Heimskringla - 16.01.1957, Síða 2

2. SíÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 16. JANÚAR 1957
||eíntskrin0la
i'StotnuB ltti!
t»»au: út á hverjum miðvlkudegl.
Elfi-enrtur- THE VIKING PRESS LTD.
856-855 Sargent Ave., Winnipeg 3, Man. Canada Phone SPruce 4-6251
VerO blaOsins er $3.00 árgangurlnn, borglst fyriríram.
Allax borgar.li sendist: THE VIKING PRESS LTp.
Cll vlðskiftabréf blaðinu aðlútandi senáist:
ríte Viking Press Limited, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Rltstjóri STEFAN EINARSSON
Utanéskrlft ‘11 ritstjárans:
EDITOR HEIMSKRINGLA, 853 Sargent Ave., Winnipeg
HEIMSKRINGLA is published by THE VIKING PRESS LIMITED
and printed by VIKING PRINTERS
856-855 Sargcnt Ave., Winnipeg 3, Man. Canada Phone SPruce 4-6251
Authoriied ag Second Class Mail—Pogt Offlce Dept.. Ottawa
WINNIPEG, 16. JANÚAR 1957
Verkfalli lokið
CPR verkfallinu er lokið i
bráðina. Því er að minsta kosti
frestað til 1. október á komandi
hausti. En þá á nefnd þriggja
dómara að vera búin að rannsaka
ástæður verkfallsins. Ekki eru
þó niðurstöður þeirra bindandi.
Ef verkfallsmenn fallast ekki á
þær, geta þeir aftur hafið verk-
fall.
Það sem dómararnfr eiga fyrst
og fremst að skera úr, er það,
hvort diesel-véla notkun feli
ekki í sér þá ábyrgð af hálfu járn
brauta að sjá kindurum fyrir
vinnu, þó kindarastarf á þeim,
sem slíkt sé óþarft.
CPR félagið sá sér það ekki
koma við að ráða þá sem kindara
er það tók upp notkun deisel-véla
en aflað öllum sama réttinda
og áður. Það veitir öldruðum
eftirlaun og það sér þeim, sem
nú eru starfsmenn, fyrir atvinnu,
þar til á eftirlaun komast.
En á ekki félagið einnig að
ráða nýja kindara á Deisel-lestir
sínar? spyrja foringjar verka-
manna og halda við kindara-
stofninum? Úr því eiga dómar-
arnir að skera í haust.
En er þess endilega þörf? —
Það mundi margur ætla, að
óþarft væri. En þar kemur sam-
bandsstjórnin til mála. Það er
eins víst og nokkuð annað, að
það verða sambandsstjórnar kosn
ingar á komandi sumri. Og nú
verandi stjórnarformaður .hefir
ekki mist sjónir á því, að eitt-
hvað yrði að gera fyrir verka-
menn til að tapa ekki atkvæðum
þeirra. Til að sýnast vilja gera
ser er. •
Það getur verið að nefndin
eigi að leggja einnig fram upp-
kast að betri kjörum milli verka-
manna og járnbrauta yfirleitt.
En það starf mun ekki skoðast
bindandi, heldur sem til hliðsjón
ar stjórninni, til aðstoðar máli
verkamanna. ,
Það góða við þessi bráðabirgða
lok verkfallsins, er að átök út af
verkfallinu eru þá lögð á hill-
una þar til eftir sambandskosn-
ingar.
Og það má til sannsvegar
færa, að stjórnin hafi með þetta
í huga látið sig verkfallið skifta
og almenningur, sem skarðan
hlut beið af því, og var farinn að
senda stjórninni tóninn út af
aðgerðarleysi hennar, að stöðva
ekki lögleysuna, sem framin var
eitthvað í skapi fyrir kosningarn
ar fyrir þetta.
Verkfallið sem stóð yfir 9
daga, frá 2. janúar til 11. janúar,
kostaði í kauptapi til verka-
manna 7V4 miljón og tekjutapi
til CPR um 14 miljón dölum. En
auk þess náði tapið til svo margra
annara, að það er sagt alls hafa
numið 10 miljónum á dag.
Sættirnar í verkfallinu má, ef
laust þakka persónulegum áhrif-
um St. Laurent, forsætisráðhr.
