Heimskringla - 22.06.1955, Blaðsíða 1

s..
CENTURY MOTORSITD.
247 MAIN — Phone 92-3311
slÚML
r

& TR^
CENTURY MOTORS LTD.
241 MAIN-716 PORTAGE
LXIX, ÁRGANGUR
WTNNEPBG, MIÐVIKUDAGINN, 22. "3433X3955
NÚMER 38
FRETTAYFIRLIT_OG UMSAGNIR
Stórveldisfundur 18. júlí | lokið. Húsinn eru ný að lögun og
Rússar, sem alt var auðvitað
lit og ásjáleg í geislum ársólar-
mnar.
undir komið, hafa fallist á til-
lögu lýðræðis þjóðanna um að Hvert miljóna fyrirtækið af
hafa stórveldafund í Geneva 18.^ öðru, virðist nú hér á uppsigl-
júli n.k.
ingu. Eru hin helztu og stærstu
Þar hittast þessir:Eden for- Simpson-Sears 15 miljóna fyrir-
sætisráðherra, Eisenhower for-|tækið í Polo Park, North Star
seti, Faure forsætisráðherra og olíuvinslan í St. Boniface, sem
Bulganin forsætísráðherra. | 12 miljón dali kostar ; þá Posthús
Rússar sögðu fjóra daga nægja ið nýja á Smith og Graham 15
til þess að leysa úr vandræða- miljón dala fyrirtæki, og vi'ðbót
málum þeim, er heimurinn horfð ! :n við Canada Cemewt um 10 milj
ist í augu við. J ón dali og svo loftbrúin frá Dis-
Mun ekki efi á því, að Rússarjraeli brúnni til Pembina vegar-
aetla sér ekki að eyða löngum ins, sem alt að 28 miljón dölum
tíma í að ræða mál leppríkja er sagt að geti kostað. Þrettán
þess, sem Dulles var svo ófor-'fleiri fyrirtæki er kosta hvert
skammaður, að halda fram, að írá 1 miljón til 6, getur hér einn-
HEIÖRAÐUR AF STJÓRN
ÍSLANDS
fara utan í þessari viku. Leikhús
starfsemi stepdur nú sem hæst
i Moskvu m.a. í sambandi við
200 ára afmæli Moskvuháskóla
um þessar mundir. Mun ýmsum
leikhúsmönnum frá öðrum Norð
urlöndum einnig hafa verið boð
ið að koma til Moskvu í vor.
Þá er verið að þýða Silfur-
tunglið á þýzku undir yfirum-
sjón Sveins Bergsveinssonar,
prófessors við Humbolt-háskól-
ann í Austur Berlín.
—Þjóðv. 8. maí.
KAFLI ÚR KÚGUNAR-
SÖGU AUSTURRfKIS
til mála kæmu á þessum fundi.
Aðalmálið er auðvitað að bæta
friðarhorfurnar.
Verði á leppríkin minst, segja
Rússar, tökum við upp á dag-
skrána stefnu kommúnisma
kapitalisma.
og
Séra Valdimar J. Eylands
íg um í smíðum. * (17. júní barst séra Valdimar
Já og svo er talað um í öðrum J- Eylands, dr. theol., símskeyti
fréttum, að Vestur-Þýzkaland! frá hr. Thor Thors sendiherra í
sé til með að setja hér á stofn á- Washington, þess efnis, að Rík-
burðarverksmiðju í grend við;isstjórn Islands hafi þann dag
Winnipeg er 25 miljón dali kostjsæmt hann Stórriddarakrossi
Fálkaorðunnar.
Heimskringla óskar séra Valdi
mar til lukku með heiðurinn og
ar. Er framleiðsla sú sögð for-
engi sé hans verðugri.
í skeyti Rússa sögðu þeir, að | láta góð og á að seija hana til
það væri um engin vandræðamál j miðfyikja Bandaríkjanna og
að ræða austan járntjaldsins. Þar austur og vestur Canada, Og auk!vill gjarnan bæta við, að fár eða
væru allir sáttir og sammála og alls jþessa, kvað Manitobastjórn
^æru reiðubúnir, að verja lýð- eiga j samningum við Arthur D.
ræði sitt, sem kapitalista löndin Little Inc., í Cambridge, Mass.,
væru uppvæg út af að þau næðu um að ,setja hér upp iðnað j járna
ekki til, og vildu flytja vestur
fyrir járntjaldið.
Fyrir slíkan skollaleik virðist
voru húss- og búnaðaráhalda,
sem stór fé kostar, að koma á fót.
