Heimskringla - 27.05.1959, Blaðsíða 1

LXXIII ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 27. MAÍ og 3. JÚNÍ 1959
NÚMER 33. og 34.
ÍSLENZKIR ÞINGMENN
HON. GEORGE JOHNSON
Kosningaúrslitin í Manitoba
Hér eru í fáum orðum úrslit
kosninganna 14. maí í Manitoba.
Roblin stjórnin 'bætti 10 nýj
um sætum við sig—8 frá liberöl-
um en 2 frá CCF.
Nú híeifir stjórnin því 34 þing-
menn (áður 26), Liberalar 11 —
(áður 19) og CCF 10, áður 11.
Þingsætin eru alls 57, en í
tweimur var kosningum frestað
tþar til 11. júní. Var það í Chur-
c'hill og Rupertsland.. Þingmenn
í báðum þeim ikjördæmum ifyrir
kosningar voru stjórn-isinnar.
Roblinstjórnin er því líkleg að
halda 36 Iþingsætum á komandi
Iþingi, en andstæðingar hennar til
samans 21 þingsæti. Meirihluti
M.D., conservative, var kosinn Roblinstjórnar því 15 að þingfor-
með miklum meirihluta atkvæða seta meðtöldum.
við síðustu kosningar í Gimli I
kjördæmi.
JOHN CHRISTIANSON
NÝJU ÞINGMENNIRNIR
Það varð ekki mikil breyting
á þingmönnum í kosningunum
í 14. maií. Endurktosningu náðu 44
' af heildinni. Af 34, sem Roblin-
1 stjórn fylgja, eru 22 sveita-þing-
■ menn, en 12 bæjar þingmenn. Lib
1 eralar eru 10 úr sveit, en einn úr
bæ. CCF þingmenn: 8 úr bæja-
kjördæmum en 2 úr sveit.
Nötfn þingmanna og kjördæma
þeirra, eru Iþessi:
Progressive ConseiTvative
Sveitar-þingnjenn
Arthur—Jack Cobb
Birtle-Russel—R. G. Smellie
Cypress—Marcel Boulic
Dauphin—Stewart McLean
Prairie kjördæmi.
5ingur hans var Green-
bsinni.
ivrsta skifti i Dufferin,—W^Homer Hamilton
yrsta skifti 1 Flin Flon—C. H. Witney
ini 14. mai, sem Con- .. ~ ,
. J Gimli—George Johnson
smm, hlaut kosmngu i Hamiota-Barry P. Strickland
Lac du Bonnet—Oscar Bjornson
Minnedosa—Walter WeLr
Morris—Harry Shewman
Pembina—Maurice Ridley
P. la Prairie—John Christianson
Roblin—Keith Alexander
Rook Lake A. W. Harrison
Rockwood-Iberville—G. Hutton
Souris-Lansdowne—E. McKellar
Springfield—Fred Klym
Swan River—A. H. Corbett
The Pas—Jack Carroll
Turtle M'ountain—E. F. Willis
Virden—J. W. Thompson
Bæja-þingmenn
Assiniboia—George Johnson
Brandon—R. O. Lissaman
Ft. Garry—Sterling Lyon
Ft. Rouge—Gurney Evans
Osborne—W. O. Baizley
River Heights—W. B. Scarth
St. James—D. Stanes
St. Matthews—W. G. Martin
S. Vial—Fred Groves
Wellingon—R. Seaborn
Wpg Centre—Jarnes Cowan
Wolseley—Duff Roblin
Liiberal —Sveitaþingm.
Carillon—Edm. Prefontaine
Emerson—J. P. Tanohak
Ethelbert Plains— Hryhorczuk
Gladstone—N. Shoemaker
Lakeside—D. L. Campbell
La Verendrye—Stan Rdberts
Rhineland—W. C. Miller
St. George—Elman Guttormson
Ste. Rose—Gildas Molgat
Selkirk—T. P. Hillhouse
Bæjarþingmenn
St. Boniface—L. Desjardins
CCF—Sveita þingmenn
Brokenhead—Ed Schreyer
Fisiher—Peter Wagner
Bæjarþingmenn
Burrows—John Hawryluik
Elmwood—Steve Peters
Inkster—Morris A. Gray
Kildonan—A. J. Reid
Logan—Lemuel Harris
OSCAR BJORNSON
Conservative frambjóðandi í Lac
Du Bonnet, hlaut 73 atkvæðij
fram yfir liberal iframbjóðand-
ann.
