Heimskringla - 23.01.1957, Blaðsíða 1

CENTURY HOIORSLTD.
247 M AIN — Phone 92-3311

fo TRViS
CENTURY MOTORS LTD.
2-41 MAIN-716 PORTAGE
FRÉTTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
Fasteignafélag verður
gjaldþrota
Snemma í þessum mánuði var
eitt a£ stærstu fasteignafélögum
í þessu landi lýst gjaldþrota.
Nafn félagsins er Ridout Real
Estate Ltd., og hefir nöfuðból
vakti. Að hinu leytinu var her-
mnrásin víðast um Iheim álitin
brot á stefnu vestlægu þjóðanna
og hefði steypt út í stórstríð,
ef áfram hefði haldið.
Eden gerði ekki annað en Bret
land og hvert annað stórveldi
heði leyft sér að gera fyrrum,
sitt í Toronto. Umsetning þess sem ný rak sig herfilega á
Á ári var sögð um 80 miljónir
Það hafði 75 útibú í Ontario-
fylki og 500 starfsmenn.
Hver er ástæðan fyrir gjald-
þroti félagsins. Takmórkun á
lánum og hækkandi renta á pen-
ingum, er talað um sem ástæðu
fyrir þessu.
En fleira mun til mála koma.
Félag þetta hafði náð eigna-
haldi á 75% af auðu landi í úti-
vegna áorðinna breytvnga.
Eden er 59 ára gamall, hefir
hann starfað í 34 ár við stjórn-
mál lands síns. Hann sýndi oft
skörungsskap og sjálfstæði og
sagði ekki já og amen við öllu
sem flokkur hans gerði, ef hon-
um sýndist annað. En að vísu
sannar það ekkert um að menn
hafi rétt fyrir sér. Þannig er það
skoðun flestra, að Eden hafi
jöðrum Toronto-borgar. Það haft rangt fyrir sér, er hann í
reisti kynstur húsa, eða um 400 Munidh forðum vildi enga friðar
tii 500 þúsund á árunum 1953 til samninga gera við Hitler, eins
1956. Húsin. voru á uppskrúfuðu ! óviðbúið og Bretland var þá
verði, komin upp í $15,000 til að fara undireins í stríö.
$20,000 hvert, sem ofdýr eru al-
menningi til kaups og fyrir söl-
una tók, af þeim eðlilegu ástæð-
um.
Verðhækkun og brask félags-
:ns hefir eflaust hjálpað til að
kollsteypa því.
í Suez-málinu fylgdi Harold
Macmillan, hinn nýji stjórnar-
formaður, Eden vel að málum
og menn spyrjavhvort nokkuð sé
unnið með forsætisráðherra skift
unum. Mr* Macmillan er 61 árs
að aldri óg einn af fremstu mönn
Og er ekki spursmál hvort: um flokks síns, hefir um margra
verðhakkun eigi ekki eftir að ára skeið verið forstjóri ýmsra
steypa fleiru enn þessu félagi,1 stjórnardeilda. Það er ef til vill
ef engar hömlur eru á hana lagð- eitt sem með vali hans mælir.
ar?
Hann er 4 móðurætt bandarískur
Eitt er víst, að í Bandaríkjun-1 0g stundum kallaður hinn “hálf-
um eru að fara af stað samtök ameríski”. Auk þess er hann ná-
sem nefnd eru “kaupenda verk
föll’’, og lúta að því, að hætta að
kaupa vörur, er vissu verkhækk-
kunnugur Eisenhower forseta,
síðan þeir voru báðir í Norður-
Afríkustríðinu í seinna alheims
unartakmarki hafa náð. Getur, stríðinu. En nú þykir ekki neitt
þar oðruvisi farið, en fyrir fast- [ þýeingarmeira, en að uppræta
eignafclaginu áminsta? j misklíðina sem út af Suez-mál-
t! !Jlt S,em ^enhower for-, inu reis milli Breta og Bandaríkj
seti helt nylega, kvað hann ekki anna o& að MacmiUan hafi af
utannkismalin það versta við að hálfu Breta verið treyst manna
eiga. Hann kvað verðbólguna og hezt til þess
kauphækkunina heima fyrir al-
UR ÖLLUM ÁTTUM
Tuttugu bílstjórar í Manitoba
hafa tapað ökuleyfi sinu æfi-
langt. Mr. R. B. Baillie, er eftir-
lit hefir með veitingu á leyfum
hjá fylkisstjórninni, skýrði frá
þessu s.l. vku.