Alt þetta minnir á framtíðar-
Þá^ hinn mikli stórveldafundur í möguleikana og að það er meira
en draumur, að Winnipeg verði
innan fárra ára orðin hálfmiljóna
borg.
v
Grafhýsi Evitu Peron
Geneva haldinn!
Yöxtur Winnipegborgar
Vcixtur i; - Hwgar mur.
flestum hafa verið sýnilegur,
tvö eða þrjú síðustu árin. f blað r> • * * , . ,
ti.* j Byrjað er að byggja storkost-
"!W7' TrlbUne sT, !*“*- grafhýsi ihSml (.8 pýr
ki emum f3órða| amídunum einum undanteknum)
hluta af blaðinu varið til að U Buenos' Aíres, höfuðborg Arg-
•skýra þetta með tolumog öSrum ■ entinu> Bygging þessi verður
orækum sönnunum. Þo her sé | reist yfir jarðneskar leifar Ev-
ekkT hægt að gera sögu blaðsins itu Peron> hinnar látnu konu ein
full skil. skal á sumt af þvi j ræðisherranS.
helzta bent, er vexti bæjarins,
viðkemur
parti þýðing hans á Maríu
Stuart, úr leikriti Schillers.
Leikritið er enn í þýðingu, en
verður lokð í haust og ef að lík-
um lætur sýnt í Þjóðleikhúsinu
f ættlandi skáldsins, í Þýzka-
landi flytur Thomas Mann fyr-
irlestur um skáldið í Weiman og
Stuttgart. Sýningar á leikritum
hans fara fram víða um heim,
svo sem í N. York, París, Pek-
ing. Þýzka sendiráðið í Reykja-
vík, segir að verk Schillers hafi
nýlega verið gefin út í Kína.
MRS. C. H. THORDARSON
DÁIN
Minningarorð
KRISTJAN GESTUR
STEINBERG
T‘l að byrja með, er á íbúatöl-
una minst a þessa leið:
Að 10 árum liðnum, má gera
ráð fyrir að íbúatalan hækki um
100,000 og verði þá orðin hálf
miljón.
Árið 1870 sem var þremur ár-
um áður en borgin var stofnuð,
voru ibúar þorpsins 215. Nú eru
þeir af síðustu tölum að dæma
390,400, eða nærri 400,000.
Af húsum er nú svo mikið
reist að fram úr öllu fer, sem til
frásagnar er af slíku áður.
Á aðeins hálfu þessa yfirstand
andi ári, 1955, hefir hér eins mik
ið veríö reist af húsum og á öllu
árinu 1954, sem einnig var mik-
ið byggingarár. Námu þær þá
3 miljón dölum.
Byggingar, sem nú þegar er
unnið að, nema nálægt 100 milj-
ón dölum. Það eru íverubús,
skólar, skrifstofur, búðir, spítal-
ar og iðnaðar fyrirtæki.
,Síðan 1951 er talið að 7,000
fjölskyldu bústaðir hafi verið
reistir. Nær það bæði til vana-
legra íverhúsa og fjölhýsa með
mörgum iverum. Er nú talið að
svo mikið sé bygt, að húsa eftir
spurninni svari og kvað það vera
í fyrsta sinni síðan á stríðsárun-
um, að það á sér stað. Og nú er
það vöxtur borgarinnar, sem
Heldur þeirri þörf við.
Árið 1946 var íbúatala Win-
nipegbúa 307,494. Og þá var hér
húsekla. Nú eru hér nærri
400,000 íbúar, er í 103,000 fjöl-
skyldu íbúðum búa.
'Og fagurt er yfir hinar nýju
húsaraðir á nýju torgunum að
Grafhýsið á að verða 137 m.
hátt og kostnaðurinn við bygg-
inguna er áætlaður 19 milljón!
pesos. Það verður úr járnbentrij
steinsteypu. Stalluu og hátíða-
salur hýsisins verða úr marmara
og skreyttir með höggmyndum
sem eiga að vera tákn þess tíma-
bils sem Peron hefur setið að
vöidum. Jarðneskar leifar Evitu
verða geymdar í silfurkistu sem
komið verður fyrir í grafhvelf-
ingu í miðjum salnum.
Almenningi verður leyfður að
gangur að efra palli hýssisins,
þar sem á að rísa 60 metra há
stytta af manni í klæðum verka
manns og á sú stytta að bera and
litssvip Perons. —Þjóðv.
