Heimskringla - 30.06.1953, Side 1

AT ALL LEADING GROCERS
Super-Quality
“BUTTER-NUT”
BREAD
“Tops in Quality fc Taste”
CANADA BREAD -look for the
Bright Red Wrapper
L
AT ALL LEADING GROCERS
Super-Quality
“BUTTER-NUT”
BREAD
“Tops in Quality & Taste”
CANADA BREAD —look for the
Bright Red Wrapper

LXVII arga: ígur
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN. 30. JÚNÍ 1953
NÚMER 40.
FRÉTTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
Myndir frá landnámshátíðinni á Mountain, Norður Dakota
FRÉTTIR AF DAKÓTAHÁ-
TÍÐINNI
eftir Dr. R. Beck
íslendingum í Norður-Dakota
var það, að vonum, mikið fagnað
arefni, er það varð kunnugt, að
ríkisstjórn íslands hefði ákveð-
ið að senda sem sérstakan full-
trúa sinn á 75 ára landnámshátíð
þeirra herra Pétur Eggerz, sendi
ráðsfulltrúa í Washington, D. C.
og frú Ingibjörg Eggerz yrði í
þeirri för með manni sínum.
Með útnefningu sérstaks full-
trúa af hálfu ríkisstjórnarinnar
var minningu íslenzku frum-
herjanna í N. Dakota og afkom-
endum þeirra mikill sómi sýnd-
ur, og kunnu hlutaðeigendur vel
að meta þá rausn og góðhug rík-
isstjórnar ættjarðarinnar. Eins
og oft áður hafði hlý hönd
heiman um haf brúað hafið vest-
ur yfir álana. Spámannleg orð
skáldsins í stórbrotnu kvæði
hans til Vestur íslendinga urðu
að fögrum veruleika:
Seint á mánudagskvöldið
kvöddu þau Pétur Eggerz og
frú Ingibjörg íslenzku byggð-
írnar eftir tvo atburðaríka daga
á þeim slóðum. Lá leiðin fyrst
til Grand Forks, en þaðan með
flugvél heimleiðis til Washing-
ton, D. C., á þriðjudaginn 16.
júní. Fylgdu þeim hjónum á veg
hlýir hugir landa þeirra, er
hörmuðu það eitt, að dvöl þeirra
gat eigi lengri orðið að þessu
sinni.
í nafni fslendinga í N. Dakota
þakka eg ríkisstjórn ísl'ands
hjartanlega fyrir að senda full-
trúa á landnámshátíðina, og
þeim Pétri Eggerz og frú í sama
anda fyrir komuna, sem bæði
var mikill ánægjuauki á hátíð-
inni og setti á hana stórum ís-
lenzkari svip.
“Og lengi mun lifa í þeim
glæðum, sem landarnir fluttu
um sæ”, segir skáldið réttilega.
Hver slik heimsókn af ættjörð-
inni ber eld að þeim glóðum
erfða og minninga og tryggir
þeim lengra líf.
Sé eg hendur manna mynda
meginþráð yfir höfin bráðu.
Af gömlum og góðum persónu-
iegum kynnum vissi undirritað-
ur það fyrirfram, hversu glæsi-
legir og ágætir fulltrúar íslands
þau hjónin Eggerz og frú Ingi-
björg myndu reynast. Kom það
einnig fljótt á daginn. Með prúð
mensku sinni og ljúfmennsku
heiliuðu þau hugi allra, er kynnt
ust þeim. Með framkomu sinni
trystu þau hjónin því ættar- og
vináttuböndin milli íslendinga
yfir hafið. Hið sama má segja
um ræður þær, er Pétur Eggerz
flutti í íslenzku byggðinni; þær
voru gagnorðar, markvissar og
innilegar, og slóu á næma strengi
hjá tilheyrendum.
