Heimskringla - 23.04.1958, Blaðsíða 1

CENTURV MOTORS ITO.
247 MAIN-Ph. WHitehall 2-3311

241 MAIN - 716 PORTAGE
1313 PORTAGE AVE.

L.XXII ÁRGANGUR
WTNTSIPEG, MIÐVTKUUAGUSIN 23. APRÍL 1958
NÚMER 30.
FRETTAYFIRLIT 0G UMSAGNIR
Verð á matvöru rann-
sakað
Fyrir sköxnmu skipaði sam-
bandsstjórn Canada 7 manna
konunglega nefnd til að rann-
saka verð á matvöru.
Ástæðan var fyrst og fremst um-
kvörtun bænda um lágverð á
vöru sinni, en háverð á allri iðn-
aðar vöru, sem iþeir þurftu að
kaupa.
Nefnd þessi tók til starfa í
Winnipeg s.l. viku. Formaður
hennar er dr. Andrew Stewart,
prófessor við Alberta háskóla.
í nefndinni eru tveir aðrir pró-
fessorar og kunnáttu menn í
ýxnsum greinum, svo sem búnaði,
verzlun, o.s.frv.
Nefndin hóf hér yfirheyrzlu
s.l. viku. Hafa þær leitt í ljós
ýmislegt eftirtektarvert og
margt ljótara en menn hafa áður
trúað að ætti sér stað og hafa tal
ið bændanöldur eitt.
Skal fyrst nefna kjöt-verð.—
Samkvæmt upplýsingum nefnd-
arinnar var mikið verðfall á
kjóti til bænda frá 1951-1956.
En verðið lækkaði þó lítið sem
ekkert í smásölu í Winnipeg.
Húsfreyjur þessa ibæjar
greiddu t.d. 1951 80c fyrir þund
af kjöti sem bóndinn seldi fyrir
54c. eða 26c minna, en smásalinn
bér gerði.
Þetta hefir meira og minna
haldið áfram til þessa.
Til skýringar þessu hefir
i'efndin þetta að segja:
Fyrir hver 100 pund af kjöti,
befir verðið skifts þanning síð-
ustu árin:
sem eru að reyna að vera, og bú-
ið er að ganga lengi, en fer en
hraðvaxandi, og án þess að nokk
ur Mose komi sem stöðvar það.
Ráðinn hjá CLC
Ár bæiulav Sláturh. Heildsv
1935 $ 5.24 $ 6.15 $ 9.43
1945 17.26 18.41 22.09
1956 28.91 30.72 34.48
55.90
Hér eru aðeins þrjú ár tekin
úr langri töflu, er sýna glögt
tvent—að smásöluverðið er sem
næst helmingi hærra en það sem
bóndinn fær fyrir vöruna, og þó
það hafi hækkað frá 1935 úr
$14.38 upp í $55.90,1956, helzt
ávalt þessi rnunur á heildsöu og
bænda verði. —Er hægt að hugsa
sér það sanngjarna útbýtingu vöri
unnar?
Svo koma eggin til greina. —!
Smásöluverð þeirra hefir verið
um 17 tii 18C meira á tylft hverri
x smas'lu en bóndinn hefir feng
íð fyrir þau.
Þá er verð á fiski. A vötnum
þessa fylkis hafa verið greidd
4c fyrir 1 pund fiskjar til veiði-j
mannsins, sem seldur var í smá-j
söluverði 65c í Winnipeg. Hér
var um fisk af Norður-Win-
mpeg vatni að ræða.
Önnur dæmi eru að veiði-
roönnum hafi verið greidd lOc
fyrir fisk, sem í búðum í þessum
bæ kosta 51c pundið.
Fregnritar hafa náð i þessa
mola á tveimur dögum frá nefnd
inni. En fullnaðar skýrsla henn-
ar verður send sambandsstjórn,
þegar nefndin hefir lokið starfi.