Mr. Bjornson er umboðsmaður
Ford Motor Co., í kjördæmi sínu
og er þetta í fyrsta sinn sem
ihann bíður 'sig fram til þings.
ELMAN GUTTORMSON
liberali, var endurkosinn með
miklum meirihluta atkvæða í St.
George kjördæminu.
Radisson—A. R. Paulley
St. John’s—David Orlikow
Seven Oaks—Arthur Wright
52 TAPA TRYGGINGAFÉ
Fimmtíu og tveir af þeim er
sóttu í kosningunum 14. maí,
töpuðu tryggingarfé sínu, en það
eru 200 dalir fyrir hvern þingm.,
eða $10,400 til samans fyrir alla.
í fylkissjóð kom þetta fé frá
24 GCF frambjóðendum, 21 lib-
eral, 3 kommúnistum og 3 óháð-
um þingmanna-efnum.
Úr íihaldsstjórnar flokkinum
tapaði ekki eitt einasta þingm.-
efni tryggingarfé sínu.
Þeir sem lengst áttu í land
með að halda tryggingarfé sínu,
voru úr þessum kjördæmum:—
Wolsley, Fort Garry, Fort Rouge
Daupíhin, Gimli og Brandon. En
í þeim isóttu af stjórnar ’hálfu,
Roblin forsætisráðherra, Hon.
Sterling Lyon dómsmálaráðherra,
Gurney Evans, mentamálaráðh.,
Stewart McLean, i’ðnaðar- og
verzlunarmálaráðh., Hon. George
Jo’hnson, heilbrigðismálaráðh.,
og R. O. Lissaman.
FJÓRIR RÁÐHERRAR
BRJÓTA BÁT SINN
f kosningunum 14. maí brutu
fjögur þingmannsefna liberala
og fyrrum ráðherrar í Campbell-
stjórninni bát sinn á kosninga-
skerinu. Þeir voru þessir:
R. W. Bend, fyrrum heilbrigðis-
málaráðherra, F. L. Jobin, fyrrum
viðskiftamálaráðherra. C. E.
Greenlay, fyrrum fjármálaráðhr.
og C. L. Shuttleworth fyrrum
akuryrkjumálaráðherra.
Þarna kom skarð í fylkingu
Campbells. Sjálfur var Campbell
farinn að verða hræddur um sig
í sínu kjördæmi. Hann Ihilaut að-
eins 120 atkv. fram yfir stjórnar
sinnan John F. Bate, í kjördæm
inu Lakeside. Atkvæðin féllu
þannig að Campbell hafði 1892
en Bate 1772.
Sá er sigri hrósandi gekk á
hólminn á móti Greenlay í Por-
tage, heitir John Christianson,
bæjarráðsmaður þar og sagður
fslendingur þar ofan í kaupið.
Hann sótti undir heillamerki
Roblins.
STINSON OG SWAILES
TAPA KOSNINGU
Kosninga-úrslitin 14. maí, urðu
CCF þungar búsif jar. Lloyd Stin
son, leiðtogi flokksins í fyikimu,
og sem sótti í Osborne kjördæmi,
tapaði kosningu. Hann tfell fyrir
W. O. Baizley, Roblin sinna. í
Assiniboia tféll einnig vara-for-
seti flokksins Donovan Swailes
fyrir manni George Johnson að
nafni, skozkum íhaldssinna. —
Féllu með þessum mönnum tveir
forustumenn CCF úr isögunni.
En flokkur CCF tapaði þó í heild
sinni ekki nema einum, því þeir
unnu Logan-kjördæmið, er S.
Juba skipaði sem óháður, en
hætti við að endursækja um.
Hafa CCF nú 10 þingmenn í stað
11 fyrir kosningar.
fSLENDINGAR Á MANI-
TOBA ÞINGI
í þetta skifti verða fjórir fs-
lendingar á Manitoba þingi. Fyr-
ir kosningarnar 14. maí voru þeir
aðeins tveir, Dr. George Johnson
h e i l'br i gð i smá 1 ar áð’h e rra Roblin-
stjórnar og Elman Guttormson,
liberal þingmaður í St. George.