Hin prýðilega kveðja, er hann
flutti, með virðuleika og skör-
ungsskap, á sjálfri landnámshá-
tíðinni, hefir þegar verið birt í
íslenzku vikublöðunum. Sam-
kvæmt sérstakri beiðni flutti
hann einnig sunnudaginn 14.
júní ávarp á íslenzku við hátíð-
arguðsþjónustur í kirkjunum að
Mountain og Garðar, og á ensku
í Vidalínskirkju. Annarsstaðar
er hér í blaðinu prentað ávarp
hans í Víkurkirkju að Moun-
tain, og féllu honum eðlilega
svipað orð í hinum kirkjunum.
Eigi lét hann þó þar við
lenda. Fyrir hádegið á mánudag-
inn 15. júní heimsóttu þau hjón-
in, Pétur Eggerz og frú elli-
heimilið “Borg” að Mountain,
og var fagnað þar, sem annars-
staðar, af miklum innileika. Fór
fram á elliheimilinu stutt skemti
skrá, er dr. Richard Beck ræðis-
maður stýrði,. en viðstaddir voru
allmargir gestir, auk vistfólks á
heimilinu. Sungnir voru íslenzk
ir ættjarðar- og samkomusöng-
var; síðan flutti Pétur Eggerz
hið fagra ávarp, sem birt er hér
í blaðinu; og að lokum flutti dr.
Rúnólfur Marteinsson hjarta
heita bæn fyrir íslandi og fs-
lendingum hvarvetna. Var það
mál manna, að samkomustund
þessi hefði verið áhrifamikil og
minnisstæð, verðugt forspil að
sjálfri landnámshátíðinni, er
hófst stuttu síðar með hinni til-
komumiklu skrúðför, og hélt
þvínæst áfram eftir hádegið með
fjölþættum söng og ræðuhöld-
um, og lauk að kvöldinu með
^ögulegu sýningunni, er brá upp
svipmiklum leiftrum úr merki-
legri sögu íslenzku byggðanna.
AVARP PÉTUR EGGERZ, í
VÍKURKIRKJU AÐ MOUN-
TAIN, 14. JÚNÍ 1953
Góðir íslendingar:
Eg er hingað kominn til að
flytja ykkur kveðjur íslenzku
þjóðarinnar á þessum merkis
degi í sögu Norður Dakota.
Það er mér gleðiefni að fá að
njóta með ykkur helgrar stundar
í guðshúsi.
Þetta gúðshús talar máli um-
liðinnar sögu.
Hér hafa íslenzku landnem-
arnir leitað friðar og styrks eft-
ir dagsins önn.
Hér hafa börn verið skírð,
menn og konur tengst tryggða-
böndum, og gamlir verið grafn-
ir.
Til þessarar kirkju hafa fs-
lendingar leitað í gleði og sorg.
til fyrirbæna og þakkargjörða.
Þegar viðburðarík saga leitar
þannig í svipleiftri fyrir augu
manns, þá fyllist maður virðingu
fyrir þeim látnu, sem bjuggu í
haginn fyrir þá, sem lifa og
njóta, og þakklæti til hans, sem
stýrt hefur íslenzku landnemun-
um í örugga höfn.
Það er von mín, að þessi
kirkja megi ávalt vera aflgjafi
og sameiningartákn íslending-
anna í þessu byggðarlagi.
ÁVARP PÉTUR EGGERZ Á
ELLIHEIMILINU “BORG”
15. JÚNÍ, 1953
Góðir fslendingar:
Eg hef komið hingað til ykkar
á 75 ára afmælishátíð fslend-
ingabyggðarinnar í Norður Da-
kota til þess að flytja ykkur
innilegar árnaðaróskir íslenzku
þjóðarinnar.
Mér þykir sérstaklega vænt
um að koma hingað að Borg
Pioneer Memorial Home þar
sem margir góðir íslendingar
hvíla lúnar hendur og þreyttan
líkama eftir langan starfsdag.
Þegar þið fóruð frá íslandi
var ekki bjart yfir íslenzku
Fjallkonunni. Þar var þröngt í
búi, og öllum mæðrum sárnar á
sama hátt þegar þær geta ekki
klætt og skætt börin sín eins
og þær vilja.