En þetta gefur eigi að siður
til kynna, hvað hér er að gerast
—og ekki aðeins með gnýi á mat
vörum, heldur verðokri á hverju
sem er. Það gengur nú svo langt,
að það er ekki til neins að spyrja
hvað hlutur kosti nú orðið. Það
er úr sögu viðskifta. Hugsjónin
er aðeins ein, sem lifað er fyrir,
hún er að græða með lýgi eða
svikum ef ekki er kostur með
öðru móti, á flestu eða öllu er
kaupum og sölu gengur.
Það er hugsjónaháttur hinna
tniklu framfara tíma vorra, þess-i
ara gull kálfs dyrkunar tíma,
sepi 50 peninga rífa í sig af hverj
um dollar heiðvirðra aumingja
Mr. Stanley Knowles, fyrrum
sambandsþingmaður frá Win-
nipeg en tapaði í kosningunum
31. marz, hefir þegið starfið, er
honum stóð til boða frá Canadian
Labor Congress, en það var vara-
forsetastaða hjá verkamanna sam
tökunum.
Þessu var til lykta ráðið s.l.
viku á fundi Canadian Labor
Congress í Winnipeg.
Árslaun eru $12,000, að hermt
er.
í viðtali við fregnrita mintist
Knowles þess, að hann vonaði
enn til að ná kosningu á sam-
bandsþing.
Það er óvíst enn þá, hvað CLC
vill gera með að veita CCF fylgi.
Það mun nú sem fyr kjósa að
vera utan flokka.
Mr. Knowles lét þingmenska
vel. Hann var mjög vinsæll í
hópi þingmanna, ihvers flokks
sem var. Og Diefenbaker er talið
að boðið hafi honum fasta-
stöðu sem þing-forseta eftir
kosningarnar 10. júní, en hann
þáði hana ekki.
Dauðadómar úr sögunni
Það þykir alt benda til að
hengingar verði hér úr lögum
numdar, er næsta sambandsþing
hefst í Ottawa.
Núverandi ráðuneyti hefir
breytt líflátsdómum tveggja
manna í lífstíðar fangavist.
Það hefir oft verið fram á
þetta farið áður á þingi, eink-
um að breyta núverandi aftökum
með hengíngu í lífstíðar fanga-
vist. Og málið var rætt á síðasta
þingi nndir stjórn liberala. En
af framkvæmdum Varð ekkert,
eins og stundum fyr.
Núverandi sjjórn hefir áður
tjáð sig fylgjandi afnámi dauða
dóms og það er nú eitt af málun-
um á löggjarfarstefnuskrá kom-
andi þings.
Aukin Hveitisala
Það var eftirtektaverð frétt,
sem blöð hér fluttu s.l. viku utn
hveitisölu undan farna sjö mán-
uði, eða frá 1. ágúst til loka febr.
mánaðar. Hún var í því fólgin,
að Canada væri eina hveitisölu-
landið í heimi, sem á þessum
tíma hefði aukið sölu sína. Hún
hafði ekki náð því marki hjá
nokkurri annari þjóð.
Á þessum tíma voru send út
úr Canada 170 miljón mælar
hveitis. Á sömu mánuðum árið
áður, nam salan 158 miljón. En á
þessum mánuðum féll salan mjög
mikið hjá Bandarikjunum, Ástra
líu og Argentínu. í Bandaríkjun-
um minkaði hún úr 300 miljón
mælum í 208 miljón rnæla.
#lebílegt ^>umar
Þessi batnandi sala hér, er
sögð mest allra Gordon Churchill
að þakka. í stað þess að núa
Bandaríkjunum því um nasir, að
þau væru að gefa hveiti burtu
til að spilla hér sölu, eins og um
sölu væri nokkra að ræða, þar
sem gefa varð vöruna, fór hann
og seldi hveiti, ekki aðeins göml
um skiftavinum, sem Bretum,
heldur jafnframt nýjum, svo sem
Kínverjum, Jöpum, Rússum og
Indverjum, sem hann nýlega!
seldi 10 miljón mæla.
Hann hefir ennfremur gert
samninga um hveitisölu við
nokkur lönd, með löngum gjald-
fresti.
Erlendis vekur þessi mark
verða og góða frétt athygli og
aðdáun hinnar nýju Canada-
stjórnar.