★
Bæjarráðið í Winnipeg hefir
á fundi nýlega talað um að selja
varlegra mál en utanríkismálin
og líklegri til að verða frelsi
vestrænna þjóða að bana, sem
einmitt væri verið að vernda fyr
ir erlendum yfirgangi.
F orsætisráðherraskif tin
á Bretlandi
Það er ef til vill fleira að at-
huga við ráðherra skiftin á Bret-
landi en í ljós er enn komið og
tíminn getur átt eftir að skera um 600 ekrur af landi sem bærinn
úr. í miliit.íSinni er ekki annað' á vestur af McPhilips St. Var tal
að segja um þetta mál en það, ið að salan muni nema 3 miljón
sem fram er komið og mikilli dölum. Lóðirnar verða seldar
furðu gegnir eins og burtför Sir með það fyrir augum, að á þeim
Anthony Edens úr stjorninni 9. verði bygð iðnaðar eða viðskiftai
janúar, á tuttugasta og fyrsta þús og iðnaður hér efldur. Segir|
mánuði eftir að hann tók vig borgarstjóri Stephen Juba, að
völdum af Churdhill. Þó honum- sala þessara lóða ætti að bætal
færist stjórnin vel úr hendi fram fjárhag bæjarins.
að því er Suez-málið kom til *
sögunnar, orkar þa® ei tl1 vil1 f Póllandi fór fram kosning
tvímælum, hvort afstaða Edens s.l. sunnu(Jag er gaf flokkinum
þar var eins óafsakanleg og hún sem W. Gomulka stjórnar mik-
var dæmd. _ j inn meiri hluta, svo hann verður
Það var satt að með innrásinm bar stjórnarformaður áfiam. —
! Egiptaland braut hann samn. ' Flokkur hans er kommúnista-
ing Breta við Sameinuðu þjóðirn flokkur, en sem vin að pólland
•*r um að fara 1 strið, an þess að ráði súr sjálft en ekki Rússland
láta þær vita. Það kom sér Gg YfirráS Rússa ættu þvi að hafa
illa vegna ráðstafana Bandankj. minkað þarna, en í eitthvað munu
anna um varnir Vestur-Asiu þeir ^ halda og banna PóiVerj-
þjóðanna fyrir Rússum og mai Um að ha£agt að án ráðfæringar
sömu eru og varnir Nato iyylr vlð RúSsa. pólverjar eru ekki
þeim. En alt sem Eden yfirsást eins frjáiSjr gerða sinna og Júgó
þarna, var að nú var afstaða slavar eru, en þeir eða Titó voru
Breta breytt orðin. Þeir voru nú þó fyrirmyndin er frelsishreyf-
ekki það stórveldi Sem þeir áður ingu lePPríkjanna hleypti af
voru. Þeir höfðu haft Egipta um stað- ‘ !
tugi ára eins og þeir vildu að
þeir væru, steyptu konungum Pappírgerðarfélag í n York
þeirra af stóli, eins og Farouk kvað sjtja á rökstólum með nefnd
síðast, og höfðu þjóðina með sér. frá Manitoba og vera að semia
En með Nasser var öðru mált um viðartekju til pappírsgerðar
að gegna. Þjóðin fylgdi honum, { Norður-Manitoba. Félagið er
svo að stríð hefði kostað að koma miljónafélag. Formaður nefnd-
honum burtu. En það var það, ar Manitobk er við það semur, er
sem fyrir Frökkum og Bretum gir William Stephenson.
Harris Shewman, fylkisþingm.
frá Morris, Man., lofar því að
berjast á næsta þingi meo hnúum
og hnefum á móti því, að klukk-
unni verði flýtt á komandi sumri
í Manitoba.
*
Áætlaður reikningur yfir út-
gjöld Winnipegborgar á kom-
andi ári hefir verið birtur. Nem
nr hann rúmum 28 miljón dölum.
Kvað það meira en 2 miljón
meira en á s.l. ári. Við skatthækk
uner búist, er nemur 7.2 af þús-
undi (mills) og er viðbót við nú
verandi skatt er nemur 44 af þús
undi. Nokkrir b æjarráðsmenn
segja að skathækkunin, 7.2 mills,
sé alt of há.
- *
Fjárhagsreikingur sambands-
stjórnar, sem fram verður lagð-
ur í dag á þinginu, er sagt, að
nema muni nokkuð yfir 5 biljón
dali. Við tekjuafgangi er búist,
er hálfri biljón nemur. Vilja and
stæðingar að tekjuaf gangur
þessi sé strax notaður til að
lækka skatta og hækka ellistyrk
inn. Hefir stjórnin ekki beinlín
:s á móti þessu, en Iheldur að það
beri meiri árangur, ef gert sé, er
nær kosningu líður.