En þið reyndust trú því upp-
eldi, sem íslenzka Fjallkonan
lét ykkur í té, og lögðuð alls-
laus af veraldlegum gæðum til
atlögu við erfiðleikana á erlend'
um vettvangi, og með atorku og
Fyrsta myndin — M. F. Björnson, borgarstjóri á Mountain cg formaðurallsherjarnefndar, og séra Egill H. Fáfnis, formaður
skemmtiskrárnefndar og samkomustjóri, ræðast við á hátíðinni. Mið myndin — Frú Pétur Eggerz, kona fulltrúa ríkis-
stjórnar íslands á hátiðinni, heilsar Guðmundi Grímson hæstaréttar-dómara í Norður Dakota. Þriðja myndin — (frávinstri
til hægri, fremri röð) dr. Richard Back; ríkisþingmaður F. M. Einarsson, Mountain, fulltrui ríkisstjórans í Norður Dak.;
(aftari röð)Pétur Eggeri, sendiráðsfulltrúi fslands í Washington, D. C., og fulltrúi ríkisstjórnar íslands á hátíðinni;
Snorri Thorfinnson, búfræðiráðunautur, Lisbon, N. Dak.
guðshjálp hefur ykkur tekist að
búa ykkur sjálfum og niðjum
ykkar bjarta framtíð í Norður
Dakota.
Starf ykkar mun alltaf standa
sem lýsandi dæmi þess, hve
miklu íslendingar geta áorkað
þegar þeir leggja sig fram, og
fyrir þetta fordæmi þakkar ís-
lenzka þjóðin ykkur af heilum
hug.
Svo óska eg ykkur allrar guðs-
blessunar og góðrar líðanar.
BLAÐAGREIN UM LAND-
NÁMSHÁTÍÐINA í N. D.
Sunnudaginn 14. júní birti
Grand Forks Herald, annað út-
breiddasta dagblaðið í N. Dak.,
allítarlega grein um íslenzku
byggðirnar þar í ríkinu eftir dr.
Richard Beck prófessor.
Rakti greinarhöfundur aðaltil
drög stofnunar landnámsins og
sögu byggðanna í nokkrum meg
indráttum; lagði áherzlu á
menningarframlag byggðanna
°g gat í því sambandi margra
sona og dætra þeirra, sem getið
hafa sér mikið orð á ýmsum
sviðum og borið hróður fslands
og íslendinga víða um álfuna,
og jafnvel út fyrir takmörk
hennar.
“Grand Forks Herald” flutti
einnig þriðjudaginn 16. júní ít-
arlega frásögn um landnámshá-
tíðina eftir einn af fréttaritur-
um blaðsins, og birti fjölda
mynda frá hátíðinni.
Síðar í vikunni kom einnig í
vikublaðinu “Cavalier Chron-
icle” löng og ágæt frásögn af
hátíðinni, ásamt mörgum mynd-
um; hennar hefir einnig verið
getið í ýmsum öðrum blöðum i
Norður Dakota.
FRÁ FARFUGLUNUM
Frá Vestur-íslenidingunum —
sem eru í heimsókn á íslandi,
bárust blaðinu fréttir og myndir
af öllum hópnum og er hann þá
í heimboði hjá Steingrími Stein-
þórssyni, forsætisráðherra. í
þetta sinn verður ekki komið við
að birta neitt frekar um það.
f bréfi meðteknu í þessari
viku frá Finnboga próf. Guð-
mundssyni, með fréttagrein af
sr. Einari Sturlagussyni, sem
birt er í þessu blaði, segir þessa
frétt af heimförunum:
“Ferðin hefir gengið vel. Við-
tökur með ágætum og fólkið á-
nægt. Er nú hópurinn dreifður
og varla að við komum saman
aftur fyr en rétt áður en lagt
verður af stað vestur.”
PÓLITfSKIR PISTLAR
Sárast vegna Vestur fylkjanna!