HEILI EINSTEINS í
RANNSÓKN
Vísindamenn við Montefiore-
sjúkralhúsið í N. York eru nú að
rannsaka heila Einsteins undir
leiðsögn dr. Harry Zimmermann
Búizt er við að rannsóknin muni
taka um tvo mánuði.
Öll helztu líffæri Einsteins
voru tekin úr líkama hans sam-
kvæmt fyrirmælum hans sjálfs
°g verða þau öll rannsökuð. Eng
in messa var haldin yfir honum
og Hkami hans var brenndur 15
klukkustundum eftir andlát
hans.
Háskóli íslands minnist
skáldsins Schillers
Níunda maí S.l. voru 150 ár lið
in frá dánardegi skáldsins Fried-
Skeyti barst Heimskringlu i
gær sunnan frá Chicago, um að
látist hefði 17. júní á Washing-
ton eyju Mrs. C. H. Thordarson,
ekkja Dr. Hjartar Thordarsonar
hugvitsmanns., þjóðkunna. Hún
hét Júlíana Guðrún Friðriks-
dóttir Gíslasonar, kaupmanns í
Reykjavík. Fædd var hún heima
10. september 1854 og var því
100 ára og 10 mánuði betur að
aldri er hún lézt. Manni sínum
Hirti Thordarsyni giftist hún 31.
desember 1894. En hann lézt
1945. Börn þeirra á lífi eru þessi:
Tryggvi og Dóri og Júlía Anna.
Mrs. C. H. Thordarson var síð
ari árin á Washington-eyju og
Þar dó hún.
SILFURTUNGLIÐ SÝNT
í MOSKVU
Mali-leikhúsið í Moskvu frum
sýnir leikrit Halldórs Kiljan
Laxness, Silfurtunglið, í dag, og
er höfundur viðstaddur frumsýn
inguna. Leikstjóri er Markoff
prófessor sem kom hingað i
íyrra.
Markoff hefur lýst yfir því í
blaðaviðtali að hann telji Silfur
tunglið mikilvægasta verkefni
sitt á þessu ári. í aðalhlutverk-
in hafa verið valdir fremstu leik
arar leikhússins, Semjon Mesj-
nski og Olga Sjorkova. Tónskáld
ið Kirill Moltanoff hefur samið
hljómlist með leikritinu og leik-
tjaldamálarinn nefnist Sjifrin.
Menntamálaráðuneyti Sovét-
ríkjanna hefur boðið Guðlaugi
Rósinkranz þjóðleikhússtjóra í
richs Schillers. Var þess minst á tiu daga kynnisför til Moskvu í
fslandi af félaginu Germamaj sambandi við sýningar á Silfur
með samkomu í háskólanum. j tunglinu, til þess að kynna sér
Flutti þar Alexander Johannes-, lekhús og ballettstarfsemi þar
líta, þegar öllu verki við þau er, SOn prófessor erindi, er var að'eystra. Mun þjóðleikhússtjóri
Hinn 5. apríl 1953 (páskadag)
varð sá sorglegi atburður í New
Westminster, B. C., að íslenzkur
piltur, Kristján Gestur Stein-
berg hvarf frá sjúkrahúsi þar
sem hann hafði verið til lækn-
inga. Var leit þegar hafin bæði
af ættingjum hans og lögregl-
unni, en leitin reyndist árang-
urslaus, og hafa foreldrar hans
og systkini orðið að lifa við þá
hugraun að vita ekkert um af-
drif hans, eða ihvort hann var lífs
eða liðinn. En nú í vor, hinn 15.
maí (á sunnudag) fundust lík-
amsleifar hans af tilviljun, í
þéttum skógarrunni um hálfa
mílu frá sjúkrahúsinu sem hann
hvarf frá. Alt virtist benda til
þess, að hann hefði gengið út sér
til hressingar en orðið snögglega
veikur, leitað skjóls í skógar-
runninum og dáið þar, að líkind
um af hjartabilun, enda var það
niðurstaða dómnefndar þeirjrar
t'Coroner’s Jury) er rannsakaði
málið.
Kristján var fæddur 3. marz
1920, í Foam Lake bygðinni í
Saskatchewan. Foreldrar hans
eru: Helgi Steinberg og kona
hans Kristín og eru þau ættuð úr
Eyjafirði og Suður-Þingeyjar-
sýslu.. Eftirlifandi systkini eru:
íngimar, ógiftur, til heimilis
hjá foreldrum sinum rétt norðan
við Blaine, Washington, Canada
megin við landamærin; Þórun,
Mrs. Borgfjörð,’ býr í nágrenni
við foreldrana; Sigríður, Mrs.