HLÝTUR TóNLISTA
VERÐLAUN
HÁTÍÐAHÖLD t MIN-
NESOTA
Grettir Johannsson, konsúll,
færði Heimskringlu í gær, bréf,
er hann hafði nýlega fengið frá
Valdimar Björnssyni í St. Paul,
Minn og bað hann konsúlinn að
sýna það ritstjórum íslenzku blað
anna í von um að þeir mintust
á hvað til stæði í Minnesota, en
það er hvorki meira né minna en
aldar-minningarhátíð Minnesota
ríkis.
Þessi miklu hátíðahöld hef jast
8. maí og lýkur ekki fyr en 12.
maí Dagskrána þessa 5 daga höf-
um vér séð og verður samkvæmt
henni hvers sögulegs viðburðár-
ins getið af öðrum.
Vegna þess að rí'ki þetta
byggja xnest megnis Norður-
landa þjóðir, Svíar, Norðmenn,
Danir, Þjóðverjar, Finnar og fs-
lendingar, er búist við' gestum
frá Norður-Evrópu á þessa há-
tíð.
íslendingar hafa ákveðið að
taka sérstakan þátt í hátíðinni
og munu fara að líkt og aðrar
þjóðflokkar, að minnast sögu
sinnar þjóðar. Verða því sam-
fara samkomur og ferðalög um
bygðir frumherjanna. Vér sjáum
þess getið að heimsókn er ákveð-
in að Hákonarstöðum, en það er
landnám fyrsta íslendingsins í
Minnesota, Gunnlaugs Péturs-
son frá Hákonarstöðum og átti
sér stað 4. júlí 1875.
Forsætisráðherra íslands, Her
mann Jónasson og frú og sendi-
herra Thor Thors og frú, verða
þarna, og verður ein veizlan hald
in þeim til heiðurs og íslending-
um.
Dr. Richard Beck, forseti Þjóð
ræknisfélagsins í Norður Am-
eríku og Grettir L. Johannsson
konsúll, verða á hátíðinni. Auk
þessara aðkomu gesta, verða
þarna f jöldi íslendinga úr byggð
inni, er að því munu vinna, að
sjá hlut íslands og fslendinga
sem beztan.
Þeir sem sækja hátíð þessa
ættu að ná til einhverra Minn-
esota íslendinga er þeir þekkja,
ef einhverra sérstakra upplýs-
inga æskja.
Veizluhöld og helztu skemti-
skrár munu fara fram í bæjun-
um Minneapolis og St. Paul. En
hugmyndin er að sjálfsögðu
jafnframt, að sýna sem flest að
auðið er, af þróun menningar
þessa landshluta.
í þetta sinn gefst ekki tæki-
færi, að gera þessa sögu lengri.
En gaman væri, að sjá í næsta
blaði, frá einhverjum innbyggja
þessa norræna heims, viðburðar
bessa frekar minst
Nauta-at í Canada
f bænum Lyndsay, Ont. fer
fram nauta-at dagana frá 2 til 4j
ágúst á þessu sumri.
Segir Chamber of Commerce,
að það sé í fyrsta sinni, sem ekta
eða fullkomið nauta-at fari fram
hér í landi.
Sport þetta kemur hingað frá
Mexico.
Eru nautin 6 og stendur hvert
at yfir 15—20 mínútur. Kvað
komið með þetta til að draga
ierðamenn hingað.
í þessu ati verða engin vopn
notuð, svo engar blóðsúthelling
ar verða, af hálfu mannanna, að
minst kosti.
Negrakóngur vill fara með
300 eiginkonur á heimssýn-
inguna í Brussel
Ráðherrar hins unga Belgíu-
konungs, Baudouins, sitja nú
með sveittan skallann og reyna
að finna leið út úr mestu ógöng-
um, sem þeir hafa ratað í tilefni
af heimssýningunni í B.russel.
Þeir eru í vandræðum með að
hýsa kóng einn úr Afríku og
eiginkonur hans—300 að tölu.