Hann gékk talsvert á milli for-
ingja verkamanna samtakanna,
W. E. Gamble og forseta CPR
félagsins, N. R. Crump, er báðir
tóku tilrauninni þolanlega, þó
ekki gæti endanleg lausn heitið.
Liberölum þótti vel hafa tekist
og eru hinir glöðustu. Almenn-
eitthvað fyrir þeirra málstað, er ingur unir og hið bezta, að CPR
þriggja-manna dómsnefnd kos-! er tekið til starfa. En yfirmaður
in, hvað óþörf, sem hún í sjálfu, verkamannasamtakanna í Tor
onto, lét vonsku í ljós út af að
verkamenn fengu ekki nú þegar
sínu framkomið og sagði að verk
fall þetta yrði aftur hatið með
haustinu. Það geti menn reitt
sig á.
Maður þessi álítur sig auðvit-
| að- skyldan til að hlýða skipun
' eilends foringja alþjóðasamtaka,
cg bandarísks þegns, er verkfall
ið fyrirskipaði hér. En vita ætti
hann hitt, að almenningur hefir
rétt til að neita skipun hans, og
mun gera það ef til kemur að
verkfallið byrji aftur 1. október
og liberalstjórn, ef við völd verð
ur þá, bannar það ekki. Segjum
vér þetta af því, að það er vafi
á að sambandsstjórnin hefði
reynt til að stöðva verkfailið nú,
ef ekki hefði verið fyrir, að kosn
ingar voru yfirvofandi.
Á sambandsþinginu var málið
ekki rætt af þeim hita sem ætla
mætti. Hinn nýi foringi íhalds-
manna vildi sjáanlega ekki gera
það að flokksmáli. En hér er um
flokksmál að ræða fyrir liber-
ölum. Þeir hafa, eða aðalblað
þeirra í vestur hluta landsins,
Winnipeg Free Press, er ákveðið
með þjóðeignastefnu, þegar lib-
eralar eru við völd og vill þá
gera öll stærri félög þessa lands
að þjóðeign. En þegar aðrir
flokkar komast til valda, annað
hvort í fylkjum landsins eða
er
LEPPRÍKI RÚSSA f AUST Kommúnistar, sem áður
| fangelsaðir, hröktu hann frá for
I ystu í flokknum í júlí s.l. En
UR EVRóPU
voru ið fjölgað allt upp í fimm með
hðsauka frá Austur-Þýzkalandi.
TÉKKÓSLÓVAKÍA
Stærð: 49,000 fermílur. fbúa-
eftirmaður hans, Erno Gerö, vár
Hér birtist grein um öll fulltrúi sömu afla, og óigan inn-
leppríki Rússa í Austur-Ev- an lands óx stöðugt, þar til í upp
rópu nema Albaníu, stærð Iiafi s.l, mánaðar. Þá var lík tala: 15 n1111!- 500 Þús. Landshag-
þeirra, íbúatölu, landshagi Raíks grafið upp og jarðsett meö ,irTekkóslóvakía hefur verið
og stjórnmálaþróun síðustu -ullum sóma. Nagy var aítur tek talin tllt:ölulega ríkust af lepp-
ára. Greinin er lauslega inn í flokkinn, og þegar óánægja níkjunum. S.l. ár voru þar fram-
þýdd úr New York Times. landsmanna brauzt út í upp-, eidciar 4 millj. 500 smálestir af
reisn, varð hann aftur forsætis-1 staii; ^ árunum eftir stríðið hef-
ráðherra. Degi síðar var Janos Ul höfuðáherzla verið lögð á efl-
Kadar, sá er Rakosi hafði áður j inSu þungaiðnaðarins, og mikið
Særð: 36,000 fermílur. f búa- fangelsað) gerður leiðtogi flokkS| er nú framleitt þar af alls kyns
tala: 10 milljomr. Landshagir:vélum.
