Heimskringla - 18.03.1953, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 18. MARZ 1953
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA
Trú! Þér treysta mátti,
traust er réði festa,
álit gott og göfugt,
gróðan lífsins bezta.
Árin mörg sem ekkja,
er með börnum dvaldi,
áhugasöm ætíð,
atorkuna ei faldi.
Börn og vinir blessa,
bjarta minning þína,
er mun þeirra æfi,
eins og stjarna skína.
Framnesbyggðin forna,
flytur kveðju henni,
fyrir alúð alla,
árin burt þó renni.
Hinir fyrri farnir
fagnandi þín minnast,
lífs á nýju landi,
Ijúf er stund að finnast.
Langri leið er lokið,
lífs er sigur unninn,
æðri æfi sólin
UPP þér fögur runnin!
B. J. Hornfjörð
d—
Nr. 6 í upplýsingaflokki
Canadidn
Notebook
Þetta er ein þeirra greina, sem sér-
staklega er ætluð nýjum Canadamönn
um,-
Verkamenn og samtök þeirra
Verkamannakaup í Canada, en tala
vinnandi fólks nam 5,300,000 fyrstu
niu nuinuði ársins 1951, var til jafn-
n 31 m*K'H0 il! viku — og hafði hækkað
, . aí •'undraði síðan 1950. Með-
alvinnutími í verksmiðiuiðnaðinum
var 41.4. -
1 fimm fylkjum segja lög fyrir um
fjölda vinnustunda. Ontario, Mani-
toba (menn aðeins) og Alberta, hafa
48 klukkustunda vinnutíma á viku,
um leið og British Columbia og Sask-
alchewan og Manitoba (konur aðeins)
vl""a klukkustundir á viku.
„ * UU c Cundarði * verksmiðjunl
°g /0 af hundraði skrifstofufólks,
vinna fimm daga í viku og allflestir
njóta að minsta kosti vikuorlofs mcð
fullu kaupi.
Verkamálalöggjöf hefir átt örlaga-
ríkan þátt í störfum og ákvörðunum
sambandsþings og fylkisþinga. Sér-
hvert fylki hefir ákveðna löggjöf,
sem heimilar öllum verkamönnum að
hafa sín eigin samtök og láta kjörna
forustumenn þeirra semja um kjara-
bætur. Það er þetta frelsi, ásamt( full-
komnum framleiðsluskilyrðum, sem
skapað hefir canadiskum verkamönn-
um þá aðstöðu, að afkoma þeirra er
nú drjúgum betri en viðgengst með
öðrunt þjóðum heims.
Nálega einn þriðji þeirra yerka-
manna, sem fast kaup hafa, að þeim
undanskildum, er við landbúnað
vinna, telst til einhverra verkalýðssam-
taka. Um 80 af hundraði verka-
mannasamtakanna teljast annað hvort
til Trades og Labour Congress eða
Canadian Cngress of Labuor.
Megin viðfangsefni verkalýðssam-
takanna, er fólgið í samningum um
kjarabætur. Engin skylda hvílir ;í
neinum verkamanni í Canada um að
bindast verkalýðssamtökum.
Allar uppástungur varðandi fram-
haldi þessara greina eru kærkomnar
og verða sendar til Calvert House af
ritstjóra þessa blaðs.
i næsta mánuði — Bankamál
Calvert DISTILLERS ltd.
amherstburg, ontario
J
fvrsta flokks
innflutt
HOLLENSK SÍLD
VEIDD í NORÐURSJÓNUM
Beztu og ódýrustu rétt
irnir á föstunni, eru
kaup á einum kjagga
af góðri hollenskri
síld. Skrifið eftir ó-
keypis matreiðslubók.
ri HOLLAND herring
FISHERiis ASS0CIATI0N
rOOM 711, terminal building
— TORONTo ontario
Sonur lýðsins
(RAGNAR STEFÁNSSON ÞÝDDI)
. ............
Gamli maðurinn — faðir Andrasar — hafði
verið einkennilegur náungi meðal samborgara
sinna—leigubændanna þeim megin við Tarna, í
ræfilslegu sauðskinnsmussunni sinni og grófu
hördúksfötunum, horaða, beinabera andlitið,
saman bitnu varirnar, og loðnu augabrýrnar, alt
svo gersamlega ólíkt hinu opinskáa frjálslega
og glaðlega útliti ungverskra bænda.