Við komu George Drew, for-
ingja íhaldsflokksins, til Vest-
ur Canada, hefir blaðið Winni-
peg Free Press farið á stúfana
til að vara fylkin við komu
hans; hann hafi í fórum sínum
boðskap, sem kendur sé við
mann, sem Sir John Álexander
MacDonald hafi heitið, og stund
um hafi verið kallaður “lands-
ins föður”, en sem liberalar, þ.e.a.
s. Frakkarnir eystra og Wpg.
Free Press hér vestra hafa ávalt
unnið á móti, vegna hörmung-
anna sem af útbreiðslu hans gæti
leitt hér.
Við hvaða hörmungar er hér
átt? Þær að í Vestur-fylkjunum
kæmist á legg iðnaður, sem hrá-
efni vestur-landsins nýtti, í stað
þess að senda það út úr landi.
Þetta er stærsti gallinn á íhalds-
stefnunni, sem Winnipeg Free
Press hefir svarið að vernda V.-
fylkin fyrir. Hvað hafa liberalar
viljað gera vestur fylkjunum í
hag í stað þessa?
Vér getum ekki séð að liberal-
stefna hér hafi nokkurn tíma
þýtt annað en að greiða liberal-
um atkvæði og kaupa blaðið
Winnipeg Free Press.
En svo vel sem þetta kann
einu sinni að Hafa gengið, er það
nú búið að vera. Vestur-búarnir
eru hættir að vera liberalar og
hættir að gefa nokkurn gaum því
sem Winnipeg Free Press segir.
Þrjú fylki Vesturlandsins, eru
liberölum töpuð. Winnipeg Free
Press talar því ekki máli þeirra
í því, sem þar er sagt um Drew.
Það er bara gelt að gestinum
sem hér ber að garði, sem þar
kemur fram, og er ekki fallegur
siður. Að slíkt sé af ást til Vest-
ur-landsins, sýnir ' það bezt, að
blaðið hefir um nokkur undan-
farin ár ofsótt og hrakyrt hvern
einasta mann í valdastöðum eða
sem um einhver mannaforráð
hefir séð þar; með öðrum orðum
alla, sem íbúarnir hafa valið
s jálfir til forustu sinnar. Vestur-
fylkin hafa kastað öllum liber-
alisma út á klakan, af því að þeir
sáu loks, hvað lítið hann meinti
til þeirra. Winnipeg Free Press
hefir verið að þjóna Quebec-
Frökkum með starfi sínu hér,
hvort sem blaðið hefir áttað sig
á því, eða ekki. Þar er bækistöð
liberalismans, en ekki þar, sem
eitthvað lifir enn eftir af brezkri
menningu.
“EKKI MÉR AÐ KENNA”
segir St. Laurent
í einni kosningaræðu sinni
| eystra, hélt St. Laurent því fram
að það væri ekki sér að kenna,
að nú væri hvergi markaður fyr-
ir canadiska framleiðslu. Það
væri peningaleysi Englands og
annara landa að kenna.
Það getur satt verið, að Breta
skorti fé til að kaupa vörur frá
Vesturheimi. En það skortír
ekki möguleika að kaupa vörur á
heimsmarkaðinum.
Verð vörunnar hér er eins og
allir vita uppi í skýjunum og hef
ir verið síðan stríðinu lauk. —
Vegna hvers? Vegna þess að lib-
eral stjórnin tók allar hömlur
af vöruverði.
Og þegar hún sá, að af þeirri
verðbólgu fór að leiða tregðun á
sölu á erlendum markaði fór hún
að greiða úr vasa hins opinbera
meðlag t.d. á mjólk, svínakjöti,
eplum, kartöflum, hveiti og f 1.,
til að halda verðinu sem hæztu.
Mönnum reiknast svo til að á
síðasta áratug hafi féð numið
einni biljón dala, er stjórnin
þannig veitti. Sextíu miljónir
dala fóru til svínaræktunar
manna eð verzlara, 86 miljónir til
akuryrkjubænda, fyrir að sá
EKKI hveiti o. s. frv.
Þetta hafði sín tilætluðu áhrif
á verð þessarar vöru. Rt. Hon. J.
