Heimskringla - 28.09.1955, Blaðsíða 1

LXIX, ÁRGANGUR
WINNTPEG, MIÐVIKUDACrDíN, 28. SEPT. 1955
NÚMER 52.
Hörmuleg frétt
Sú hörmulega frétt barst frá
Washington upp úr helginni, að
Eisen'hower Bandaríkjaforseti
lægi sjúkur á spítala og væri
veikin afleiðing af hjartaslagi,
er hann fékk s.l. laugardag.
Það er vonað, að honum batni
veikin innan tveggja mánaða, en
verði honum ekki að fjörtjóni.
Þetta áfall forsetans er þegn-
um hans hrygðarefni og mönn-
um út um allan heim og hvort
sem austan eða vestan járntjalds-
ins eru.
Starf forsetans á Geneva-fund
inum er haldið að hafi reynt of
mikið á hann. Það er einnig i
sambandi við það og lyktir þess
friðarstarfs, sem þá var hafið,
sem veiki forsetans er öllum nú
ahyggjuefni.
Skeytum rignir að hvarvetna
utan úr heimi með óskum um
bata forsetans.
Falli hann úr leik, getur vissu-
lega orðið mikil breyting innan
flokkanna í Bandaríkjunum. Það
mundi ekki spá sigri fyrir repub!
ika. Heims málin geta og beðið
mikinn hnekki verði hann nú frá
að hverfa.
Vöxtur Bandaríkjanna
Samkvæmt síðustu manntals-
skýrslum Bandaríkjanna 1. ág.,
1955, búa þar nú 165,495,000
manna. Hefir íbúunum fjölgað
um 14, 362,000 síðan 1. apríl 1950,
er manntal var síðast tekið.
Fjölgunin nemur eins miklu á
4 Vz ári, og öll íbúatala Canada
nemur.
Bíll á þremur hjólum
German Messerschmitts, stend
ur til að farið verði að selja í
Canada. Þetta er 3-hjólaður bíll,
lítill skratti, en getur farið 70
mílur á klukkustundu og 100
mílur á galloni af bensíni.
Verðhækkun
Tyrki, uppáhaldsmatur Canada
búa á jólum, er haldið að lækki
í verði á þessu ári. Ástæðan er
offramleiðsla. um 4 miljónir
fugla eru fáanlegir og er þaö
einn tyrki á hverja þrjá eða fjóra
íbúa.
Hveiti í Argentínu
í Argentínu er sagt að sé
meira en 1 y2 miljón smálesta af
hveiti óseldu frá fyrra ári.
Þetta er auk uppskerunnar sem
í hönd fer. Ef vel á að fara þaif
að selja 30% meira hveiti 1956
en árið áður. Brazilía, sem verið
hefir góður kaupandi Argentínu
hveitis vill kaupa ódýrara hveiti
frá Landarikjunum.
Glatt á hjalla
Síðast liðinn mánudag, Var
Björgvin tónskáldi Guðmunds-
syni og konu hans, frú Hólmfríði
haldið samsæti í Sambands-
kirkjunni á Banning af Kvenfé-
lagi Sambandssafnaðar og venzla
fólki heiðursgestanna. Var á
annað hundrað manns samankom
ið í kirkjunni. Eins og gera
má ráð fyrir skiptust þar á ræð-
ur, kvæði og söngur. Fór sam-
sætið fram undir stjórn séra
Philips Péturssonar og var hið
skemtilegasta. Þarna var gömlum
kunningja að mæta, manni úr
hópi Vestur-íslendingai, er til
frægðar og frama hafði gengið
brautina er honum leik ungum
hugur á að kljúfa, og sem kunn-
ingjar hans og vinir, sem ekki
höfðu heim farið 'höfðu ekki séð
í 20 ár.
Flestir íslendingar sem heim
höfðu farið á þessum tíma, haía
að sjálfsögðu heimsótt heiðurs-
gestina þar, því þangað voru þeir
ávalt boðnir og oftast fult hús
af fólki með þeim. Við sem
heim fórum 1946, getum af
reynslu dæmt um þetta. Og svo
munu fleiri geta. Og þar þraut
ekki skemtun. En með samsæti
þessu var verið að gjalda þeim
gamlan kunningsskap, forna vin
áttu á samverutímanum hér
vestra.