Vandamálið hófst þannig að
nýlendumálaráðherra August
Buisseret bauð öllum þjóðarleið-
tpgum Belgísku Kongó á heims-
sýninguna ásamt eiginkonum
þeirra og skyldi það verða þeim
útgjaldalaust.
Einn þeirra sem fékk slíkt
boð var Lukengo Bope Mabintshi
spikfeitur negrakóngur í Bak-
ubas. En yfirvöldin í Kongó
höfðu steingleymt því að nokkur
ár voru liðin frá því Lukengo
hafði verið leyft að halda 300
konum.
Til allra ágæfu fyrir yfirvöld
in virðist Lukengo gera öllum
konum sínum jafnhátt undir
höfði. Hann vill ekki skilja neina
þeirra eftir þegar hann fer að
sjá heimssýninguna. Annað væri!
óhugsandi frá hans sjónarmiði. j
í höfuðborginni sem er eitt mold
arsvað hefir hver kona sérstak-
an kofa og hjá þeim dvelur Luk-i
engo til skiptis, nokkra daga í
einu. Þær 299 sem bíða hans jafn
an verja tíma sínum til þess að
undirbúa fyrir hann ýmis huggu
legheit.
Þessi fjölskyldusamheldni hef
xr valdið mánaðarlöngum deilum
og bitrum erjum í Brussel hjá
ráðamönnum. Að stinga upp á
því að Lukengo skildi einhverj-
ar konur’ sínar eftir heima væri
sama og að taka aftur boðið. Það
yrðu mikil vonbrigði fyrir ætt-
bálkinn sexxxl er að undirbúa
glæsta innreið þjóðhöfðingjans
og kvennanna 300 til Brussel á
heimssýninguna. En fyrirsjáan-
legt er að húsnæðisörðugleikar
verða gifurlegir á sýmngunni
þar sem 53 þjóðir koma saman.
Hvar er hægt að hýsa 300 eigin-
konur?
Belgískur stjórnarfulltrúi
sagði að eina leiðin til að leysa
vandann væri að leigja heilt skip
og láta konurnar búa um borð
meðan staðið væri við í Brussel.
Lukengo er sá síðasti þjóð-
höfðinginn í Kongó sem leyftl
hefir verið fjölkvæni. Þegar lögl
gegn fjölkvæni voru samþykkt
var ekki hægt að skipa honum
að reka 299 eiginkonur.
Hann fær að halda konunum
meðan hann lifir. Eftirmaður
hans fær ekki að hafa nema eina
konu. Stjórnarfulltrúinn sagði
ennfremur að það væri mikil bót
í máli að. kóngurinn ætlaði sér
Mrs. Elma Gislason
f hljómleika og söngsamkepn-
inni sem fór fram hér í bæ fyrir
stuttu lagði Mrs. Elma Gislason
fram frumsamið lag, sett við orð
kvæðisins “Kveðja að heimarí'
eftir Guðrúnu Guðmundsdóttur
frá Melgerði. Mrs. Gislason
þýddi kvæðið á ensku, og á
enski textinn við lagið, fylgir
eítir meiningu íslenzka kvæðis-
ins þó að hann rími ekki né fylgi
Öðrum skáldlegum reglum. Lag-
ið fékk ágætar viðtökur og var
sæmt 86 stig, sem er óvanalega
góður dómur, bæði á þekkingu
og kunnáttu höfundarins. Með-
al annars komst dómarinn að
orði á þessa leið, í dóm sinum, “a
simple expression in song of a
charming simple poem . . . it
certainly does not want anything
harmonically.” Einnig fór hann
nokkrum orðum sem hjálpleg
verða höfundinum seinna meir.
Gert er ráð fyrir að lágið verði
sungið við sumarmála samkomu
k\ enfélags Unitara á fimtudags
kvöldið 24. apríl. —P.M.P.
KVEÐJA AÐ HEIMAN
Þú, sem áttir æskusporin,
íslands fögru ströndum á.
Manstu hlýju, mildu vorin,
manstu, er leysti af fjöllum snjá.
Manstu fagra fossinn hvíta,
cr féll í dökkri klettaþröng.
Unaðslegt var út að líta.