S. Gardiner sagði nýlega að
vegna slæmrar sölu á árinu 1952,
hafi stjórnin nú þegar orðið að
greiða 100 miljón dala til að
halda verði á hveiti, nautakjóti
og annari vöru frá að lækka. Þar
á meðal eru talin 5 miljón pund
af osti, (cheddar) framleiddum
í Quebec.
Af því að Bretar geta fengið
bessar vörur annars staðar ódýr-
ari, vilja þeir nú ekki kaupa
hana af Canada.
Bretar kaupa nautakjöt sitt í
London fyrir 16' cents í búðum.
í Monrteal er kjöt þessa lands
selt á 39 rents. Bretar kaupa
svínakjöt í verzlunum á Eng-
landi fyrir 31 rents. í Montrea!
er það 45 cents.
Háverðið á vörum hér hefir
kastað þeim út úr samkepninni á
alheimsmarkaðinum.
Og svo er með fleira hér. —
Hveitisala Canada tapast á Eng-
landi vegna þess, að hveiti verð-
ur að selja háu verði, sem alt ann
að. Það er ekki rétt, að bændur
séu að -fá hærra verð fyrir hveit-
ið en þeim ber. Hveiti yfir 2 dali
er réttmætt verð borðið saman
við aðra kauphækkun og sízt of
mikil. Auk þess er verðið til
bænda alt annað en þetta háverð
gefur í skyn, því höndlun og
burðargjald til Ft. William tekst
af bændum, og svo kemur flokk-
unin eftir hveiti gæðum, sem
einnig er fé úr vasa bóndans og
það ekki svo lítið stundum, þeg-
ar það er í 3 og 4 flokki talið.
Þegar þessa er gætt, er auð-
sætt, að markaðstap vöru í Can-
ada er verðbólgu að kenna, sem
stjórn Canada er beint völd að.
Canada væri ekki eitt útundan
á heimsmarkaðinum, ef svo væri
ekki.
EINARI STURLAUGSSYNI
PRÓFASTI Á PATREKS-
FIRÐI, BOÐIÐ VESUR
UM HAF
Manitobaháskóli hefur boðið
sr. Einari Sturlaugssyni á Pat-
reksfirði vestur um haf til þess
að vera viðstaddur, þegar hið
nýja bókasafn háskólans verður
vígt 26. sept. í haust. En Einar
gaf háskólanum, svo sem kunn-
ugt er, hið mikla blaða og tíma-
ritasaln sitt. Einar mun dveljast
vestra á vegum háskólans 15. —
30. september, og flytja þá m. a.
fyrirlestur við hina nýju ís-
lenzkudeild skólans.
Sr. Einar mun þó fara vestur
fyrr eða í júlílok, því að Vestur-
íslendingar hafa borðið honum
að dveljast sem gestur þeirra
nokkrar vikur. Mun hann þá
ferðast eitthvað um byggðir ís-
lendinga og flytja erindi, og er
þegar ákveðið, að hann verði
annar aðalræðumaðurinn á fs-
lendingadags hátíðinni að Gimli,
3. ágúst í sumar.
SKARAR FRAM ÚR
Við umfangsmikið gáfna- og
hæfileikapróf, sem 140 stúdent-
ar í flugherdeildinni á ríkishá-
skólanum í Norður- Dakota tóku
nýlega, hlaut Richard Beck Jr.
hæstu einkunn. Var hér um að
ræða mjög alhliða og margbrot-
ið próf, sem stóð yfir í sjö
klukkutíma.
Richard, sem er sonur þeirra
dr. Richards og frú Berthu Beck
í Grand Forks, stundar nám í
vélaverkfræði á ríkisháskólan-
um, og lauk í vor annars árs
prófi í þeim greinum með ágæt-
um einkunnum. Hann varð ný-
lega tvítugur að aldri.
Tíu ára drengur óskar eftir
sæti í bíl héðan til Leslie, Sasx.
Upplýsingar hjá Mrs. Betty
Gíslason, English Apts., Notre
Dame Ave., eftir klukkan 6 að
kvöldi. Eða Mrs. Dóra Hampton,
309 Queen St, Sími 6-5954.