Heimskringla - 23.09.1953, Page 1

AT ALL LEADING GROCÉRS
Super-Quality
“BUTTER-NUT”
BREAD
“Tops in Quality Sc Taste”
CANADA BREAD -look for the
Bright Red Wrapper

L
AT ALL LEADING GROCERS
Super-Quality
“BUTTER-NUT”
BREAD
“Tops in Quality fc Taste”
CANADA BREAD -look for the
Bright Red Wrappet
LXVII. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 23. SEPT. 1953
NÚMER 52
FRETTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
BlERIA SLOPPINN ÚR
FANGELSI
Ein eftirtektaverðasta frétt
vikunnar barst hingað s.l. mánu-
STEFNT FYRIR BYLT-
INGARDMÓSTÓL
Fyrverandi forsætisráðherra
Egyptalands, Mustafa Nahas og
dag. Hún var um það, að Beria, kona hans voru handtekin s.l.
S A M K O M A
Á föstudagskvöldið kemur, 25.
þessa mánaðar, efnir Þjóðræknis-
deildin FRÓN til samkomu í
Sambandskirkjunni (uppi). —
Hefst samkoman kl. 8.15 stund-
víslega.
Séra Einar Sturlaugsson, pró-
fyrrum æðsta ráð leynilög- j sunnudag. Eiga þau að mæta fyr fastur Patreksfirði) fl t’r er
Diteel'inHo «> ... mrm 1__1 a.1___3 '__ríl! *'
reglu Rússlands og næstur Stal-jir nýjum byltingardómstóli,
in að völdum, hefði laumast út úrj sem stjórnin hefir stofnað.
fangelsinu í Rússlandi sem hann
sat í fyrir landráð, og sé slopp-
inn vestur fyrir járntjaldið.
Ástæðan fyrir handtökunni erj
sú, að hjónin eru grunuð um að
indi, er hann nefnir: “Litið ýfir
land og sögu’’, og sýnir ennfrem-
ur tvær stuttar kvikmyndir. Hef-
j ir önnur ' þeirra, sem iieitir
MRS. MARGRÉT ÓLAFSON
HUNDRAÐ ÁRA
I “Björgunin við Látrabjarg” ver-
vera á móti stefnu Naguibs, nú-
Fréttinni af þessu er fylgt úr|verandi stjórnarformanns. Mus-|ið sýnd & íslandi Qg Bfet_
hlaði með þessum skýringum: j tafa Nahas var fonngi hms emu, við Qg hri£n_
Bandaríkjastjórn fær tilkynn- Slnni ofluga vaftista flokks eða;.ngu áhorfenda> enda fjailar hún
ingu um það frá San Diego nationalista.
Union, einni að á hennar náðir FJÓrtán öðrum hefir verið
hafi verið leitað af manni, sem stefnt fyrir sömu sakir.
^ A11Í*.
alt beri með ser að sé Lavantry
Beria, og fari fram á, að kom-
ast til Bandaríkjanna og gefa_
sig stjórn þeirra á vald.
Maður þessi sem Beria kallar
sig á nú heima í hlutlausu landi
vestan járntjaldsins í Evrópu,
en fer huldu höfði, sem nærri
má geta. Hafi menn úr nefnd-
inni, er Joseph McCarthy er
formaður að, verið sendic. út af meginlandsins, sem eigi alls fyr-
Allir pólitískir flokkar hafa
verið bannaðir næstu 3. ár.
Það getur vel verið að Naguib
sé mikill frelsis sinni. En hann
byrjar stjórnarstarfið líkara
einræðisherra.
MIKLEYJARFERJAN
VÍGÐ
Ferjan milli Mikleyjar og
örkinni til Evrópu til að hitta
þennan Beria. Er sagt að ekki
muni langt líða þar til fullkomn
ir löngu var lokið smíði á, var
vígð s.l. mánudag.
Sambandsstjórn og fylkis-
ar skýringar fást á þessu frá stjórn hafa lagt fram féð til ferj-
Bandaríkjunum.