En nú bætast tveir við í hópinn.
Er annar Jdhn Christianson, kos-
inn íhaldsþingmaður í Portage
la Prairie, en hinn Oskar Björn-
son íhaldsmaður einnig kosinn
í Lac du Bionnet, um 100 mílur
norður af Winnipeg. Tveir aðrir
fislendingar sóttu, en töpuðu,
Paul Goodman, liberali, í St.
Mattheæs, og Magnús Eliason,
CCF í River Heights.
Portage-þingmaðurinn
John Ghristianson hét sá er
kosningu vann af hálfu conserv-
a-tiva 14. maí ií Portage og er ís-
lendingur.
Hann var fæddur í Langruth
af íslenzkum foreldrum, sem báð-
ir eru dáin en voru fæddir í
þessu landi og hétu Björn Christ-
ianson og Ingibjörg Eyvindsson.
Móðir hans, Ingibjörg, var dóttir
Þiðriks Eyvindssonar og Guðrún
ar Pétursson frá Reykjavík, konu
hans, er vestur um haf komu
1886, frá Felli í Biskupstungum,
fyrst til Vatnabygða, en nokkru
síðar til Langruth. En þaðan var
á ný flutt og sezt að norður af
Westbourne, Man., þar sem þau
bjuggu lengst af, reystu fyrir-
myndar-hús og var heimili þetta
og þungamiðja bygðar, er þarna
spratt upp. Þiðrik er talinn fædd
ur í Útey í Laugardalnum.
Þingmaðurinn sem hér um get-
ur er bæjarráðsmaður í Portage,
fyrrum forseti Rotary-klúbbsins,
forseti Conservative-klúbbsins í
Portage, og Manitoba Retail
Farm Implement Dealers Assn.
Hann var kosinn 1958 “Citizen
of the Year” af Chamber of Com-
merce, aðallega vegna mikilla
iðnaðar og framfara athafna í
bygð sinni.
Christianson Limited heitir
viðskiftafélagið í Portage, sem
hann rekur ásamt tveim bræðrum.
Þeir verzla með vélar af öllu tæi,
hefir umboð John Deere og allra
stærri bílagerða.
John er 35 ára, giftur mentaðri
og glæsilegustu konu, áður Miss
Beverly Fairbairn. Þau eiga tvo
sonu, Jbhn, 5 og David 3 ára.
Á KOSNINGAKVÖLDINU
Einn af ifregnritum Winnipeg
Tribune lýsti kosningakvöldinu
í herbúðum íhaldsflokksins, sem
hér fer á eftir.
Roblin sagði fyrir fimm árum
—“Sá tími mun koma”.
í kvöld hafa orð hans ræzt. Sig
ur íhaldsflokksins í Manitoba, er
órengjanlegur.
Roblin þakkaði hann öllum
nema sjálfum sér. Síðast liðnu
fimm árin hfeir þó enginn eins
mikið að þeim sigri unnið og
hann. Eftir að hann var kosinn
foringi flokksins, fyrir 5 árum,
hentist hann um hvert kjördæmið
af öðru, með þeim árangri er nú
er hlutskifti íhaldsflokksins að
taka við völdum, sem hann hefir
ekki haft með höndum í meira en
40 ár eða frá Iþví að afi núverandi
forsætisráðherra fór frá 1915.
Allan þann tíma hafa íhaldsmenn
skipað bekki stjórnarandstæð-
inga, eða setið þungir á svip í
samsteypustjórn.
Þingið segir hinn endurkosni
forsætisráðherra, að komi aftur
saman 9. júní og taki til óspiltra
mála við starfið, sem frá var
horfið.
Spurningu fregnrita um hvort
skattaálagning sambandsstjórnar
hefði nokkuð spilt fyrir í þessu
fylki, svaraði Roblin á þá leið, að
hann teldi það ekki líklegt, það
myndi hafa verið vakið upp af
andstæðingaflokkum hér, vegna
málefna hraksins sem þeir voru
í og kjósendur virðast ekki hafa
gefið mikið fyrir. Viðhorf kjós-
enda var þar sem í öðru vissulgea
annað, en stjórnar-andstæðinga.
