Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 14.02.1894, Blaðsíða 1

Verð árgangsins (minnst
40 arka) 3 kr.; í Ameriku
1 doll. Borgist fyrir júni-
mánaðarlok.
M 13.
n.i oi) v i i..i i \ \ i'Mii.
— ":|= Þbiðji árgangur. =|==—
---I—S3Qg|= RITSTJÓRI: SKÚLI THOEODDSEN. ---
ÍSAFIRBI, 14. FEBR..
Uppsögn skrifleg, ógild
nema lcomin sé til útgef-
anda fyrir 30. dag júni-
mánaðar.

Háskölasjóðarinn.
Lítið virðist enn reka eða ganga með
fjár-safnið til háskólasjóðsins, sem stofn-
aður var á siðast liðnu sumri, og er þó
vonandi, að forgöngumenn málsins séu
ekki þegar orðnir uppgefnir, eða hafi
tekið á sig náðir.
En vist er um það, að enda þótt þeg-
ar sé liðið nálega hálft ár, siðan málið
kom á dagskrá, þá eru þær margar sýsl-
ur landsins, — all-flestar sjálfsagt —,
þar sem máli þessu liefir enn eigi verið
hreift, hvað þá heldur að safnazt liafi
eins eyris virði.
Hér er þó um það stórmál að ræða,
— fjársófnun, ekki nokkurra hundraða,
heldur margra tuga þúsunda króna —,
að ekki tjáir að kasta til þess höndunutn,
ef eittlivað á að ganga.
Ef nokkur áliugi ætti að geta lieitið
á málefni þessu, þá mætti árangurinn
ómögulega verða minni, en svo, að ár-
lega Safnaðist i nokkur ár sem svaraði
10 aurum fyrir nef hvert á landinu.
Það væru sjó þúsund krónur á ári,
og þótt ekki væru árs-tillögin meiri,
ef þeim þá væri áfram haldið í líkum
stýl - , þá mætti segja, að islenzka þjöð-
in hefði sýnt áhuga á málinu, og að liún
ætti það skilið, að fá ósk sinni um inn-
lenda visinda-stofnun fram gengt sem
fyrst.
En það er síður en ekki, að sjö þús-
und krónur á ári komi fyrirhafnarlaust
hlaupandi upp i hendur hinna háttvirtu
forgóngumanna.
Þvert á móti; þó að ekki sé hærra
reist merkið, þarf til þess all-mikla at-
orku, jafn óvanir og ófúsir sem flestir
eru her á landi, að leggja á sig noklirar
þæi kvaðir til almennings þarfa, sem
ógm ekki gjóra þeim að skyldu, að inna
af hendi.
Eigi mál þetta að fá nokkuð fylgi,
og verða áhugamál almennings, veitir
ekki af, að valinn sé maður í hverri
sveit landsins, sem gangist fyrir fjár-
sófnuninni, og skýri þýðingu málsins
munnlega fyrir sem flestum i sveit sinni.
Jafnframt þarf og að auglýsa árang-
urinn, ekki að eins einu sinni, tvisvar,
á ári, heldur svo opt, sem eittlivað er
til að auglýsa, svo að áhugi manna hafi
ekki tima til að dofna., ef hann á ann-
að borð vaknar.
Vér bendum á þetta, ekki af því, að
vér ætlum, að forgöngumónnum málsins
þurfi ráð að gefa, lieldur af hinu, að vór
höfum orðið þess áskynja, að ýmsir þeirra
muni þykjast geta þvegið sinar hendur,
ef þeir að eins senda frá sér einhverjar
áskoranir, —• áskoranir, sem má ske einn
af 10 eða 20 sinnir að nokkru, en allur
fjöldinn að engu.
En ætlist forgöngutnenn þeir, sem
kosnir voru síðast liðið sumar, til þess,
að þessú sjóð-stofnun þeirra verði eitthvað
annað og meira, en ein af þessum, eigi
óvanalegú, islenzku bólum, sem þjóta
upp i svip, og hjaðna svo undir eins
aptur, þá þurfa þeir lika að breyta út
af vanalega islenzka laginu.
Takist þeim að vekja verulegan á-
huga á málefni þessu, takist þeim að fá
þjóðina til að sýna það i verkinu, að til
só á landi voru almenn og lifandi sann-
færing um nauðsyn þessa máls, — sann-
færing, sem menn vilja eittlivað talsvert
leggja í sölurnar fyrir, þá er varla vafi
á þvi, að alþingi voru veitir þá auð-
veldara eptir, en áður, að sigra mótspyrnu
stjórnarinnar, og háskólahugmyndin hætt-
ir þá að vera það ,,loptkynjaöa“ efni,
sem sumir mótstóðumenn málsins gera
sér gamanið að.
En verði aptur á möti sú raunin á,
að málefni þetta fái eigi vakið neinn
almennan áhuga, eða þjóð vora bresti
þólgæði og þrek, til að fylgja þvi fram
í verkinu, en eigi með orðunum ein-
um, þá er má ske ver farið, en lieima
setið.
----------
Bréf til ritstjöra „Þjóðy. anga“
frá
lir. Matth. Thordarson i West Selkirk.
— II.-
Jeg minntist áður nokkuð á mokstrar-
og skurðar-vinnuna; en satt að segja,
liefi eg sjálfur alldrei unnið þá vinnu
liér vestra-, og svo er um fleiri íslend-
inga; aptur á móti hefi eg séð hana unna,
og þvi er ekki að neita, að eg álít hana
bæði erfiða og leiðinlega.
En nær er mér þó að halda, að marg-
ur Islendingurinn heima, sem ætti kost
á þeirri vinnu, að moka i skurðum, og
leggja niður vatnsrennu-pipur, vinna 10
tíma á dag, og fá svo að kveldi borg-
aðar í peningum 7—8 kr. (sumstaðar er
þó kaupið nokkru hærra), myndi taka
þvi með þökkum, i stað þess að vanhaga
ef til vill um ýmsar nauðsynjar lífsins.
Frá minu sjónarmiði er sú mórg vinna
unnin á Islandi, sem hættu-meiri og
sóðalegri er, en skurðar-vinnan, og kaup-
ið þó minna í aðra hönd; skal jeg taka
t. d. sjóróðrana í Bolungarvík að vetrin-
um, þvi að ætti eg uin tvennt að velja,
myndi eg lieldur kjósa skurðar-vinnuna,
en vetrar-róðrana i Yikinni; sá stuggur
stendur mór af þeim atvinnuvegi, enda
þótt eg eigi að lieita al-vanur sjómaður.
Eg er enginn vesturfara-„agent“, og
verð það að líkindum aldrei, enda kýs
eg að leggja sem minnst til þeirra mála;
það er nóg stríð samt; en mór virðast
mi þeir timarnir í nánd, að þeir, sem
samvizku og sannfæringu liafa, og vilja
eitthvað fyrir hana vinna, eigi bágt með
að þegja lengur í vesturferðamálum.
Hvað hugsar alþingi með hinni fyrir-
huguðu breytingu á útflutningalögunum,
sem rætt var um í sumar?
Það er sannarlega vægilega að orði
komist, er þér i blaði yðar („Þjóðv.
ungau II. 21.) nefnið frv. þetta „örþrifs-
ráð“, og liin „lang-mestu lastmæli um
landiðu; i mínum augum er frv. þetta
langtum verra; það er glæpur, áviðþús-
und manna morð, að ætla sér að hepta