Fyrir síðustu heimsstyrNiöld var
Ungverjaland bezt þekkt af landj
búnaði sínum, en síðan 1945
UNGVERJ ALAND
Stjórnmál: Leiðtogar Tekka
milljónir. Landshagir: ,rg
Herstyrkur: í ungverska hern
um eru um það bil 12 herfylki, fyrst eftir stríðið, Edward Benes
er eða alls um 175 þús. manns. Tvö og Jan Masaryk, héldu í fyrstu,
til fjögur herfylki Rússa voru í að eiga mætti samvinnu við kom-
múnista. En í febrúar 1948 hrifs-
í \ ” * """
það orðið jöfnum höndum iðn-
.......... , , landinu, þegar uppreisnm hofst.
framleidd þar í landi 1,600,000
^ |
smálestir af stáli, en það er ná-
lægt þriðjungi meira en fyrir Stærð; 121>000 fermílur. lbúa.
stríðið. Landið er snautt af hrá- tala: 27 millj. 500 þús. Landshag-
efnum öðrum en báxíti, sem það ,r; Pólverjar hafa átt við miJtil
flytur til Rússlands, og hefur því efnahagsvandamál að stríða
iðnaðurinn í landinu mjög venð vegna þesS; að austurhluti lands
Ins var lagður undir Rússland,
háður innflutningi frá Rúss-'
landi. Landbúnáðinum hefur'en þeir fengu f staðinn stóra
hnignað stórlega, svo að um nokk SJleið af Austur-Þýzkalandi. -
urra ára skeið hafa Ungverjar Landbúnaðurinn hefur verið van.
neyðst til að flytja inn korn. Við ræktur og hefur það orðið þi6ð.
jarðaskiptingu fengu margirJ ;nni miki?i ólán Kolanámur eru
bændur land og urðu jafnframt miklar> en mikið a£ framleiðslu
mótfallmr sósialisma og sam-1 þeirri( sem byggst & kolanáminu,
yrkju búskap. Imre Nagy, sem hefur Qrðið ag selja Jágu yerði
varð forsætisráðherra í júlí 1953,Jtil Rússlands Allt um það er
málinu hjá liberölum.
f þessu fylki urðu þeir Mr.
forsætisráðherra
í tyikjum landsins eoa i . . , . __ ____
sambandsstjórn er það á móti Éerúi sér grein fyrir óheillavæn- Pðlland að verða eitt mesta
þjóðeign. Slíkur viðrinis skoð- legum áhrifum af aukningu þungaiðnaðarland Austur-Ev
anaháttur kom fram í verkfalls- þungaiðnaðarins og vildi leyfa iópu. Þar voru framleiddar s.l.
bændum að leysa upp samyrkju &t 4 minj Qg 300 þús> smálestir
búin. Eftir að Nagy var neyddur af stáU Qg 95 miUj smálestir af
ramn, ,, f«ráAberra ^ að seSÍa af sér 1 aPríi 195,5’ kolum. En landbúnaöarvörur
Campbell forsætisraðherra og voru orerðar tilraunir til að snua , _ ■*. r ,
á þeim með verkfallinu, skáni Mr. Roblin, leiðtogi íhaldsflokks frá „hgægri vUlu-. hans í efnahags Ve”ð ml°g skornum
á svipuðu máli um Jífínu.
ins nokkuð
verkfallið. Mr- Campbell taldi
verkfallið óalandi, sagði ástæð-
una fyrir því óraunverulega. Mr.
Roblin sagði að aðal-ástæða verk
fallsmanna, væri sögð bætt
öryggi, en eftir því liti ráð skip-
að af sambandsstjórn bæði í um-
íerð járnbrauta og rekstri ann-
ara stofnana. Stöðvun á rekstri
C. P. R. félagsins vaeri þvi ólög-
1 eg. Mr Stanley Knowles, þing-
rnaður frá Winnipeg, sagði á
sambandsþinginu CPR ábyrgðar
fult fyrir verkfallinu. Félagið
hefði svæft almenning með því,
að kindarar héldu áfram á far-
þegalestum, en hafi undirniðri
ákveðið að reka þá bæði á vöru-
lestum og í sporvagnagörðum.