LIBERALAR DAUÐIR
NEMA í CANADA
Maður
I unar. En vígsluna framkvæmdi
1 Mr. Campbell forsætisráðherra
j Manitoba. Voru 3 úr ráðuneyt-
inu með honum.
fæddur í Canada, en ferJu Þessar| S^iÖist
sem nú er bæði blaðamaður og mikið um samSönSu til Mikleyj
þingmaður á Englandi, kom tilj
^imiipeg nýjega. Viðnafn hansj _
kannast flestir. Hann heitir Bev- J! IvA IöL/AIMJl
erley Baxter. f ræðu sem hann .
flutti á fundi Canadian Club. ij^' E,msk,ps hem,
Royal Alexandra hótelinu, fór-j ungu oss
ust honum orð á þá leið, “að lib- f skipasmíðastöð Burmeister
eral flokkurinn væri hvarvetna & Wain í Kaupmannahöfn, var
dauður nema í Canada”. j 1 morgun hleypt af stokkunum
Hann gerði þá grein fyrir'f ruflutningaskipi Eimskipa-
þessu, að sósíalistar, sem væru fe^ ^ands °g hlaut það nafn-
1 ið Tungufoss .
Ráðherrafrú Ingibjörg Thors
um einstakt björgunarafrek við
hinar erfiðustu aðstæður, þar
sem íslenzk björgunarsveit hikar
ekki við að leggja líf sitt í hættu
við að bjarga brezkum sjómönn-
um úr heljargreipum Ægis. Hin
myndin er tekin í eðlilegum lit-
um og sýnir merka staði víðsveg-
ar um landið.
Það mun vera öllum íslending-
um fagnaðarefni, að fá hér tæki-
færi til að hlýða á séra Einar
Sturlaugsson, þennan kærkomna
gest að heiman, sem hér hefir
dvalið undanfarnar vikur og ferð-
ast vítt um landnám íslendinga
og flutt fyrirlestra á vegum
Þjóðræknisfélagsins, og alls stað-
ar við góða aðsókn, ágætar undir-
tektir. Eg veit, að fslendingar
hér í borg munu ekki verða eftir-
bátar landa sinna annars staðar í
þessari álfu — þeir munu fylla
Sambandskirkjuna.
Aðgangur að samkomunni er 50
cent og greiðist við innganginn.
F. h. “FRÓNS“,
Thor Víking, ritari
Mrs. Margrét Ölafsson 100 ára
skilketið afkvæmi liberala, hefðu
víðast tekið við, og eins mundi
fara í Canada. En Lögmál lífs og
dauða væri: Ungur má, en gam-
all skal.
fhaldsflokkinn á Englandi
kvað hann ómagalausan og þaðLr]ing Sveinbjö'rnsson
mundi bjarga tilveru hans lengi.
Jafnvel í landi liberala, hér,
kvaðst hann sjá sitja ekki langt
frá sér framtíðar forsætisráðh.,
Canada úr íhaldsflokki. Átti
hann með því við Deifenbaker,|
er við veizluborðið sat
gaf skipinu nafn. Eftir skírnar-
athöfnina snæddu gestir hádegis
verð í boði skipasmíðastöðvar-
innar. —Mbl. 13. ág.
bankastjóri við Alþjóðabankann
að fái greint hana til hlítar. f
söng fuglanna gætir hinna flókn
ustu tilbrigða, sem algerlega
fara fram hjá mannseyranu.
—Þv. 9. ágúst
*
Eltingarleikur við hvali
á Akureyrar polli
Nokkra undanfarna daga hafa
tveir hvalir haldið til í Akureyra
polli. Hafa þeir verið mjög gæf-
ir, leikið listir sínar framan við
bryggjurnar og ekki yfirgefið
pollinn. Virðast þeir kunna bezt
í Washington, hefur dvalizt hér við sig innan við Oddeyrina.
nokkra undanfarna daga. Hann Öllum sem skynbera á hvali,
er sem kunnugt er sonur Jónsj kemur saman um að þetta séu
Sveinbjörnssonar, konungsritara andarnefjur, ekki fullvaxnir,
^k mt frá en kefur ekki komið til fslands í en þó komnar af barnsaldri. Hafa
33 ár. Hefur hann notað tækifaT þær haldið sig út og fram
„ _ I ið til að svipast her um a forn- af Hofhners bryggju. Er liklegt
, , , , ! um sloðum. Moðurafi hans var að þær hafi þar smasild.
revndi að snua ut ur þessu, en . ... T; r. c,„ . . , .«
y ._ , * ■ ■ . hinn framtakssami garðyrkju- Hefir folk skemmt ser við að
e,,/. ipíkið sem bað er í peirri pol ° J 3 i .
fvo . idist hitt ekki að fromu®Ur Schierbeck, landlækn sjá andarnefjurnar leika ser,
itisku list, u 18 ð d ir. Einnig hefur hann haft tæki-, koma upp með blæstri miklum
orð Baxters hafa við staöreyna, __ ,______J_ u_.