Innsetning Eisenhower for-
seta i embætti sitt í annað sinn,
hófst að venju hinn 21. jan., or
stóð yfir framundir morgun dag
inn á eftir.
Athöfn þessi er sögð einföl'
borin saman við það er konung-
ar setjast í valdstól. Samt fóru
þarna fram 14 atriði. Voru þar á
meðal Hollywood sýning, kirkju-
ganga, fjórar veizlur og böll,
skrúðganga með 63 hljomleika-
flokkum, 34 skrúðvagnasveitir og
17000 manna skrúðför.
Dwight David Eisenhower, er
.34 forseti Bandaríkjanna. Keput
Hkanar hafa einu sinni áður át’
því láni að fagna, að hafa forseta
sinn endurkosinn. Og endurkosn
ng Eisenhowers er honum sjálf
um þökkuð meira en flokki hans.
Innsetning vara-forseta Rich-
ard Nixon f ór fram á sama tíma.
í ræðum þeirra mætti á margt
vel sagt benda. Eisenhower hélt
nú sem áður fram, að aðal áhuga
efni sitt yrði að vinna aö réttlát-
um friði.
FRÁ ÍSLANDI
KVEIKT Á JÓLA-
TRÉNU STÓRA
Klukkan fjögur í gær var
kveikt á jólatrénu stóra á Aust-
urveíli.
Bendiherra Norðmanna, Tor-
geir Andersson-Ryst, flutti stutt
ávarp við það tækifæri og kveðj
ur frá Oslóborg, en Gunnar Thor
oddsen borgarstjóri þakkaði. Er
þetta í fimmta sinn að Reykja-
vík fær góða gjöf frá Osló.
—Vísir 12. deseniber.
•
UNGVERSK BÖRN Á LEIÐ
TIL ÍSLANDS
í dag er dr. Gunnlaugur Þórð-
arson á förum til Vínarborgar á
vegur Rauða krossins, til að leita
fyrir sér um ungversk börn, sem
íslendingar eru fúsir til að taka
til fósturs. í gærkvöldi átti blað
ið stutt samtal við dr. Gunnlaug
og spurði um för hans til Vínar.
Sagði hann að á þessu stigi máls
ins væri ekki margt um hana að
segja.
Hann gerði ráð fyrir að þau
börn, sem hingað kæmu yrðu á
aldrinum 6—7 ára, eða að minsta
kosti ekki yngri. Er hér um að
ræða börn, sem hafa orðið við-
skila við foreldra sína. Má því
gera ráð fyrir að eitthvað af
þeim fari héðan á brort aftur,
ef foreldrar þeirra koma fram
Hér hafa um 90 manns tjáð sig
fúsa til þess að veita börnum
móttöku, nokkrir hafa boðizt til
þess að taka þau til eignar og
uppfósturs, en meginþorrinn hef
ír óskað eftir þeim til fósturs
þann tíma er þau þy#ftu við, þar
til foreldrar þeirra kæmu í leit
irnar.
ORÐABÓK ALEXANDERS
Hér 'í blaðinu var fyrir fáum
dögum sagt frá öðru afreki, sem
ekki er eins umtalað nú og þrí-
stökk Vilhjálms, en verður þó
sennilega lengur munað. Það er
hin mikla orðabók Alexanders
Jólhannessonar, sem. nýlega er
öll komin út. E.t.v. þykir sumum
hæpið að líkja þessu saman, en
vissulega hafa báðir þurft á ó
drepandi elju og dugnaði að
halda. Visindamaðurinn vinnur
ÆSKAN KEMUR ÚR SKóLA
Ne-ei! Littu út ufn gluggann og sjáðu hvað eg sé!
Ha-að? Sólskins brosið unglinganna í bænum.
Þcir hoppa, skoppa, ramba eins og lítið lamba fé,
og líða um allt sem fiðrildi í blænum.
Og sjáðu þessa glóhærðu sem glettist við hann Dag
°g glepur fyrir Sólinni að dvína,
í töfra magni lyftist hún í dans við ljóð og lag
og léttri hrifning fyllir sálu þína.
Og geislandi af yndisleik hún tyllir sér á tá
í tízku skrúða, freystandi og dreymin
og dularfull og ögrandi með æskuvillta þrá
í augunum, er sigra þig—og heiminn.
Hinn létti æsku glymjandi og gleðilæti öll
mun gleymast fljótt þá alvaran er valin,
þau byggja sina frama stiga að hárri óska höll
til hamingju á leiðinni um dalinn.