Hér hefir að nokkru verið
minst á atriðin er til mála komu
í verkfallinu lesendum til minn-
is, skal við það sitja að sinni.
og efling þungaiðnað
arins hefir verið keypt því verði,
Stjórnmál: Lítill Kommúnista að lífsafkoma fólks er langt fyr-
flokkur undir forystu Mathiasar jr neðan það, sem Pólverjar hafa
Rakosi og studdur af Rauða hern talið jafnvel lægsta lágmark.
t-m náði helztu stjórnarembætt- j Eins og Wladyslaw Gomulka
um og alræðisvaldi í landinu árið skýrði frá fyrir skemmstu, er nú
1948. Ofsóknir gegn ungverskum verðbólga yfirvofandi í landinu,
“Títóistum” náðu hámarki sínu í það er stórskuldugt Rússum, og
léttarhöldunum 1949 yfir Laszlo samyrkjubúin eru öllu efnahags-
Rajk og öðrum, sem “játuðu” á lífinu mikill þaggi, vegna þess
teknir af , hve líti'Ö er framleitt í þeim.
Sig njoatur og
lífi. Við dauða Stalins og vegna|
mikillar ólgu og óánægju í land-
Stjórnmál: Rússar hafa átt í
miklum vandræðum með Pól-
nu náði Imre'Nagy völdum sem verja, fyrst og fremst af tvenn-
forsætisráðherra, enda þótt Rak- um sökum: Pólverjar eru ákafir
osi væri enn leiðtogi flokksins. ■ fylgjendur rómversk-kaþólsku
Kommúnistar, sem fangelsaðir kirkjunnar, og hatur til Rússa
höfðu verið, voru leystir úr hefur verið þar landlægt öldum
haldi. Frá 1953 og fram í ársbyrj saman. í kjölfari innrásar Rauða
un 1955 börðust þeir Nagy og hersins í landið á síðustu mán-
Rakosi um völdin, og í apríl 1955 uðum heimsstyrjaldarinnar síð-
náði Rakosi yfirhöndinni, og ari, var sett á stofn Lublin-
Nagy var rekinn úr flokknum stjórnin, sem að mestu var skip-
En sigur Rakosis varð skammær
Fyrir öll banka
viðsfeifti yðar
Hafið þér nokkru sinni hugsað um alt
það, sem banki gerir fyrir yður?
Hann er meira cn þægilegur staður til
að leggja fé inn í, koma ávisunum í
peninga eða veita lán. Þú getur keypt
ferðamanna ávísanir, leigt geysmluhólf;
keypt erlend gjaldeyri, talað um
fjárfyrirtæki. Þannig mætti lengi áíram
halda. Og öll þessi þaegindi eru fáanleg
í bankanum, sem þér verzlið við.
Útibú banka eru miðstöð athafnalífsins
þjóðfélagsins. Hver og einn af starfs-
mönnum bankanna hjálpar yður, sýnir
yður vináttu og kurteisi, fullkomið
traust og góðvild.
THE CHARTERED BANKS SERVING YOUR COMMUNITY
uðu kommúnistar undir fprystu
Klements Gottwalds öll völd i
sínar hendur með vopnavaldi og
leystu upp hina þjóðlegu stjórn
landsins. “Títóiska’-ofsóknirnar
byrjuðu tiltölulega seint í Tékkó
slóvakíu, eða ekki fyrr en seint
á árinu 1952, er Rudolí Stansky
og aðrir kommúnistaforingjar
voru yfirheyrðir og teknir af
lífi. Eftir dauða Gottwalds tók
Vilem Sirosky við forystunni,
og hefur borið tiltölulega lítið
a ólgu og óánægju í landinu,
enda er Tékkóslóvakía eina lepp
ríkið, þar sem “Títóista”-réttar-
höldunum hefur ekki verið af-
neitað.
Herstyrkur: Talið er, að her
Tékka sé 12-15 herfylki, eða 200-
250 þús. menn. Ekki er vitað, að
það séu rússneskar hersveitir.
AUSTUR ÞÝZKALAND
Særð: 41,500 fermílur. íbúa-
tala: 18 milljónir. Landshagir:—
Rússar létu miskunnarlaust
greipar sópa um Austui-Þýzka-
land fyrst eftir stríðslokin. Síð-
ai meir var reynt að efla iðnað-
inn og landbúhaðinn, og notfæra
sér tæknimenntun þjóð arinnar,
miklar birgðir brúnkola og auð-
legð hins frjósama landsvæðis
vestan við Berlín. Nú framleiða
Austur-Þjóðverjar margvíslegar
vélar, sem austur-blokkinni eru
nauðsynlegar. — Flóttamanna-
straumurinn til Vestur-Þýzka-
lands hefur valdið því m.a. að
skortur hefur orðið á iðnlærðum
verkamönnum og jafnvel land-
búnaðarstarfsfólki líka. Helzta
íilraun til að bæta úr vanda efna-
hagslífsins var gerð eftir upp-
reisn verkamanna í Berlín í júni
1953. ,
Stjórnmál: Austur-Þýzka “al
þýðulýðveldið”, sem svo er kall-
að, er raunar sá hluti Þýzkalands,
sem hernuminn er af Rússum.