Það var dálítið hvísl og óljós orðrómur um
það, að langt aftur, ef til vill, hundruð ára, hefði
þessi Kenemy-fjölskylda átt ættmóður,, sem
hefði verið Gyðingur, og það var almennt álitið,
að þessi ættarblettur, því óafmáanlegur smánar-
blettur var það óneitanlega fyrir hvaða ung-
verskan bónda sem var, að hafa dropa af Gyð-
ingablóði í æðum sínum, væri ástæðan fyrir
því, hve miklu ástfóstri gamli Kenemy hafði
tekið við að safna peningum, og einkennilegheit
hans á allan hátt, græðgi og húskaskapur, var
talin bein afleiðing af þessum bletti á ætterninu.
Hvað sem um það hefir verið, var æfi hans á
hinu niðurfallna býli, Kisfalu, -sem hann leigði
af Bilesky lávarðinum, þekkt að því að vera að
ytra útliti hin aumlegasta. Meðan hann var á
unga aldri, hélt hann eina vinnuhræðu, sem
þvoði af honum og matreiddi fyrir hann hina
mjög svo fábrotnu fæðu, því aldrei lifði hann
á öðru en garðávaxtarusli, mjólk og rúgbrauði,
svaf á berum fjölum, og steig aldrei fæti hvorki
í veitingahús eða kirkju, þar sem hann af nauð-
syn hefði orðið að láta af hendi örfáa skildinga.
Smám saman eftir þvi sem árin liðu, byrjaði
hann á akuryrkju, bætti fyrst við akurbletti á
jörðinni, og smáfjölgaði þeim með ári hverju,
en gripahjörð hans, hross, svín og sauðfé marg-
íaldaðist ótrúlega.
En Kenemy gamli breytti aldrei lifnaðar-
háttum sínum. Hann þurfti þór eftir því sem
hann hafði meira undir höndum, að auka mikið
minnukraftinn á ökrunum og í víngörðunum,
og fyrir það borgaði hann fáeina koparskild-
inga eða þau mál af hveiti, sem venjulegt var
að gjalda í kaup í þeim landshlutum, hvorki
meira né minna. Hann hafði alla umsjón á
hendi sjálfur, og vann hvíldarlaust nótt og nýt
an dag að kalla mátti.
Afgjaldið af býlinu greiddi hann í vörum
þeim sem hann framleiddi samkvæmt kröfum
Bilesky lávarðar, en á ágóðanum fæddi hann
sig hvorki eða klæddi, eins og allir, bæði smá-
bændur og aðalsmenn gerðu á Ungverjalands-
sléttunni. Hann lagði sér hvorki til munns
hveitibrauð eða gott vín, var hvorki í mjúkum
línfötum eða hlýjum ullarklæðum. .
Alla sína framleiðslu, gripi og garðamat
seldi hann Gyðinga pröngurum ár hvert, og
það fyrir hátt verð, því landgæðin kringum Kis-
falu reyndust meiri en á sjálfu Bilesky setrinu.
En hvað hann gerði við peningana sem söfnuð-
ust fyrir með hverju ári, það vissi enginn í Ar-
sollas eða nálægum þorpum.
Hann talaði aldrei við neinn, spjallaði
aldrei við nokkra sál seinni hluta sunnudags,
eða jafnvel að afloknu dagsverki, eins og þó
var landsvenja og siður alls almennilegs fólks.