Rétt nú nýlega heimsótti eg
nágrannakonu mína Mrs.' Mar-
gréti Ólafson í Selkirk. Eigin-
lega átti eg ekkert sérstakt
erindi, en svo er nú mál með
vexti að við erum bæði ættuð úr
Rangárvallasýslu, hún úr Austur
Landeyjum, en eg úr Vestur-
Landeyjum — breiðfelda hérað-
inu fagra með hafið og óhindrað
útsýni í sólarátt—og hinum til-
komumikla fjallahring að baki í
hæfilegri fjarlægð; sjálft hérað-
ið tengir bönd milli allra þeirra
er þar hafa stigið æskuspor sín.
Eg barði að dyrum hjá Mar-
gréti og brátt kom hún til dyra
og bauð mig velkominn á þennan
kyrláta og eðlilega hátt sem að
henni er svo eiginlegur.
Smámsaman leiddist tal okkar
að hennar eigin æfisögu, ætt-
mennum og áföngum á lífsleið-
inni og af því að eg vissi að hún
verður hundrað ára 17. þ. m. legg
eg fram fáein atriði úr æfisögu
hennar.
Margrét er fædd að Voðmúla-
stöðum í Austur-Landeyjum, 17.
sept. 1853. Foreldrar hennar
voru Þorbjörn Jónsson, ættaður
frá Hofi á Rangárvöllum, og
Guðrún Sigurðardóttir frá Úlfs-
stöðum í Austur-Landeyjum,
dugandi fólk og þrekmikið. Um
19 ára að aldri fluttist Margrét
til Vestmannaeyja, átti hún þar
heima um 12 ára bil. Þann 25.
maí 1882 giftist hún Jóni Ólafs-
syni, ættuðum frá syðsta bænum
á Efri-Steinsmýri í Meðallandi í
Vestur Skaftafellssýslu. Tveim-
ur árum síðar fluttu þau til Can-
ada og settust að í Árnesbygð í
Nýja-íslandi. Þau bjuggu á Búa-
stöðum í téðri bygð um 6 ár, en
fluttu til Selkirk fyrir 63 árum
síðan.
Jón, maður Margrétar, var
fæddur 26. apríl 1851, en andaðist
í Selkirk 12. febrúar 1948, þá 96
ára 9 mánaða og 7 dögum betur.
Jón var heilsteyptur þrekmaður
og heilsuhraustur til hárrar elli;
hreinn og greinagóður íslend-
ingur.
Þeim Margréti og manni henn-
ar varð fjögra sona auðið:
Guðmundur (Jim), var elztur,
látinn 1947.
Ólafur, ekkjumaður, nú til heim-
ilis í Vancouver, B. C.
Jóhann Maríus, dáinn mánaðar-
gamall, og
(Mynd þessi birtist s. 1. viku í blaðinu Winnipeg Tribune
í tilefni af 100 ára afmæli Mrs. Margrétar Ólafssonar í Selkirk.
Fimm kynslóðir söfnuðust utan um gömlu konuna að árna
henni heilla 17. sept. á afmælinu. Á myndinni eru tvær yngstu
kynslóðirnar með Mrs. Ólafsson. Er það Mrs. Marion Cox og
Barbara Jane Cox 6 mánaða, en Mrs. ólafsson er lang-amma
hinnar fyrnefndu, en langa-langamma hinnar síðarnefndu. En
hér á eftir fer grein um 100 ára-afmælisbarnið, skrifuð af séra
Sigurði Ólafssyni, er hann hefir verið svo góður að senda Hkr.
Einlægustu heillaóskir til afmælisbarnsins frá Hkr.)
Jóhann, tinsmiður í Selkirk,
kvæntur Jónu Eggertsdóttur
Sigurðssonar.
Auk sona Margrétar eru á lífi;
14 barnabörn hennar og 39 barna-j
barnabörn og 1 barnabarnabarna-1
barn.