Þar sem landinu, þegar frá strí'ðs
lokum, var stjórnað af her-
námsliði Rússa hafa engin tæki-
færi verið til þess að stofna þar
and-kommúnistiska flokka eftir
fall Hitlers. Austur-þýzkir kom-
múnistar undir forystu Walters
Ulbrichts hafa verið skipaðir í
helztu virðingar- og valdastöður.
f júní 1953 gerðu verkamenn í
Austur-Berlín verkföll, en þeir
voru barðir niður af russneskuiTí
hersveitum.
Herstyrkur: Herlið Austur
Þjóðverja er talið vera um 150
þús. manns, en Rússar hafa í
landinu 18-27 herfylki.
RÚMENÍA
Stærð: .91,500 fermílur. íbúa
tala : 18 milljónir. Landshagir :—
Helztu stoðir rúmensks atvinnu-
lífs hafa löngum verið kornrækt
og oliuvinnsla. Mikil spjöll urðu
í landinu í l°k heimsstvrjaldar-
innar, og Rússar létu Þar óspart
ereipar sópa. Samyrkjubúskapur
uð kommúnistum, sem verið
höfðu stríðsárin í Rússlandi.
Inn í þá stjórn voru um tíma
teknir menn, sem ekki fylgdu
kommúnistum að málum, en
brátt misstu andkommúnistar
öll völd og voru ýmist hnepptir
í fangelsi eða þeir flæmdust úr
landi. Leiðtogi pólskra kommún-
ista á fyrstu árunum eftir stríð-
ið var Wladyslaw Gomulka, en
þar sem hann var “þjóðlegur
kommúnisti”, var hann brátt hrak
inn frá flokksforystunni, rekinn
úr flokknum og síðar settur í
fangelsi, eftir að Tító hafði gert
uppreisn gegn Kominform, og
hafði þó enginn maður lagt fram
annan eins skerff og Gomulka til
að koma kommúnisma á í Pól-
landi. Við dauða Stalins voru
Gomulka og aðrir “þjóðlegir
kommúnistar” leystir úr fang-
elsi. Árið 1955 tók mjög að bera
á þeim armi flokksins, sem vildi
leyfa meira frjálsræði, og er það
upphafið að þeirri ólgu, sem
brauzt út í Poznanóeirðunum í
júní s.l. Stjórn Kommúnista-
flokksins skiptist í tvær megin-
fylkingar, aðra hlynnta Rússum,.D . -
en hina að ýmsu leyti andsnúnajer þar enn líúH or mn, si ast í
þeim. Hinni síðari hefur stöðuet I ið ár náði hann aðeins til tiunda
aukist máttur, og náði sóknhluta ræktaðs lands. Lifskjor
þeirra hámarki fyrir skemmstu. i þjóðannnar eru bágborin, en olm
er Gomulka var gerður leiðtogi, framleiðslan hefur aukizt og er
V erkamanna- (kommúnistal ( nu komin upp i rosklega VI ««»]■
flokksins en rússneski hershöfð smálestir á ári.
inginn, Konstantin Rokossovsky Stjórnmál: Fynr stnð var
hrakinn úr miðstjórninni. rúmneski kommúnistaflokkunnn
Herstyrkur: Aætlað er, að í ’ mjög fámennur, en hálfu ari eft-
her Pólverja séu 20-25 herfylki,1; ir að Rússar hernámu landiö,
samtals um 500 þús. menn. í Pól-1 höfðu .kommúnistar alger yfirto
landi voru tvö eða þrjú rússnesk' i stjórn landsins. Árið 1946 var
herfylki, en hefur greinilega ver vinur kommúnista, Petru roza,