Astljóð vorsins fossinn söng
Manstu blóm i brekkum fríðum,
ber, er spruttu út í mó,
sóleyjar á velli víðum,
vaskur bóndinn þar sem sló,
á, er féll um fagra dalinn,
íriðsæl kvöld, er lækkar sól,
glaður lagði litli smalinn
leið sína á kvíaból.
Manstu haust, er hrímið hvíta
hafði lagzt á sérhvert strá.
Færðu í minjar ljósi að líta
landið öllu fegra en þá.
Þegar geisla sólin sendir
sást allt nýtt og hreint og bjart.
Allt er gjöf frá Guðs vors hendi,
glit á snjó og blómaskart.
Manstu vetrarmyrkrið svarta,
manstu líka geisla af sól,
manstu litla ljósið bjarta,
er lýsti um bernsku þinnar jól,
manstu bak við myrkratjöldin,
mikinn fagran, bjartan heim,
er mamma bænir bað á kvöldin
- og benti á stjörnu í loftsins geim.
Líður blær frá landsins ströndum,
líkt og andvarp brjósti frá.
Nær til þín, er barnsins böndum
bundinn enn ert móður hjá
Kveðjur okkar allra heima
eiga að snerta hjarta þitt.
Víst er þér ei Guð mun gleyma.
Geyrndu í huga landið mítt.
Dost remember childhood’s
pathway
Trod on Iceland’s wondrous
shore?
Dost remember warmth of
springtime
snow on mountains melt away?
Dost recall, down deep, dark
gorges,
sparkling waters white with
spray?
Wondrous fair was all around
you,
Waterfalls spring’s roundelay!
ekki að koma með börn sín og
barnabörn.
—Tíminn
FRÉTTAMOLAR
10 mana nefnd frá Sask.-fylki
var stödd hér í borg til þess að
rannsaka öl-veitingar og öl-veit-
íngahús. Mættu þeir með öllum
þeim nefndum, sem hér hafa völd
á öl og vín sölu og veitingu.
Sögðust þeir vera mjög hrifnir
af öllu, viðvíkjandi þessu. Þeir
segja að Sask-fylki þurfi að fá
einhverjar breitingar á öl- og
vín sölu, þar sem nú hafa bæði
Alberta og Manitoba gert það.
★
Það hafa þótt horfur á því í
Canada, eftir kosningarnar 31
marz, að hér verði aðeins um tvo
ílokka að ræða á næsta þingi. Lib
eralar verða að sjálfsögðu and-
stæðingaflokkur stjórnarinnar.
En jafnvel þó þeir geti verið
tveir, er vafi á að CCF álítist
nógu fjölmennur til þess, þar
sem hann hefir einungis 8 þing-
mönnum á að skipa. Það er óvíst,
að CCF flokki þyki borga sig
að veita andstæðingaflokkinum
óskorðað fylgi, sem að vísu er
ekki skylda hans vegna þessa, en
ósérstæðari gerir hvern flokk
samt.
Dost remember vales flow’r
scented,
meadows lush with bursting
seed,
Lilies gold on glittering waters,
Robust reapers on the mead.
Silver rivers through the valley,
Quiet eve in sunset's glow?
Shepherd small, contented,
happy
homeward wends with heart
aglow.
Dost remember grass blades
shimm’ring,
touched by autumn’s fingertips?
Dost thröugh mem’rys gilded
dreaming
glimpse the land, all fairest
then?
Seemed all newly fair, fresh
gleaming,
as the sun it’s rays spread o’er?
Glint on snow and fields
transcending.
Gifts from God’s own loving
hand.
Dost remember sombre winter
Dost remember sunbeams bright?
Dost remember treasured
candles
Childhood’s glowing Christmas
lights?
Past the dark enfolding portals
Dost remember realms of light
Unfolding in the starlit heavens,
And mother whispering prayers
at night?
From the shore on zephyrs
wafted
like a pray’r, from out your
breast,
Childhood memories entwining
bands engraven—“Mother’s
best.”
We at home regards are sending
Hoping that your hearts be
touched.
Sure ’tis God will ne’er forget
thee,
In your hearts keep my dear
land.