Ólafsson, í Saskatoon, Saskat-
chewan; Jónas, giftur, býr í
Wenatche, Washington; María,
Mrs. Dury, í Cloverdale, B. C.;
Helgi, giftur í Vancouver, B. C.,
og Kristín, Mrs. La Pierre, býr i
nágrenni við foreldrana.
Kristján sál. var jarðaður í
Hazelmere grafreit, sem er fáar
mílur frá heimili foreldranna,
hinn 21. maí síðastliðinn að við-
stöddum hóp vandamanna, vina
og nágranna er höfðu kynst hon-
um að góðu því hann var bezti
drengur. Hann hafði unnið ýmsa
vinnu, og þó mest við vélar og
smíðar, því hann var hagur og
vel verki farinn að hverju sem
hann gekk, og öll sín verk í þjón
ustu annara vann hann með trú-
mensku og dygð.
Nú er hinni nístandi kvöl óviss
unnar létt af hjörtum hinna
öldnu foreldra og þau geta fund
ið frið og huggun í minningunni
um góðan son. —A. E. K.
NÝTT ALÞJÓÐAMÁL
Nýtt alþjóðamál hefur verið
búið til og nefnist það inter-
lingia. Það er hrærigrautur úr
frönsku, ensku þýzku, spænsku,
portúgölsku, rússnesku og lat-
ínu. á sem skilur þessi mál ætti
því að geta skilið þessa setningu
á nýja málinu: “Energia es neces
suri pro toto que occure in le
mundo” (Orka er nauðsynleg til
alls sem gerist í heiminum). Int-
erlingiafélög hafa verið stofnuð
í Sviss og víðar. —Þjóðv.
Þegar sá tími nálgaðist á
þessu ári, að Austurríki endur-
heimti sjálfstæði sitt, birtist
gren sú er hér fer á efir um
kúgunarathafnir Hitlers og Stal
ins á þessari þjóð, í Tímanum 6.
maí. Er hún of lærdómsrik til
þess, að einungis lesendur Tim-
ans sjái hana. Er hún því hér
birt.
Nú í vikunni hófst i Vínarborg
fundur fulltrúa Austurríkis,
Sovétríkjanna, Bandaríkjanna,
Bretlands og Frakklands til þess
að ræða samning þann, er miðar
að því, að Austurríki fái fullkom
ið frelsi eftir 17 ára meira og
minna ófrelsi. Miklar vonir eru
bundnar við að góður árangur
náist á fundinum.
Hin uppvaxandi kynslóð sem
telur 7 millj. íbúa í landi, sem er
nokkru minna en ísland, hefir
alizt upp áiv þess að hafa vitn-
eskju um, hvað það er að vera
frjáls.
Hið 17 ára langa ófrelsistíma-
bil Austurríkis hófst með inn-
reið stormsveita Hitlers þann 13.
marz árið 1938. Landið varð þá
nýlenda þýzka rikisins og hvarf
af landakortum sem sérstakt riki
þar til í lok síðari heimsstyrjald
arinnar 1945.
En Austurríki höfðu verið gef
in falleg loforð áður en stríðinu
lauk. f nóvember 1943 komu ut-
anríkisráðherra Sovétríkjanna,
Bandaríkjanna og Bretlands sam
an á fund í Moskvu og var þar
undirrituð opinber yfirlýsing
þess efnis, að ‘Austurríki væri
fyrsta fórnardýr yfirgangs naz-
ista’. f yfirlýsingunni var Aust-
urríkismönnum heitið því, að
þeir fengju fullkomið sjálfstæði,
þegar unninn hefði verið sigur
á nazistum.
Og nú rúmum ellefu árum síð
ar, hafa Austurríkismenn fulla
ástæðu til að vænta þess að þetta
loforð verði haldið. Það var al-
mennur fögnuður í landinu í s.l.
mánuði, þegar Raab kanslari
flutti þær fregnir frá Moskvu-
fundinum að Rússar hefðu fall-
izt á að undirrita samning, sem
binda mun endi á yfirráð þeirra
í landinu. En það hafa áður verið
vaktar vonir hjá Austurríkis-
mönnum, og margir þeirra munu
ekki skála fyrir “Freiheit” —
frelsi —-fyrr en samningur þessi
hefir verið undirritaður og rúss-
neski herinn er á brott.
Austurríkismenn vita gerla
hvað hernám hefir í för með sér.
