Heimskringla - 01.04.1953, Síða 2

2. SIÐA
rtKXMSKRINGLA
WINNIPEG, 1. APRÍL 1953
S|gimskrin|xla
fStotnuO 18»«
Xemui úí á hverjum miðvikudegi
^'vendur THF VTKTNO PFESS LTD
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man. — Talsími 74-6251
•erO oiaSslns er $3.00 árgangurinn, borgist fyrirtram
Allar borganir sendist: THE VIKING PRESS LTD
Oll viOskiftabréí blaSinu aSlútandi sendist
fhe Vtking Press Limited, 853 Sargent Ave., Wirmipeg
Rltstjóri STEFAN EINARSSON
Htanáskrlft tii ritstjórans:
EDITOP HFTMSKRINGLA «areent Ave Winnlpeg
Advertising Manager: GUNNAR ERLENDSSON
"Heimskringla" is published by THE VIKING PRESS LIMITED
and printed by VIKING PRINTERS
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man., Canada — Telephone 74-6251
Authorixed as Second Class Mail—Post Office Dept., Ottawa
WINNIPEG, 1. APRÍL 1953
SUMAR - 0G ISLANDSFERÐ
Sumarið sem nú fer í hönd, boðar ekki einungis birtu og blíð-
viðri, eins og sumur ávalt gera. Það flytur Vestur-íslendingum
aðra gleðivon og vissu. Hún er sú að þeir eigi hópum saman von á
því, að sjá ísland, ættland sitt, landið sem St. G. St. sagði um :
Gamla ísland, ættland mitt
Ægi girt og fjöllum.
Rétt að nefna nafnið þitt
nóg er kvæði öllum.
Lengi var þetta einn af þeim draumum er íslendinga fyr á ár-
um sínum hér dreymdi oftast. Það gat ekkert svalað nuga þeirra
eins og það, að mega aftur líta ættjörðina með öllum æskuminning-
unum. En fjarl.ægðin var svo mikil frá þessu öllu, að úr þessu gat
naumast annað orðið en draumur. Ferðakostnaðurinn fyrirbauð
það, meðan alt var hér á frumbyggja skeiðivinnulaun lág og tekju
lindirnar allar í meira og minna fjarlægri framtíð. Nei, heímferð
með sumri gat aldrei orðið annað en draumur.
En hvað alt, bæði þetta og annað, liefir breyzt. Og hvílíkan
fögnuð eiga þeir nú ekki í vændum, sem ættjörðina geta nú heim-
sótt, hálfu ódýraraa en hægt var að hugsa sér og skjótara en fugl-
inn flýgur.
Svona tækifæri eins og það sem nú býðst, ætti helzt hver einn
og einasti íslendingur að færa sér í nyt, fyr eða síðar. Það geta
ekki allir farið í einu, en í stað einnar flugferðar, ættu þær skilið
að verða margar.
Þeir sem farið hafa heim og reynt hvað það er að vera á meðal
þjóðbræðra sinna í heimsókn, geta frætt hvern sem er á því, að þeir
munu finna það eftir á, að þeir hafi aldrei varið tíma sínum og fé
betur til nokkurs hlutar á æfinni, en til heimsóknarinnar til ætt-
landsins. Það er ekkert, sem bergmála mun fegurri minningar í
í brjósti hans, en sýn ættlandsins og samfundirnir við frændurna,
það sem hann á hér eftir ólifað.
Til þess að sjá heimferðina í veruleikanum og öðru vísi en
aðeins í draumi, hefir Finnbogi próf. Guðmundsson nú gengist j
fyrir og á skilið þökk allra sannra íslendinga fyrir það starf. Það
standa miklar líkur til, að með þessu sé að hefjast eitt af því, sem
í framtíð á eftir að teljast með veigameiri atriðum í þjóð-
ræknismáli Vestur-fslendinga.eitthvað, sem beztur skóli yrði fyrir
afkomendur vora til kynningar á landinu og náms og æfingar í ís-
lenzku máli.
Vestur-fslendingar sjái nú sóma sinn í að gera ferð þessa sem
bezta og leggja með því grundvöll að mjög þörfu og mikilsverðu
framtíðarstarfi áhrærandid þjóðræknismál vor.
Síðan, stillti til og hafa haldist ( Guðrún búa í Hofteigi á Jökul-
dal góðu búi. Magnhildur heitir
og dóttir Bjargar og Stefáns.
Hún er kona Björns Kristjáns-
sonar, Gíslasonar frá Hnitbjörg-
um. Þau búa í Grófarseli í Hlíð.