Fólkinu sem að sáningunni vann, hveitiupp-
skeru, vínberjauppskeru og vínpressun, var
aldrei leyft að koma neitt í nánd við sjálft heim
ilið; það kaupgjald sem því bar, var því borgað
» peningum eða vörum, það greiddi hinn gamli
nirfin skilvíslega, en án þess að gefa nokkrum
manni nokkurn tíma hugmynd um, hvaða hugs-
anir hreyfðust inni fyrir í hans þunna, en slæg-
vitra haus. Og hvað Gyðinginn Rosenstein
snerti, sem hafði á hendi allar sölur og við-
skifti fyrir hann, og var tíður gestur á bónda-
býlinu, þá var auðvitað ógerningur að hafa
nokkuð upp úr honum, því þó jafnvel einhver
af hjarðeigendunum, og hirðunum hefði lítil-
lækkað sig svo mikið að gefa sig á tal við Gyðing
þá myndi Rosenstein gamli aldrei hafa talað um
eða sagt frá nokkrum þeim viðskiftum, sem
hann hafði nokkuð með að gera. Síðla æfinnar
varð Kenemy gamli til þess að koma á stað nýj-
um slaðurssögum, þegar hann giftist allt í einu,
en þess að láta nokkra sál á margra mílna svæði
vita um það fyrirfram. '
Hann hafði altaf, sökum sinna einkenni-
legu og svíðingslegu lifnaðarhátta verið álitinn
óbetranlegur piparsvenin, og fréttin um það, að
hann hefði einn góðan veðurdag farið yfir í hér-
aðið hinu megin við Tarna, 0g komið þaðan
með brúði, kom þorpsbúunum svo mjög á óvart.
að þeir stóðu og göptu af undrun.
f fyrstunni hafði hinn forvitni nágranna-
lýður beztu vonir um að taka mætti að hafa
upp úr hinni nýju brúði eitthvað, sem varpaði
ljósi á hina leyndardómsfullu lifnaðarhætti
gamla Kenemys, en annaðhvert voru íbúarnir
hinu megin við Tarna líka ákaflega leyndar-
dómsfullt og aðsjált fólk, eða nýja eiginkonan
var strax vanin rækilega við að hlýða herra sín- j
um; það eitt var víst, að Etelka Kenemy reynd- J
ist eins leyndardómsfull og þögul eins og mað- !
ur hennar. Hún fór að vísu til kirkju á hverjum
sunnudegi, en hún stanzaði aldrei á pallinum
fyrir utan til þess að taka þátt í samtali fólks
eða fréttaslaðri og hún lét aldrei einn einasta
koparpening á samskot.adiskinn, og þótt maður
hennar hefði á leigu stærstu bújörðina í Heves-
fylkinu, var hún aldrei í öðru en baðmullarkjól,
og kom æfinlega berfætt til kirkjunnar. Hún \
var fölleit í útliti og mildileg, og margir tóku
eftir því, að hún grét mjög oft undir messunni. I
Eftir að þau höfðu verið gift í tvö ár, fædd-
ist Andras. Var hann efnilegur og-myndarlegur j
drengur frá byrjun, og dáður mjög af öllu kven-!
fólki, þegar móðir hans kom með hann til kirkj-
unnar með sér. Það leiddi af sjálfu sér að allir j
kystu hann og kjössuðu þegar hann gekk svo
hreykinn við hlið móður sinnar, og bar litla
dökka höfuðið svo hátt, og leit með fjörlegu
augunum alt í kringum sig. Móðir hans mátti
til að stanza fyrir utan kirkjuna á hverjum
sunnudegi nú, og hlusta á allar konur þorpsins
liæla drengnum. “O, þessi yndislegi litli eng-
ill!” “Reglulegur Ungverji!” “Fallegasti dreng-
urinn hérna megin við Tarna!”
Og það var með erfiðismunum að móðirin
komst undan því að svara ýmsum nærgöngulum
spurningum, sem fylgdu þessari miklu aðdáun
á drengnum hennar. Hvað gamla Kenemy
snerti, var ógerlegt að tendra nokkum neista
af stolti með því að tala um drenginn við
hann.