Það var eins og þeim tækist ekki
að reikna þar neitt rétt út, vissu háðir kirkju né öðrum samtök-
ekker hvernig almenningur hugs-
aði. Hefðu að líkindum aldrei út
í kosningar rekið innan eins og
sarna árs, ef svo hefði verið.
Þegar fregnritar spurðu for-
sætisráðherra hvort hann væri
ekki feginn hvíldinni, kvað hann
'svo ekki vera. Einn af þeim, sem
sér bæri að þakka aðstoðina, væri
kona 'hans, er á öllum fundum
sínum utan tveimur hefði verið,
og hvarvetna haft mikil áhrif á
áheyrendur. Hann sagði fregnrit
um, skoðun sína bryetta á gift-
ingum, frá því sem áður var.
Ráðherrar verða að líkindum
hinir sömu. Forsætisráðherrann
sagði um það mál ekki fengist
fyr en þing kæmi saman.
BLÖÐIN ENN
Það er nú brájðum ár síðan að
við séra Philip Pétursson sátum
í alvarlegum Iþönkum vegna út-
igáfukostnaðar íslenzku vikublað-
anna. Vikublöðum af stærð Hkr.
og Lögbergs, var strax ljóst, að
ekki verður haldið úti án stór
taps. Þá atihuguðum við útgóifu
þeirra aðra hvora viku. Töldum
við hana reynandi, en þó væri
með því í full mikið lagt. Og það
hefir nú í tíu mánuði verið hlut-
skifti Heimskringlu og líklegast
kleifasta leiðin, sem til mála
kæmi. Við óttuðumst að margt
yrði út á þetta sett, og með því
yrði ef til vill erfitt að ihalda öllu
sögulega merkilegu til skila um
okkur Vetsur-fslendinga. En
reynslan hefir nú sýnt, að það
er hægt svo nægja megi.
Eftir tvær útkomur á mánuði
um okkar íslenzka starf, sem er
að minka eins og blöðin, er hægt
að geta hins helzta um okkur.
Að hinu leyti héldist alt bet-
ur við lí sama horfi og stíl og
áður með því að blöðin minkuðu,
hvort um tsig fremur en ef þau
bæði hættu fyrir eitthvert blað-
bákn, sem hér hefir svo oft verið
talað um—og ekki af reynslu-
lausum mönnum heldur—en ekki
nær nokkurri átt og ójafnt gerði
kirkjunum undir höfði eða póli-
tíkinni eða hverskonar klíkum
sem væri.
Útgáfukostnað er hægt að
lækka að miklum mun með hálfs-
mánaðarblaðsútgáfu.
Sumir gamlir í hettunni segja,
að þeir vilji sitt vikublað og ekk-
ert annað. Þeir eru sem sé með
því að fá 13 dala blað fyrir 3 til
5 dali. Ef kaupendur einir ættu
að standa allan straum útgáfu
vikublaðs, yrði áskriftagjald
hvers Mkt þessu.
En þar er einnig svo fyrir að
þakka, að margur greiðir það eða
jafnvel meira. En á þeim ágætu
þjóðræknisvinum hvílir of mik-
ið nú þegar af íslenzkri félags-
legri útgjaldabyrði.
Eitt enn gott við að blöðin
væru tvö eða öll sem nú koma út,
hlutfallslega af stærð Heims-
kringlu, er að þau yrðu
sjálfstæðari og kaupendur þeirra
frjálsari að því að ikaupa það,
sem þeim finnst skemtilegasta og
fróðlegast að lesa. Slíkt fæst
sjaldan eða aldrei í gjafablöðum,
þó tekið væri upp á því að gefa
blöðin út á gjafasjóðum, sem ein-
hverjum hér mun hafa dottið í
hug.
