —Tím. 11. feb.
í enn um hópferðina
TIL ÍSLANDS
Fresturinn til að tilkynna þátt-
töku framlengdur
Flugfélagið Loftleiðir hefur
tilkynnt mér nýlega, að það sé
reiðubúið að framlengja ákvörð-
unarfrest okkar til 10. apríl (í
stað 30. marz áður). Er því enn
tæpur mánuður til stefnu; en þó
er nauðsynlegt, að menn hafi til-
kynnt þátttöku sína til mín eigi
síður en 1. apríl. Verður þá staða
málsins auglýst og enn tekið á
móti þátttökutilkynningum fá-
eina daga, ef herzlumun vantar.
Þá hef eg fengið nokkrar frek-
ari skýringar á tilboði Loftleiða,
°g er ljóst af þeim eins og hinu
upphaflega skeyti, að tilboðið er
miðað við heildarleigu (20,000
dali) án tillits til farþegafjölda
að öðru leyti en því, að hann fari
ekki fram úr 50. Fáist sú tala og
samningur verði þar afleiðandi
gerður um förina, höfum við
skuldbundið okkur til að standa
skil á leigugjaldinu. En fari svo
að einhverjir verði að hætta við
förina, t. d. sökum veikinda,
hljótum við að gera allt sem við
getum til að fylla auðu sætin.
Hefur og flugfélagið Loftleiðir
boðizt til að hlaupa undir bagga
að einhverju leyti, ef svo tækist
til, að einhverjir yrðu að hætta
við förina af óviðráðanlegum
orsökum og ókleift reyndist að
útvega farþega í þeirra stað.
Bréf um kostnað á íslandi er
nú á leiðinni til mín, en hefuv
því miður ekki borizt mér í tæka
tíð fyrir þetta blað. Get ég þó til
bráðabirgða sagt um það atriði
bæði af eigin raun og samtali
við fólk, er fór til íslands í fyrra
sumar, að 250—300 dalir (ca 4250
—5100 krónur) muni verða næg-
ur eyðslueyrir þeim, er kosta
yrði sig að öllu leyti á íslandi.
En hinn, sem ætti þar einhverja
að, eyddi að sjálfsögðu mun
minna.
Vestur-fslendingar! Nú ríður
á, að þessi för blessist, og það
mun hún gera, ef allir þeir, sem
frekast hafa ástæðu til, taka nú
þegar á sig rögg og fylla flokk-
inn.
Hvað má höndin ein og ein?
Allir leggi saman!
Finnbogi Guðmundsson
30 Cavell Apts.,
449 Kennedy Street,
Winnipeg, Manitoba.
Vitjað um netin á bílum
Netjaveiði undir ís er nú haf-
in í Mývatni og ber það nú til
nýlundu, að menn fara til þess-
ara veiða á bílum, en ekki gang-
andi eða á skautum, eins og
venja hefir verið um aldir. Suma
daga má sjá marga bíla úti á
vatni á þeim stöðum, er net hafa
verið lögð. Það er svo þægilegt
að skjótast á bíl að vitja um net-
in, og vatnið er töluvert stórt.
*
Eignir bænda
f síðasta hefti Árbókar land-
búnaðarins er fróðleg skýrsla um
efnahag bænda um allt land eft-
ir ritstjórann, Arnór Sigurjóns-
son. Er skýrslan byggð á síðustu
skattframtölum. — Samkvæmt
henni er meðaleign bóndans um-
fram skuldir rúml. 40 þús. krón-
ur.' Efnaðastir eru húnvetnskir
bændur með 51578 króna meðal-
eign en næst Borgfirðingar með
48695 krónur. Efnaminnstir eru
Snæfellingar og Strandamenn
með tæplega 30 þús. króna með-
aleign.—ísl.