Ræður fluttu hjónunum við
þetta tækifæri Friðrik Kristjáns
son, Paul Bardal, Dr. Valdimar
Eylands, frú S. E. Björnson, Kr.
Sigurðson, en frumort kvæði
fluttu Dr. S. E. Björnsson og
Jón Jónatanson. Að síðustu
svaraði tónskáldið. Mrs. Elma
Gíslason söng einsöng.
Allar lýstu ræðurnar vináttu
og virðingu til tónskáldsins og
þakklæti til hans fyrir söngstarf
hans hér.
Jón Jónsson forseti “Fróns”
afhenti Björgvini 36 árganga af
Tímariti Þjóðræknisfélagsins að
gjöf.
Fleiri minjagjafir voru afhent
ar. Að síðustu var drukkið kaffi.
K VE Ð J A
til
BJÖRGVINS GUÐMUNDS-
SONAR TÓNSKÁLDS
Þú komst hér með söngva
sálar þinnar:
alþjóðalist,
sem ei fá grandað
höfuðskepnur,
né heimsvísindi
nútímans, maurar
né morðvélasafn.
Vannstu þá úr efni,
sem í þig spann
Alfaðir íta,
er á leið sinni
til Rjúpnafells,
forðum daga,
hörpu ljúfra laga
þér lagði í skaut.
Þú einn vildir skapa,
eins og hann,
söngva í djúpi
sálar þinnar:
safna helgihljómum
1 hörpu Braga;
frumstæðum bæði
Og fjölradda.
Yrkja þú vildir,
eigin höndum,
akur til uppskeru
anda þíns;
berjast þó yrðir
við allra veðra
öfl og andstæður
úti í frá.
Trú þín var reist
á tvennt í heimi:
guð í algeimi
guð í þér sjálfum.
Hún ein fekk svalað
sálu þinni,
sem uppSpretta tær
frá iðrum jarðar.
Sem uppsprettu lind
frá æðra heimi
farveg sér bryti
um frjólönd ný;
skyidi leggja leið
sem lög skipa
að ægi fram
á ’ið yzta haf.
Lind á leið sinni
skyldi lög skapa;
svanasöngur á heiði,
sólarljóð:
ofin straumþunga
strengja, fossa,
ljóða og lífssögu
lands og þjóðar.
Þjóð skyldi hlusta
þunnu blóði
á fallþunga líða
í fossins raust;
stundanna strengleik
í straumkasti
brothljóð böls og harma
í brimsins gný.
Þjóð skyldi heyra
í hljómasölum
himins og jarðar
hjartaslátt,
djúpsins regin rök
í regni tóna
lífsins ljóðahörpu
af list slegna.
List þín Björgvin
skyldi á bjargi reist,
sem völundarhús
hins vitra manns;
lýsa lífs á höf,
sem ljós frá vita
farmannsins auga
á yztu mið.
Þakka nú vinir
í Vesturheimi
hugljúfa söngva;
heimsókn þína.
Þakka og henni
er þér við hlið
stoð sem hetja sterk
á stríðvelli.
Siglið heil í höfn
um hafsins djúp
í útbreidda faðminn
föðurtúna.
Berið landi og þjóð
bróðurkveðju
vina og frænda
í Vesturtieimi.
S. E. Björnson
—Wpg., 26. september ’55
ÓLAFUR HALLSSOX
SJÖTUGUR
ólafur Hallsson, kaupmaður í
Eriksdale, verður sjötugur 1.
október næstkomandi, Var hann
fæddur og upp alinn á Seyðis-
firði, en fluttist með foreldrum
sínum, Halli Ólafssyni og Guð-
rúnu Kristjönu Björnsdóttur, til
Canada árið 1903. Eftir fjögurra
ára dvöl hélt hann til íslands
aftur og vann um hríð við verzl-
unarstörf í Reykjavík.
Foreldrar Ólafs komu heim
ári síðar en Ólafur, hafði fund-
izt sem þau mundu ekki una ti!
langframa vestra. En vegna
heilsu Halls fóru þau aftur vest-
ur sama árið. Mun það eflaust
í hafa losað um ólaf og valdið
þeirri ákvörðun hans að flytjasc
alfari vestur ásamt konu sinni,
Guðrúnu Björnsdóttur frá Vaði
í Skriðdal, er hann hafði kvænzt
í Reykjavík. Settust þau við
komuna hingað brátt að í Eriks-
dale, þar sem þau hafa búið alla
tíð síðan. Hefur ólafur rekið
þar verzlun og reynzt bæði nýtur
borgari og vinsæll kaupmaður.