Hjá þeim hefir það leitt af sér
yeru erlendra herja í landinu,
fyrst þýzkra og síðan rússneskra,
amerískra, brezkra og franskra.
Það hefir einnig orsakað að öll
lög, sem þing þeirra hefir sett,
hefir orðið að leggja fyrir er-
lendan aðila. Sameinaða ráðið
svokallaða, og ná samþykki þar,
áður en þau gætu tekið gildi.
Það hefir haft í för með sér brott
flutning hundruð verksmiðja,
járnbrauta og afurða lands þeirra
austur á bóginn. Það hefir einn-
ig orsakað það, að hinar frægu
Zistersdorf-olíulindir hafa verið
reknar og rannsakaðar af erlend
um mönnum að baki hárra gadda
vírsgirðinga, en lindir þessar eru
á rússneska hernámssvæðinu
norðaustur af Vín. Það hefir
leitt af sér leynilegar handtökur
austurrískra borgara og brott-
flutning þeirra frá heimalandinu
án skýringa eða málshöfðunar
eða opinberra réttarhalda, að
undanskildum fáum tilfellum,
þegar menn hafa verið bornir
þeim sökum að hafa stundað
njósnir gegn Sovétríkjunum. —
BJÖRGVIN TóNSKÁLD
KOMINN
Björgvin Guðmundsson tónskáld
Með komu Björgvins Guð-
mundssonar frá Akureyri til
i Winnipeg, endurheimta V.-ís-
lendingar mesta tónskáld sitt.
i Hann kom til þessa bæjar s.l.
fimtudag. Hér vestra gerir hann
1 ráð fyrir að verða 2 til 3 mánuði.
1 Hann fer þó vonum bráðar til
Saskatchewan bygðanna, á forn-
ar slóðir, og þaðan að líkindum
vestur á strönd. Hann hefir
samkomur hér vestra, kemst ekki
hjá því, að segja okkur eitthvað
af dvöl hans heima og láta okkur
heyra það nýjasta af tónverkum
sínum. Við hlökkum til að hlýða
á hvorttveggja. Verður frá þessu
nánar skýrt síðar. í millitíðinni
bjóðum við Björgvin innilega
velkominn í hóp okkar, í gamla
hópinn sinn vestra, sem hann
mun finna sig eiga heima i eins
og fyrrum.
Það hefir þýtt það, að hver ein-
asta lest, sem farið hefir frá Vín,
hefir verið stöðvuð við marka-
línu rússneska hernámssvæðisins
og hafa rússneskir hermenn rann
sakað nákvæmlega farangur
allra farþega. í mörgum borgum
og þorpum hefir það komið fyr-
ir, að austurrískir borgarar hafa
verið kallaðir til stöðva Rússa
til þess að gera grein fyrir því,
hvers vegna bækur eða kvikmynd
ir, sem flutt hafa andkommún-
istiskan áróður, hafa komizt fyr-
ir almanna augu. Það hefir leitt
af sér, að Austurríkis menn hafa
ekki getað átt flugvélar og ung-
ir menn þar í landi hafa ekki
fengið leyfi til að læra að fljúga
flugvél—sennilega til þess að
hið litla land gerðist ekki öflugt
herveldi, sem ógnaði Sovétríkj-
unum. Það hefir jafnvel haft í
för með sér, að Austurríkismenn
hafa ekki mátt eiga kopta og önn
ur nútímatæki til þess að nota
við björgunar starf í Ölpunum,
ef á nokkurn hátt hefir verið
hægt að bendla þau tæki við
hernað .
Austurríkismenn og allir her-
námsþjóðirnar, nema Rússar,
hafa í 10 ár gert itrekaðar til-
raunir til að fá endi hundinn á
þetta ástand. Árið 1945 lögðu
Bandaríkjamenn, Bretar og
Frakkar til að hafnar yrðu við-
ræður um austurrísku friðarsamn
ingana en Rússar voru þá ekki
tilbúnir. Samningaviðræður hóf-
ust 1946, en Rússar kröfðust
þess, að Austurríkismenn létu af
hendi hluta af landi til Júgó-
slavíu. Þetta vanda mál leystist,
þegar Tító marskálkur sneri baki
við Moskvuvaldinu, en eftir
voru fleiri óleyst.
Hinir sigursælu Bandamenn
höfðu ákveðið í Potsdam árið
1945, að ganga mætti að fyrrver-
andi bandamönnum Þjóðverja og
Frh. á 4. bls.