Björg á Sleðbrjót var dugnað-
ar og tápkona mikil eins og hún
átti kyn til. Hún þótti standa frá
bærlega vel í stöðu sinni á oft
mannamörgu og jafnan erilsömu
heimili, og var með afbrigðum
vinsæl í sinni sveit og öllu ná-
grenni.
Þeir synir Bjargar eru þrek-
menn miklir, og mun vera taldir
einna hraustastir menn í Hérað-
inu um þetta leyti.
Hinn 28. des. s.l. lézt Páll Ól-
afsson bóndi í Hamborg í Fljóts-
dal eftir langvarandi vanheilsu.
Hann var sonur Ólafs og Sigríð
ar, sem íjuggu í Hambrog, en
ólst upp á Hallormsstað eftir IiT:
föður sins. Páll bjó alllengi fyrst
á Arnaldsstöðum Fljótsdal góðu
búi. Hann var prúðmenni, og
snyrti menni, þúþegn góður og
vel látinn. Páll var tví-giftur en
átti ekki börn. Seinni kona hans
var Helga Torfad., Hermanns-
sonar. Þau ólu upp 2 fósturbörn.
Pilturinn Vigfús Hallgrímsson
Stefánssonar á Glúmsst. er gift-
ur og tekinn við búi í Hamborg.
Jóhann Sigurðsson verzlunar-
maður á Seyðisfirði dó í janúar.
Hann mun hafa verið um 90 ára,
og er sá maðurinn, sem flestir
munu við kannast bæði vestan
hafs og austan.
Þegar eg kom fyrst á Seyðis-
fjörð 1895 var Jóhann utanbúðar
maður, sem kallað var, við verzl-
un Sig. Jóhansen, eða norsku
verzlun. Jón bróðir hans við
sömu störf hjá Pönfunarfélagi
Fljótsdalshéraðs og Magnús hjá
Þórarni Guðmundssyni. Þeir
voru bræður og synir Sigurðar
Jónssonar hreppstj. og bónda í
Firði. Jóhann var svo við sömu
stillur og oft þíðviðri síðan, svo
lítið er eftir af snjónum. Lengi
voru menn að hafa saman féð eft-
ir áfallið, því það hafði verið
eftirlitslaust í högum um lang-
an tíma, og sumt til fjalla. Ein-
staka kind fennti hér meðfram
fjallinu, og strjálkindur vanta
enn.
Garnaveikin hefir drepið mik-
ið undanfarið á sumum bæjum,
svo tveir þriðjungar eru sum-
staðar farnir af stofninum. í
fyrra voru lömb bólusett til varn
ar veikinni, og virðist það gera
talsvert gagn, en reynsla er ekki
fengin um hversu einhlýtt það
er. Nú settu menn á mikið af
gimbrum í haust, sem allar eru
bólusettar með þessu nýja efni.
Bændur hafa mikinn hug á að
koma stofninum upp aftur. Rík-
ið styður þessa viðleitni með því
að greiða svokallaðan uppeldis-
styrk á lömbin, þar sem mest
hefir hrunið niður.
í Fljótsdal og á efra Jökuldal
hefir þessi plága lítið eða ekkert
komið enn, og í Fellum er hún
víðast hvar væg ennþá. Aftur
befir hún gert mikinn usla í
Hlíð, Tungu og Hjaltastaðahr.
f sumar var gerður allmikill
flugvöllur á Egilsstaðanesi, ofan
verðu. Áður var reyndar búið að
slétta þar og gera grasvöll nokk-
urn, en nú var þetta hækkað upp
með mjög þykku malarlagi, og
flugbrautin lengd mikið líka.
Hér er því orðinn öruggasti lend
’ngarstaðurinn austanlands. Hér
er mikið minna um þokur en á
fjörðunum, og víddin f jalla milli
svo mikil, að flugmönnunum
þykir aðstaðan langsamlega bezt
hér. Nú er lika að reisa hér radíó
vítu til leiðbeiningar flugvélum.
Byrjað var á byggingu hans við
rafstöðina á Urriðavatni rétt áður
en spillti tíðinni í des., og varð
þá að hætta við þetta í bráðina.
Sjálfsagt kemur hann upp næsta störf alla sína æfi á Seyðisfirði,
1 meðan hann hafði heilsu til. —
AF FLJÓTSDALSHÉRAÐI
Nú er orðið langt síðan eg hefi
sent línur héðan, mun nú mál
komið að sýna einhvern lit á því,
ef enn kynnu að vera einhverjir
Austfirðingar vestra, sem gam-
an hafa af að heyra orð úr átt-
högunum.