Forfeður vorir töldu kaupskap
til íþrótta, og í hinu merka forn-
riti Norðmanna, Konungsskugg-
sjá, þar sem gætinn faðir er lát-
inn leggja greindum syni sínum
hvers konar heilræði, verður hon-
um mjög tilrætt um kaupmenn
og íþróttir þeirra. Rifja eg upp
hér ifáeinar setningar úr þeim
viðræðum, hefði hvort sem er
lesið þær yfir Ólafi, ef eg hefði
náð í hann, þegar hann var í bæn-
um seinast.
Eaðir. Þó að ég hafa heldui
konungsmaður verið en kaup-
niaður, þá vil eg eigi þá iðn fyrir
þér lasta, fyrir því að til þess
veyjast oft hinir beztu menn. En
það varðar miklu, hvort maður
líkist heldur þeim, er kaupmenn
eru rettir, eða þeim, er sér gefa
kaupmanna nöfn, og eru þó mang
arar eða falsarar, selja og kaupa
ranglega.
Sonur. Það mundi mér vel
gegna að líkjast þeim, er vel
væri, fyrir því að það mun sýn-
ast verr en von væri til, ef yðar
son líktist þeim, er eigi væri vel.
En hvers sem mér verður af auð-
ið, þá fýsir mig þó, að þér gerið
mér kunna þeirra manna siðu, er
vel þykja vera í þeirri íþrótt.
Faðir. Nú ef þú ert staddur í
kaupstöðum, eða hvar sem þú ert,
þá ger þig siðsaman og léttlátan;
það gerir mann vinsælan við alla
góða menn. Ven þú þig árvakran
um morgna og gakk þegar fyrst
til kirkju, þar sem þér þykir bezt
fallið að hlýða tíðum, og hlýð
þar öllum dagtíðum og messu
þegar eftir óttusöng, og bið þá
meðan fyrir þér með sálmum
þínum og þeim bænum, er þú
kannt. En að loknum tíðum gakk
þá út og skyggn um kaup þín.
En ef ókunn eru þér kaup í bæ,
þá skyggn þú vandlega að, hversu
þeir fara með sínum kaupum er
mestir og beztir kaupmenn eru
kallaðir. Það skaltu og varast um
allan þann varning, er þú kaupir,
að hann sé allur óspilltur og
flærðalaus og fyrri rannsakaður
en þú festir kaup þitt til fulls.
Og enn seinna segir faðirinn
við son sinn, er hann hefur rætt
um, hver nauðsyn kaupmönnum
sé á að kunna skil á lögum:
En þó að eg ræða flest um lög-
mál, þá verður engi maður alvit-
ur, nema hann kunni góða skiln-
ing og hátt á öllum siðum, þar
sem maður verður staddur; og ef
þú vilt verða fullkominn í fróð-
leik,- þá nemdu allar mállýzkur,
en allra helzt latínu og vöIsku
(þ.e. frönsku), því að þær tungur
ganga víðast, en þó týndu
eigi að heldur þínu máli eða
tungu.
Þetta kann nú að þykja útúr-
dúr eða nokkuð langur texti, og
þó finnst mér, að varla hefði með
öðrum orðum hægt að lýsa betur
hinum víðsýna kaupmanni í
Eriksdale.
Hann hefur, hvar sem hann
hefur verið, gert sig siðsaman og
léttlátan og þannig orðið vinsæll
af öllum góðum mönnum. Hann
hefur vanið sig árvakran um
morgna og jafnan hlýtt tíðum.
þar sem honum hefur bezt fallið.
Og vitað er, að hann hefur stuna-
um sungið tíðir sjálfur, þegar
prestlaust hefur verið, og mönn-
um þótt gott á hann að hlýða.
Þá munu allir geta borið ólati
það vitni, að varningur sá, er
hann hefur keypt og selt um
dagana, hefur allur verið bæði
óspilltur og flærðalaus”. En
það, sem mest er þó um vert, er
þetta: að Ólafur hefur alltaí
horft langt út yfir búðarborðið
og kunnað að sjá og meta margs
konar verðmæti, þótt þau verði
ekki reidd á vog eða tölum tekin.