Professional and Business Directory
*****
Office Phone Res. Phone 924 762 726 115 Dr. L. A. SIGURDSON 528 MEDICAL ARTS BLDG. Consultations by Appointment 1 DR. A. V. JOHNSON DENTIST •k 506 Somerset Bldg. * Office 927 932 Res. 202 398
Dr. P. H. T. Thorlakson WINNIPEG CLINIC St. Mary's and Vaughan, Winnipeg Phone 926 441 Thorvaldson Eggertson Bastin & Stringer Löcfrœðingar Bank of Nova Scotia Bldg. Portage og Garry St. Sími 928 291
J. J. Swanson & Co. Ltd. REALTORS Rental, Insurance and Financial Agents Sími 927 538 308 AVENUE Bldg. — Winnipeg H. J. PALMASON & Co. Chartered Accountants • 505 CONFEDERATION LIFE Bldg. • TELEPHONE 927 025

WINDATT COAL CO. LIMITED Established 1898 506 PARIS BLDG. Office Phone 92-7404 Yatd Phone 72-0573 Rovatzos Floral Shop 253 Notre Dame Ave. Ph. 932 934 Fresh Cut Flowers Daily. Plants in Season We specialize in Wedding and Concert Bouquets and Funeral Designs Icelandic Spoken
“Það er bara annar munnur til að fæða”, var
vana viðkvæði hans. “En þú gamli sviðingur og
sjálfskvalari, þú átt meira en nóg til þess að
ala upp heilt dúzín efnilegra drengja eins og
Andras þinn er. Hvaða gagn eða gleði hefurðu
af að safna svona og draga allt saman, svelta
bókstaflega þig og þína?” Og einn eða tveir
gamlir bændur og félagar reyndu að brjótast
gegnum þennan múr, sem alltaf varnaði öllum
að fá vitneskju um fjárhagslegar ástæður gamla
Kenemys.
“Já, það er nú helzt að eg hafi meira en
nóg,” svaraði gamli maðurinn önuglega, “þar
sem eg hefi ekki einn einasta skilding afgangs
til þess að kaupa mér skó fyrir. Sá hefir nú
sannarlega nægilegt! þegar hver skildingur, —
hver hveitistöng, og hvert grasblað gengur til
Bilesky lávarðar upp í leiguna af þessari lélegu
bújörð”.
“Þá ert þú annað hvort lygari eða asni,
lagsmaður, því ef þú þarft alla þessa akra til
þess að greiða leiguna, þá er það bara asna- og
fávitaskapur að slíta sér út við að vinna þá.” —
Og það var hlegið hátt og lengi að þessari rök-
færslu, sem ekki var gott að hrekja. Þessi
stríðni eftirgrennslanir og ásakanir reittu Ken-
emy gamla mjög til reiði, og allar ágizkanir um
hinn sívaxandi auð hans komu honum æfinlega
í hið versta skap. Eftir því sem aldurinn færð-
ist yfir hann, varaðist hann því smátt og smátt
að hafa nokkuð við nágrannana, eða eiginlega
nokkurn að sælda; forðaðist hann þorpið með
öllu, og lagði aldrei leið sina út á aðal-þjóðveg-
ina. Erfiðismennirnri sem unnu á ökrum hans,
héldu því allir fram, að yfir einn heilan upp-
skerutíma, hefði enginn séð hann opna sinn
munn, eða tala eitt einasta orð.
Allir hötuðu hann smám saman, og allir
kenndu innilega í brjóst um hina ófrjálsu þol-
inmóðu eiginkonu hans, sem aldrei hafði notið
nokkurrar gleði eða ánægjustunda, sem aldrei
hafði verið leyft að dansa i stóra hlöðuloftinu
síðari hluta sunnudags, eða fara í giftingar- og
skírnarveizlur, sem haldnar voru /stundum i
þorpinu. Og hvað Andras snerti á uppvaxtar-
árunum, þá virtist æfi hans sannarlega vera
dauf og gleðisnauð. Faðir hans, sem aldrei hafði
hlíft sér sjálfum, auðsýndi syninum enga
miskun.
Hann þekkti ekkert nema þrotlaust strit
allt árið um kring, alla sína vaxtartíð. Hann
varð umsjónarmaður föður síns, undirlægja
hans og þræll, og fékk aldrei einn einasta
smáskilding til að eyða í neinn gleðskap með
unglingunum, jafnöfdrum sínum í þorpinu, —
aldrei skilding til þess a kaupa fyrir silkiborða
eða eitthvað smávegis handa stúlku, sem hafði
gefið honum undir fótinn við messu á sunnu-
dögum. Það var eilíf vinna og strit frá morgni j
til kvölds á ökrunum, engjunum eða víngörð-
unum, og margt þungt högg fékk hann á herð-
arnar af kvistapriki síns stranga föðurs. Birtan
og barnsgleðin í augum hans rýmdi smám sam-
an fyrir þráa og þrjóskusvip er breiddist yfir
hið stolta og fríða andlit hans. Hann hlaut á
unga aldri fljótt að verða þess grimmilega var,
að faðir hans var hataður og fyrirlitinn af allri
samferðasveitinni og jáfnframt því, að til móð-
ur hans og hans sjálfs var af flestum litið með
lítilsvirðingu og meðaumkvun.