Margrét býr í litlu húsi áföstu
við hús sonar hennar og tengda-
dóttur, er annast um hana meðj
vakandi umhyggjusemi yfir
hverri hennar þörf. Þrátt fyrir
háan aldur er margrét furðu ern j
og ber sig ágætlega vel. Sjónin
er að sönnu tekin að deprast svo
að nú getur hún naumast séð t;lj
að lesa á bók, er jafnan var henni í
kærkomin dægradvöl á efri ár-
um, og mun svo verið hafa alla
æfi. Heyrn hefir hún góða, en
það sem er eftirtektaverðast er
hve hugshn hennar er styrk og
ólík því sem að ellinni er venju-
lega samfara, líkari miðaldra
manneskju. Hún ber engan kviða
í huga, sem svo oft er förunautur
hárrar elli. Minnið er enn furðu
trygt. Hugsunin er sjálfstæð,
enda hygg eg það eitt af áberandi
einkennum hennar vera. Og
lundin er enn furðu létt, hún á
gnægð af yfirlætislausri fyndni,
er kemur í ljós í samtali við
kunningja hennar.
Hún er sérstakleg þakklát fyr-
ir þá heilsu og jafnvægi sem
henni er lánað, og langar ekkert
eftir því að hverfa burt af þessu
tilverustigi, en horfir hugrökk
og ókvíðin mót ^>ví sem að fram-
undan er.
Heimur þessarar íslenzku konu
hefir verið heimili hennar og þar
hefir hún af hðndi leyst fagurt
starf í þágu ástvina sinna á langri
starfsævi-. En Margrét hefir á-
unnið sér hlýhug og virðingu
samtíðarfólks síns alls, nágranna
sinna og annara er hún hefir
kynst.
Róleg og styrk hefir hún leyst
cagsverk sitt af hendi. Mörgum
líðandi hefir hún rétt hjálpar-
hönd í kyrþey. Oft hefir hún
gerst málsvari þeirra er fáa áttu
að, hún hefir verið meðal hinna
kyrlátu í landinu. Hinir mörgu
vinir hennar og kunningjar, á-
samt stórum hópi ástvina og af-
komenda þakka henni störf um-
liðins dags og árna henni gleði-
legs hundrað ára afmælis.
S. Ólafsson
_. _ ., . . ranada færi tlf að skoða og kynnastjog stökkva svo háttl, að þær
að styðjast. Li era ar hinn. nýju Sogsvirkjunj en Al-( þurrkuðu sig úr sjónum. Var
geta ef til vi a i e þjóðahankinn hefur veitt nokk-'ýmsum farið að þykja hálfvænt
um eins lengi og þeir eru uð af ldnsfé því,-sem fengið hef|Um þessa alihvali, sem virðast
þægir taglhnýtingar yue i ur yerið til stðrvirkjunar þessar_| ætla að taka séf hðlfestu þarna
ingá. En það verða þeir e i , ar f fyrradag kom hann að málij Um sinn.
við Kristján Eldjárn, þjóðminja-j En í gærmorgun steig Páll
vörð, og skýrði frá því, að hann j Pálsson, hvalveiðimaður, sem
myndi afhenda Þjóðminjasafn-j stundað hefir hrefnuveiðar út af
inu að gjöf einkennisbúning j Eyjafirði, í bát sinn og hugðist.
þann, er faðir hans bar sem kon- j fara til hvalveiða á Akureyrar-
lengdar.
HNÍFURINN STENDUR
í KÚNNI
Friðarstarfið í Kóreu gengur
hið versta. Það er komið mjög
nærri því að við það verði hætt.
f ræðu sem Vishinsky hélt s.l.
mánudag á þingi Sameinuðu
þjóðanna, sagði hann enga von
til að Rússar tækju þátt í friðar-
fundinum, ef ekki væri vissum
hlutlausum þjóðum veitt þar
þátttaka. Bandaríkjafulltrúar
mintu Vishinsky á að fundurinn
byrjaði 15. október, eftir sam-
þyktum gerðum á þingi Samein-
uðu þjóðanna. Og eftir þeim yrði
farið.
Þetta spáir ekki góðu um að
friður fáist í þetta sinn.
polli, og er það allmikil ný-
lunda. — Þegar þetta fréttist,
söfnuðust bæjarbúar saman í
hópa til að horfa á hvalveiðarn-
ar, og var þá mörgum lítt gefið
ungsritari. Tók þjóðminjavörð-
ur gjöfinni með þökkum.