Hann hefur verið sínemandi og
sífræðandi, haft yndi af að lesa
góðar bækur og ræða síðan efni
þeirra við kunningjana. Enska
tungu hefur hann numið mjög
vel, og sænsku talar hann ágæt-
lega, m.a. sökum þess, að margir
Svíar eru búsettir í nágrenni
Eriksdale og þeir verið við-
skiptavinir Ólafs. En Óiafur hef-
ur þó ekki týnt að heldur sinni
tungu, þó að hann viti, að hinat
gangi víðara. Hann hefur alltaí
fundið, hún kemur kaup-
skapnum ekkert við, eitt eru
kaupmál, og annað hjartans mál.
Ólafur hefur tvisvar farið tii
íslands á síðari árum, fyrra
skiptið 1950, en hið síðara 1953.
Hefur hvortveggja förin styrkt
hann í trúnni á íslenzkan mál-
stað og málefni bæði heima og
hér vestra. Hefur 'hann flutt er-
indi og samið blaðagreinar þar
að lútandi og sumt af því verið
með snilldarbragði. Ólafur er
sérstakur unnandi íslenzkrar
tónlistar, enda er hann söngvinn
sjálfur og hefur samið nokkur
lög, er sungin hafa verið beggja
vegna hafsins
Ólafur HalAsson er vakandi
áhugamaður um þau mál, er hanu
ann, og heimili hans og búðirnar
í Eriksdale einn hlýjasti og
bjartasti áfangastaðurinn á ís-
lenzku þjóðbrautinni norður á
milli vatnanna. Það munu þvi
góðir hugir stefna heim til
þeirra nú um helgina og biðja
þeim og fjölskyldu þeirra langra
lífdaga og allrar blessunar.
Finnbogi Guðmundsson
G. O. EINARSSON
Minning
Meðan hljóð við banabeð,
börn sín þjóðin grætur,
vil eg bjóða vini með
vísu — góðar nætur.
Þennan blund við þráum mest
þegar stundir líða.
Er því, Mundi, ebki bezt
endurfunda að bíða.
Lúðvík Kristjánsson
FRÁ MOUNTAIN, N. DAK.
Oft hef eg óskað að vera nógu
vel ritfær, til þess að færa í let-
ur, svo ekki fyrndist, ýmsa sögu
lega atburði, sem stöðugt eru
að gerast á meðal vor í borg og
bygð. En því miður skortir mig
það vald á penna og máli, sem
til þess þarf að segja vel frá, svo
það sem hér birtist, er aðeins lít-
ið sýnishorn af því, sem fór fram
í samkomuhúsinu á Mountain
sunnudaginn 18. sept., en þann
dag kl. 2 e.m. var afar fjölmenn
guðsþjónusta, og í sambandi við
hana hinn nýlega kosni prestur
fyrir söfnuðina hér, séra Ólafur
Skúlason, formlega settur í em-
bætti af dr. V. J. Eylands for-
seta kirkjufélagsins. Auk hans
tóku þátt í þessari messugerð sr.
S. T. Guttormson, sr. H. S. Sig-
mar og sr. Robert Jack.
Séra Guttormur stýrði messu
formi. Fjölmennur blandaður kór
undir stjórn Tho. T'horleifsonar
söng í byrjun “Dýrð sé Guði í
hæstum hæðum”. Var söngurinn
hrífandi fagur. Mrs. Esther Oi-
geirson við hljóðfærið.
Pistil dagsins las séra Robert
Jack. Þá flutti dr. Eylands ágæta
ræðu að miklu leyti tileinkaöa
nýkomnu hjónunum—minti með
al annars á það, ~að þessa dags
athöfn yrði minningarík fyrir
alla, sem hlut áttu að máli, og
lauk með árnaðar og blessunar-
óskum til prestshjónanna. Aðal-
ræðuna flutti séra H. S. Sigmar;
fór þar saman efni og mælska.
Séra Harald talaði af huga og
sál og því andríki, að fátítt erð
af ungum manni að vera, þar sem
að vonum reynsla og æfing er
ekki orðin eins mikil og hjá þeim
sem eldri eru.
Þá var komið að lokaþætti
þessarar virðulegu messugerðar,
og eins og fyr var sagt, fram-
kvæmdi dr. Eylands þá afhöfn.
