Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 24.06.1892, Blaðsíða 1

Verð árg. (minnst 30
arkti) 3 kr.; í Amer.
1 doll. Borgist fyrir
maimánaðarlok.
YÍljini] nngi.
Fyrsti árgangur.
Uppsðgn skrifleg, ð-
gikl nema komin sé
til útgefanda fyrir 1.
dag júnímánaðar.
Nr. 29.
ÍSAFIRÐI. 24. JÚNf.
1 8 9 2.
ENSKI MARIvAÐURINN OPNAÐUR.
— :o:—
Hvívetna hér á landi munu pað hafa
þótt mestu gleðifréttir, er pað spurðist um
síðustu mánaðamöt, að enska fjárttutnings-
bannið væri fellt úr gildi. að pví er fénað-
arflutninga frá Islandi snertir.
Um afnám banns pessa má pað segja,
að vér yrðurn getspakir að pví í 26. nr.
,,þjóðviljans unga“, að óskir íslenzku pjóð-
íirinnar sjálfrar myndu verða fullt eins
pungar á metunum hjá ensku stjórninni,
eins og skrifstofugangur og mála-umleitanir
danska sendiherrans í Lundúnum, pví að pað
er fullyrt, að afnám fjárflutningsbannsins sé
mikið að pakka ðtulli framgöngu peirra
hr. L. Zöllners í Newcastle, sem íslenzku
kaupfélögin skipta við, og forstjára Allan-
línunnar, er báru ensku stjórninni óskir
íslendinga, og tjáðu henni vankvæði pau,
er bannið hlyti að baka pjóðfélagi voru;
aptur á móti stendur fjárflutningsbannið
ðhaggað enn, að pví er Danmörku snertir. \
J>annig hefir pá í petta skipti ræzt mun
betur úr máli pessu, en á horfðist; Is-
lendingar geta selt fé sitt til Englands í
haust, eins og undanfarin ár, og pað eru
meira að segja góðnr horfur á. nð fjá,r-
prisar á enska markaðinum verði í skárra
lagi, par sem ísland hefir eitt verið undan
pegið aðflutningsbanninu, svo að íslenzkt
sauðfé á par minni samkeppni að mæta,
en að undanförnu.
Minnisstæð ætti oss íslendingum engu að
síður að vera sú kenning, er petta enska
bráðabirgða-bann liefir fært oss; pað hefir
sýnt oss í hvílíkum voða landbúnaður vor,
og viðskipti landsmanna, er statt, ef enski
markaðurinn bregZt, par sem vér til pessa
eugan annan niarkað höfum haft fyrir fjár-
sölu vora; ætti pví að leggja allt kapp á,
að leitast fyrir um fleiri markaði, svo að
ekki purfum vér að horfa fram á annað
eins vandræða-ástand, eins og út leit fyrir
í ár, ef likt bann einhverra orsaka vegna
dyndi yfir í annað skipti.
ÁBYRGÐ LANDSHÖFÐINGJA.
— :d:—
Einn af aðal-göllunum í stjórnarskrá
vor Islendinga eru ákvreði hennar um á-
byrgð landshöfðingja.
Stjórnarskráin segir að vísu eigi berum
orðum, að hann sé ábyrgðarlaus, hverju
sem hann finnur upp á, enda væri pað að
gera hann sjálfri hátigninni jafnan, og kon-
ungur er hann pó eigi, pótt valdið sé liátt.
Ákvæðin í 3. gr. stjórnarskrárinnar 5.
jan. 1874 eru pessi:
„Finni alpingi ást.æðu til að bera sig
upp undan pví. hvernig landshöfðingi
beitirvaldi pví, sem honum er á hend-
ur falið, ákvarðar konungur, er al-
pingi fer pess á leit, í hverju einstöku
tilfelli, hvort og hvernig ábyrgð skuli
komið fram á hendur honum“.
Menn sjá pví af lagngrein pessari, að al-
pingi hefir eigi annað, en bænarskrárveg-
inn að ganga ; konungur (p. e. stjórn hans,
sem ábyrgðina ber) ákveður eigi að eins
h v e r n i g. heldur og h v o r t; með öðr-
uin orðum, vilji stjórnin svo vera láta, pá
er landshöfðinginn ábyrgðarlaus með öllu.
J>að hefir nú að visu, síðan landshöfð-
ingjadæmið var stofnað, aldrei komið til
pess, að alpingi hafi notað kærurétt pann,
sem téð stjórnarskrárgrein heimilar pví, og
víst væri pað pví að gera stjórninni i Kaup-
mannahöfn getsakir að óreyndu. að ætla.
að hún myndi ævinlega stinga kærum al-
pingis undir stólinn.
En pað gefur að skilja, að par sem al-
pingi pó einatt g e t u r átt pað á hættu,
að kærum pess verði ekki sinnt, pá muni
pað í lengstu lög hika sér við, að neyta
pessa réttar, sem 3. gr. stjórnarskrárinnar
veitir pvi, pví að pað rýrir fremur en eyk-
ur álit pingsins, ef pað slær mörg vind-
höggin.
A hinn bóginn er pað auðsætt, hve miklu
pað skiptir, að landshöfðingi beri fulla á-
byrgð gjörða sinna, ekki síður en aðrir em-
bættisinenn ; og oss Iiggur enda við að segja,
að pað, hvað landshöfðingjann snertir,
skipti peiin mun meira, að hafa örugg og
ljós ábyrgðar-ákvæði, sem ýins af málum
peim, er hann á um að fjalla, hafa langt-
um meiri pýðingu fyrir pjóðina í heild sinni,
en störf peirra embættismanna, sem lægra
standa i embættastiganum.
Ráðherra fslands í Kaupmannahöfn er
erlendur maður, sem er ókunnugur háttum
vorum og pörfum, og verður pví i mörg-
um málum að fara mest eptir pví, sem
landshöfðinginn ræður til; er pvi auðsætt,
hve miklu pað skiptir pjóðina, að lands-
höfðinginn sé tillögugóður maður, sem bæði
hefir vit og vilja á að sjá og framfylgja pví,
sem pjóðinni má að gagni koma, en ekki
lætur leiðast um of af einstrengislegum apt-
urhaldsanda, persónuleguin óvildarhug til
einstakra manna, ættar síngirni, eða pvi
um liku.
Ofan á pessi ófullnægjandi ábyrgðar-
ákvæði laganna bætist pað og, að opt og
tíðum er örðugt að vita á hvorum, ráð-
j herranum eða landshöfðingja, hvílir siðferð-
islega ábyrgðin fyrir eitt eða annað, sem
miður pykir fara; hefir pað stundum pótt
við brenna, að landshöfð. eins og reyndí að
slá sökinni á ráðherrann, par sem hann í
raun réttri var mest áfellisverður sjálfur.
En pess háttar pukur er pinginu reynd-
ar í lófa lagið að gera enda á með pví, að
gera sér pað að reglu, að skipa á hverju
j pingi rannsóknarnefnd samkvæmt 22. gr.
stj.skiárinnar, til pess að fá að vita, hver
afskipti landshöfðingja Iiafa verið, að pvi
er pau mál snertir, sem hann ber fyrir
stjórnina.
J>jóðin á sannarlega heimtingu á pví,
að vita glögg deili um pað, hvernig lands-