—Mbl. 12. ágúst
★
Athuga fuglasöng
Tveir prófessorar við ríkis há-j um þær. Hvalveiðibáturinn elti
skólann í Ohio, þeir Donald J. | andarnef jurnar um pollinn all-
Borror og Carl R. Reese, hafa lengi) en kom ekki á þær skoti.
að undanförnu gert athuganir á|pðru þær f alllöngum köfum út
fuglasöng með hljóðritunartækj j að oddeyri eða inn að sandi, en
stukku þesS á milli upp úr sjón-
um umhverfis bátinn, sem að
lokum varð að gefast upp, en
andarnef jurnar yfirgáfu ekki
Pollinn, og voru þar enn í gær-
kvöldi. Mun mörgum Akureyr-
um.
Komust þeir að raun um, að
mannseyrað nær aðeins hluta af
söng allflestra fugla. Tíðni
fuglsraddarinnar getur orðið
miklu meiri en svo ,að mannseyr
ingum haf avel líkað, að hval-
veiðarnar skyldu misheppnast.
Skot eru bönnuð innan Oddeyr-
ar líka, þótt ef til vill séu ekki
sérákvæði um það í reglugerð
bæjarins. Vona Akureyringar
nú að fá að njóta augnayndis af
alihvölum sínum.
Ekki er vitað til þess síðustu
áratugi, að hvalir hafi tekið sér
slíka bólfestu á Akureyrarpolli,
þótt þeir hafi komið í skyndi-
heimsóknir við og við.
—Tíminn 21. ágúst
*
Kvenlögregluþjónn ráðinn
hér í hænum
Fyrir næstu áramót tekur til
starfa við lögreglulið Reykjavík
ur kvenlögregluþjónn — hinn
fyrsti á íslandi.
Mál þetta á sér langan aðdrag
anda, sem ekki verður rakinn hér
að sinni, en vitað er, að brýn
þörf er fyrir kvenlögregluþjón
hér og vafalaust næg verkefni
fyrir slíkan starfsmann.
Ráðgert er, að stúlkan, sem
ráðin verður, fari utan til þess
að kynna sér vinnubrögð kven-
lögregluþjóna og anna, sem að
starfanum lýtur, en taki síðan
til starfa þegar heim kemur, en
það verður ugglaust fyrir eða
um næstu áramót.
RÚSSAR KAUPA ÍSL.
SJÁVARAFURÐIR
Síðastliðinn laugardag var
undirritaður i Moskvu viðskipta
samningur milli í&lands og Ráð-
stjórnarríkjanna. Samkvæmt
samningnum, sem gildir fyrst
um sinn til tveggja ára, er gert
ráð fyrir, að Sovétríkin kaupi af
íslandi mikið magn af sjávar-
afurðum, hraðfrystum fiski og
saltaðri og frystri síld. íslend-
ingar kaupa hins vegar af Rúss-
um í staðinn olíur, kornvörur og
byggingarefni.
Bjarni Benediktsson, utanrik-
isráðherra^lutti s.l. sunnudags-
kvöld stutta ræðu í útvarp fs-
lands um þessa samninga. í kaup
um Rússa er talað um 21 þús.
smálestir af freðfiski og 180 þús.
tunnur af salt síld. —Mbl. 5. ág.
Heyskapur ágætur
Heyskapur hefur yfirleitt
gengið með ágætum hér á landi
það sem af er sumrinu, enda hafa
verið stöðugir þurrkar núna síð-
ustu vikurnar að heita má um
land alt. Bregður bændum mjög
við eftir undanfarin óþurrkaár.
Þá hefur sprettan verið sérStak-
lega góð, t.d. víða tvöföld á við
það sem hún var í fyrra. Það
eina, sem amað hefur að er, að
gras var allvíða farið að spretta
úr sér, og hefur því komið sér
vel að nýtingin er hin bezta víð
asthvar.
"Ungfrú Reykjavík" 1953
Fegrunarfélag Reykjavíkur
hélt upp á afmæli Reykjavíkur
nú um helgina með hátíðahöld-
um. Hápunktur hátíðahaldanna
var val “Ungfrú Reykjavíkur
1953”. Fyrir valinu varð ungfrú
Sigríður Árnadóttir, Sólvalla-
götu 27, 19 ára að aldri.
—Alþbl. 18. ágúst