Thorgils Halldórson forseti Vík-
ursafnaðar kynnti séra Ólaf, sem
þessu næst flutti vel hugsaða
ræðu. Endaði hann mál sitt með
einlægri ósk alls safnaðarfólk
um góða samvinnu í sínu víðáttu
mikla prestakalli, sem hann nú
tæki við, sem þjónandi prestur.
Séra Guttormur kynnti séra Ro-
bert Jack—flutti hann stutt á-
varp á góðri íslenzku, gat þess
meðal annars, að þrátt fyrir það
að hann væri Skoti, fyndist sér
samt eins og að hann væri nokk-
Á SPÍTALANUM —
Eg þakka fyrir samúðina, bréfin,
skeytin, blómin,
Hin bróðurlegu handtök öll, og
vingjarnlega róminn —
Og þeirra fórn; sem aðeins geta
stutta stundu dvalið —
Enn stanza: og varpa brosi um
dapurt hospítalið —
LúUi Kristjánsson
urs konar fulltrúi þessara góðu
hjóna fyrir hönd íslands.
Séra Robert Jack er hinn mesti
íslands vinur, enda að flytja
þangað, og fjölskyldan, þar sem
hann heldur lífsstarfi sínu áfram
sem þjónandi prestur.
Að lokum var sungið “Praise
God, from whom all blessings
flow”. Að síðustu var öllum boð
ið að neyta ágætra veitinga í
neðri sal samkomuhússins.
Hvað er svo meira að segja?—
Veðrið var yndislegt—glaða sól-
skin, hafði ringt nóttina áður,
svo loftið var hreint og tært. Eg
held helzt að gott, ferskt and-
rúmsloft sé eitt af beztu heilsu
meðulunum til sálar og líkama.
Einn af ræðumönnunum mintist
einmitt þessa atriðis. Það var
sannfæringar vissa í rödd hans,
þegar hann sagðist trúa því, að
með þessum íslenzka presti kæmi
nýtt og freskt andrúmsloft.
Fólk virðist yfirleitt vera mjög
ánægt, að vera búið að fá þennan
glæsilega, velgefna mann ásamt
hans ungu og myndarlegu konu,
og mér finst alt spá góðu um
langa og bjarta framtíð.
Verið velkomin í Rauðarárdal
Norður Ameríku!
Alt fór þetta prýðilega fram,
og samvinna fólks í söfnuðunum
eins og bezt gerist. Allar ræður
og söngur með þeim ágætum að
lengi mun minst. —A. M. A.
FJÆR OG NÆR
Gestur væntanlegur
Sunnudaginn, 9 okt- verða
prestaskifti í kirkjunum hér i
Winnipeg og Duluth, Minn. Sr.
Philip messar í Duluth og Vir-
ginia þ ann sunnudag, en prestur
þeirra safnaðar, Rev. Kenneth J.
Smith messar 'hér í Winnipeg.
Gert er ráð fyrir að bjóða kvöld-
söfnuðinum til morgunmessunn-
ar og gera hana að sameiginlegri
guðsþjónustu.
★ ★ ★
Gifting
Laugardaginn 24. september,
gifti séra Philip M. Pétursson
Frank Price og Stephanie Rez-
nik, í Fyrstu Sambandskirkju í
Winnipeg. Mr. Price, sem er ís-
lenzkur í móður ætt er heilbrigð
iseftirlitsmaður í þjónustu fylkis
stjórnarinnar í Roblin , Man.
Móðir hans hét Marion Elding
og var systurdóttir Mrs. Paul
Reykdal hér í bæ. Brúðhjónin-
voru aðstoðuð af Mrs. Betha M.
Fisher og Alan Atkinson. Fram-
tíðarheimili þeirra verður í Rob-
lin, Man.
* ★ ★
Jónas Anderson fyrrum kaup
maður í Cypress River, lézt s-1.
föstudag að Ste C. Layton, Apts.
Winnipeg. Hann var 71 árs, fædd
ur í Cypress River, ólst þar upp
og rak verzlun í 32 ár. Hann
flutti til Winnipeg fyrir 8 árum.
ÍCypress River hafði Jónas
mörg opinber störf með höndum.
Hann var um langt skeið skóla-
ráðsmaður.
Hannlifa kona hans, Jónasína
Lilja; tveir synir, Halldór og
Marino; tvær dætur: Mrs. E. S.
Brynjólfsson, Chicago, og Mrs
F. W. Johnson, Boston Bar, B. C.
og einn bróðir S. H. Anderson.