Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 23.03.1888, Blaðsíða 3

55
cr væru svo óheppin að hafa hverflynda
og ótrygga þingmenn, pá hefðu pó öll kjör-
dæmi landsins i raun og veru jafnan rétt
til að koma fram með pær. Ef kjósendur
sýndu pennan áhuga i orði og verki á ping-
málum vorum, myndu einstakir pingmenn
fremur kynoka sér við að draga kjósendur
sína á tálar með loforðum, er peir, pegar
á ping kæmi, ekki ætluðu að enda, og síð-
ur hafa vilja kjósenda sinna að skálka-
skjóli fyrir hringlandaskap sínum. Tfir
höfuð mættu kjósendur ekki gleyma pví,
að peir réðu mostu um pað, hvort pingið
væri dugandi og gagnlegt, og pess vegna
væri pað líka á peirra ábj'rgð, ef peir létu
ónýta og ópjóðrælaia pingmenn árum sam-
an sitja á pingi. J>essar almennu athuga-
semdir kvaðst hann sórstaklega taka fram
með tilliti til, hvornig sumir pingmenn hefðu
snáizt við stjórnarskrármálinu í sumar, pótt
pær í raun og veru ættu við allt sambandið
milli kjósenda og pingmanna.
Ha 11 dór bóndi Jónsson á Rauða-
mýri lagði pað til, að fundurinn sampykkti
yfirlýsingu í pá átt, að skora á liðhlaup-
ana að leggja tafarlaust niður pingmennsku,
pví að eptir hringlandahátt pann, er peir
hcfðu sýnt af sér á síðasta pingi, gætu
landsmenn ekkert traust boríð til peirra,
hvorki i pessu máli né öðrum.
Séra J>orsteinn Benediktsson
kTaðst vilja styðja pessa tiflögu hið bezta,
eins gleðilegt og pað væri, að hinn sami
áhugi á pessu máli væri nú eins brennandi
í pessu kjördæmi, eins og 1886, eins sorg-
legt væri til pess að vita, ef kjósendur
pessara pingmanna gætu tekið með pökk-
um frammistöðu peirra í sumar. Jþegar
pess væri gætt, hve mjög hið náverandi
stjómarfyrirkomulag stæði oss fyrirprifum,
pá væri pað óskiljanlegt skeytingarleysi af
kjósondum, ef peir vildu ekki gera pað, sem í
peirra valdi stæði til að fá pví breytt í
botra horf. Ástæður liðhlaupa fyrir snún-
ingi sínum væm líka svo öndverðar hver
annari, að sér pætti undmm sæta, að peir
skyldu geta fengið af sér að bera slíkt á
borð fyrir nokkurn heilvfla mann. J>eir
teldu landið svo blásnautt, að pað gæti
moð engu móti staðizt kostnaðinn af einu
aukapingi, en pegar til pess kom, að hækka
toll á vinum 0g tóbaki, pá purfti laadsjóð-
nr engan tekjuauka, pá voru nógir pening-
ar til hvers, sem vera skyldi.
Skúli sýslumaður Thoroddsen sagð-
ist eigi gera pað til gamans eða af pras-
girai að fylgja fram krðfunni um innlenda
stjórn, heldur af pví, að hann skoðaði
stjórnarbaráttuna sem baráttu fyrir tilveru
vorri. Spurningin væri sú, hvort vér ætt-
um að lialda áfram að lifa við lítinn kost
undir verndarvængjum Dana eða verða
sjálfstæð pjóð í efnalegu tilliti. Hagur
Dana og íslendinga væri eigi óvíða and-
stæður; en ineðan danska stjórnin sæti við
háborðið, hefðu Islendingar ekki nema
reykinn af réttunum. |>essu til sönnunar
benti hann sérstaklega á verzlun og sigl-
ingar, er væri mjölkuræðar, sem leiddu arð
atvinnu vorrar til Dana. Að skipa
verzluninni rneð lögum í hagfelldara form
eða tryggja íslendingum atrinnu við sigling-
arnar myndi að áliti dönsku stjórnarinnar
hið sama sem að taka brauðið frá börn-
unum og kasta pví fyrir hundana. En
íslendingar væri eigi svo efnum búnir, að
peir gæti unað við aðra eins stjórn.
|>að væri pví skylda gagnvart sjálfum oss
og eptirkomendunum að leitast við að fá sem
fyrst pá stjörn, er líkindi væru til, að liti
á vorn hag, en ekki fyrst á annara.—Til-
lögu H. J. mælti hann fram með, pvl að
að eins með einbeittum vilja og öflugu fylgi
væri árangurs að vænta. Hlutaðeigandi
pingmenn hefðu með kjarkleysi sínu og
vindhanaskap gert landinu óbærilegan skaða.
Hann lagði á metarnar annars vegar auka-
pingskostnaðinn 18—20 pús. kr. annaðhvort
ár, en ónytjungsskap og hapt á framförum
um ótiltekinn tíma hins vegar, og bað menn
athuga, hvor skálin myndi falla.