Tíðarfarið verður þá jafnan
fyrsta umræðuefnið. Veturinn
frá nýjári var veðrasamur ,en
ekki mjög snjóþungur. Storm-
arnir sáu fyrir því, að oftast var
snjólétt á ásum en skefli varð
mikið, sem tók seint upp, því
aldrei kom veruleg hláka eða hlý
indi.
Um miðjan maí kom þó rúm
vika hlý og góð, sem gaf sauð-
gróður sæmilegan, enda var dá-
litið tekið að slá í jörð áður. Nú
virtist alt leika í lyndi og ærnar
voru byrjaðar að bera, en þetta
stóð ekki lengi. 26. maí rauk upp
norðan fárviðri með snjókomu,
svo öllum ám varð að smala í hús.
Snjór varð ekki mikill hér á
láglendi, en miklir skaflar urðu
á Jökuldal og eins í Hlíðinni,
svo lömb fenntu, sem ekki náð-
ust strax inni. Heila viku lá síð-
an í norðausatn kuldahryðjum,
svo oft gránaði á nóttum, og hlý
índi komu aldrei allt vorið. Gras-
spretta varð afarléleg, svo slátt-
ur gat ekki hafist fyr en um
miðjan júlí, og víða á Jökuldal
var ekki byrjað fyr en um mán-
aðamót júlí og ágúst. Heyskap-
artíðin mátti samt hagstæð heita,
og þurrkar nægir, svo hey safn-
aðist ekki fyrir. Hlýir dagar
komu svo við og við, svo spretta
varð sæmileg að lokum. Sumt af
túnunum varð samt ekki slegið
nema einu sinni, vegna þess hve
seint var hægt að byrja. Útjörð
varð á endanum sæmilega sprott-
in, og engjar notaðar með meira
móti. Það bætti svo upp litlu
töðu, sem stafaði mikið af kali í
túnum. Göngum var frestað um!
eina viku, til þess að lengja hey-!
skapartíman, og með því móti
náðist víða uppundir það meðal1
heyfengur, sem notast sjálfsagt
í betra lagi vegna góðrar nýting-
ar.
Aðra sögu er að segja af garð-
ræktinni. Síðasta dag ág. gerði
tvær frostnætur miklar, svo jarð
eplagras féll algerlega víðast
hvar, en undirvöxtur stutt á veg
kominn vegna vorkuldanna, því
aldrei ætlaði að koma upp í görð-
unum. Uppskeran varð Vs móti
því venjulega víðast hvar, og til
var það, að ekki var tekið upp
það lélegasta. Rófur urðu einnig
mjög lélegar. Þetta var mikill
hnekkir fyrir margan bónda hér, j
því margir hafa getað selt tals-
vert af garðmat undanfarin ár,!
en nú fékk enginn meira en fyrir
sitt heimili og sumir minna en|
það.
Fjárhöld urðu góð nema þarj
sem garnaveikin herjar, og sauð-
burður gekk sæmilega þrátt fyr-
1 ir áfellið. Féð reyndist í betra
lagi til frálags.
Haustið var fremur kalt en úr-
komulítið. Veturinn ágætur til
þessa dags. 11. des. gerði þó norð
austan íhlaup. Þá gengu rytjur
og snjókoma oftast í viku. Varð
allmikill snjór, en vel rifinn. —
Hann varð mörgum að góðu
kunnur, greiðvikinn og gaman-
samur, aiþýðlegur og laus við alt
yfirlæti, sem sumum hætti við í
þá daga. Þóttust komnir í hærri
stétt og stöðu en sauðsvartur al-
múginn.
Kona Jóhanns hét Margrét
uppalin í Reykjavík. Hún var
hin mesta myndarkona og sæmd-
arkona, en er nú látin fyrir fá-
um árum. Fimm börn eignuðust
þau hjón, og fluttust tvö þeirra
til Vesturheims Svanhvít, gift
Engin ástaeða til að ætla útisalerni
hreingerningu óþægilegt verk. GILLETT’S LYE
heldur úthýsi yðar hreinu og heilnæmu alla tíð.
Það eyðir daun og sótthreinar fullkomlega, og ,
.flu?ur burtu. Skvettið inn hálfri lítilli öskju af
,ETi S vikulega. Tekur aðcins 10 sekúndur. Kostar
Fyrir fullkomna sótthreins-
un: Þvoið sæti og veggi öðru
hvoru úr tipplevsingar efn-
inu Tvær matskeiðar GIL-
LETT’S I.YF, i pott af vatni.