CANADIAN FISH
PRODUCERS Ltd.
J. H. Page, Managing Ðirector
Wholesale Distributors of
Fresh and Frozen Fish
311 CHAMBERS ST.
Otfice Ph. 74-7451 Res. Ph. 72-3917
M. Einarsson Motors Ltd.
Distributors
KAISER AUTOMOBILES
The 1951 Kaiser Car is here
Built to Better the Best on the Road
IMMEDIATE DELIVERY
Showroom: 445 RIVER AVENUE
Phone 44 395 & 43 527
The BUSINESS CLINIC
(Anna Larusson)
306 AFFLECK BLDG. (Opp. Eaton’s)
Office 927 130 House 724 315
Bookkeeping, Income Tax, Insurance
Mimeographing, Addressing, Typing
MALLON OPTICAL
405 GRAHAM AVENUE
Opposite Medical Arts Bldg.
TELEPHONE 927 118
Winnipeg, Man.
A. S. BARDAL
LIMITED
selur líkkistur og annast um
utfarir. Allur úMrúnaður sá bestl.
Ennfremur selur hann «11«!™..^
minnisvarða og legsteina
843 SHERBROOKE ST.
Phone 74-7474 Winnipeg
Union Loan & Investment
COMPANY
Rental, Insurance and Finandal
Agents
Sími 92-5061
508 Toronto General Trusts Bldg.
GUNDRY-PYMORE Ltd.
British Quality - Fish Nettln*
S0 Victoria St., Winnipeg, Man.
Phone 928 211
Your Patronage Will Be
Appreciated
Manager: T. R. THORVALDSON
Halldór Sigurðsson
Se SON LTD.
Contractor & Builder
•
542 Waverley St.
Sími 405 774
COURTESY TRANSFER
& Messenger Service
Flytjum kistur, töskur, húsgögn,
píanós og kæliskápa
önnttmst allan umbúnað á smásend-
ingum. ef óskað er.
Allur fltuningur ábyrgðstur
Sími 526 192 1096 Pritchard Ave.
Eric Erickson, eigandi
é-------------------------
SAVE i/2 ON NEW RUGS
CARPET REWEAVING
NEW RUGS MADE FROM YOUR
OLD WORN OUT CLOTHES
OR RUGS.
Write For Free Illustrated Cataloge
CAPITOL CARPET CÖ.
701 Wellington Ave.
Winnipeg, Man. Ph. 74-8733
FINKLEMAN
OPTOMETRISTS
and
OPTICIANS
Kensington Bldg.
275 Portage Ave. Winnipeg
PHONE 922 496
Vér verzlum aðeins ineð fyrsta
flokks vörur.
Kurteisleg og fljót afgreiðsb.
TORONTO GROCERY
PAUL HALLSON, eigandi
714 Ellice Ave. Winnipeg
TALSÍMl 3-3809
TBIIS. JACKSOS & SOSS
limited
BUILDERS’ supplies
COAL - FUEL OIL
Phone 37 071 Winnipeg
Off. Ph. 74-5257 700 Notre Dame Ave.
Opp. New Maternity Hospital
NELL’S FLOWER SHOP
Wedding Bouquets, Cut Flowen
Funeral Designs, C.orsages
Bedding Plants
Mrs. Albert J. Johnson
Res. Phone 74-6753
GRAHAM BAIN & CO.
PUBLIC ACCOUNTANTS and
AUDITORS
350% HARGRAVE ST.
Bus. Ph. 93-7246 Res. Ph. 3-7390
Office Ph. 32-5826 Res. 40-1252
DR H. J. SCOTT
Specialist in
EYE, EAR NOSE and THROAT
209 Medical Arts Bldg.
HOURS: 9.30 - 12.00 a.m.
2 — 4.30 p.m.