Auk framannefndra töluðu peir Matthías
ólafsson sýslunefndarmaður frá Haukadal
og séra J>órður Ólafsson á Mýrum fyrir til-
lögu H. J.—Magnús kaupmaður Jochums-
son var hinn eini fuadarmaður, er ögu
maldaði á móti tillögunni, en greiddi pó
atkvæði með henni að lokum.
í einu hljóði var pvl næst sampykkt
eptirfylgjandi ályktun:
Fundurinn lýsir fullu vantrausti á peim
pingmönnum, er á siðasta alpingi skárust
úr liði í stjórnarskrármálinu, og skorar
fastlega á pá að leggja niður pingmennsku
fyrir næsta ping, svo að kjósendum peirra
gefizt kostur á að láta í ljósi með nýjum
kosningum, hvort vilji peirra í stjórnar-
skrármálinú sé annar, en við kosningarn-
ar 1886“.
Til pess að tilkynna hlutaðeigandi ping-
mönnum téða ályktun og senda hana jafn-
framt blöðunum til birtingar voru kosnir:
Matthías sýslunefndarm. Ólafsson, Skúli
sýslumaður Thoroddsen og J>orsteinn prest-
ur Benediktsson.
II. J>ingvallafun dur. Matthias
sýslunefndarmaður Ólafsson vakti máls á
pví, hve nauðsynlegar pjóðsamkomur væru,
til pess að glæða áhuga á landsmálum og
tryggja samvinnu manna úr ýmsum héruð-
um landsins. jpingvallafundir ættu pví að
haldast sem optast, og pegar peim eigi yrði
við komið, væri æskilegt, að menn ættu
með sér fundi í hvorjum landsfjórðungi líkt
og verið hefði hér vestra um 1850, er
Kollabúðar- og J>ornesfundir voru háðir.
Ymsir fleiri töluðu, t. d. Arni snikkari
Sveinsson, M. Jochumsson og séra J>. Bene-
diktsson, og lutu umræður manna eindregið
í pá átt, að í ár væri sérstök pörf á
þingvallafundi, til pess að týgjast sem bezt
til áfx-amhaldandi stjórnarbaráttu og vekja
storm gegn gjörræði liins danska ráðherra-
valds. Sampykkt var með óllum atkvæð-
um eptirfylgjandi tillaga sýslumanns Skúla
Thoroddsen:
„Fundurinn telur æskilegast, að |>ing-
vallafundur verði haldinn í ár, en geti
pví af einhverjum orsökum eigi orðið
framgengt, skorar fundurinn á pingmenn
sýslunnar að gangast fyrir, að J>ingvalla-
fundur verði haldinn fvrir alping að ári“.
III. Sj óman'naskólar og sigling-
ar. Séra |>. Benediktsson kvað sig stórurn
furða, hve litlu fé væri varið úr landsjöði
til eflingar sjávarútvagi í samanburði við
pað, er árlega væri lagt til landbúnaðarins.
J>að vreri pó óvíst, hvort eigi væri eins
mikil arðsvon af sjávarútvegi, væri honum
sómi sýndur, eins og af landbúinu. Sjó-
mannaskóla pvrfti að stofnsetja að minnsta
kosti í Reykjarík, svo að völ væri á nógum
siglingafróðum pilskipaformönnum.—Matth.
Ólafsson vildi láta samning almennra sjé-
laga ganga á und<m stofnun sjóm.skóla. —
Alpm. S. St. sagði, að á alpingi hefði sér
virzt vera við ramman reip að draga, pegar
ræða væri um styrk til sjómannakennslu;
sumir pingmenn væru svo einsýnir, að peir
vildu allt til landbúnaðarins draga. — Hið
fyrsta spor pilskipaútveginum til eflingar
taldi liann ábyrgðarfélng, en kvaðst játa.
að hér vestra væri örðugt að koma ábyrgð-
arfélagi á fót, par sem kaupmenn ættu
meiri hluta pilskipastölsins, en verzlunin
myndi mjólka peim svo, að peir létu sig
litlu skipta, pótt skip peirra væru eigi vá-
trvggð.— Sýslum. Sk. Th. kvaðst ætla, að
orsöíiin til pess, að sjómennskumálinu hefði
verið svo lítill sömi sýndur, væri sú, að
menn hefðu eigi hugsað nógu hátt. Um-
ræðurnar á alpingi fyr og síðar bæru pess
vott, að menn hefðu eigi hugsað sér hærra
en að fá formenn á hákarlaskútur. Sigl-
ingar milli landa væri pó stór atvinnugrein.
sem íslendingar færu með öllu varhluta af.
Hefðu menn haft pað hugfast, hve mikinn
skaða hér væri um að tefla, rnyndi öllum
auðsætt, að fáum skildingsm v;*ri betur
varið, en peim, er til sjóm.kennslu gcngju.
; Yér yrðum að koma upp öflugum sjómanna-
| skólum, og pegar hæfir menn væri fengnir,
ættum vér með lögum að tryggja íslend-