Og finnst þér ekki töfrandi að Ihorfa á þennan hóp
með heiðríkjunnár yndisleik 1 fasi,
og fettur, brettur, glettnisbrek og æskuhvumpin óp
í ævintýra draumheimum og masi.
Þú fagra, blíða æskuhjörð með ó-ráð, f jör og þor,
°S ylgeisla sem verma líf og kæta,
rt groðurakur mannlífsins og vizkubjarmans vor
Sern Verdldina átt að prýða og bæta.
Og Slöar. þegar árin fjölga og æskan líður hjá
og athafmrnar ryðja nýja vegi>
þá skapas. önnur viðhorf> leiðir) óskir, von og þrá
og altur irtlr yf.r nýjum degi.
22- íanúar, 1^57
DAVÍÐ BJÖRNSSON
verk sitt i einrúmi og kyrrþeý
c-n það þarf mikla einbeitni hug-
ans til að ljúka verki, sem tekur
áratugi. Ekki sízt, þegar sam-
tímis eru skrifuð merk rit um
málvísindi, háskóli byggður,
happdrætti rekið og að ýmsu
öðru unnið. Sem betur fer hefur
dr. Alexander ekki þurft að
vinna öll aukaverkin ei'nn.
\msir góðir menn hafa með hon
um starfað. En furðu gegnir, að
hann skuli hafa lokið slíku stór-
virki sem orðabókinni, og þó
sinnt aukaverkunum um leið.
—Mbl. 7. desember
•
MOKSÍLD
Akranesi, 13. des.—Enn er sama
síldarmokið hjá reknetjabátun-
um þegar á sjó gefur. i6 bátar
fóru héðan út á veiðar í gær eftir
viku landlegu. Komu þeir í dag
með 3800—4000 tunnur síldar
alls. Aðeins tveir eru með tæp-
ar 100 tunnur hvor. Flestir hinna
eru með 2—400 tunnur hver.
Aflalhæstír eru Heimaskagi með
400 tunnur, Keilir með Í00 o” j
Ásbjörn með 350 tunnur. 35 netj
yfirfuH af síld sukku og tönuð-1
vst hjá Svaninum. Meiri hluti
síldarinnar er saltaðnr. H^tt
fryst. —Oddur
•
HÁTÍÐLEG STUND 1
GAMLA BÍÓ
Æskulýðsráðið efndi til jóla-
söngva í Gamla bíó og tókust
þeir með ágætum.
Sr. Bragi Friðriksson, sem hef-
ur umsjón með æskulýðsstarfi
hér í bænum, bauð áheyrendur
velkomna með nokkrum orðum,
en síðan söng telpnakór undir
stjórn Ingólfs Guðbrandssonar,
söngnámsstjóra, en sjö menn úr
sinfóníuhljómsveitinni léku und
ir. Voru áheyrendur beðnir um
að taka undir við og við, og
tókst það stundum sæmilega.
Kórar úr nokkrum skólum
skemmtu einnig með söng, og
að endingu þakkaði sr. Bragi á-
heyrendum fyrir komuna og ias
bæn, en að því búnu sungu allir
viðstaddir fyrsta erindið af
“Heims um ból”. Var þetta hátíð
leg stund, og hljómleikarnir all-
ir með sérstæðum blæ.
—Vsir 17. desember.
•
HELGI SÆMUNDSSON FÆR
MÓÐURMÁLSVERÐ-
LAUNIN
Stjórn Minningarsjóðs Björns
Jónssonar, “Móðurmálssjóðsins”
heur tilkynnt að á fundi stjórn-
ar sjóðsins 29. nóvember, s.l. hafi
verið ákveðið að verðlaun sjóðs-
ins skyldi að þessu sinni hljóta
Helgi Sæmundsson, ritstjóri Ai-
þýðublaðsins. Eru verðlaunin nú
8 þúsund krónur, og voru þau
afhent um helgina. —Mbl. 5. des.
•
VESTUR-ÍSLENDINGAR
MINNAST FORELDRA
SINNA, LANDNEMA
i nýrri bók sem Finnbogi Guð
mundsson hefur annazt
Á s.l. ári voru hundrað ár lið-
in frá því íslendingar tóku að
flytjast búferlum vestur um haf
Canada og Bandaríkjanna.
Fyrst voru það fáir sem fluttu
en upp úr 1870 urðu þessir flutn-
voldugur straumur eða
hreyfing. Um orsakir þessa land
flótta og kjör landnemanna i hin
um nýja heimi er margt rætt í
smekklegri bók, sem Finnbogi
Guðmundsson, fvrrum prófessor
í Winnipeg hefur annast og nefn
ist “Foreldrar mínir”.