Viðarverk verður hreint og
ferskilmandi samstundis. —
Kaupið GILLETT’S LYE
nú þegar.
ureyri, og Sigbjörn, sem fór vest FRÚ MARGRÉT EINARSSON
ur ókvæntur. Helga dóttir þeirra -------
er kona Benedikts Jónssonar
frá Eiðum. Þau eru á Seyðis-
firði. Laufey er búsett á Akur-
eyri, gift Indriða Helgasyni frá
Skógargerði. Aðalsteinn var og
til. Hann var síðast er eg vissi ó-
kvæntur í Reykjavík. Öll voru
börn þeirra mannvænleg og vt-1
gefin.
Nú læt eg staðar numið ?ð
sinni, og óska öllum löndum mm
um vuston hafs árs og friðar.
Tryggva Aðalsteinssyni, af Ak- —15. februar 1953
Gisii Hlegason
Frh. frá l. bls.
né 1951, þegar hann fór heim til
þess að viða að sér efni í bók-
menntasögu íslands.
Lengi vel gat Margrét lítið
neytt fágætra kennarahæfileika
sinna vestan hafs. Þó kenndi hún
einstaka sinnum kvennaskóla-
stúlkum* í Baltimore til prófs.
En eftir stríð óx svo mikið að-
sókn að byrjendaþýzku í Mac-
Coy College (kvöldskóla) Johns
Hopkins háskóla, að Margrét var
fengin til að kenna þar — að ó-
sumar.
Þá vil eg minnast á fáeina
eldri menn, sem látist hafa síðan
eg skrifaði ykkur síðast. Er þá
fyrst að geta Bjargar Sigmunds-
dóttur á Sleðbrjót, sem lézt 26.
febrúar s.L, heima þar, en hafði
áður leitað læknishjálpar í
Reykjavík án þess að fá bót
meina sinna. Björg var fædd 13.
marz 1884 í Gunnhildargerði í
Hróarstungu. Hún var elst
barna þeirra Sigmundar Jóns-
sonar, Vígfússonar og Guðrún-
ar Sigfúsdóttur frá Straumi. Jón
Vígfússon var orðlagður þrek-
maður og rammur að afli, og hef
ir það fylgt niðjum hans mörg-
um.
Björg giftist 4. ágúst 1906 Stef
áni Sigurðssyni frá Geirastöðum
í Tungu, Einarssonar á Litla-
steinsvaði, sem kominn var í
beinan Karllegg frá Birni
Skafinn í Njarðvík. Það er köll
uð Njarðvíkurætt hin eldri, og er
mjög útbreitt um Austurland.
Þau Björg og Stefán hófu brátt
búskap á Sleðbrjót, sem Stefán j
keypti um þessar mundir. Jörð-
in er* stór og erfið, en umferð
mikil og gestagangur, því þarna
var byggð kirkja, samkomuhús
og svo er og hefir lengi verið
þarna lögferja á Jökulsá. Stefán
átti við mikla erfiðleika og vos-
búð við ferjuna að búa lengst af.
Hann varð ekki gamall maður, dó
1931.
Eftir það bjó Björg með sonum
sínum Sigurði og Geir, uns þeir j
kvæntust. Sigurður á Sigur-]
björgu Björnsdóttir frá Surts-!
stöðum Sigbjörnssonar. Hann
gefl5i sér nýbýli neðan túns á
Sleðbrjót. Sleðbrjótsmóar eru
víðlendir og góðir til ræktunar
Geir Stefánsson er giftur Elsu
Björgvinsdóttir á Ketilsstöðum
í Hlíð, Vigfússonar Ólafssonar
í Fjarðarseli. Guðrún dóttir
Bjargar og Stefáns er gift Karli
Gunnarssyni, Jónssonar frá Há-
reksst., en lengst hefir Gunnar
verið kendur við Fossvelli, því
þar bjó hann lengi. Hann er, sem
allir’vita bróðir ritstjóranna Ein-
ars Páls og Gísla í Wpg. Karl og [g?}[cl7JEr£fafEJEIEfHJHJ5IEfEraJEHJHJEJZfgJafEfHJgJHJHJEJEfEfafEJHJEJEfEfEfZfZrafgJHJaiBJEIErEfEfZÍBJEJilfEJEfEfHJEJEffi£]1
Sinoe/ie
Caöter
(ireettngsí
The BAY is pleased to extend
sincei’e Easter Greetings to
the Icelandic Community in
jVianitoba. May this holy
season bring you and yours
blessings of happiness and
well being.