Það er sagt að íslendingar séu
skrítnir menn um ýmislegt og
jafnvel öðru vísi en aðrir menn
um sittihvað. Þegar Þjóðræknis-
félagið hér var stofnað, voru það
menn, sem engum gátu bundið
sig skoðanalega, sem af stað með
það fóru. Og það var af því, að
þeir vildu hér frjálst félag, þar
sem þeir þurftu hvorki að vera
um í að unna ættjörðinni. Þar
mátti enginn meinbugur á vera.
Og það mundi líkt fara hér með
blöðin. Þeir vilja að þau séu
frjáls og þeir vilja taka frjálsa
afstöðu sína til þeirra. Þeir vilja
kaupa þau, ef þau eru eftir þeirra
höfði, en annars ekki.
Bókmentir íslendinga eru frá
fyrsta í sliku andrúmslofti skap
aðar. Þjóðræknisfélagið hefir
sýnt hér lit á myndun slíks and-
rúmislofts. Þessvegna finnst
mér hér flest ætti að
hneygja lögmáli þess, eins og
gerðist á fyrstu 20 árum þess,
undir stjórn dr. Rögnvalds Pét-
urssonar. Þar sem Heimskringla
átti sinn þátt í því, er þá fór fram
í vestur-íslenzku þjóðlifi eða fé-
lagsstefnum hefir henni ávalt
fundist eitthvað vanhugavert við
satrf vort vestra í hvert skifti
er það hefir hrakið af þessari
leið, sem nú var vikið að.
Dr. Stefán Einarsson fann einu
sinni það að íislenzku blöðunum
vestra, að þau teldu það fréttir,
ef menn færu á kamarinn. Hann
átti við að þau segðu fréttir eins
og sveita eða héraðablöð, sem hér
tiðkast, segðu að frú Johnson
hefði iheimsótt frú Johnson, en
fréttirnar ná sjaldnast lengra og
virðast enga þýðingu hafa aðra
en að kitla tilfinningar einstakra
persóna. En annars er ekki gang
andi að því sem vísu, hvað er frétt
og hvað ekki. Því að eins og John
Bogart á að hafa sagt, er það ekki
frétt, “þó ihundur biti mann, en
ef maður bitur hund, er það frétt”
Að bæta og skipulegga fréttir
betur en fyr, er kanske ekki van-
þörf. —S.E.
DÁN ARFREGN
Þann 13. maí 1959 andaðist á
Princess Elizabeth sjúkráhúsinu
hér í borg, hinn góðkunni landi
vor, Halldór Metusalemsson
Swan, 76 ára.
Hann var eigandi Swan Manu-
facturing Co. og var forstjóri
þess í 38 ár.
Dóri Swan, eins og hann var
almennt kallaður meðal vina
sinna var með afbrigðum vinsæll,
gleðimaður mikill, félagslyndur,
góðhjartaður og frændrækinn.
Hann var söngmaður góður og
tilheyrði karlakór íslendinga í
Winnipeg um 20 ára skeið, og
söngflokk lúterska safnaðarins.
Hann var og íþróttamaður góður
á yngri árum, boglistamaður mik
ill og stofnaði Winnipeg Arch-
ery klúbbinn. Hann var fæddur
að Burstarfelli í Norður-Múla-
sýslu. Hann á bróðir og systir á
lífi á íslandi, Metúsalem og
Oddný. Þessa merka íslendings
verður vonandi getið betur síðar.
Útförin fór fram frá útfararstoifu
Bardals 15. maí. Dr. V. J. Eylands
jarðsöng.
HREINSIÐ
SEMENT GÓLF
ÁN NÚNINGS!
Látið ekki, er þér hreinsið gólf
hrufótt eða feitmökuð gólf ægja
yður. Hér er sýnt hvernig hægt
er að hreinsa án núnings. Bætið
tveim matskeiðum af Gillets Lye
í fötu af vatni. Blandið vel. Lyið
leysir óhreinindin skjótt upp, ó-
hreinindi sem án þess mundu
þurfa mikla nuddun og eyða
vondri lykt á sama tíma.Ef yður
einnig v^ntar upplýsingar um
notkun ódýrs lyes til notkunnar
í húsinu eða í kring á búinu. Það
getur sparað mikinn tíma, vinnu
og fé. Sskrifið eftir fríum bækl-
ingi til Standar Brands Ltd.,
550 Sherbrook St. W. Montreal.