Bók þessi hefur inni að halda
endurminningar nokkurra íslend
vestan hafs um foreldra
við þetta fólk, að það skrifaði
slíkar ritgerðir. Urðu Vestur-fs-
lendingarnir vel við tilmælum
hans, enda var þeim Ijúft að
minnast sinna ágætu foreldra
með þessum hætti.
Meðal höfunda má nefna Guð-
mund Grímsson dómara í Bis-
mark, Guðna Júlíus Oleson frið-
dómara í Glenboro, sr. Guttorm
Guttormsson í Minnesota, sem
nú er nýlátinn, Guttorm J. Gutt-
ormsson skáld, Valdimar Bjöms-
son ritstjóra í Minneapolis, og
þær Jakobínu Johnson skáld-
konu i Seattle, Liiju Eylands í
Winnipeg og Rósu Benediktsson
aóttur Stephans G. Stephansson
ar.
Erfitt er að lýsa í stuttu máli
efni þessarar bókar, því að rit-
gerðirnar eru mjög sitt með
I h.verju sniðinu. — Höfundum
I þeirra voru engar fastar reglu
J settar um frásagnarhátt. Allar
ritgerðirnar einkennir þó hin
1 sama virðing og ást á foreldrun-
jum og lýsing á heimilissiðum
'sýnir glöggt að þegar íslending
arnir reistu sér heimili í þesS-
um fjarlægu slóðum, var það ís-
lenzkt ineimili, þar sem islenzkir
málshættir og skáldskapur blómg
uðust. Þar voru kvöldvökur
haldnar með sama hætti 0g hafði
verið á íslenzkum bæjum for-
feðranna og þar fékk ferskeytlan
að fljúga þegar kappar voru að
! kveðast á.
Það fer að sjálfsögðu ekki hjá
| því að sá kaflinn sem einna mest
athyglin beinist að, er grein frú
Rósu Benediktsson um föður
■ sinn Stephan G. Stephansson, því
að svo er hann dáður meðal þjóð
arinnar, að þótt hann hafi dval-
| izt f jarvistum við ættjörðina, er
1 liann eitt okkar beztu þjóð-
skálda. Þar er m.a. þessi kafli,
sem lýsir ótrúlega miklu í fá-
um orðum:
“Móðir mín fór ávallt fyrst
ofan og færði föður mínum og
öðru heimilisfólki kaffi f rúmið
alla tíð, er eg man til. Við systk-
inin hjálpuðum við heimiHsverk
in, þvi lítið vorum við fjarver-
andi. Faðir minn var við skepnu
hirðingu og var sannur dýravin
ur. Vann hann við heyskap og
kornskurð, sérstaklega að
hreykja upp bindum. Aldrei
gengdi hann mjöltum, móðir mín
og við systurnar gjörðum það. A
veturna skrifaði faðir minn oft-
ast sendibréf og þess háttar á
morgnana, og eftir máltíðir fór
hann oftast strax inn 1 kompu
sína til að lesa og skrifa og yrkja.
Hver stund var notuð vel. Man
eg eftir því, að á vetrarkveldum
sat eg stundum úti í horni í rökkr
inu og hlustaði á hann kveða. Á
miðju gólfi var stór kringlóttur
arin og logaði glatt á honum.”
Þessi litli kafli sýnir glöggt
þann anda innileika og persónu-
legra tengsla, sem er yfir ritgerð
unum í bókinni Foreldrar mínir.
Bókin er 235 blaðsíður og er
prýdd myndum af hverjum höf-
undi og foreldrunum, sem hann
skrifar um. Útgefandi er bókaút-
gáfan “Minning” og hún er prent
uð í Prentfelli. Mbl. 13. des.
Ársfundur Jóns Siguidssonfé
lagsins verður haidinn í Univer-
sity Women’s Club, 54 Westgate
föstudagskvöldið 1. febrúar kl.
8. Mrs. E. A. Isfeld og Mrs. DaÞ
las Medd, taka á móti gestum.
Sunnudaginn, 20. þ.m. skírði
séra Philip M. Pétursson Gary
Byron, yngsta barn Mr. og Mrs.
Jón Júlíus Arnason, að heimili
þeirra, 1057 Dominion St. Nokkr
inga vestan uiats um toreinra ir vinir og ættingjar voru við-
sina. Þegar Finnbogi dvaldist staddir. Guðfeðgini voru Mr. og
vestan hafs fór hann þess á leit Mrs. Herman Arnason.